Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Δύο αδέρφια, η Ζωή και ο Άρης, ζουν απομονωμένα από τον έξω κόσμο, εξόριστα στην ασφάλεια του νεοκλασικού σπιτιού τους. Η μόνη τους επαφή με την πόλη και τους ανθρώπους είναι ένα παράθυρο – φεγγίτης που βλέπει στην πλατεία της πόλης τους. Η ιδέα της παρέλασης που θα λάβει χώρα ακριβώς κάτω από το σπίτι τους, φαντάζει ως η μοναδική διέξοδος από τη ρουτίνα μιας στεγνής και χωρίς απρόοπτα αλλά γεμάτης ερωτήματα καθημερινότητας. Από το παράθυρο θα παρακολουθήσουν την έναρξη, την απρόσμενη εξέλιξη και την αποτρόπαια έκβαση της παρέλασης. Μόνοι, εγκλωβισμένοι, περιορισμένοι αλλά και μετέωροι, σ’ ένα δωμάτιο – πατάρι, ένα χώρο βαθύ και σκοτεινό που μοιάζει με εγκέφαλο ή μήτρα. Από το παράθυρο θα εισβάλει ο έξω κόσμος, ο άγνωστος, που τόσον καιρό αποφεύγουν, και θα τους συντρίψει.
Ένα έργο βαθιά ελληνικό, ένα έργο με μνήμες και βιώματα και γι’ αυτό παγκόσµιο, αλληγορικό και διαχρονικό. Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος και η Ελένη Στεργίου μελέτησαν το κορυφαίο έργο της Λούλας Αναγνωστάκη “Η Παρέλαση” και το ανέπτυξαν με μοναδικό τρόπο στη σκηνή, δίνοντάς του μια ανατριχιαστικά υπερβατική χροιά και έναν γήινο τόνο απόγνωσης. Τα στοιχεία της απειλής, της πολιορκίας, του αδιεξόδου, του αποκλεισμού, του πανικού, της παγίδας και της αθωότητας δίνονται σε όλες τους τις διαστάσεις. Συνδετικός κρίκος το κόκκινο νήμα, ο άβακας και η γκιλοτίνα. Ο χώρος καθοριστικός παράγοντας της δράσης. Ύλη ασπαίρουσα, σωματοποιημένη, ύλη άυλης ονειρικής φαντασίας.
Στην “Παρέλαση” η παρουσία των δύο αδελφών, της Ζωής και του Άρη, νοηματοδοτείται απόλυτα από μία απουσία, του πατέρα. Ο απών πατέρας επιφέρει την αποσταθεροποίηση των ταυτοτήτων και των οικογενειακών σχέσεων. Ο απών πατέρας δηλώνει την απώλεια της οικογενειακής ενότητας που είναι όμως συνεκδοχή για την ευρύτερη διάρρηξη όχι μόνον των οικογενειακών δεσμών αλλά και της εθνικής συνοχής εξαιτίας του Εμφυλίου. Ο Εμφύλιος εισβάλλει στη σκηνή ριζώνοντας τον “αόριστο” λόγο των δραματικών χαρακτήρων σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό παρελθόν και ερμηνεύοντας την υπαρξιακή απελπισία τους σε συνάρτηση με την κληρονομιά της πατρικής ήττας.
Με την ιδιαίτερη αισθητική της η σκηνοθεσία των δύο αξιόλογων ηθοποιών μας και δημιουργών Κωνσταντίνου Μάρκελλου και Ελένης Στεργίου αξιοποιεί τις δυνατότητες του σωματικού θεάτρου, για να δημιουργήσει μια ποιητική παράσταση με έντονες εναλλαγές εικόνων, παιδικότητα, μαγεία και καταιγιστικό ρυθμό καθώς και οι ίδιοι οι ήρωες κατά τη διάρκεια της πλοκής ψυχολογικά μετακινούνται, δίνοντας πνοή σε ένα έργο απαιτητικό και σπαρακτικό. Αν και συχνά το έργο γίνεται μεταφυσικό και κινείται σε πεδία συμβολικά, ωστόσο δεν χάνει τίποτα από το ρεαλισμό και τη φυσικότητά του. Αποκτά δε και μια θεατρική ροή που θα μπορούσε κανείς άνετα να τη χαρακτηρίσει αστυνομική. Η επιθυμία της εξόδου συγκρούεται διαρκώς με το φόβο της εξόδου, η εξωστρέφεια με τη μυστικότητα και η ανάγκη για αλήθεια με το δισταγμό για τη γνώση.
