22.7 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

«Ο Μποτιτσέλι στην Πυρά» – Ένα ορόσημο τολμηρής σκηνοθεσίας

Γράφει η Ειρήνη Αϊβαλιώτου

Πιστεύω πως όσοι επισκέπτες της Φλωρεντίας έχουν αντικρίσει το αριστούργημα του Μποτιτσέλι στην Πινακοθήκη Ουφίτσι (Galleria degli Uffizi) θα ξέρουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει αθάνατη ομορφιά.
Η διαχρονικότητα, η λεπτομέρεια και η λεπτότητα των προσώπων, η αποθέωση του αναγεννησιακού πνεύματος ζωντανεύουν σ’ αυτό το θρυλικό έργο τέχνης, τη Γέννηση της Αφροδίτης.

Ο Σάντρο Μποτιτσέλι υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους της Αναγέννησης, η φήμη του οποίου άρχισε να εξανεμίζεται στις αρχές του 16ου αιώνα όταν οι φιλοσοφικές ιδέες που διαπερνούσαν τα έργα του άρχισαν να εκτοπίζονται. Η αναγνώριση που έχει μέχρι σήμερα οφείλεται στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για το έργο του η οποία προέκυψε στα μέσα του 19ου αιώνα. Πέθανε στις 17 Μαΐου 1519.

Στα 18 του χρόνια αποφάσισε να ασχοληθεί με τη ζωγραφική. Ο πρώτος πίνακας που φιλοτέχνησε ήταν η Προσκύνηση των Μάγων κατά την περίοδο 1465-67.

Τότε ήταν που δέχτηκε την επιρροή του Αντρέα ντελ Βερόκιο, δασκάλου του Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Στη δεκαετία του 1470, ο Μποτιτσέλι ολοκλήρωσε αρκετές προσωπογραφίες επιφανών μάλιστα προσωπικοτήτων της εποχής, μέσα από τις οποίες εδραιώθηκε η φήμη του. Στις σημαντικότερες από αυτές, ανήκει η Προσωπογραφία του Τζουλιάνο των Μεδίκων. O Μποτιτσέλι συνδέθηκε στενά με την οικογένεια των Μεδίκων μέσω της οποίας ήρθε σε επαφή με τις ιδέες του νεοπλατωνισμού.

Τον επόμενο χρόνο επισκέφτηκε τη Ρώμη, προσκεκλημένος του πάπα Σίξτου Δ’, προκειμένου να διακοσμήσει μαζί με άλλους διακεκριμένους ζωγράφους της εποχής, τους τοίχους της Καπέλα Σιξτίνα. Ο Μποτιτσέλι φιλοτέχνησε, για το σκοπό αυτό, δύο νωπογραφίες στις οποίες απεικονίζονταν οι Πειρασμοί του Χριστού και η Εξέγερση των Εβραίων.

Επέστρεψε στη Φλωρεντία την άνοιξη του 1482 και τα επόμενα χρόνια ολοκλήρωσε αρκετά αλληγορικά έργα, με θέματα δανεισμένα από τη μυθολογία. Σε αυτή την περίοδο ανήκει και ένα από τα σημαντικότερα έργα του, η Αλληγορία της Άνοιξης (La Primavera), το οποίο συμβολίζει τον ερχομό της άνοιξης και αποτελεί μία από τις πλέον δυσερμήνευτες δημιουργίες του. Κεντρική μορφή του έργου είναι η θεά του έρωτα Αφροδίτη.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1480 ολοκλήρωσε επίσης ένα από τα δημοφιλή έργα του, τη Γέννηση της Αφροδίτης. Ο παραγγελιοδότης εικάζεται πως ήταν η οικογένεια των Μεδίκων. Ο Μποτιτσέλι εμπνευσμένος απ’ τον Όμηρο απεικονίζει τη στιγμή κατά την οποία η Αφροδίτη φθάνει στο νησί των Κυθήρων, μετά τη γέννησή της.

