Γραμμένη το 1808, η νουβέλα Michael Kohlhaas του Heinrich von Kleist βασίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός που διαδραματίστηκε τον 16ο αιώνα, κατά την περίοδο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στη Γερμανία.
Υπόδειγμα του καλού, έντιμου πολίτη, o έμπορος αλόγων Michael Kohlhaas ζει στο Βραδεμβούργο, στις όχθες του ποταμού Χάβελ. Μια μέρα, δύο από τα ωραιότερά του άλογα κατάσχονται από το νεαρό βαρόνο Βέντσελ φον Τρόνκα. Λίγο αργότερα, οι φρουροί του βαρόνου δέρνουν με τον πιο βάναυσο τρόπο τον ιπποκόμο που φρόντιζε τα ζώα του εμπόρου.
Αντιμέτωπος με την αυθαιρεσία, τη βία και την αρπαγή, ο Κόλχαας προσφεύγει στη Δικαιοσύνη. Μπροστά στη διαπλοκή της εξουσίας και του δικαστικού σώματος, οι προσφυγές του παραμένουν άκαρπες.
Όταν η γυναίκα του, η αγαπημένη του Lisbeth, σκοτώνεται κατά την προσπάθειά της να προσεγγίσει τον πρίγκιπα του Βραδεμβούργου για να ζητήσει την παρέμβασή του, ο Κόλχαας πουλάει όλα του τα υπάρχοντα, γη, σπίτι, στάβλους, και αποφασίζει να πολεμήσει για να πάρει πίσω το δίκιο και το αίμα του. Επικεφαλής μιας μικρής ομάδας εξεγερμένων αγροτών, κτηνοτρόφων, μαστόρων και μισθοφόρων που μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, παίρνει τα όπλα κατά των πυργοδεσποτών της περιοχής.
Η ληστρική του συμμορία καταφέρνει να φέρει καίρια πλήγματα στο φεουδαρχικό κράτος. Έπειτα από μια συνάντηση με τον Λούθηρο, ο Κόλχαας δέχεται ωστόσο να παραδώσει τα όπλα, με τον όρο ότι η δικαιοσύνη θα αποδοθεί.
Ο θεατρικός μονόλογος του Νίκου Αλεξίου αντλεί από το ιστορικό διήγημα του Kleist (τέλος του φεουδαρχισμού, γένεση του σύγχρονου ευρωπαϊκού Κράτους και της αστικής τάξης, ρόλος της Μεταρρύθμισης) ένα ερώτημα για το σήμερα, εκείνο της κοινωνικής δικαιοσύνης. Καίριο ζήτημα, εάν αναλογιστεί κανείς την τωρινή έκρηξη των ανισοτήτων, την περιφρόνηση και τη διαφθορά των σημερινών ισχυρών.
Ο ηθοποιός, μόνος του στη σκηνή, αφηγείται την τραγική ιστορία του επαναστάτη Μίχαελ Κόλχαας ακολουθώντας τη μακρά παράδοση της προφορικής αφήγησης (storytelling). Ξεδιπλώνει επί σκηνής το υλικό της ιστορίας και το επικοινωνεί με μοναδική σκευή τα εκφραστικά του μέσα. Με μια εξαιρετική οικονομία μέσων, καλείται να παραστήσει τόσο τις συναισθηματικές μεταπτώσεις του ήρωα όσο και τους χώρους της δράσης, τον κρότο των όπλων, τα ποδοβολητά των ζώων, τις ιαχές της μάχης, υπενθυμίζοντας πως η προφορική αφήγηση γέννησε τόσο το θέατρο όσο και τη γραπτή λογοτεχνία.
Συντελεστές
Μετάφραση, δραματουργική προσαρμογή, σκηνοθεσία, ερμηνεία: Νίκος Αλεξίου.
Μουσική: Χρήστος Ξενάκης.
Χειρισμός ήχου και φωτισμών: Γιάννης Ζέρβας.
Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά.
Είσοδος: 10 € / 8 € (φοιτητικό, άνω των 65 ετών) / 5 € (κάρτα ανεργίας, κάρτα ΣΕΗ, ΑΜΕΑ).
[Η παράσταση έχει ήδη παρουσιαστεί τα 2 τελευταία χρόνια στο θέατρο Τόπος Αλλού και στον πολυχώρο Διέλευσις.]
* Ο Heinrich von Kleist, από τους μεγαλύτερους δραματουργούς του 19ου αιώνα, άνοιξε με τον Michael Kohlhaas και τις υπόλοιπες νουβέλες του το δρόμο στο μοντέρνο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια στρατιωτικών και ποιητών, έζησε όμως παρεξηγημένος από το περιβάλλον του. Ήρθε αρκετές φορές αντιμέτωπος με την κοινωνία, τα ήθη και τη λογοκρισία του καιρού του.
Το σίγουρο είναι πως δεν ανήκε στην εποχή του. Και ίσως η απάντηση για το κατά πόσον ο ίδιος συνειδητοποιούσε πόσο ξένος ήταν για τους σύγχρονούς του να βρίσκεται στην όχθη της λίμνης του Wannsee. Εκεί όπου, παρέα με την αγαπημένη του, επέλεξε να δώσει τέλος στη ζωή του. Η αυτοκτονία τους υπήρξε από τις πιο θρυλικές στην ιστορία των γραμμάτων.
Στην Ελλάδα, έργα του παρουσιάζονται συχνά στη θεατρική σκηνή (Σπασμένη Στάμνα, Το Κατερινάκι από το Χαϊλμπρόν, O πρίγκιπας του Χόμπουργκ, Πενθεσίλεια, Αμφιτρύων…).
Αγαπημένος του θεατρόφιλου κοινού, ο Kleist κατάφερε να νικήσει το χρόνο και να καθιερωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους γερμανόφωνους λογοτέχνες. Απέδωσε με μοναδικό τρόπο χαρακτήρες αντιμέτωπους με οριακές ψυχικές καταστάσεις. Το έργο του αποτελεί ίσως τη πιο λαμπρή στιγμή και συνάμα, το τελευταίο φως του γερμανικού ρομαντισμού.
Κριτικές για την παράσταση
«Η νουβέλα Κόλχαας είναι από τα λίγα κείμενα που με πείθουν για την καταφυγή του θεάτρου στην αφηγηματική λογοτεχνία. (…) Ήταν ευτυχής η απόφαση του Νίκου Αλεξίου να μεταφράσει, να σκηνοθετήσει και να ερμηνεύσει τον Κόλχαας χωρίς καμιά άλλη έννοια θεατρικότητας πλην του αυθεντικού λόγου. Καθισμένος σε μια καρέκλα, όπως κάποιος λαϊκός αφηγητής, στην πανήγυρη, στο καφενείο, στο εργοστάσιο, στο συνδικάτο, ο Αλεξίου με λόγο κρουστό, με χυμούς λαϊκού οίστρου, με έξοχους ρυθμούς, με τη γνήσια λαϊκή παραστατική χειρονομία, εκθέτει το θαυμάσιο κείμενο και αναδεικνύει και το αφηγηματικό τάλαντο του Kleist και τις διάχυτες έμμεσες αλλά σαφείς επαναστατικές του ιδέες (…).
Ο Αλεξίου προσφέρει υψηλή υποκριτική, μάθημα σαφήνειας και ευκαιρία για στοχασμό πάνω σε σύγχρονές μας καταστάσεις»
(Κώστας Γεωργουσόπουλος, «Τα Νέα»)
« Στην πορεία κάθε ικανού ηθοποιού φτάνει πάντα, πιστεύω, σε χρόνο ανύποπτο, μια ιδιαίτερη, μια μοναδική στιγμή. (…) Κάτι που τον απογειώνει. (…) Η στιγμή αυτή για τον Νίκο Αλεξίου είναι ο Κόλχαας. (…) Καρφωμένος σε μια καρέκλα, χωρίς σκηνικά, χωρίς εφέ και σουσούμια, μόνος με τον λόγο του Κλάιστ, (…) παλεύει γενναία και κερδίζει: με καθήλωσε ― μας καθήλωσε όλους ― επί μια ώρα και είκοσι λεπτά. Ο Νίκος Αλεξίου, αν και χωρίς τρίτο ― σκηνοθετικό ― μάτι από κάτω, άφησε πίσω ευκολίες και μανιερισμούς και λιτός, απόλυτα λιτός, αντιμετωπίζει παλικαρίσια την πρόκληση.
Εκτός απ’ το ότι το συγκλονιστικό αυτό κείμενο για την Κοινωνική Αδικία (με κεφαλαία τα αρχικά…) είναι σαν σημερινό ― εκεί και τότε σαν εδώ και τώρα… ―, η ερμηνεία του Νίκου Αλεξίου, που υπογράφει επίσης μετάφραση, δραματουργική προσαρμογή και σκηνοθεσία, είναι εξίσου συγκλονιστική, η σημαντικότερη στην καριέρα του».
(Γιώργος Σαρηγιάννης, «Το Tέταρτο Kουδούνι»)
«Μόλις λίγες μέρες πριν είχα παρακολουθήσει άναυδη (…) την παράσταση του Νίκου Αλεξίου Κόλχαας σε διασκευή, σκηνοθεσία και αφήγηση δική του. Τη ρούφηξα πρόταση πρόταση. Λέξη λέξη εκείνος έπλεξε μια μυθική διήγηση. Ίδια με σήραγγα φωτεινή που σε οδηγεί στην αλήθεια. Διασκευή τόσο φροντισμένη σαν καλοοργωμένο χωράφι. Επί σκηνής ο ηθοποιός Νίκος Αλεξίου, φωτισμός, μουσική και ένα κάθισμα. Μόνον. Συλλαμβάνω τον εαυτό μου να αφήνεται σ’ ένα «ξεφλούδισμα εσώτερο», που αποκαλύπτει το κουκούτσι των αναμνήσεων από λησμονημένα και θεϊκά νεανικά αναγνώσματα, σαν σκιρτήματα από αναδρομές που ίσως μόνον στο φαντασιακό τοπίο υπήρξαν. Ένας συγγραφέας του 19ου αιώνα, ο Χάινριχ φον Κλάιστ, αποκτά αίφνης μια παράξενη οικειότητα που τον μεταβάλλει σε προσιτό και διαχρονικό. Το έργο του αναλύεται με εμβρίθεια και αποδίδεται με υπευθυνότητα το αίσθημα δικαίου που το διαπερνά απ’ άκρου εις άκρον. Μια νωπογραφία υπέροχης φαντασίας, μια πυξίδα αξιών, μια σήμανση προς τα σημαντικά της ζωής. Γαλήνη, ψίθυρος, ρυθμός, καλπασμός, κρότος, σάλπισμα, αντάρα μάχης. Πείσμα, πάθος για δικαιοσύνη, εκδίκηση. Η τραγική ιστορία του επαναστάτη Μίχαελ Κόλχαας χωρίς ανάσα. Και παραφράζοντας τον Κλάιστ, θέλω να επισημάνω πως μπορεί μεν το θέατρο να είναι δύσκολο παιχνίδι, ο Νίκος Αλεξίου όμως τράβηξε το πιο σωστό χαρτί κι ας μην ήξερε τα κόζια».
(Ειρήνη Αϊβαλιώτου, «Cat Is Art»)
«Ρεσιτάλ ερμηνείας έδωσε πέρυσι ο Νίκος Αλεξίου στην παράσταση Κόλχαας, η οποία βασίζεται στο ομώνυμο αφήγημα του Χ. Φ. Κλάιστ».
