Επιμέλεια: Παναγιώτης Μήλας
«Να ξέρεις δάφνη πως εγώ μια μέρα θα σε κόψω, θα σου κουρέψω τα κλαδιά τα άνθη και τα φύλλα, για να μπορώ ελεύθερα να βλέπω αυτή την πόρτα»…
Ένας στίχος γραμμένος από ένα κορίτσι στην Κυψέλη, τότε που ο Λάλης ήταν μέσα στα όνειρά της. Όμως μια δάφνη εμπόδιζε την πανέμορφη νεράιδα να δει το πριγκιπόπουλό της όταν έβγαινε στην αυλή του σπιτιού του.
Μόλις έγινε γνωστός ο θάνατος του Χριστόδουλου Χάλαρη, με ένα τρυφερό κείμενο τον αποχαιρέτησε η Λουκία Μπουρνόζου στη σελίδα της στο face book.
***
«Για εμάς τα παιδιά της Κυψέλης ήταν το γειτονόπουλό μας, που έμενε στην οδό Τήνου, ο Λάλης μας με τον αδελφό του Μηνά που μαζί μεγαλώσαμε. Ήταν περισσότερο κοντά με τις αδελφές μου, την Πίτσα και την Αλέκα… Ήταν το πρώτο τσίμπημα για την Πίτσα… Μάλιστα επειδή την εμπόδιζε μια δάφνη να βλέπει την πίσω πόρτα και σκάλα του σπιτιού τους είχε γράψει και ένα ποίημα που ακόμα και τώρα ακούω τη φωνή της να λέει:
-Να ξέρεις δάφνη πως εγώ μια μέρα θα σε κόψω, θα σου κουρέψω τα κλαδιά τα άνθη και τα φύλλα, για να μπορώ ελεύθερα να βλέπω αυτή την πόρτα…
»Καλό ταξίδι Λάλη μου. Μπορεί να βρεθείτε εκεί ψηλά με την Πίτσα και να μη την εμποδίζει τίποτε να σε βλέπει».
***
Σίγουρα η γλυκιά νεράιδα του θεάτρου μας, η Πίτσα Μπουρνόζου θα είχε πληγωθεί μόλις μάθαινε τον χαμό του γαλανομάτη Ερωτόκριτου των εφηβικών της χρόνων…
Ο Χριστόδουλος Χάλαρης, συνθέτης και μουσικολόγος, άφησε την τελευταία του πνοή στα 72 το χρόνια την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2019, στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ.
***
Ο Χριστόδουλος Χάλαρης υπήρξε προσωπικότητα της ελληνικής Μουσικής και του σύγχρονου Ελληνισμού, με τεράστια εθνική προσφορά. Συνθέτης και μουσικολόγος (από οικογένεια ερασιτεχνών μουσικών υψηλού επιπέδου) μεγάλωσε στην Κρήτη, στο Ρέθυμνο.
Συνέχισε κάνοντας μερικά μαθήματα βυζαντινής μουσικής με τον Απόστολο Βαλληνδρά, αλλά από το 1964 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και σπούδασε μαθηματικά, κυβερνητική και μουσικό αυτοματισμό (École Pratique des Hautes Etudes). Το 1969 επέστρεψε και άρχισε να ερευνά σε βάθος τη βυζαντινή μουσική. Η διδακτορική του διατριβή, στο Πανεπιστήμιο του Βενσέν, είχε ως θέμα τη «Δομική ανάλυση της βυζαντινής μουσικής».
Το 1970 έγινε μέλος στο «Κέντρο Μαθηματικών Σπουδών Μουσικού Αυτοματισμού», στο Παρίσι. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, ίδρυσε την «Ορχήστρα παλαιών παραδοσιακών και πρωτότυπων Οργάνων». Προηγουμένως κατασκεύασε πολλά από αυτά τα όργανα μόνος του με τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια μέσα από παραστάσεις αγγείων και άλλες διαθέσιμες πηγές. Τέλος παρουσίασε παντού, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό την «Κοσμική βυζαντινή μουσική».
Η 17μελής ορχήστρα του, μετονομασμένη σε «Ορχήστρα λεπτών οργάνων αρχαίου και βυζαντινού ρεπερτορίου» λειτούργησε για αρκετό διάστημα υπό την αιγίδα της Τράπεζας Μακεδονίας-Θράκης, ενώ το 1999 τέθηκε υπό την οικονομική στήριξη του Δήμου Θεσσαλονίκης.
Παράλληλα ο Χριστόδουλος Χάλαρης στη δεκαετία του 1980 δημιούργησε τη δισκογραφική εταιρεία «Οrata», η οποία έχει στον Κατάλογό της σημαντικά έργα της βυζαντινής περιόδου, που ηχογραφήθηκαν υπό την εποπτεία του και συνάντησαν ικανή διεθνή αποδοχή. Ο ίδιος διέθεσε μεγάλο μέρος του χρόνου και των χρημάτων του για να ανακαλύψει και να αποκρυπτογραφήσει – ως έργο ζωής – χειρόγραφα μεσαιωνικής βυζαντινής μουσικής, που βρίσκονται στην κατοχή του.
Ο συνθέτης αξιοποίησε και μελοποίησε Αρχαία, Βυζαντινά και Μεσαιωνικά κείμενα «παντρεύοντάς» τα με την Κρητική Παράδοση, τη Βυζαντινή και δημοτική μουσική.
Το αποκορύφωμα της δημιουργίας του θεωρείται ο εμβληματικός δίσκος «Δροσουλίτες» ενώ εξέδωσε το τρίτομο σύγγραμμα «Η ιστορία της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντικής μουσικής».
***
Η δισκογραφία του
Τροπικός της Παρθένου (1973), Ακολουθία (1974), Τα Παιδικά (1974), Δροσουλίτες (1975), Ερωτόκριτος (1976), O Μεγαλέξαντρος (1980, η μουσική της ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου), Πάθη απόκρυφα (1986, 2 LP), Οι Μελωδοί του πάθους (1986, 2LP), Φωτογραφία (1986, η μουσική της ταινίας του Νίκου Παπατάκη), Δήμων ωδές, Αρχαία, Βυζ. Μουσική (1988, 5LP), Πανδώρα: Αστική μεταβυζαντινή κοσμική μουσική (Ι,ΙΙ,ΙΙΙ- 1990,91,93, 3CDs), Κοσμική βυζ. μουσική (1-5, 1989-92, 5 CDs), Συμποτικά (Ι και ΙΙ, 1990-91, 2 CDs), Ακριτικά (Ι και ΙΙ, 4 CDs, 1990-91), Βυζαντινοί μαΐστορες (Ι και ΙΙ: 6 CDs, 1991), Ελλήνων ωδές, Ι (1992, 3 CDs), Γαμήλια» (1992, 2 CDs), Μουσική της αρχαίας Ελλάδος (1992, 3CDs), Μουσικές του Αιγαίου Πελάγους, Ι,ΙΙ,ΙΙΙ (1992-93, 3 CDs), Κλέφτικα (1993, 2 CDs), Ελληνικές ελεγείες (1993, CD), Μουσικές του Έρωτα (1993, CD), Ανθολογία μεσαιωνικής βυζ. μουσικής, Ι-ΙΙ (1993, 2 CDs), Ελληνικά μεσαιωνικά τραγούδια, Ι (1993, CD), Ενόργανα, Ι (1994, CD), την όπερα «Πουλολόγος, οι Γάμοι του Κόκορα» (1993, CD, από σατιρικό βυζαντινό κείμενο του 13ου αι.).
***
Το συνθετικό έργο του Χριστόδουλου Χάλαρη περιλαμβάνει έργα που άφησαν ισχυρό στίγμα στα μουσικά πράγματα της εποχής του. Μετά τον «Τροπικό της Παρθένου» το 1973 και την «Ακολουθία» το 1974 σειρά έλαβε ο τρίτος δίσκος του «Τα παιδιά» που βασίστηκε σε παραδοσιακά όργανα. Το 1975 παρουσίασε τους «Δροσουλίτες», έναν από τους σημαντικότερους δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας, με δέκα θρύλους και θρήνους του Νίκου Γκάτσου, που μοιράστηκαν ερμηνευτικά η Δήμητρα Γαλάνη και ο Χρύσανθος.
Έγραψε επίσης μουσική για 8 αρχαία έργα, τραγωδίες και κωμωδίες, και για το μεσαιωνικό δράμα «Η θυσία του Αβραάμ». Τιμήθηκε για το έργο του «Ρωμανός ο Μελωδός» με το βραβείο μουσικής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1978).
Οι τρεις τόμοι του έργου του «Ιστορία της αρχαίας ελληνικής και βυζαντινής μουσικής» είναι το επιστέγασμα της μουσικολογικής πορείας του αλησμόνητου μουσικολόγου με τους οποίους φιλοδοξούσε, όπως τόνιζε ο ίδιος, να παρακινήσει τους νέους στη μελέτη και έρευνα της ελληνικού μουσικού πολιτισμού.
***
Η κηδεία του θα γίνει στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2019, το μεσημέρι και ώρα 1. Η οικογένεια επιθυμεί αντί στεφάνων, να κατατεθούν χρήματα στην «Κιβωτό του Κόσμου».