Ο Μποτιτσέλι ανταποκρίθηκε στην έξαρση του θρησκευτικού συναισθήματος που σημειώθηκε στη Φλωρεντία στα τέλη του 1480 με υπαίτιο τον μοναχό Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα. Ενδεικτικό της επιρροής του Σαβοναρόλα αλλά και της θρησκευτικής έξαρσης της εποχής, είναι η Μυστική Γέννηση (1500), που φιλοτέχνησε μετά τον απαγχονισμό του Σαβοναρόλα. Πρόκειται για τον μοναδικό πίνακα που φέρει την υπογραφή του Μποτιτσέλι καθώς και την ημερομηνία ολοκλήρωσής του.

Στο τέλος της ζωής του, έμεινε μακριά απ’ την αγαπημένη του τέχνη λόγω διάφορων ασθενειών αλλά και της αναπηρίας εξαιτίας παραμόρφωσης της πλάτης του. Πέθανε στις 17 Μαίου του 1519 και θάφτηκε στο κοιμητήριο της εκκλησίας των Αγίων Πάντων.

Φέτος ο Θεατρικός Οργανισμός Πρώτες Ύλες σε συνεργασία με το Θέατρο Vault, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο του κατ’ εξοχήν εκπροσώπου της καναδικής θεατρικής avant – guarde Τζόρνταν Τάναχιλ, «Ο Μποτιτσέλι στην Πυρά».

Βρισκόμαστε στην εποχή που ο Σάντρο Μποτιτσέλι τα έχει όλα: Ταλέντο, φήμη, εμφάνιση.

Επιπλέον απολαμβάνει την εύνοια του ισχυρότερου άντρα της Φλωρεντίας, Λορέντζο των Μεδίκων, τον έρωτα της συζύγου του Κλαρίσα Ορσίνι, καθώς και τον πιο καυτό μαθητευόμενο όλης της Αναγέννησης, Λεονάρντο.

Ενώ δουλεύει πάνω στο έργο “Η Γέννηση της Αφροδίτης” –τη σημαντικότερη παραγγελία της ζωής του-, η αφοσίωσή του στην Ομορφιά και την Ηδονή μπαίνει στην απόλυτη δοκιμασία.

Καθώς η Πανούκλα εξαπλώνεται στην πόλη ο χαρισματικός ιεροκήρυκας Τζιρόλαμο Σβοναρόλα πυροδοτεί την εξέγερση εναντίον της φιλελεύθερης ελίτ.

Ο Μποτιτσέλι βλέπει με τρόμο τον κόσμο που μέχρι πρότινος γνώριζε να συνθλίβεται και είναι αναγκασμένος να διαλέξει ανάμεσα στην αγάπη και την επιβίωση.

Ο διάσημος Καναδός συγγραφέας Τζόρνταν Τάναχιλ με το έργο του αυτό ρίχνει μια αιχμηρή και αισθησιακή ματιά στην Ιταλική Αναγέννηση.

Παραμερίζει την παγιωμένη ετεροκανονική οπτική της ιστορικής ανάγνωσης, αφηγείται την ιστορία μέσα από μια gay εκδοχή της και αναρωτιέται τι είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε από τον εαυτό μας σε μια στιγμή που η κοινωνία εκτροχιάζεται και ο κόσμος μας καταρρέει.

Θα μου πείτε για ποιο λόγο να παρακολουθήσουμε ένα έργο που αφορά έναν καλλιτέχνη για τον οποίο έχουν γραφτεί δεκάδες βιογραφίες και ανά πάσα στιγμή μπορείς να μάθεις τα πάντα για τη ζωή του απλώς πληκτρολογώντας το όνομά του στο Διαδίκτυο; Η απάντηση είναι απλή μα διόλου απλοϊκή: Όταν έχει κανείς την τύχη να καταπιαστεί με ένα μεγαλοφυή ζωγράφο σαν τον Σάντρο Μποτιτσέλι ώστε να κτίσει ένα θεατρικό σύμπαν, το υλικό είναι ανεξάντλητο και ο λόγος είναι ότι οι μεγάλοι καλλιτέχνες παρατήρησαν και παθιάστηκαν με το ίδιο το ανεξάντλητο, την ανθρώπινη φύση.

