17.3 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

«Λυσιστράτη» του Μαρμαρινού: Με άποψη και κατάλληλη για όλους…

Του Παναγιώτη Μήλα

«Έχει ένα μοναδικό τρόπο να ανατρέπει το αναμενόμενο. Ξέρει να προφυλάσσει την έκπληξη. Βασικό χαρακτηριστικό του να κεντρίζει το ενδιαφέρον του θεατή μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο».

Με αυτές τις 26 λέξεις άρχιζα τον πρόλογο της συνέντευξης που είχα κάνει το 2012 με τον σκηνοθέτη Μιχαήλ Μαρμαρινό με αφορμή την παρουσίαση του Insenso στην Πειραιώς 260 για το Φεστιβάλ Αθηνών. Μέσα σε αυτές τις 26 λέξεις έχει τη συνταγή για κάθε του σκηνοθεσία. Όμως, όπως σε κάθε συνταγή, έτσι και εδώ η πιο κρίσιμη, δύσκολη και επικίνδυνη φάση ήταν αυτή της επιλογής των υλικών.

Χωρίς να είναι απαραίτητο ως πρώτη σκέψη πάντα έρχονται οι παλιοί, δοκιμασμένοι συνεργάτες. Είναι μια αρχή αυτή χωρίς όμως να είναι και το ήμισυ του παντός. Αλίμονο. Στην πράξη ο Μαρμαρινός αποδεικνύει ότι κρατάει κάποιες δυνατές παρουσίες, τις ενισχύει με σίγουρες δυνάμεις και εν τέλει τις εμπλουτίζει με νέα πρόσωπα. Για την ακρίβεια δίνει την ευκαιρία στους συνεργάτες του να ξεπεράσουν τα όριά τους. Αυτό το τελευταίο έχει το μεγαλύτερο ρίσκο, όμως για έναν σκηνοθέτη έμπειρο και ανήσυχο ο χειρισμός μιας τέτοιας συνθήκης προσφέρει και ξεχωριστά στο κάθε έναν από τους ηθοποιούς του, προσφέρει και στο σύνολο και σε τελική ανάλυση προσφέρει στους θεατές του. Για όλους, συντελεστές και θεατές, η παράσταση αυτή ήταν μια σπουδή στο έργο του Αριστοφάνη.

Αυτό ακριβώς πέτυχε φέτος με τη «Λυσιστράτη» του. Και μόνο ως πάντρεμα Αριστοφάνης + Μαρμαρινός ήταν μείγμα εκρηκτικό. Αν προσθέσεις και τον Δημήτρη Δημητριάδη (μετάφραση), τότε τα πράγματα μπορεί να γίνουν και ανεξέλεγκτα. Όμως πάντα υπάρχει το μέτρον άριστον. Το θετικό στην περίπτωσή μας είναι πως εκτός από το μέτρον, υπήρξε μόνο μετάφραση. Δεν έγινε δηλαδή διασκευή κατά το δοκούν, ούτε για να εκβιάσει το γέλιο, ούτε για άλλους λόγους… Ίσως κάποιες, φιλολογικού περιεχομένου, λεπτομέρειες να μπορούσαν να περιοριστούν. Έτσι δεν θα κούραζαν κάποιους θεατές που αποχώρησαν από το επάνω διάζωμα του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου στην πρεμιέρα της Παρασκευής 5 Αυγούστου 2016. Θα ήταν προτιμότερο η παράσταση να μην είναι 2 ώρες και 15 λεπτά, να μην ξεπερνάει δηλαδή τα όρια αντοχής του θεατή.

Στη συνέχεια έχουμε τον Δημήτρη Καμαρωτό με τη μουσική του. Από την πρώτη νότα στο πρώτο λεπτό της παράστασης μέχρι και την τελευταία, πριν σβήσουν τα φώτα, οι ήχοι από το πιάνο μάγευαν με την ευαισθησία και τη χάρη τους. Μελωδίες και ρυθμοί άριστα δεμένοι και με το περιβάλλον και με την εξέλιξη της παράστασης. Νότες που παρέσυραν τους ηθοποιούς σε μια αέναη και κυρίως αέρινη κίνηση. Εξαιρετική η εκτέλεση από την πιανίστα Λενιώ Λιάτσου, που φορούσε το ψάθινο καπέλο με τα φρούτα.
Μιας και μιλάμε εδώ για τη μουσική, ας πω εδώ πως για άλλη μια φορά αποδείχθηκε ότι τα μικρόφωνα-ψείρες είναι εντελώς περιττά στην Επίδαυρο όταν ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί θέλουν να σεβαστούν τον χώρο. Όλες οι φωνές, ακόμη και οι πιο αδύνατες, έφθαναν μέχρι και στον τελευταίο θεατή.

Την κίνηση, που έχει την υπογραφή του Χρήστου Παπαδόπουλου, δεν χορταίνεις να την απολαμβάνεις. Εξαιρετική σημασία και στην τελευταία της λεπτομέρεια. Πολύ δύσκολο να το κερδίσεις αυτό όταν έχεις στα χέρια σου 20 άτομα. Σκεφτείτε ότι ο Παπαδόπουλος είχε να δουλέψει με ηθοποιούς που τους χωρίζουν τουλάχιστον 60 χρόνια (για την ακρίβεια 65…). Και όμως, με ακρίβεια ελβετικού ρολογιού όλοι –χωρίς καμία εξαίρεση– χάρισαν το ταλέντο τους αφού προηγουμένως άφησαν στην άκρη κάθε αναστολή. Όλοι απελευθερώθηκαν και μας πρόσφεραν μια μοναδική εμπειρία. Έκαναν πράγματα που δεν τα αποφασίζει εύκολα κανείς να τα κάνει…

Ο λόγος, η μουσική, η κίνηση θέλουν τον χώρο τους. Θέλουν το κατάλληλο ένδυμα. Θέλουν το δικό τους φως ή ακόμη και το δικό τους σκοτάδι. Τα βρήκαν όλα. Πρώτα μέσα στο σκηνικό του Γιώργου Σαπουντζή. Πιστός και ο σκηνογράφος στο κείμενο του ποιητή «ζωγράφισε» τη δική του «Λυσιστράτη» με απόλυτο σεβασμό και στον χώρο και στο όραμα του σκηνοθέτη. Ο γυμνός ανδριάντας (που δεν… άρεσε στον Θέμη Πάνου), το παγώνι, το ηλεκτρικό ψυγείο, ο μίνι-Παρθενώνας, το εκκύκλημα, τα φαλλικά σύμβολα, το κοκαλάκι, ένας καθρέφτης, ένα ανάκλιντρο, το μικρό στρογγυλο τραπεζάκι, το νερό, τα κύπελλα, το καπέλο με τα φρούτα, το κολιέ από πέρλες, τα μαύρα γυαλιά, οι άζωστοι χιτώνες, τα ψηλοτάκουνα, κάθε αντικείμενο άριστα σχεδιασμένο, σωστά επιλεγμένο, σωστά τοποθετημένο και λειτουργικό.

Όπως λειτουργικά –με όλη της σημασία της λέξης– ήταν και τα κοστούμια που σχεδίασε η Μαγιού Τρικεριώτη. Διευκόλυναν όλες τις ηθοποιούς να βάλουν στην άκρη κάθε τους αναστολή. Ακόμη και το γυμνό το παρουσίασε με τρόπο κομψό και καθόλου χυδαίο. Χυδαία τα είδαν μόνο όσοι έτσι ήθελαν να τα δουν. Πιο πολύ εγώ είδα πινελιές χιούμορ κι απομυθοποίησης παρά πρόκλησης.

Τέλος οι φωτισμοί που σχεδίασε ο Thomas Walgrave είχαν τη δική τους πρωταγωνιστική παρουσία σε κάθε στιγμή του έργου. Ακόμη και η σκηνή της νύχτας με το –σχεδόν– απόλυτο σκοτάδι, μπορεί εκείνη την πρώτη στιγμή να με ξένισε, για τη διάρκειά της, όμως αμέσως μετά με κέρδισε και με βοήθησε να απολαύσω καθαρό και χωρίς τερτίπια τον λόγο του Αριστοφάνη.