(Μαρία Κρύου, «Αθηνόραμα»)
«Ο ηθοποιός μόνος επί σκηνής, καθισμένος για 80 λεπτά περίπου σε μια καρέκλα, δίνει στην κυριολεξία ρεσιτάλ ερμηνείας σε μια παράσταση που σκηνοθετικά βασίζεται στον εσωτερικό ρυθμό της αφήγησης, μετουσιώνοντας τα πρόσωπα που εναλλάσσονται με τον ρόλο του αφηγητή και τα γεγονότα σε εικόνες ζωντανές που χαράζουν στη φαντασία την τραγική ιστορία του ήρωα του Κλάιστ, από την άνοδο στην πτώση και από την ευτυχία στην καταστροφή περνώντας μέσα από τον κύκλο της εσωτερικής γαλήνης και της προσωπικής ευθύνης!».
(Theater.View)
«Μίχαελ Κόλχαας: κλασικό και επίκαιρο»
«Ο Κάφκα σε μια από τις ελάχιστες εμφανίσεις του είχε πει πως κάθε φορά που το διαβάζει «δακρύζει και ενθουσιάζεται». Αργότερα ο Πάτρικ Ζίσκιντ ξεκίνησε το Άρωμά του με έναν μικρό φόρο τιμής σε αυτό. Το διήγημα Μίχαελ Κόλχαας του Χάινριχ φον Κλάιστ θεωρείται από τα σημαντικότερα κείμενα της γερμανικής λογοτεχνίας. Ο Νίκος Αλεξίου το επέλεξε, το μετέφρασε, το σκηνοθέτησε και το παρουσιάζει (…) Η υπόθεση βασίζεται σε μια πραγματική ιστορία που συνέβη στη Γερμανία το 1500. Ο Κόλχαας αδικείται από έναν ισχυρό άρχοντα. Η αποτυχία των προσπαθειών του να δικαιωθεί νομικά πυροδοτεί μέσα του έναν μηχανισμό βίας. Το πόσο αιματηρή, ανεξέλεγκτη, άδικη μπορεί να γίνει η συμπεριφορά του, όσο κι αν όλα τα κάνει στο όνομα της διεκδίκησης του δικαίου, είναι ένα από τα θέματα τα οποία διαπραγματεύεται το έργο και το οποίο το κάνει να παραμένει επίκαιρο».
(Σίσσυ Παπαδάκη, «Το Ποντίκι»)
Πληροφορίες
Κόλχαας
του Χάινριχ φον Κλάιστ (Heinrich von Kleist)
Διασκευή, μετάφραση, σκηνοθεσία και ερμηνεία του Νίκου Αλεξίου
Από τις 29 Σεπτεμβρίου μέχρι την 1η Δεκεμβρίου 2015, κάθε Τρίτη, στις 21:00
@ Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων
Κύπρου 91Α και Σικίνου 35Α, 11361, Κυψέλη, Αθήνα
Τ: 213 00 40 496
Κ: 69 45 34 84 45
e-mail: [email protected]
ιστοσελίδα: http://polychorosket.gr/
Πρόσβαση
Αυτοκίνητο: εύκολο παρκάρισμα.
Λεωφορείο (στάση Καλλιφρονά): 054, 608, 622, Α8, Β8
Τρόλεϊ (στάση Καλλιφρονά): 3, 5, 11, 13, 14 | (στάση Πλατεία Κυψέλης): 2, 4
ΗΣΑΠ: Άγιος Νικόλαος (12 λεπτά με τα πόδια).
Χάρτης: https://goo.gl/AJP0SG
Καλλιτεχνική διεύθυνση και οργάνωση παραγωγής: Φωτεινή Μπάνου, Δημήτρης Αλεξάκης
Υπεύθυνη χώρου και μπαρ: Μαριέττα Σπηλιοπούλου
Υπεύθυνη επικοινωνίας ΚΕΤ: Δάφνη Ανέστη