Πολλά «επίπεδα» προκύπτουν από την παράσταση, επίπεδα ζωής και επίπεδα προσώπων. Η ένταση, η αγωνία, η αίσθηση του αδιόρατου κινδύνου και το φλέγμα της παράστασης συχνά τρομάζουν. Το σπίτι αποκτά “τείχη” που προσπαθούν απέλπιδα οι ήρωες να διαφυλάξουν. Το ζοφερό παρελθόν και η σύνδεσή του με το παρόν, το μυστήριο και η αβεβαιότητα λειτουργούν σαν υπόγειο ρεύμα που διαπερνά τη ραχοκοκαλιά του θεατή.
Φαινομενικά ήσυχος κόσμος
Στα 40 χρόνια της πορείας της στο θέατρο, η Λούλα Αναγνωστάκη έχει γράψει 10 έργα. Ένας κόσμος φαινομενικά ήσυχος. Με ανεκπλήρωτους έρωτες, ανατροπές που βγαίνουν μέσα από αθέατες ρωγμές και τον θάνατο, που είναι πάντα αιφνίδιος. Ένα σύμπαν με μια απειλητική σιωπή. Έναν ήχο που δεν ακούγεται, αλλά σκοτώνει. Όπως «Ο ήχος του όπλου».
Η Λούλα Αναγνωστάκη άντλησε το θεατρικό υλικό της από την ελληνική πραγματικότητα, έτσι ακατέργαστο και νωπό ακόμα με τις πληγές να αιμορραγούν από την πρόσφατη ιστορία του τόπου. Μνήμες τραυματικές, αγώνες προδομένοι και προδοτικοί, πρόσωπα παγιδευμένα σ’ ένα παρελθόν γεμάτο εφιάλτες. Αυτό ήταν το δραματικό της υλικό αλλά και η θέση της έως τα τελευταία της έργα, τον «Ουρανό Κατακόκκινο», που δίνει την κατάρρευση του κοινωνικού περίγυρου, κατάρρευση των ιδεών και των αγώνων, μέσα από την κατάρρευση του ενός προσώπου. Και το «Σ’ εσάς που με ακούτε», ένα έργο με πολλές αναγνώσεις που περιλαμβάνει ανάγλυφα ολόκληρο το δράμα του Νεοέλληνα. Πρόσωπα ασαφή και ανήσυχα, τα θεατρικά της πρόσωπα κινούνται σε ένα μυστηριώδες κλίμα απειλής, τα περισσότερα, και συμμετέχουν, καθένα με τη δική του ιστορία, στην αγρυπνία ενός προσωπικού τρόμου.
Η σκηνοθεσία και οι συντελεστές
Η ομάδα This Famous Tiny Circus (Κωνσταντίνος Μάρκελλος και Ελένη Στεργίου) δεν λειτούργησαν εγκεφαλικά, δεν κατασκεύασαν, δεν υπέδειξαν ούτε προσπάθησαν να αποδείξουν κάτι. Δεν φιλολόγησαν, κράτησαν το σωστό μέτρο, με σεβασμό και θεατρικότητα, αναμοχλεύοντας συλλογικά βιώματα και μας μετέδωσαν πυρετό και ζεστή ανθρωπιά. Η “Τριλογία της Πόλης” (Η πόλη, Η διανυκτέρευση, Η παρέλαση) αποφεύγει τις σαφείς αναφορές σε γεγονότα που μπορεί κάποιοι να αναγνωρίζουμε. Η ομάδα αξιοποίησε αυτό το στοιχείο αποκρυσταλλώνοντας τις συλλογικότερες και επώδυνες συγκρούσεις στη σύγχρονη κοινωνία.
Μια παράσταση με καλλιτεχνικότατα σκηνικά που παραπέμπουν σε εικαστική εγκατάσταση (Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη και Μπάμπης Καμπανόπουλος), αδρούς φωτισμούς (Μελίνα Μάσχα), θαυμάσια μουσική (Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου) και ωραιότατα διαχρονικά κοστούμια (Βασιλική Σύρμα), η οποία ενώνει την ιστορική μνήμη με την ψυχολογική παρατήρηση και την εκφραστική δεξιοτεχνία.
Ελπίζουμε όλο και περισσότεροι θεατές να επωφεληθούν από αυτό το δυνατό καταγγελτικό έργο και η παράσταση να ταξιδέψει και στο εξωτερικό γιατί αποτελεί μια σπάνια πνευματική διαδικασία και την κατάθεση μιας ανθρωπιστικής μαρτυρίας. Μια μάχη κατά της σκληρότητας της κοινωνίας μας και της πολιτικής απόγνωσης που ζούμε.
Περιοδεία
Οι δύο τελευταίες παραστάσεις για την «Παρέλαση» της Λούλας Αναγνωστάκη από τους This Famous Tiny Circus theater group στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας-Β΄Σκηνή θα δοθούν σήμερα, Σάββατο 28/10 και την Κυριακή 29/10 στις 21.00 και κατ’ αυτό τον τρόπο η «Παρέλαση» θα ολοκληρώσει τον δεύτερο κύκλο παραστάσεών της στην Αθήνα.
Η παράσταση, η οποία να σημειωθεί πως για δεύτερη σεζόν εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς, θα αρχίσει αμέσως μετά το ταξίδι της σε Δωδεκάνησα, Κρήτη και Κυκλάδες, εγκαινιάζοντας ένα νέο κύκλο παραστάσεων εκτός Αθηνών, έπειτα από την περυσινή επιτυχημένη της περιοδεία σε δυτική και βόρεια Ελλάδα.
“Έχουμε σκοπό να ταξιδέψουμε την «Παρέλαση» σε όλη την Ελλάδα. Αυτό δεν είναι παρά το δεύτερο μέρος της περιοδείας μας”, μας αποκαλύπτουν ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος και η Ελένη Στεργίου. “Η Παρέλαση δεν θα τελειώσει εδώ την πορεία της”, συμπληρώνουν αναφερόμενοι στην πρόθεσή τους να επιστρέψουν κάποια στιγμή στο Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας, απ’ όπου και ξεκίνησε η παράσταση, όταν οι υποχρεώσεις τους το επιτρέψουν, αφού στις 12 Φεβρουαρίου 2018 στο Θέατρο Σταθμός θα κάνει πρεμιέρα η νέα τους παραγωγή «Ο Καραφλομπέκατσος και η Σπυριδούλα» της Λένας Κιτσοπούλου.
Κλείνοντας ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος και η Ελένη Στεργίου σημειώνουν πως «η ανταπόκριση στην επαρχία είναι συγκινητική, ανάλογη με τη δίψα του κόσμου να δει θέατρο. Επιλέξαμε συνειδητά να αναλάβουμε αυτό το ρίσκο, η παραγωγή να ταξιδέψει μέσα στον χειμώνα και σε μέρη όπου δύσκολα φτάνουν θεάματα -όχι μόνο αυτήν την εποχή, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου».
Θέατρο Τέχνης
Το μονόπρακτο “Η παρέλαση” πρωτοπαίχτηκε από το Θέατρο Τέχνης τον Μάιο του 1965 σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν και σκηνικά-κοστούμια Μαρίας Ρούσσου. Είχαν λάβει μέρος: Εκάλη Σώκου (Ζωή) και Μίμης Κουγιουμτζής (Άρης). Επίσης, τον Μάιο του 1968 ανέβηκε στο Παρίσι, στη Maison des Lettres, σε μετάφραση Νικηφόρου Παπανδρέου & J.Y.C. Fosse και σκηνοθεσία Antoine Vitez, με τους ηθοποιούς Colin Harris και Brigitte Jacques.
Απόσπασμα
“Δεν μου αρέσει η παρέλαση. Θυμάσαι τότε που ήμουν μικρή και στάθηκα πολλή ώρα στον ήλιο και μου πόνεσε το κεφάλι και έκανα εμετό και παραλίγο να πεθάνω;
Ναι… Τι γυρεύουν τα σκυλιά στην παρέλαση; Ξεμπουκάρουν συνέχεια και τελειωμό δεν έχουν .Θα ‘ναι καμιά εκατοστή… Τα σέρνουν στη μέση της πλατείας. Τα στριμώχνουν κολλητά το ένα με το άλλο… Δεν έχω δει ποτέ τέτοιο πράγμα!
Η χωροφυλακή. Προχώρησαν με τ’ άλογά τους προς τα κει. Αν βέβαια είναι η χωροφυλακή… Δεν είμαι πια βέβαιος, δεν καταλαβαίνω τις στολές τους…
Περίμενε… Πάλι αυτοί οι άνθρωποι σπρώχνονται και θέλουν να περάσουν κάτω απ’ τα σκοινιά… Ήσυχα – ήσυχα… Ε, συ, κύριε, με τη τραγιάσκα πού πας, μέσα – μέσα. Και συ χοντρή, που μου θες να σταθείς πρώτη – πρώτη, κι εσύ, κι εσύ, μπρος γρήγορα στη θέση σας… Χα! Τα προσκοπάκια ξέρουν τη δουλειά τους. Το κάρο άρχισε να κυλάει σιγά, ξεπρόβαλε ολόκληρο – δε βλέπω καλά – μ’ εμποδίζουν αυτοί πάνω στ’ άλογα. Δεν είναι κάρο!… Ζωή! Είναι ένα κλουβί, ένα μακρόστενο κλουβί πάνω σε ρόδες, και μέσα πρέπει να είναι ζώα, γιατί πηδούν αρπάζονται απ’ τα κάγκελα… Πάλι αυτοί με τ’ άλογά τους!… Είναι, είναι άνθρωποι! Ζωή! Κουβαλούν ανθρώπους μέσα στο κλουβί!
Αυτοί που είναι μέσα είναι όλοι ακρωτηριασμένοι… Άλλος χωρίς πόδια, άλλος χωρίς χέρια.. Κι ένας χωρίς κεφάλι! Θε μου! Δεν κάνω λάθος, είναι χωρίς κεφάλι… Κι ωστόσο ο λαιμός του σαλεύει…
Οι άνθρωποι όρμησαν και σπάσαν τα σκοινιά, χύμηξαν στην πλατεία… Αλλά δεν τους αφήνουν, τους σπρώχνουν πάλι πίσω, τους χτυπούν. Οι πρόσκοποι τους χτυπούν με τα σπασμένα σκοινιά, οι άλλοι κατέβηκαν απ’ τ’ άλογά τους και τους χτυπούν κι εκείνοι με τα κοντάρια τους. Ένας κρατά μια γυναίκα απ’ τα μαλλιά, τη ρίχνει κάτω, την κλωτσά στο πρόσωπο…”.
- H Λούλα Αναγνωστάκη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη τη δεκαετία του 1930 και είναι μικρότερη αδελφή του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη. Σπούδασε και πήρε πτυχίο από τη Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Παντρεύτηκε τον συγγραφέα και καθηγητή ψυχιατρικής Γιώργο Χειμωνά.
Είναι μία από τις πιο σημαντικές φωνές στη μεταπολεμική νεοελληνική δραματουργία. Τα έργα της έχουν ανεβεί στο Εθνικό Θέατρο, στο Θέατρο Τέχνης και στο εξωτερικό, μεταξύ άλλων στην Κύπρο, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και την Πολωνία.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μάρκελλος και Ελένη Στεργίου
Σύμβουλος στη Δραματουργία: Βασιλική Δεμερτζή
Σχεδιασμός Σκηνικού Χώρου: Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη και Μπάμπης Καμπανόπουλος
Σχεδιασμός Φωτισμών: Μελίνα Μάσχα
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Μουσική: Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου
Κατασκευή Σκηνικών: Μπάμπης Καμπανόπουλος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Κατερίνα Παπαγεωργίου
Βίντεο & trailer παράστασης: Κώστας Στάμου και Χάρη Καρακουλίδου / Artlabor Productions
Φωτογραφίες Promo: Γιάννης Μπαριτάκης / Runaway.gr
Φωτογραφίες Παράστασης: Χάρης Καλαμπόκης / dvArt
Γραφιστικά-Αφίσα: Ειρήνη Ματθαίου
Παίζουν: Ελένη Στεργίου, Κωνσταντίνος Μάρκελλος
Πληροφορίες
Οι σταθμοί του δεύτερου κύκλου της περιοδείας της «Παρέλασης» θα είναι:
ΡΟΔΟΣ: Θέατρο «Μάνος Κατράκης» – 31/10, 1&2/11
ΚΩΣ: Πολυχώρος-Θέατρο «Σφαγείο» – 4&5/11
ΝΙΣΥΡΟΣ: «Ζωσιμοπούλειο» Θέατρο – 7/11
ΚΑΛΥΜΝΟΣ: Δημοτικό Θέατρο -11/11
ΠΑΤΜΟΣ: «Πάτμιον» Πνευματικό Κέντρο -13&14/11
ΧΑΝΙΑ: Studio «ΟΞΩ ΝΟΥ» -18&19/11
ΡΕΘΥΜΝΟ: Studio «The Garage» -22/11 (δύο παραστάσεις)
ΗΡΑΚΛΕΙΟ: ΔιαRτηρητέο -24,25 (δύο παραστάσεις) & 26/11
ΣΥΡΟΣ: Θέατρο «Απόλλων» -30/11 & 1/12
Αξίζει να διαβάσετε επίσης:
