Του Παναγιώτη Μήλα
«Η σιωπή δεν ταιριάζει στα κομμωτήρια» μας έλεγε η Μαριτίνα Πάσσαρη στο δικό της έργο, στις «Κομμώτριες» που παρουσίασε στο «104». Σήμερα, αν ήταν κομμώτρια θα ήμασταν σε λίστα αναμονής για να της μιλήσουμε.
***
Η ίδια μας μίλησε με το έργο της, τις «Κομμώτριες», με τις οποίες ορίζει ένα θέατρο με κλίση περισσότερο προς τη λογοτεχνία, ικανό να προσελκύσει κοινό που έχει τις ίδιες καλλιτεχνικές ανησυχίες. Ένα έργο τολμηρό και όμορφο, ευχάριστο σαν μια ήρεμη καταιγίδα, παιγνιώδες και ποιητικό.
Στις «Κομμώτριες» η συγγραφέας μας ξαφνιάζει με τη στοχαστική πυκνότητα και την ευρυμάθεια της γραφής της. Το κείμενο έχει έναν έξυπνο ρεαλισμό και η παράσταση μια αναζωογονητική κι απελευθερωτική δύναμη, που παλεύει με αισιοδοξία να μας δείξει πως ιστορίες αναπάντεχης φιλίας τις χρειαζόμαστε πάντα σε εποχές τεταμένης μισαλλοδοξίας.
Αυτή την αναπάντεχη φιλία με τον εαυτό μας, τη ζήσαμε και τη ζούμε σήμερα στην καρδιά του εγκλεισμού, αποκλεισμού, #Μένουμε_σπίτι και …#Stay_home.
Αυτή την εποχή και τώρα που… «o …Covid-19 είναι ένα συναίσθημα που δεν μοιάζει με καλοκαίρι σε ελληνικό νησί», διεκδίκησα μια σύντομη συζήτηση με τη Μαριτίνα Πάσσαρη η οποία είναι ένας εργάτης του πολιτισμού, ένας άνθρωπος με άποψη, ένας καλλιτέχνης που δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους.
Η Μαριτίνα ανυπομονεί να βρεθεί στην πρόβα, και μας δίνει και την είδηση για την επόμενη σεζόν: Ετοιμάζει ένα έργο με τρία πρόσωπα σε ένα χώρο! Ένα έργο μιας συγγραφέως που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
***
Ας την ακούσουμε λοιπόν…
***
– Ένας καλλιτέχνης του θεάτρου, που εξ ορισμού ανήκει στο τώρα, πώς μπορεί να υπάρξει σε μια επείγουσα κατάσταση, όπως η καραντίνα και η πανδημία;
*Η σκληρή αλήθεια είναι ότι δεν μπορεί. Δεν είναι προετοιμασμένος να αποδεχτεί μια κατάσταση που αποκλείει από τη θεατρική διαδικασία την πρόβα. Όσοι σκέφτονται την επόμενη μέρα μόνο σε σχέση με τις αποστάσεις ανάμεσα στα καθίσματα των θεατών, τις μάσκες ή τα απολυμαντικά, αγνοούν την ουσία της θεατρικής δημιουργίας: τη ζωντανή ανταλλαγή ανάμεσα στους συντελεστές, το ξόδεμα του χρόνου όταν τίποτα δεν βγαίνει, μια ξαφνική έμπνευση από εκείνον που κάθεται στην άκρη και πιστεύεις ότι δεν προσέχει. Η πρόβα δίνει νόημα και κανονίζει τις ζωές μας και δεν υπάρχει πρόβα χωρίς φυσική παρουσία.
-Πώς δημιουργούμε νέες φόρμες στην τέχνη στον καιρό του κορονοϊού;
*Τώρα που βαδίζουμε προς το τέλος της αυστηρής φάσης ομολογώ ότι πέρασα από πολλά στάδια. Υπήρξα σαστισμένη, αισιόδοξη, αρνητική, ειρωνική, φοβισμένη, αγχωμένη, θλιμμένη. Ο άπλετος χρόνος που μας δόθηκε ξαφνικά, πάλι δεν ήταν αρκετός. Πώς να καταφέρεις να διαβάσεις, να σημειώσεις, να επικοινωνήσεις με τους φίλους με όλα αυτά τα μέσα που τρώνε περισσότερο χρόνο από όσο παλιά; Να δεις τις παραστάσεις που έχασες στο διαδίκτυο, να δεις κι άλλες που σε βάζουν σε σκέψεις, να τελειώσεις τα βιβλία που άφησες μισά; Να δεις ταινίες, να δεις σειρές για τις οποίες μιλάνε όλοι; Ένα σωρό δουλειές προκύπτουν στο σπίτι, τις ημέρες των γιορτών. Και μέσα σε όλα να σκεφτείς την επόμενη μέρα. Να κατεβάσεις ιδέες. Μερικές μέρες είχα τόσο πολλές ιδέες που πάθαινα ίλιγγο. Άλλες μέρες οι ιδέες ξεφούσκωναν κι έδιναν τη θέση τους στην απελπισία. Οι φόρμες παραστάσεων που πριν την πανδημία με εντυπωσίαζαν, – παραστάσεις που διαδραματίζονται συγχρόνως σε διαφορετικούς χώρους και ίσως χώρες, παραστάσεις με εξαιρετική χρήση του βίντεο και της ζωντανής λήψης, παραστάσεις ποταμοί, παραστάσεις ντοκουμέντα – κατέληξαν τις μέρες της πανδημίας να μου φαίνονται θλιβερές. Ειδικά οι απόπειρες διαδικτυακού θεάτρου. Παρακολούθησα μια – δυο από θέατρα του εξωτερικού και ομολογώ πως δεν άντεξα πάνω από μισάωρο. Δεν είναι βίντεο κλιπ το θέατρο. Δεν μπορεί να λειτουργήσει στο zoom ή οποιαδήποτε ανάλογη πλατφόρμα σαν εναλλακτική σκηνή. Οι νέες φόρμες και οι καινούργιες ιστορίες της καραντίνας δεν έρχονται κατά παραγγελίαν. Η δραματουργία για το τέλος του κόσμου έχει να κάνει περισσότερο με τη φαντασία και το μέλλον. Πώς να μιλήσεις για το μέλλον όταν έχει γίνει παρόν; Είμαι σίγουρη ότι θα έρθουν καινούργιες ιδέες «μορφής και περιεχομένου», όμως αυτές τις μέρες που πατήσαμε «στοπ» σε όλα, ξαναγύρισα στο ουσιαστικό, στη βάση. Και αφού πέρασα από όλες τις ιδέες άρχισα να επιθυμώ την πρόβα, να αρχίσω να δουλεύω το επόμενο σχέδιο που είχα βάλει μπρος πριν από την καραντίνα για την επόμενη σεζόν: ένα έργο με τρία πρόσωπα σε ένα χώρο! Ένα έργο μιας συγγραφέως που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
-Η αγωνία για την υγεία μπορεί να φρενάρει την έμπνευση και τη δημιουργία;
*Η έμπνευση είναι προϋπόθεση για τη δημιουργία, έτσι δεν είναι; Δεν γνωρίζω τι την πυροδοτεί, πότε εμφανίζεται και πότε φεύγει. Όταν δουλεύουμε καλλιεργούμε την έμπνευση μέσα από τη διαδικασία. Η πρόβα φέρνει ιδέες, το γράψιμο περισσότερο γράψιμο. Στην πραγματικότητα δεν ορίζουμε τίποτα. Είτε φοβόμαστε για την υγεία είτε φοβόμαστε για τη ζωή, η έμπνευση αν θέλει μπορεί να μας επισκεφτεί. Μάλιστα μπορεί να έρθει ακριβώς γι’ αυτό. Για να διώξει το φόβο ή την ανία. Δεν ευδοκιμεί πάντως στους τέσσερις τοίχους. Της αρέσουν οι βόλτες και τα ταξίδια. Το διάβασμα σε καλοκαιρινά καφενεία δίπλα στη θάλασσα. Οι βουτιές. Οι καφέδες με τις φίλες. Τώρα αυτές τις μέρες έρχεται μόνο στον ύπνο. Στα όνειρά μας όπου είμαστε υγιείς. Ή στους εφιάλτες μας όπου όλοι οι φόβοι μας παίρνουν το πάνω χέρι. Όπως και να έχει στον ύπνο παίρνουμε τις πιο σωστές αποφάσεις. Όταν ξυπνήσουμε και βγούμε έξω θα τις βάλουμε σε εφαρμογή.
-Σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή την κατάθεση ψυχής.
*Κι εγώ σας ευχαριστώ.
***
Η Μαριτίνα Πάσσαρη είναι ηθοποιός και σκηνοθέτης στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Η πιο πρόσφατη δουλειά της στο θέατρο ήταν το έργο «Κομμώτριες / Η σιωπή δεν ταιριάζει στα κομμωτήρια» το οποίο έγραψε, σκηνοθέτησε και συμπρωταγωνιστούσε με την Αλεξάνδρα Χασάνι. Παίχτηκε την Άνοιξη κι επαναλήφθηκε το Φθινόπωρο του 2019 στο «Θέατρο 104». Σχεδιάζει να σκηνοθετήσει – όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες – για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα έργο της καλύτερης συγγραφέως της Καταλονίας. Γράφει το επόμενο έργο της και προσπαθεί να ετοιμάσει σχέδια για τον κινηματογράφο.
***
Επίσης έχει διδάξει υποκριτική με έμφαση στο σωματικό θέατρο, στην τεχνική του λόγου, στον αυτοσχεδιασμό, στην επινόηση και στη δημιουργική γραφή. Από το 2009 ως το 2013 ήταν αναπληρώτρια διευθύντρια σπουδών στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.
Στο θέατρο έχει σκηνοθετήσει έργα από το σύγχρονο ρεπερτόριο, έχει δημιουργήσει πρωτότυπες παραστάσεις πάνω σε κλασικά κείμενα και έχει διασκευάσει δημιουργικά κλασικούς.
