«Το πολιτικό θέατρο θέτει μια τελείως διαφορετική σειρά προβλημάτων. Το κήρυγμα πρέπει να αποφεύγεται πάση θυσία. Είναι απαραίτητη η αντικειμενικότητα. Οφείλουμε να επιτρέπουμε στα πρόσωπα να αναπνέουν ελεύθερα. Ο συγγραφέας δεν μπορεί να τα καταπιέσει και να τα περιορίσει για να ικανοποιήσει τα δικά του γούστα, τις δικές του διαθέσεις ή προκαταλήψεις. Οφείλει να είναι έτοιμος να τα προσεγγίσει από πολλές πλευρές, από όλες τις δυνατές οπτικές γωνίες, ίσως πότε πότε να τα ξαφνιάσει κι εν τούτοις να τα αφήσει ελεύθερα να πάνε όπου θέλουν». Απόσπασμα από την πολυσυζητημένη ομιλία του Χάρολντ Πίντερ την ημέρα που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ (2005). Το παραθέτω διότι πρόσφατα παρακολούθησα στο φεστιβάλ Off Off Athens του θεάτρου «Επί Κολωνώ» ένα από τα ακραιφνώς πολιτικά έργα του, το “Ένα ακόμα και φύγαμε”. Το έργο αποτελεί μία “δήλωση” του Χάρολντ Πίντερ σχετικά με την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Αν και έργο μεγάλης σημασίας, σπανίως το βλέπουμε διότι λόγω της μικρής του διάρκειας οι θίασοι δεν το επιλέγουν. Μπορεί να παρουσιαστεί μόνο μαζί με κάποιο άλλο μονόπρακτο. Εν τούτοις πρόκειται για ένα θεατρικό αριστούργημα. Διαδραματίζεται σε ένα γραφείο εντός ενός κτηρίου σε απροσδιόριστη τοποθεσία, κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης ημέρας. Ο Βίκτωρ, η γυναίκα του Τζίλα και ο επτάχρονος γιος τους Νίκι είναι φυλακισμένοι και ανακρίνονται ξεχωριστά από τον Νίκολας, αξιωματούχο του καθεστώτος.
Τοποθετημένοι στους τέσσερις τοίχους ενός ανακριτικού γραφείου, οι ήρωες του Πίντερ είναι εγκλωβισμένοι, περιορισμένοι, παγιδευμένοι. Και μέσα σε αυτό το χώρο προσπαθούν να ανιχνεύσουν ο ένας τις διαθέσεις του άλλου. Σαν ένα μόνιμο παιχνίδι με τη φθορά. Το σκηνικό του έργου του Πίντερ είναι σαν ρινγκ ανάμεσα σε δύο κάθε φορά αντιπάλους. Ποιος από τους δύο θα υπερισχύσει; Στην προκειμένη περίπτωση ο αδυσώπητος ανακριτής – ψυχρός εκτελεστής ή οι κρατούμενοι – αντιφρονούντες; Ο θύτης ή τα θύματα; Η ελευθερία ή η υποδούλωση; Ένας εφιαλτικός κόσμος βιαιοπραγιών και φρικαλεοτήτων εισχωρεί στο γραφείο του ανακριτή με μόνο μέσο τη γλώσσα. Στο “Ένα ακόμα και φύγαμε” ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη συστηματική βία, τις εκτεταμένες αγριότητες, την αδίστακτη καταπίεση της ελεύθερης σκέψης. Τα εγκλήματα είναι διαρκή, αμείλικτα, κτηνώδη. Στην παράσταση, ολοφάνερα πολιτική και καταγγελτική, τα μέλη της ομάδας “Έξω Φρενών” μπόρεσαν να μεταδώσουν στο κοινό την ωμότητα της εξουσίας, τον κυνισμό του ολοκληρωτισμού και να μεταφέρουν τη φρίκη, το σιωπηλό πόνο, τον τρόμο, το κενό που νιώθει ο άνθρωπος από τα βασανιστήρια, τις ανακρίσεις και τον εγκλεισμό. Οι υπαινιγμοί αλλά και οι παύσεις ή οι «σιωπές» στις προτάσεις του συγγραφέα, η κοινότοπη γλώσσα, που συνιστούν το διάσημο ύφος του, φόρτιζαν την ένταση. Σχεδόν μόνιμες θεματικές του Πίντερ τα μυστικά που μας ενώνουν και μας απομακρύνουν. Το έργο του αυτό συμπυκνώνει την πραγματικότητα των φασιστικών καθεστώτων και είναι ταυτόχρονα ύμνος στον άνθρωπο.
Τα υπόγεια νοήματα και οι ρυθμοί, η χρήση της γλώσσας, ο τρόπος των επαναλήψεων, η θεληματική αφαίρεση στοιχείων της καθημερινότητας δημιουργούν ένα δυνατό και ασυμβίβαστο κείμενο, γραμμένο με διαφάνεια και οικονομία, που έχει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Ένα ηφαιστειώδες ενεργειακό υλικό διέπει τα πρόσωπα, τις συνομιλίες τους και τη ζωή τους, το οποίο λειτουργεί με έναν τρόπο τελείως διαφορετικό από ό, τι σε ένα ρεαλιστικό έργο…
Ο Πέτρος Μαρμαρινός σκηνοθέτησε το έργο με τον ορθό τρόπο, μέσα σε μια ατμόσφαιρα φόβου, απειλής και απροσδιοριστίας. Απόλυτα αποδραματοποιημένοι διάλογοι, ωμότητα, βουβή οδύνη. Έξοχοι οι ηθοποιοί Δημήτρης Δαμιανός, Ηρώ Λαζή, Ανδρέας Μαυριάς, επί σκηνής. Με πολύ λίγα λάθη. Συμπαθέστατος και ο μικρός Μάριος Σταμόπουλος στο βίντεο.
Η ομάδα «Έξω Φρενών» αποτελείται από ευαίσθητους και αξιαγάπητους ανθρώπους, που με πάθος και αφοσίωση υπηρετούν το θέατρο εδώ και τριάντα χρόνια. Έχουν έδρα τους τη Νέα Πεντέλη και όλοι τους αγαπούν τις τέχνες. Είναι αξιέπαινοι!
* Ο Samuel West, ηθοποιός και σκηνοθέτης, είπε για τον Πίντερ: “Θύμωνε εκ μέρους άλλων, δίχως να νοιάζεται τι θα πει ο κόσμος”.
* Παίχτηκε την Τετάρτη 21 Μαΐου στις 20:45 και την Πέμπτη 22 Μαΐου στις 22:00
Συντελεστές
Θεατρική Ομάδα Έξω Φρενών
Συγγραφέας: Χάρολντ Πίντερ
Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές
Σκηνοθεσία: Πέτρος Μαρμαρινός
Σκηνικά/Κοστούμια: Ελένη Πριόνα
Φωτισμοί: Ντόρα Κοπανιά
Μακιγιάζ/Μαλλιά: Lenia Saw
Βοηθός σκηνοθέτη: Νεκταρία Μπουζάκη
Βίντεο: Σταμάτης Χρήστου
Έπαιξαν: Δημήτρης Δαμιανός, Ηρώ Λαζή, Ανδρέας Μαυριάς, Μάριος Σταμόπουλος
– Διάρκεια παράστασης: 35 λεπτά
* Ο Χάρολντ Πίντερ (1930-2008) γεννήθηκε στη φτωχική συνοικία του Λονδίνου, Χάκνεϊ, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Παρακολουθεί θεατρικές σπουδές και το 1950 δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Την ίδια χρονιά προσλαμβάνεται από το ραδιόφωνο του BBC ως ηθοποιός και στη συνέχεια παίρνει μέρος σε θεατρικές παραστάσεις στο Λονδίνο, όπου αρχίζει να χρησιμοποιεί το καλλιτεχνικό όνομα Ντέιβιντ Μπάρον. Το 1957 γράφει το πρώτο του θεατρικό έργο, “Το δωμάτιο”, που σημειώνει επιτυχία, αντίθετα με το “Πάρτι γενεθλίων”, που ανεβαίνει το 1958 κι αντιμετωπίζεται αρνητικά από την κριτική, με αποτέλεσμα να κατέβει στο τέλος της πρώτης εβδομάδας. Θα ακολουθήσουν άλλα έργα που αρχίζουν να επιβάλλουν τον Πίντερ ως τον πιο σημαντικό Άγγλο δραματουργό (“Το βουβό γκαρσόνι”, “Ο επιστάτης”, “Η επιστροφή” κ.ά.). Το 1963 “Ο επιστάτης” γυρίζεται σε ταινία και κερδίζει την Αργυρή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Παράλληλα, ο Πίντερ αρχίζει να γράφει σενάρια για τον κινηματογράφο (“Ο υπηρέτης”, “Επιχείρηση Κουίλερ”, “Η ερωμένη του Γάλλου υπολοχαγού” κ.ά.), εμφανίζεται σε διάφορα έργα ως ηθοποιός, ενώ αργότερα αρχίζει να σκηνοθετεί δικά του και ξένα έργα. Του απονέμονται διάφορα βραβεία. Ανάμεσά τους το βραβείο Βρετανικής Λογοτεχνίας Ντέιβιντ Κόεν το 1995 και το θεατρικό βραβείο Λόρενς Ολίβιε το 1996 για το σύνολο της προσφοράς του στο θέατρο. Αντίθετα, αρνήθηκε το βραβείο του Βρετανού Ιππότη που θα του απένεμε η βασίλισσα της Αγγλίας. Το 1985 εξοργίζεται, όταν στην επίσκεψή του, μαζί με τον Άρθουρ Μίλερ, στην Τουρκία, πληροφορείται για τα βασανιστήρια των πολιτικών κρατουμένων, ιδιαίτερα των συγγραφέων, με αποτέλεσμα να πάρει θέση ενάντια στην αμερικανική υποστήριξη του τότε τουρκικού στρατιωτικού καθεστώτος. Αρκετές φορές ο Πίντερ κατήγγειλε τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και συμμετείχε ενεργά σε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον της αμερικανικής πολιτικής υποστήριξης δικτατοριών και επέμβασης στα εσωτερικά άλλων χωρών -ενώ ήταν ιδιαίτερα δριμύς στις καταγγελίες του εναντίον των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών στη Σερβία και των στρατιωτικών επεμβάσεων των ΗΠΑ και των εταίρων τους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Σε ηλικία 75 ετών, καταπονημένος από πολυετή μάχη με τον καρκίνο, τιμήθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2005. Παρά την εξασθενημένη του υγεία, συνέχισε να ασχολείται ενεργά με το θέατρο, δίνοντας ρεσιτάλ υποκριτικής στο μοναδικό ρόλο της παράστασης “Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ” του Σ. Μπέκετ, για την 50η επέτειο του Royal Court Theatre, τον Οκτώβριο του 2006, ή διασκευάζοντας το “Sleuth” του Άντονι Σάφερ για την ομότιτλη ταινία του Κένεθ Μπράνα με τους Μάικλ Κέιν και Τζουντ Λο, το 2007. O καρκίνος κατάφερε, τελικά, να καταβάλει οριστικά την υγεία του, την παραμονή των Χριστουγέννων του 2008.
Πληροφορίες
“Επί Κολωνώ”
Τηλ. 210 – 51.38.067
Ναυπλίου 12 και Λένορμαν 94
Κολωνός
Στάση μετρό Μεταξουργείο και μετά περίπου 8 λεπτά με τα πόδια.