Τα κείμενα του Τζόρνταν Τάναχιλ μοιάζουν με ποίηση, καθώς οι λέξεις βυθίζονται στα πιο μύχια σημεία της ανθρώπινης ψυχής προκειμένου να αναδυθούν φέρνοντας μαζί τους πληθώρα σκέψεων και ερεθισμάτων. Ταυτόχρονα, αποκαλύπτουν μια διαρκή μάχη, η οποία μαίνεται μεταξύ της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας, μεταξύ του σώματος και του λόγου, μεταξύ της συζήτησης και της ζωής. Δεν είναι λοιπόν καθόλου περίεργο ότι οι ήρωές του θυμίζουν φιλοσόφους σε μια καλλιτεχνικού περιεχομένου λεκτική διαμάχη, ή θεωρητικούς της τέχνης.

Στα πολύ δυνατά χαρτιά της παράστασης ανήκουν το κείμενο του Τζόρνταν Τάναχιλ, καθώς και η σκηνοθεσία. Ο πρωταγωνιστής του στο τόσο αιρετικό αυτό έργο επιβεβαίωσε στο κοινό του ότι είναι ένας σκηνοθέτης ο οποίος είναι ικανός να δημιουργεί, να σκηνοθετεί και να παίζει ό,τι θελήσει. Η καθηλωτική του σκηνοθεσία λειτούργησε σχεδόν υπνωτιστικά, παίρνοντας μαζί της το μαγεμένο κοινό σε αυτή την καταβύθιση στο εσώτερο εγώ του ήρωά του.

Οι δε εξαίρετοι ηθοποιοί της παράστασης πέτυχαν επίσης να κερδίσουν το κοινό, καταλήγοντας σε ένα απέλπιδο παιχνίδι του ήρωα, κατ’ ουσίαν, με τον εαυτό του. Το παρελθόν μοιάζει να συναντάει το παρόν, ενώ ο διάλογος μετατρέπεται σε έναν απελπιστικά μοναχικό μονόλογο. Η μοναξιά που κατατρύχει τον ήρωα, μετατρέπεται σε βρόχο που τον σκοτώνει. Το παρόν, βουτηγμένο στο έρεβος, δεν μπορεί εν τέλει να ξεφύγει από το παρελθόν, αλλά ούτε και από το μέλλον.

Το να βιώνεις δραματικά μια ιστορία που συνέβη πριν από αιώνες, σε μια άλλη χώρα, λες και είναι σήμερα και σε αφορά προσωπικά, είναι επίτευγμα. Θα πρέπει να είναι πολύ περήφανος ο Τζόρνταν Τάναχιλ για την παράσταση αυτή.

Μια παράσταση που αποδεικνύει τη συστηματική και εις βάθος έρευνα του Χρίστου Λύγκα, όχι μόνον αναφορικά με το έργο, αλλά και σε σχέση με την εποχή που αναφέρεται, η οποία φέρει πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με τρομακτικές αναλογίες στο σήμερα, τόσο σε παγκόσμια, όσο και σε τοπική κλίμακα.

Όλοι οι ηθοποιοί υπήρξαν εξαίρετοι και αεικίνητοι επί σκηνής.

Ο σκηνοθέτης Χρίστος Λύγκας στο ρόλο του Μποτιτσέλι έδειξε την υποκριτική του στιβαρότητα. Ο Νίκος Γιαλελής απέδωσε εύγλωττα τις διακυμάνσεις συναισθηματικής υφής και τις ψυχικές συγκρούσεις στην ερμηνεία του. Θα σημειώσω τη ρεαλιστική φυσικότητα των Άλκη Δελαντώνη, Γεράσιμου Μαύρου, Μίλτου Σαμαρά, Τάσου Χρυσόπουλου.

Ξεχώρισε επίσης η Μαρία Μπρανίδου, η οποία κατόρθωσε, σε πολλά σημεία της παράστασης, να κυριαρχήσει σκηνικά με τη λαμπερή της παρουσία.

Εκπληκτικά αρμονική η παρουσία των ήχων στην πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Μάνου Αντωνιάδη.

Βουτώντας στις μνήμες, οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με την ανάγκη αποδοχής, με την επιδίωξη της επιτυχίας, με το φανατισμό και τη μισαλλοδοξία, με τη σεξουαλικότητα και τη βία, με το ειδικό που γίνεται γενικό, με το προσωπικό που οδηγεί στο κοινωνικό και την πολιτική που μας αφορά προσωπικά.

Σε μετάφραση Χριστίνας – Μπάμπου Παγκουρέλη, σκηνοθεσία – φωτισμούς Χρίστου Λύγκα και δραματουργική επιμέλεια – σκηνοθεσία Μιχαέλας Αντωνίου, «Ο Μποτιτσέλι στην Πυρά» του Τζόρνταν Τάναχιλ στο θέατρο Vault υπήρξε μια αριστοτεχνικά δομημένη παράσταση, ένα ορόσημο τολμηρής σκηνοθεσίας.

Αν κάτι επιπλέον αξίζει να σημειωθεί στην παράσταση, είναι η θεατρικότητά της, η οργάνωση του καλαίσθητου κάδρου (Εικαστική επιμέλεια: Πρώτες Ύλες), ο περιορισμός της δράσης μέσα στον κλειστό και καλά οργανωμένο χώρο της σκηνής, όπου όλα τα πρόσωπα και οι σχέσεις υπακούουν σ’ ένα αυστηρό τελετουργικό.

Το παρελθόν ρίχνει πάντα βαριά τη σκιά του στο παρόν, στα πρόσωπα και τις μεταξύ τους σχέσεις. Παράλληλα, η παράσταση ασκεί και μια σκληρή κριτική στις ιεραρχικές δομές της κοινωνίας, στις αθέατες και συχνά αποτρόπαιες όψεις της και ενίοτε στις παρεκτροπές της. Εν γένει δε, στην εξουσία που επιβάλλεται, πολλές φορές με τρόπο βίαιο και τραυματικό.

Ταυτότητα παράστασης

«Ο Μποτιτσέλι στην Πυρά»

Του Τζόρνταν Τάναχιλ

Σκηνοθεσία – Φωτισμοί: Χρίστος Λύγκας
Μετάφραση: Χριστίνα – Μπάμπου Παγκουρέλη
Δραματουργική επιμέλεια – Σκηνοθεσία: Μιχαέλα Αντωνίου
Σχεδιασμός Κοστουμιών: Λάσκαρης Βαλαβάνης
Εικαστική επιμέλεια: Πρώτες Ύλες
Πρωτότυπη Μουσική Σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης
Δημόσιες Σχέσεις – Προώθηση παράστασης: Νταίζη Λεμπέση
Βίντεο – Φωτογραφίες Παράστασης: Νάσια Στουραϊτη
Επιστημονική σύμβουλος – Βοηθός Σκηνοθέτη: Αιμιλιανή Αβραάμ

Παίζουν

Άλκης Δελαντώνης
Νίκος Γιαλελής
Χρίστος Λύγκας
Γεράσιμος Μαύρος
Μαρία Μπρανίδου
Μίλτος Σαμαράς
Τάσος Χρυσόπουλος

Χρίστος Λύγκας: Στο θέατρο το λάθος είναι εργαλείο και πηγή γνώσης!

 

 

 

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -