Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Μην παρακολουθήσεις ποτέ παράσταση του Γιάννη Καλαβριανού
Αν δεν έχεις ποτέ διαβάσει δακρυσμένος την ιστορία δύο ρομαντικών εραστών
Αν δεν ξεκίνησες ποτέ ένα δρόμο που δεν ήξερες πού βγάζει
Αν δεν έχεις απορίψει μια ζωή στο έπακρο ρυθμισμένη
Αν δεν έχεις νιώσει ποτέ πως η αγάπη μπορεί να ανατρέψει τα πάντα
Αν δεν έχεις καταλάβει πως η ποίηση χάνει απευθείας κάθε της νόημα, αν ιδωθεί χρησιμοθηρικά
Αν δεν είσαι διατεθειμένος να δεχτείς κάτι που δεν υπακούει στην αυστηρή λογική
Αν δεν έχεις αποδεχτεί τις πλείστες αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη φύση
Αν δεν έχεις ζήσει την απόλυτη εκείνη απώλεια που συνοδεύει τις συντελεσμένες καταστάσεις
Αν δεν έχεις νιώσει τη βαθιά αίσθηση απόγνωσης, που είτε δυναμώνει ψυχικά τον άνθρωπο είτε τον συντρίβει
Αν οι ευαισθησίες σου περιορίζονται μόνο στα ανθρώπινα και μόνο σε ό,τι μοιάζει χαριτωμένο και γοητευτικό
Αν δεν είσαι πρόθυμος ν’ αναζητήσεις τη μαγεία του απρόσμενου
Αν δεν τρέμεις από προσμονή κάθε φορά που πλησιάζουν βροντές και αστραπές
Αν δεν είσαι αρνητικός με τις συμβάσεις
Αν δεν μπορείς να εκτιμήσεις την ομορφιά της απλότητας
Αν δεν έχεις αμφιβολίες ακόμη και για την ίδια την ύπαρξη
Αν δεν μπορείς να αντιληφθείς τις διαδρομές που έχει κάνει ένας ποιητής προκειμένου να φτάσει στη δημιουργία του έργου του
Αν δεν σε έχουν ποτέ κυκλώσει ἐπικίνδυνα οι ώρες.
Παρουσιάζοντάς σας μέσα από συνεχείς αρνητικές δηλώσεις τις ποιότητες που οφείλουν να έχουν οι ιδανικοί θεατές των παραστάσεων του Γιάννη Καλαβριανού, θέλω να σας κάνω κοινωνούς της αναγκαίας συνθήκης, προκειμένου να αισθανθείτε την ποιητική του σκέψη. Θα πρέπει, έτσι, οι θεατές που θα παρακολουθήσουν (και θα κατανοήσουν) το πιο πρόσφατο έργο του Γιάννη Καλαβριανού, «Η Πύλη της Κόλασης», που εμείς είδαμε στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, να είναι άνθρωποι που δεν ακολουθούν τις συμβάσεις∙ άνθρωποι με ελεύθερο πνεύμα, που δεν υποτάσσουν τη ζωή τους στο πλήθος των κοινωνικών κανόνων∙ άνθρωποι που δεν επιδιώκουν την ως προς όλα καλά ρυθμισμένη ζωή του μικροαστισμού.
«Όταν δεν ξέρετε πως ο ωραίος Modigliani /τρεις η ώρα τη νύχτα μεθυσμένος /χτυπούσε βίαια την πόρτα ενός φίλου του / γυρεύοντας τα ποιήματα του Βιγιόν / κι άρχισε να διαβάζει ώρες δυνατά / ενοχλώντας το σύμπαν», όπως λέει ο μέγας Καρούζος.
«Η Πύλη της Κόλασης» του Γιάννη Καλαβριανού έχει ως αφετηρία δύο θυελλώδεις ερωτικές ιστορίες που θα συναντηθούν και θα αφήσουν πίσω τους μερικά από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας τέχνης.
Δύο από τους σημαντικότερους γλύπτες του κόσμου, ο Αύγουστος Ροντέν και η Καμίγ Κλοντέλ, ερωτεύονται. Ο Ροντέν, που διατηρούσε παράλληλα άλλη μόνιμη σχέση, ανακαλύπτει και εμπνέεται από την ιστορία ενός παράνομου ζευγαριού του 13ου αιώνα, του Πάολο και της Φραντσέσκα. Εκείνοι έζησαν έναν κρυφό έρωτα, ενώ η Φραντσέσκα ήταν παντρεμένη με τον αδερφό του Πάολο.
Ο Ροντέν θα δημιουργήσει μερικά από τα πιο εμβληματικά γλυπτά όλων των εποχών, τον Σκεπτόμενο, την Πύλη της Κόλασης και το Φιλί, που απεικονίζει τους αγκαλιασμένους Πάολο και Φραντσέσκα. Και θα γίνει διάσημος. Αντίθετα, η πατριαρχική εποχή θα διαλύσει το ταλέντο και τον ψυχισμό της Καμίγ Κλοντέλ και θα την κλείσει σε ψυχιατρείο για 30 χρόνια.
Τέσσερις ερμηνευτές (Γιώργος Γλάστρας, Κωνσταντίνος Ζωγράφος, Χριστίνα Μαξούρη, Λυγερή Μητροπούλου) στη μέχρι τώρα πιο εικαστική παράσταση του σκηνοθέτη δημιουργούν έναν κόσμο για την αφύπνιση του ανθρώπινου πνεύματος, την προσπάθειά του να νικήσει τον χρόνο και την ασταμάτητη φόρα του να αναζητά τον έρωτα. Δηλαδή την αλήθεια.
Μια ξεχωριστή παράσταση που αφορά τα πάντα: πολιτική κριτική, αυτοβιογραφική ανάμνηση, ταξιδιωτικές εμπειρίες, υπαρξιακούς προβληματισμούς και δύο ρομαντικές ιστορίες δοσμένες με εξαιρετική διαύγεια και αγάπη.
Ο Γιάννης Καλαβριανός για ακόμη μία φορά προτείνει ένα θέατρο βαθιά ριζωμένο στην καθημερινή ζωή, στην τέχνη, στην τριβή των ανθρώπων. Οι ιστορίες του είναι αφηγήσεις, όμως σ’ αυτές πιάνεται, σαν σε άγκιστρο η ποίησή του, όταν απογειώνεται. Οι αφηγήσεις του, επιτρέψτε μου τον πλεονασμό, αρπάζονται σαν άγκυρα από την ιστορία (της χώρας του, τις οικογενειακές, του κόσμου) και στηρίζονται στη διακειμενικότητα η οποία κυριαρχεί στο έργο του, καταφεύγουν στη μνήμη, φυλακίζονται στο έργο όσα χάθηκαν στο χρόνο, για να ξαναζωντανέψουν κάποτε και πάλι.
Ο Γιάννης Καλαβριανός μιλά για όσα είδε (ή σκέφθηκε, ή φαντάστηκε), για την αιχμή της ζωής, με ένα άτακτα τακτοποιημένο ψηφιδωτό, έτσι όπως πάντα υπάρχει στη συνείδησή μας, με εντυπώσεις, αναλογίες, αναγνώσεις, διαλόγους, στήθη και μηρούς που θαυμάζουμε, στιγμές που θαμπώνουν και στιγμές που διαρκούν, τον καθιστά ως καλλιτέχνη πιο απτό, πιο ζωντανό (με το αίμα να κυλά ορμητικό).
«Η Πύλη της Κόλασης» είναι το εξαιρετικό αποτέλεσμα μιας πρωτότυπης έρευνας, αλλά και ένα συναρπαστικό αφήγημα που ζωντανεύει μια εποχή η οποία άφησε στην Ευρώπη βαθιές ουλές -ορατές ακόμα και σήμερα- και θέτει βαθυστόχαστα ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται οι άνθρωποι σε ακραίες συνθήκες.
Πολύ ωραίες και ποιητικές οι ερμηνείες των Γιώργου Γλάστρα, Κωνσταντίνου Ζωγράφου, Χριστίνας Μαξούρη, Λυγερής Μητροπούλου, λειτουργούν πραγματικά ως καθοριστική τομή στις ανατροπές και τις συγκλίσεις των θέσεων των δύο ιστοριών, ενώ η Λυδία Φωτοπούλου στη σύντομη εμφάνισή της στο βίντεο μεταφέρει όλη την αίσθηση της αλαφροΐσκιωτης παρουσίας της.
Μια παράσταση προσεγμένη στη λεπτομέρεια στην οποία η ποίηση συνομιλεί με το παράλογο, η ιστορία με το μύθο, ο έρωτας με το θάνατο.
Ξεχωρίζουν οι ηθοποιοί με τον ιδιαίτερα εξπρεσιονιστικό τόνο ερμηνείας τους.
Την κρίσιμη αίσθηση της εκκολαπτόμενης απειλής, του ζωτικού απρόβλεπτου εκφράζει ο Κωνσταντίνος Ζωγράφος ενώ πλάθει ένα άκρως γοητευτικό πορτρέτο του Πάολο.
Συναρπαστική, αδρή και καίρια, η ερμηνεία του Γιώργου Γλάστρα έρχεται να συμπληρώσει, σε απόλυτη ισοτιμία και αγαστή συνύπαρξη, την υπέροχη ερμηνεία της Χριστίνας Μαξούρη: οι δυο τους θαρρείς και είναι φτιαγμένοι ο ένας για τον άλλον, καθώς βαθμηδόν εξομοιώνονται, ως απόλυτοι αντιήρωες και ως αρχετυπικοί ήρωες των παράλληλων ιστοριών. Το κουαρτέτο των ερμηνειών συμπληρώνει η σαρωτική Λυγερή Μητροπούλου.
Η πλέον ενδιαφέρουσα θεατρική πρόταση, που θα θυμάστε για καιρό. Ευφυέστατη σκηνοθεσία, εκπληκτικές ερμηνείες, πρωτοτυπία και έμπνευση σε ένα έργο τέχνης, που καθιστά τον θεατή συμμέτοχο.
Η μουσική του εξαιρετικού Θοδωρή Οικονόμου, διακριτικά και ως παράλληλη γλώσσα προσέδωσε διαφάνεια στη σκηνική ένταση με χαρακτηριστικούς ήχους που παραπέμπουν σε ειδυλλιακή ατμόσφαιρα.
Τα μνημειώδη σκηνικά της Μαρίας Καραθάνου και τα εξαίσια κοστούμια της Βάνας Γιαννούλα πηγαίνουν τον συμβολισμό του έργου χιλιόμετρα μακριά.
Στα υπερρεαλιστικά στοιχεία της παράστασης καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν η επιμέλεια κίνησης της Μαριάννας Καβαλλιεράτου και ο σχεδιασμός φωτισμών της Εβίνας Βασιλακοπούλου.
Μια παράσταση που παρατηρεί με ολόρθα μάτια την ομορφιά και την αλήθεια της.
***
«Η Πύλη της Κόλασης» του Γιάννη Καλαβριανού στο Θέατρο του Νέου Κόσμου
