Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Ο Νίκος Γιαλελής είναι ο ηθοποιός με το φωτεινό πρόσωπο και το ζεστό γεμάτο ειλικρίνεια βλέμμα που έχω δει σε δεκάδες διαφορετικούς ρόλους τα τελευταία χρόνια και έχω αφάνταστα εκτιμήσει για το ταλέντο και την καλλιτεχνική του συνέπεια.
Ανήκει σε μια γενιά που όρμησε με προσόντα και τόλμη να οικοδομήσει ένα καλύτερο μέλλον απέναντι σε μια χώρα που διαρκώς την απαξιώνει. Πρόκειται για έναν καλλιτέχνη που με δυναμισμό και σκληρή δουλειά επιδιώκει τη διαρκή πρόοδο και την επιτυγχάνει με τις πολυσυλλεκτικές και σύνθετες ερμηνείες του.
Ο Νίκος Γιαλελής, ο ηθοποιός που δεν φοβάται το τσαλάκωμα της εικόνας του, μιλά στο catisart.gr για το ξεκίνημά του στο θέατρο, για την τέχνη στη σημερινή εποχή και για τον Πόντζο ντι Τσούλου, το ρόλο που υποδύεται στο έργο του κατ’ εξοχήν εκπροσώπου της καναδικής θεατρικής avant – guarde Τζόρνταν Τάναχιλ, «Ο Μποτιτσέλι στην Πυρά», σε σκηνοθεσία Χρίστου Λύγκα στο θέατρο Vault. Μια παράσταση που όχι μόνο αιχμαλωτίζει τη φαντασία, αλλά μαγεύει και το κοινό.
Στην ερώτηση “ποιους ρόλους ονειρεύεται”, απαντά με ευθύτητα: “Δεν ονειρεύομαι τόσο ρόλους, όσο συνεργασίες και συναντήσεις με ανθρώπους και θεματικές, γιατί ένας «ωραίος» ρόλος σε μια αδιάφορη παράσταση δεν έχει κανένα νόημα, για μένα και για κανέναν, φαντάζομαι”.
Νίκο, πού γεννήθηκες, πού μεγάλωσες και τι δεν ξεχνάς από τα παιδικά σου χρόνια;
*Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, απ’ όπου έφυγα στα 18 μου για την Αθήνα, για τις σπουδές μου. Από τα παιδικά μου χρόνια η πιο έντονη ανάμνηση είναι η αίσθηση ασφάλειας, το γεγονός ότι όταν υπήρχε χρόνος και βοηθούσε ο καιρός μπορούσαμε να παίζουμε έξω ως το βράδυ. Έντονη επίσης είναι και η ανάμνηση από τα καλοκαίρια πλάι στη θάλασσα, στη Χαλκιδική.
Πώς ξεκίνησες με το θέατρο και την υποκριτική; Ποια υπήρξαν τα ερεθίσματα και οι αφορμές;
*Στο σχολείο ήταν τα πρώτα ερεθίσματα: από το Δημοτικό, που είχαμε την τύχη να έχουμε μια δασκάλα που μας ενθάρρυνε πολύ, και στη συνέχεια στο Γυμνάσιο και το Λύκειο, όπου το σχολείο μου είχε θεατρική ομάδα. Η καθηγήτρια καλλιτεχνικών με έφερε σε επαφή και με ένα εξωσχολικό θεατρικό εργαστήρι, οπότε κάπως τα κατάφερα και η σχολική εβδομάδα μου είχε πολύ θέατρο… Τώρα που τα αναφέρω αυτά, συνειδητοποιώ τον καθοριστικό ρόλο του σχολικού περιβάλλοντος και στη δική μου περίπτωση, και τη σημασία του να υπάρχει η Τέχνη στο σχολείο, κάτι που όλο και συχνότερα φαίνεται να θεωρείται από την πολιτεία άσκοπο, απολύτως άδικα κατά τη γνώμη μου. Φυσικά, το γεγονός ότι και η οικογένειά μου δε με αποθάρρυνε ποτέ από κάθε εξωσχολική δραστηριότητα, αντίθετα τις ενθάρρυναν χωρίς να σκεφτούν το κόστος σε εποχές όχι εύκολες, έπαιξε επίσης, νομίζω, καθοριστικό ρόλο.
Υπήρξε ηθοποιός που σε έκανε να πεις «αυτό θέλω να γίνω»;
*Όλοι οι ηθοποιοί όλων των παραστάσεων που έβλεπα, αδιακρίτως! Εντυπωσιαζόμουν απίστευτα, μου φαίνονταν μαγικοί! Επίσης, χάρη στον καθηγητή που μας έκανε θέατρο στο σχολείο, με τη θεατρική ομάδα είχαμε την τύχη να συναντήσουμε τον Ανδρέα Βουτσινά, που μας είχε συναρπάσει με τον οξυδερκή και αντισυμβατικό λόγο του, και την κα Κάτια Δανδουλάκη, που μας συνάντησε την εποχή που παρουσίαζε στη Θεσσαλονίκη τον «Γλάρο» του Τσέχοφ σε σκηνοθεσία του Γιούρι Λιουμπίμοφ, στην οποία είμαι ευγνώμων για την ενθάρρυνση και την υποστήριξη έκτοτε. Εξαιτίας της συμμετοχής μου στην ομάδα του σχολείου γνώρισα και τον Χρήστο (Λύγκα), και τώρα, τόσον καιρό μετά, συνεργαζόμαστε!
Ποια ήταν η πρώτη παράσταση που σε εντυπωσίασε και γιατί;
*Θυμάμαι πως η πρώτη παράσταση που είδα ήταν η «Πενθεσίλεια» του Κλάιστ στο ΚΘΒΕ κι έχω ακόμα μπροστά μου την εικόνα του σκηνικού και κάποιες σκηνές. Η αλήθεια είναι ότι στο θέατρο μαγευόμουν, οπότε δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να απαντήσω στο γιατί εντυπωσιάστηκα από αυτήν ή όποια άλλη παράσταση, όλη η θεατρική εμπειρία ήταν για μένα συναρπαστική. Από την είσοδο στην αίθουσα μέχρι το άναμμα των φώτων «πλατείας» στο τέλος.
Ποιος ήταν ο πρώτος ρόλος που έπαιξες;
*Η πρώτη φορά που έπαιξα επαγγελματικά ήταν στο Δημοτικό Θέατρο Ρεθύμνου, το καλοκαίρι του 1997, τον «Δάσκαλο» στον «Φορτουνάτο» του Μάρκου Αντώνιου Φώσκολου. Θυμάμαι με μεγάλη αγάπη το θέατρο στη Φορτέτζα του Ρεθύμνου.
Φέτος σε βρίσκουμε στο Θέατρο Vault, να παίζεις στο έργο του κατ’ εξοχήν εκπροσώπου της καναδικής θεατρικής avant – guarde Τζόρνταν Τάναχιλ, «Ο Μποτιτσέλι στην Πυρά», σε σκηνοθεσία Χρίστου Λύγκα. Να ξεκινήσουμε αποκωδικοποιώντας τον τίτλο;
*Το έργο αντλεί από μια πραγματική ιστορία: τις «πυρές της ματαιοδοξίας» στη Φλωρεντία στα τέλη του 15ου αιώνα, όταν ο λαός, τρομοκρατημένος από την επιδημία της πανούκλας και μπροστά στην αδιαφορία και τον προκλητικό βίο της ελίτ της εποχής των Μεδίκων ενθαρρύνθηκε από τα κηρύγματα ενός μοναχού, του Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, στο να στήσει πυρές στις οποίες κάηκαν έργα τέχνης αλλά και αρχαιοελληνικά χειρόγραφα που είχαν βρεθεί εκεί από το Βυζάντιο, ιδίως μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης του 1453. Λίγα χρόνια αργότερα, βέβαια, ο ίδιος όχλος αποφάσισε να καεί στις ίδιες πυρές και ο ίδιος ο Σαβοναρόλα… αντίθετα, οι Μέδικοι παρέμειναν στη θέση τους. Φαίνεται πως το γεγονός αυτό αποτέλεσε ένα σημείο καμπής στη ζωή του Σάντρο Μποτιτσέλι, καθώς έχει υποστηριχθεί πως μετά την περίοδο αυτή το έργο του έχασε σε μεγάλο βαθμό τη λάμψη και την πρωτοτυπία του.
Τι άνθρωπος είναι ο ήρωας που υποδύεσαι;
*Υποδύομαι τον Πόντζο ντι Τσούλου, ελάσσονα ζωγράφο και πολύ στενό φίλο του Μποτιτσέλι, έναν άνθρωπο που αγαπά τη ζωή και τις απολαύσεις της, ελευθερόστομο, εκδηλωτικό και απόλυτα συμφιλιωμένο με τα όρια των δυνατοτήτων του. Έχει πολιτική συνείδηση, βγαίνει στο δρόμο γι’ αυτά που πιστεύει και δε διστάζει να κάνει τα πάντα για χάρη των φίλων του.
Τι ρόλο παίζουν στη ζωή ενός καλλιτέχνη το ταλέντο, η φήμη και η εμφάνιση;
*Η εμφάνιση συχνά ανοίγει κάποιες πόρτες, και η φήμη σίγουρα αρκετές ακόμα. Για το ταλέντο δεν έχω απάντηση, διότι δεν ξέρω πώς θα μπορούσαμε να το ορίσουμε. Πιστεύω ωστόσο πως και η υπομονή, η εργατικότητα, η συνέπεια σε σχέση με τον εαυτό του και με αυτό που αγαπά, η γενναιοδωρία, παίζουν και αυτές σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός καλλιτέχνη.
Τι μας διαφοροποιεί σήμερα σε σχέση με την εποχή που διαδραματίζεται το έργο και τι κοινά έχουν οι δύο εποχές;
*Από την Αναγέννηση ως την εποχή μας μεσολάβησε ο Διαφωτισμός, θεωρητικά τουλάχιστον, λοιπόν, είμαστε λιγότερο πρόθυμοι να δεχτούμε ότι μια επιδημία – μια πανδημία στη δική μας πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης – αποτελεί θεϊκή τιμωρία για τον ανήθικο βίο μας και, θεωρητικά και πάλι, είμαστε πιο ανοιχτοί και ανεκτικοί στη διαφορετικότητα. Ωστόσο το γεγονός ότι η πρόσφατη πανδημία δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για κάθε λογής παραπληροφόρηση και θεωρία συνωμοσίας, το γεγονός ότι κόμματα με αμιγώς φασιστικό ή ακόμα και ναζιστικό λόγο βρίσκουν ακόμα έδαφος να υπάρξουν παρότι το Ολοκαύτωμα, η μεγαλύτερη και η πιο επονείδιστη «πυρά» που διανοήθηκε ποτέ ο άνθρωπος, δεν είναι και τόσο παλιό, το γεγονός ότι άνθρωποι δολοφονούνται, υφίστανται bullying, ή έστω διακρίσεις λόγω του γεγονότος ότι είναι διαφορετικοί, κάνει πολλές φορές την εποχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα του έργου ανατριχιαστικά οικεία. Είναι γεγονός ότι στην εποχή μας η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν αλματωδώς προχωρήσει και προχωρούν, αλλά δεν ξέρω αν μπορούμε να πούμε ότι πνέει αέρας κοσμοπολιτισμού, ελευθερίας και ανανέωσης, κάτι που, υποθέτω πως πρέπει να χαρακτήρισε, ως αίσθηση, κάποιες περιόδους της Αναγέννησης.
Τι είναι αυτό που σου δίνει έμπνευση και δύναμη;
*Η αγάπη.
Ποια είναι τα σχέδιά σου για το άμεσο μέλλον;
*Είμαι σε πρόβες για την παράσταση «Εμείς, οι ημιάνθρωποι του πουθενά (Philellines #21ος)» που σκηνοθετεί η Ελένη Μποζά αντλώντας από το μυθιστόρημα «Φιλέλληνες – Είκοσι τέσσερα γράμματα μιας Οδύσσειας» της Μιμίκας Κρανάκη και θα παρουσιαστεί από τις 27 Απριλίου στο Από Μηχανής Θέατρο.
*Ποιοι είναι οι ρόλοι που ονειρεύεσαι να παίξεις;
*Δεν ονειρεύομαι τόσο ρόλους, όσο συνεργασίες και συναντήσεις με ανθρώπους και θεματικές, γιατί ένας «ωραίος» ρόλος σε μια αδιάφορη παράσταση δεν έχει κανένα νόημα, για μένα και για κανέναν, φαντάζομαι. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι αγαπώ λίγο παραπάνω τα κλασικά έργα (μπορεί γι’ αυτό να τα… αφήνω και στην ησυχία τους).
Ο ρόλος μάς επιλέγει ή τον επιλέγουμε;
*Νομίζω πως η πορεία της ζωής μας μάς φέρνει στη στιγμή που τον συναντάμε… είναι, νομίζω, λίγο όπως και με τους ανθρώπους.
Αν δεν ήσουν ηθοποιός, τι θα ήσουν;
*Δεν το έχω ποτέ πραγματικά σκεφτεί… κάτι που να συνδύαζε διάβασμα, ταξίδια, ξένες γλώσσες, ανθρώπους αλλά και δυνατότητα απομόνωσης και εργασίας από απόσταση.
Ποιον χαρακτήρα θεατρικού έργου θα ήθελες να συναντήσεις;
*Τον «Τρελό» από τον Βασιλιά Ληρ του Σαίξπηρ.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η ιδανική σχέση ηθοποιού – σκηνοθέτη;
*Μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, συνεννόησης, κατανόησης, «συνενοχής» απέναντι στο κοινό, μακριά από κάθε είδους παιχνίδι εξουσίας από οποιονδήποτε πόλο της σχέσης.
Ως καθηγητής Υποκριτικής τι θα ήθελες να βελτιώσεις ή τι πιστεύεις ότι λείπει από τη θεατρική διδασκαλία;
*Αν θα μπορούσα να πω κάτι από την ατομική μου περιορισμένη εμπειρία θα ήταν ότι θεωρώ πως λείπει μια μεγάλη και ουσιαστική και ειλικρινής συζήτηση όλων των εμπλεκομένων σχετικά με τα προγράμματα σπουδών, σχετικά με τα προσόντα όλων όσων έχουμε την τιμή να διδάσκουμε μελλοντικούς συναδέλφους, σχετικά με την ελληνική «παράδοση» πάνω στην υποκριτική και τη δημιουργική αφομοίωση ξένων μεθόδων, για να αναφέρω, ενδεικτικά μόνον, κάποια θέματα. Έχουν γίνει (και γίνονται, είμαι σίγουρος) αρκετές σοβαρές προσπάθειες στη χώρα μας, που πάντα κάπως τα καταφέρνουμε και διακόπτονται, πολύ συχνά δε πριν δώσουν καρπούς, μια που η εκπαιδευτική διαδικασία χρειάζεται βάθος χρόνου για να δείξει τα αποτελέσματά της, κάτι που δε φαίνεται να αντιλαμβάνεται η πολιτεία. Με αφορμή την απολύτως επιτακτική ανάγκη για τη διαβάθμιση, επιτέλους, των σπουδών μας, που ήρθε στην επιφάνεια φέτος με το ΠΔ 85 και την αντίδραση των καλλιτεχνών και των σπουδαστών του θεάτρου, ευελπιστώ ότι θα ανοίξει και επί της ουσίας η συζήτηση, μακριά από εύκολες, επιπόλαιες και μάλλον όχι και πολύ αθώες εξαγγελίες.
Υπάρχει ποίημα που έχεις διαβάσει και ποτέ δεν ξεχνάς;
*Η «Αφήγηση» από το «Ημερολόγιο Καταστρώματος» του Σεφέρη.
Τι μπορεί να σε κάνει να δακρύσεις και τι να χαμογελάσεις αυθόρμητα;
*Η τρυφερότητα μεταξύ των ανθρώπων που είναι χρόνια μαζί, η αθωότητα των παιδιών, η κομψότητα και η γενναιοδωρία των ζώων, μια φράση που βρίσκει τα απόλυτα σωστά λόγια να περιγράψει κάτι, οι μοναχικοί άνθρωποι, τα μάτια των ερωτευμένων… όσο σκέφτομαι θα βρίσκω, μάλλον μεγαλώνω και γίνομαι πιο ευσυγκίνητος..!
Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Υπάρχει κάποιο κατοικίδιο με το οποίο συμβιώνεις;
*Αγαπώ και θαυμάζω πολύ τα ζώα. Μεγάλωσα με σκυλιά, οι δικοί μου ακόμη έχουν, βρίσκω πανέμορφες, αξιοθαύμαστες και πάρα πολύ αστείες τις γάτες, αλλά δυστυχώς είμαι τρομερά αλλεργικός σ’ αυτές. Θέλω πολύ να συμβιώσω με ένα σκυλάκι αλλά δεν το τολμώ, φοβάμαι ότι θα το κάνω να υποφέρει, λόγω του φορτωμένου μου προγράμματος, αλλά αν ποτέ φανεί δυνατόν, θα το κάνω οπωσδήποτε!
Ευχαριστώ πολύ, Νίκο!
*Εγώ ευχαριστώ!
∗∗∗
ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:
https://www.catisart.gr/o-mpotitseli-stin-pyra-orosimo-tolmiris-skinothesias/