Όλοι είναι ισάξιοι…

Εδώ, στη συνέχεια, τον λόγο παίρνουν οι ηθοποιοί. Τι να πεις όμως για αυτή την ομάδα; Πώς να ξεχωρίσεις κάποιον ή κάποια; Αφού ούτε ο Μαρμαρινός το έκανε αυτό κάποιο λόγο θα είχε. Όλοι ισάξιοι. Κι αυτό φάνηκε στον χαιρετισμό. Ο ένας δίπλα στην άλλη, σε μια σειρά. Όλοι και όλες χέρι, χέρι, οι παλιοί με τους νέους σε μια σκυταλοδρομία όπου η θεατρική παράδοση περνούσε από τη μία γενιά στην άλλη. Ούτε μισό βήμα δεν έκανε μπροστά κάποιος από την υπόλοιπη ομάδα. Αυτό κι αν είναι άποψη. Αυτό κι αν είναι μεγαλείο. Όπως στα μεγάλα «συν» του Μαρμαρινού είναι ότι εφάρμοσε στην πράξη την ισότητα μεταξύ όλων βάζοντας στην άκρη τους όποιους (θεμιτούς) ανταγωνισμούς και εγωισμούς. Χρησιμοποίησε όμως και ένα τρικ αφού φωνάζοντας το όνομα «Ελένη» είχε τον μισό θίασο σε στάση προσοχής…

* Στο πιάνο λοιπόν, η Λενιώ Λιάτσου. Μετά την εμφάνισή της σε μεγάλες σκηνές του εξωτερικού, τώρα είχαμε την ευκαιρία να τη χαρούμε στην Επίδαυρο. Σεμνή αλλά δυναμική παρουσία.

* Η σοπράνο Αθηνά Δημητρακοπούλου, με καθαρή και λαμπερή χροιά, ανταποκρίθηκε επάξια στο δύσκολο ρόλο της. Τράβηξε σαν μαγνήτης το κοινό με το μέταλλο της φωνής της.

* Η Ελένη Μπούκλη, μετά τις «Εκκλησιάζουσες» φέτος στη «Λυσιστράτη» με ιδιαίτερη φωνή και σκηνική άνεση. Και την Ειρήνη Μακρή γνώρισα πέρυσι στις «Εκκλησιάζουσες». Φέτος πρόσθεσε στο βιογραφικό της έναν μοναδικό ρόλο. Εξαιρετική σε όλα. Η Άννα Κλάδη, στο “Salem” έμαθε στις γυναίκες δέκα τρόπους για να εξολοθρεύσουν τον άντρα που τις πλήγωσε. Τώρα έκανε δέκα βήματα μπροστά αφού μας δείχνει –και μάλιστα με επιτυχία μεγάλη– πώς να εξασφαλίσουμε την ειρήνη. Η (κινηματογραφική) Σοφία Κόκκαλη, πιστεύω πως στη σκηνή του θεάτρου μας δίνει την ευκαιρία να χαρούμε από κοντά τις ερμηνευτικές της ικανότητες. Τέλος, μια Ιταλίδα από τη Σικελία, η Gemma Carbone, έδεσε εκπληκτικά με την υπόλοιπη ομάδα ως Σκύθαινα. Μεγάλο κέρδος η παρουσία της. Και τα τέσσερα κορίτσια στήριξαν με επιτυχία το εγχείρημα του Μιχαήλ Μαρμαρινού. Ήταν η ήρεμη δύναμη της παράστασης.

* Με αυτοπεποίθηση μπήκε στο αρχαίο θέατρο από την πρώτη στιγμή η Ευαγγελία Καρακατσάνη. Αφοπλιστικό χαμόγελο, κίνηση μπαλαρίνας και έντονα υπαινικτικό χιούμορ. Γράφω ξεχωριστά για την Ευαγγελία και επειδή το αξίζει αλλά –κυρίως– διότι υποσχέθηκε ότι θα μου δώσει τη συνταγή για τη σπανακόπιτα, αντί να τη δώσει στη Λυσιστράτη…

*Πρόβλημα από εδώ και κάτω. Τι να πρωτοπείς; Λένα Δροσάκη (Νομίζεις ότι ξυπνάς από όνειρο. Φωνή; Κίνηση; Σκωπτικό χιούμορ;), Ηλέκτρα Νικολούζου (Ατέλειωτοι οι ορίζοντές της. Αρχηγική φυσιογνωμία), Λένα Παπαληγούρα (Ωδή στη θεατρική γοητεία. Ανεξάρτητα από ρόλους όπως πάντα…).

*Το ίδιο πρόβλημα και στη συνέχεια. Πώς να σχολιάσεις; Αθηνά Μαξίμου (Τρυφερότητα, ομορφιά και ποίηση. Πάντα με αυτοπεποίθηση), Αγλαΐα Παππά (Μοναδική, υποκλίνομαι! Μεγάλο κέρδος η περουσία της σε αυτή την παράσταση), Μαρία Σκουλά (Υψηλή υποκριτική, ήθος και ξεχωριστή ψυχική δύναμη ειδικά στην πρεμιέρα της Παρασκευής), Έλενα Τοπαλίδου (Αριστοφανικός χείμαρρος αλλά και με ισχυρές δόσεις Ισιδώρας Ντάνκαν).

*Ακολουθεί ο Χορός των γερόντων. Πολλοί θα ζήλευαν πολύ τη ζωντάνια τους: Γιάννης Βογιατζής (αιώνιος ηγέτης με στεντόρεια φωνή, κέντημα η κάθε του κίνηση), Γιώργος Μπινιάρης (αξεπέραστος παραμυθάς που ξέρει να παρασύρει και τους συμπαίκτες του και τους θεατές), Χάρης Τσιτσάκης (εξαιρετικό στήριγμα), Θέμης Πάνου (ερμηνεία, όπως πάντα, για βραβείο).

*Πρόβουλος και Κινησίας, ο Αιμίλιος Χειλάκης. Στιβαρός, σταθερός, σωστός, σίγουρος. Ιδανικός στο να εμπνέει εμπιστοσύνη στους γύρω του και μόνο δια της παρουσίας του. Αξέχαστη θα μας μείνει η σκηνή με την… πολλαπλή Μυρρίνη.

*Τέλος, η Λένα Κιτσοπούλου. Αν την είχε γνωρίσει ο Αριστοφάνης θα είχε γράψει τη Λυσιστράτη γι’ αυτήν και σίγουρα θα μας έλεγε: «Αυτό που βλέπετε είναι μια κανονική γυναίκα». Ηγετική μορφή και στον συγκεκριμένο ρόλο.

Η παράσταση

O Aριστοφάνης είναι ένας μεγαλοφυής κωμωδιογράφος. Εμπνέεται από το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής του: τα προβλήματα του δήμου, τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, τα νέα φιλοσοφικά ρεύματα και τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς, τα φαινόμενα διαφθοράς της εξουσίας, τις οικονομικές μεταλλάξεις και όλα τα πράγματα και τα πρόσωπα που απασχολούν τους συμπολίτες του και την καθημερινότητά τους. Oι Aθηναίοι ένιωθαν έντονα συνδεδεμένοι με τα δρώμενα επί σκηνής και, συμφωνώντας ή διαφωνώντας, συνειδητοποιούσαν ότι αυτό που έβλεπαν τους αφορούσε άμεσα.

Η “Λυσιστράτη” του Αριστοφάνη, σκηνοθετημένη από τον Μιχαήλ Μαραμαρινό, διακρίθηκε για την ποιότητα στην κωμική φλέβα. Η καυστική της σάτιρα είχε λεπτή ειρωνεία, ευτράπελο τόνο και φινέτσα. Διακρίθηκε επίσης για την πληθωρική και τολμηρή φαντασία της, την ελευθερία της έμπνευσης, τη θεατρική δεξιοτεχνία και τον λεκτικό πλούτο.

«Δεν είναι ακατάλληλη για ανηλίκους»

Και τώρα σε ένα κρίσιμο θέμα: Ασφαλώς η «Λυσιστράτη» του Μαρμαρινού είναι για όλους. Οπωσδήποτε δεν είναι ακατάλληλη για ανηλίκους. Εξαρτάται για ποιους και τι ανηλίκους μιλάμε. Τα παιδιά και στο Διαδίκτυο, και στο σχολείο, και στο παιχνίδι, αλλά κυρίως στο σπίτι λένε, ακούνε και βλέπουν πολλά και σίγουρα περισσότερο… ακατάλληλα από όσα θα δουν και θα ακούσουν στη διάρκεια της παράστασης. Το αν κάποια παιδιά είχαν απορίες στην παράσταση της Επιδαύρου δεν σημαίνει πως φταίει ο Αριστοφάνης, ο Δημητριάδης και ο Μαρμαρινός. Οι γονείς φταίνε που δεν έχουν αφιερώσει λίγο περισσότερο χρόνο για να ενημερώσουν τα παιδιά τους, έστω πριν τα φέρουν για να δουν αυτή την παράσταση. Τρανή απόδειξη ότι φταίνε οι γονείς είναι το γεγονός ότι σήκωσαν τα κινητά και τα tablet και άρχισαν να φωτογραφίζουν όταν είδαν τα γυμνά κορίτσια στην ορχήστρα του αργολικού θεάτρου. Οπότε; Όλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού. Όλοι πρέπει να δουν την παράσταση, να χαρούν τον λόγο του Αριστοφάνη και τις ερμηνείες των ηθοποιών του Μιχαήλ Μαρμαρινού, όμως ο Αριστοφάνης, η Επίδαυρος, το αρχαίο δράμα είναι ακατάλληλος για ανώριμους ανθρώπους.

Ένας σκηνοθέτης με μνήμη

Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι ακόμη κι αν όλα τα παραπάνω δεν ίσχυαν, τότε η κατά Μαρμαρινό «Λυσιστράτη» θα με κέρδιζε μόνο από την παρακάτω σημείωση στο πρόγραμμα της παράστασης:
«Επειδή η ζωή δεν προχωρά χωρίς μνήμη και χωρίς ευγνωμοσύνη η παράσταση αφιερώνεται στον Γιώργο Λούκο. Και στον Μηνά Χατζησάββα που θα έπρεπε να είναι εδώ», γράφει στο σκηνοθετικό σημείωμα ο Μιχαήλ Μαρμαρινός.
Και μόνο αυτή η παράγραφος αποδεικνύει πολλά και για τον σκηνοθέτη, για το έργο του και για την άποψή του.

* Λυσιστράτη – κριτική της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Συντελεστές

«Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη
Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός
Μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός
Σκηνικά: Γιώργος Σαπουντζής
Κοστούμια: Μαγιού Τρικεριώτη
Φωτισμοί: Thomas Walgrave
Κίνηση: Χρήστος Παπαδόπουλος
Καλλιτεχνική συνεργάτις: Έφη Θεοδώρου
Βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Καπράλου

Διανομή

Λυσιστράτη, η Λένα Κιτσοπούλου
Χορός γερόντων
Γιάννης Βογιατζής, Γιώργος Μπινιάρης, Χάρης Τσιτσάκης, Θέμης Πάνου.

Πρόβουλος και Κινησίας, ο Αιμίλιος Χειλάκης

Και 13 μοναδικά κορίτσια

Gemma Carbone, Λένα Δροσάκη, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Άννα Κλάδη, Σοφία Κόκκαλη, Ειρήνη Μακρή, Αθηνά Μαξίμου, Ελένη Μπούκλη, Ηλέκτρα Νικολούζου, Αγλαΐα Παππά, Λένα Παπαληγούρα, Μαρία Σκουλά, Έλενα Τοπαλίδου.

Μαζί τους, η σοπράνο Αθηνά Δημητρακοπούλου
και στο πιάνο, η Λενιώ Λιάτσου.

* Παρουσιάστηκε στις 5 και 6 Αυγούστου του 2016 στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.

* Φωτογραφίες: catisart.gr

Το πρόγραμμα της περιοδείας

Παρασκευή 12 Αυγούστου, Άνδρος, Ανοιχτό Θέατρο Χώρας
Σάββατο 20 Αυγούστου, Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
Τρίτη 23 Αυγούστου, Δίον, Αρχαίο Θέατρο Δίου
Κυριακή 28 Αυγούστου, Αρχαία Ολυμπία, Ανοιχτό Θέατρο Φλόκα
Τρίτη και Τετάρτη 30 και 31 Αυγούστου, Πάτρα, Ρωμαϊκό Ωδείο
Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου, Παπάγου, Κηποθέατρο
Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου, Θεσσαλονίκη, Θέατρο Δάσους
Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου, Ελευσίνα, Παλαιό Ελαιουργείο
Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου, Βύρωνας, Θέατρο Βράχων “Μελίνα Μερκούρη
Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου, Ηλιούπολη, Θέατρο Άλσους “Δημήτρης Κιντής”
Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου, Νέα Σμύρνη, “Θέατρο Άλσους Νέας Σμύρνης”
Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου, Ηρώδειο

* Το τρέιλερ της παράστασης

* Η «Λυσιστράτη» στο μετρό Συντάγματος – VIDEO

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -