Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Ύστερα από πολλές αναβολές λόγω πληρότητας του θεάτρου, κάποια στιγμή κατάφερα επιτέλους μέσα στην Άνοιξη να δω στο «Bios Cinematheque» τη «Χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ» από την ομάδα “Ubuntu” σε σκηνοθεσία Ελεάνας Τσίχλη.
Ήταν μία από εκείνες τις ασυνείδητες βεβαιότητες που μου δίνουν κατεύθυνση, που με οδηγούν όπως ο εκπαιδευμένος σκύλος τον τυφλό ώστε να βρίσκομαι σε μια συνεχή κίνηση. Εντυπωσιάστηκα από την ιδιαιτερότητα της παράστασης, τόσο που ένιωσα σαν να ξετρύπωσα ένα σπάνιο φυλακτό, μια συνταρακτική αλήθεια, μια μοναδική εκμυστήρευση.
Μια παράσταση με αφήγηση και προφορικότητα, φτιαγμένη από το ιερό βλέμμα νέων ποιητών, πολυδιάστατη αλλά δουλεμένη με αγνότητα και χιούμορ, δίχως κρόταλα και κραυγές, με άποψη και ενθουσιασμό.
H Κατερίνα Λάττα, η Κλεοπάτρα Μάρκου, η Μαριάνθη Παντελοπούλου, η Ελεάνα Στραβοδήμου ήταν οι τέσσερις… Καταρίνες.
Τις γνώρισα. Τέσσερις εύστροφες κοπέλες που με τη σκηνική τους παρουσία υπαινίσσονται την έλευση μιας νέας ερμηνευτικής υποκειμενικότητας, δημιουργώντας ελπίδες για ένα διαφορετικό θεατρικό όραμα, για ένα άλλο δραματικό υπόβαθρο, για μια καινούργια ευλογημένη ενέργεια, για μια αλλιώτικη μεταμόρφωση αλλά και μια δημιουργική ουτοπία.
Γνωρίζουν πώς να χειρίζονται το σώμα τους, την ομιλία τους, τις καταστάσεις. Έχουν έμπνευση, έχουν προτάσεις και ιδέες, έχουν τόλμη, επικοινωνούν, αυτοσχεδιάζουν, ριψοκινδυνεύουν. Εκτός από ταλαντούχες και χαριτωμένα αφοπλιστικές, αποδεικνύουν πως είναι και απερίσπαστα αφοσιωμένες. Άστρα και φλόγα μέσα στην καρδιά του θεάτρου, πανέμορφες, επινοητικές και γοητευτικές, ίδιες με τον παράδεισο που κάποτε χάσαμε.
Κατερίνα, Κλεοπάτρα, Μαριάνθη, Ελεάνα, μπορώ να σας χαμογελώ και μπροστά σας ως θεατής να γέρνω μαγεμένη.
Εσείς εκφράσεις και βλέμματα σαν αντίδωρο να μοιράζετε, τέσσερις Καταρίνες που ένα μεγάλο αστέρι γίνεστε μαζί. Κορίτσια που φέρετε μακρινή σοφία, κορίτσια με σωτήρια τρυφεράδα, κορίτσια με βλέμμα ευθύ, λύστε τα σκοινιά, ανοίξτε τα πανιά, ταξιδέψτε άφοβες…
Διαβάστε τις συνεντεύξεις.
Φωτογραφίες: cat is art
***
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΑΤΤΑ
* Γεννήθηκα στην Αθήνα. Είμαι καθαρόαιμο παιδί της πόλης αν και πολύ μου άρεσε η ιδέα του χωριού όταν πλησίαζαν οι γιορτές, έκλειναν τα σχολεία και οι φίλοι μου έπρεπε να φύγουν για δύο εβδομάδες. Βέβαια δεν μου έλειψε ο κόσμος και η φασαρία γιατί μεγάλωσα σε μια πολύτεκνη οικογένεια, με γεμάτο το τραπέζι, που δυστυχώς, καθώς περνάνε τώρα τα χρόνια, μειώνονται και οι θέσεις. Έχω φίλους παιδικούς και θυμάμαι χρόνια με γέλια, βόλτες, αταξίες, κλάματα, φιλιά, παιχνίδια στη γειτονιά που έφευγες από το σπίτι σου και οι γονείς σου σε ψάχνανε μέχρι αργά το βράδυ γιατί δεν υπήρχαν κινητά τηλέφωνα, που έπαιρνες το ποδήλατο και πήγαινες όπου ήθελες γιατί δεν φοβόσουνα…
Μίλησέ μου για την ομάδα σας και για την παράστασή σας “Katharina Blum”. Τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται το έργο θα μπορούσαν να είχαν συμβεί και στην εποχή μας;
* Η ομάδα «Ubuntu» δημιουργήθηκε στην ουσία χωρίς να το καταλάβουμε. Η ανάγκη μας να δουλέψουμε και να συνεργαστούμε άνθρωποι που είτε γνωριζόμασταν είτε όχι, είχε σαν αποτέλεσμα να ξεκινήσει φέτος το παρθενικό της ταξίδι με δύο παράλληλες παραγωγές, τη «Χαμένη τιμή της Katharina Blum» και το «New World». Δεν μπορώ να μην αναφέρω, έναν αρχικό δισταγμό, που υπήρχε για το τι θα αντιμετωπίσουμε μπροστά μας, αλλά εξεπλάγημεν όλοι θετικά. Όταν η σκηνοθέτις Ελεάνα Τσίχλη διάβασε τη «Χαμένη τιμή της Katharina Blum» εμπιστεύτηκε το ένστικτό της και εμάς για να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να φέρουμε επί σκηνής ένα έργο το οποίο πραγματεύεται την πολιτική διαπλοκή, τον κιτρινισμό του Τύπου και την ανεπάρκεια του συστήματος για την προστασία του πολίτη.
Τι συμβαίνει στην «Καταρίνα Μπλουμ»;
* Μια κοπέλα αποφασίζει να πάει σε ένα αποκριάτικο πάρτι, ερωτεύεται έναν καταζητούμενο από την αστυνομία και ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση γι’ αυτήν. Η εφημερίδα “Die Zeitung” εισβάλλει στη ζωή της Katharina, διαστρεβλώνει την αλήθεια, παραποιεί τα γεγονότα και δημιουργεί ένα τέρας. H Katharina Blum χωρίς να το καταλάβει γίνεται ξαφνικά το «πρόσωπο της ημέρας». Η κοινοποίηση προσωπικών της δεδομένων, ο κοινωνικός της αποκλεισμός και το σοκ που υπέστη μέσα σε τέσσερις ημέρες την ωθεί στη δολοφονία του δημοσιογράφου που ευθυνόταν για τη διαπόμπευσή της. Η ίδια επιλέγει με την πράξη της αυτή, να χάσει την ελευθερία της για να αποκαταστήσει την τιμή της. Σήμερα η παραποίηση των γεγονότων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι καθημερινό φαινόμενο. Ο καθένας μας μπορεί να ανατρέξει στο παρελθόν και να κάνει εκατοντάδες συνειρμούς με αφορμή αυτή την ιστορία. Είναι σοκαριστικό όταν συνειδητοποιείς ότι μέσα στο μυαλό σου υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή, που άμα την περάσεις μπορείς να κάνεις και εσύ μια τέτοια πράξη. Πιστεύω ότι όλοι έχουμε αναρωτηθεί κάποια στιγμή στη ζωή μας ότι θα μπορούσαμε να είχαμε διαπράξει ένα «φόνο»… και το πιο πιθανό είναι ότι το έχουμε κάνει ήδη.
Πώς προέκυψε η υποκριτική στη ζωή σου;
* Η αλήθεια είναι ότι και η υποκριτική προέκυψε στη ζωή μου χωρίς να το καταλάβω! Δεν ήμουν από τα παιδιά που ήθελαν να ασχοληθούν από μικρά με το θέατρο. Ήρθε λίγο τυχαία. Ήμουν ήδη στη Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας όταν ξεκίνησα ερασιτεχνικά με φίλους, για να περνάμε ευχάριστα τα απογεύματά μας, και έτσι το ένα βήμα έφερε το άλλο και ξαφνικά βρέθηκα να τελειώνω το Ωδείο Αθηνών. Σκέφτομαι ότι μάλλον θα υπήρχε σαν ανάγκη αλλά δεν είχε βρει τον τρόπο να εκφραστεί.
Παίρνεις ρίσκα στις επιλογές σου;
* Και βέβαια, δεν έχεις άλλη επιλογή! Και αν κάποιες φορές διστάζω είναι επειδή η διαίσθησή μου και η λογική μου, μου λένε το αντίθετο.
Η μουσική και ο χορός τι ρόλο παίζουν στη ζωή σου;
* Δεν μπορώ να διανοηθώ τη ζωή χωρίς μουσική και χορό. Είναι δύο πράγματα που ενώνουν τους ανθρώπους χωρίς τυπικές συστάσεις και τους χτυπάνε κατευθείαν στην καρδιά. Αν το καλοσκεφτείς η μουσική ξεκινάει από εμάς. Έχουμε ήδη πάνω μας ένα μουσικό όργανο, την καρδιά μας. Είναι κρουστό και χτυπάει σε ένα συγκεκριμένο ρυθμό… Ποιος το ακούει είναι το θέμα!
Ποιους από τους δασκάλους σου θυμάσαι με ευγνωμοσύνη;
* Όλους, θα ήταν άδικο να ξεχωρίσω κάποιον. Από το θεατρικό εργαστήρι που ξεκίνησα στην Πετρούπολη που με ένα μαγικό τρόπο με μύησαν στο θέατρο και άλλαξαν τη ρότα της ζωής μου στα 21 και βέβαια το Ωδείο Αθηνών, οπού εκεί τολμώ να πω ότι άλλαξα σαν άνθρωπος. Ξέρω ότι μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά ισχύει.
Είσαι αισιόδοξη, απαισιόδοξη, ψύχραιμη ή αγχωμένη με όσα συμβαίνουν σήμερα γύρω μας;
* Δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξη. Δεν θεωρώ ότι είμαστε ακόμα έτοιμοι για την αλλαγή. Υπάρχει αρκετό απόθεμα φόβου και αδιαφορίας μέσα στον κόσμο. Νιώθω ότι οι συγκεντρώσεις και οι πορείες είναι απαραίτητες και αναγκαίες αλλά χρειάζεται και κάτι παραπάνω από αυτό, το όποιο δεν ξέρω ποιο είναι. Τα μυαλά είναι πιο εύφλεκτα από τη βενζίνη, αρκεί να βρεθεί κάποιος ή κάτι να τα ανάψει. Λείπει μάλλον η πίστη ή μπορεί να μην είμαστε έτοιμοι ακόμα για το τίμημα. Κάθε πόλεμος έχει απώλειες.
Η κρίση μπορεί να σταθεί η αιτία να φανούν οι άξιοι και να ξεσκεπαστούν οι ανάξιοι;
* Σχετικό. Υπάρχουν πολλές θέσεις ακόμα στις οποίες έχει γίνει κατάληψη από ανθρώπους που δεν υπάρχει λόγος να βρίσκονται εκεί. Και το οδυνηρό είναι ότι υπάρχουν ακόμα άτομα που τους υποστηρίζουνε. Νομίζω ότι οι άξιοι και οι μορφωμένοι άνθρωποι πλέον έχουν κουραστεί, μιλάνε και δεν τους ακούει ο κόσμος, είναι δύσπιστος. Πόσοι άνθρωποι θέλουν να βοηθήσουν αλλά δεν τους δίνεται το βήμα; Πόσοι είναι διατεθειμένοι να αφιερωθούν; Το βλέπω γύρω μου, νέοι με όρεξη για δουλειά, εμπνευσμένοι, με δύναμη, με προτάσεις και να μην ξέρουν τι να τα κάνουν όλα αυτά. Και δεν έχουμε όλοι τα ίδια όρια υπομονής. Είναι πολύ σκληρό να βλέπεις ανθρώπους δίπλα σου να εγκαταλείπουν ενώ θα μπορούσαν.
Ποιος είναι ο δικός σου τρόπος να αντισταθείς στην πεζή πραγματικότητα;
* Ο καλύτερος τρόπος είναι να μην είσαι μόνος σου… Αυτή την πραγματικότητα, για να την αντέξεις, χρειάζεσαι παρέα. Χρειάζεται να βρίσκεις τρόπους να ξεχαστείς και όχι να ξεχάσεις. Εξάλλου όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε!
Οι σχέσεις μεταξύ συντελεστών μπορούν να γίνουν η ουσία για τη δημιουργία μιας καλής παράστασης;
* Και βέβαια. Είναι πολύ σημαντικό να είσαι με ανθρώπους που αισθάνεσαι εμπιστοσύνη και ασφάλεια πάνω και κάτω από τη σκηνή. Το αναγκαίο είναι το πρώτο, το θεμιτό είναι το δεύτερο…
Ποιους ρόλους ονειρεύεσαι να υποδυθείς;
* Δεν ονειρεύομαι κάποιο ρόλο συγκεκριμένο, ονειρεύομαι να συνεχίσω να βρίσκομαι μέσα σε παραστάσεις που θα με εμπνέουν.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;
* Γενικά έχω μια τάση προς τη ρωσική λογοτεχνία και ποίηση. Τσέχωφ, Ντοστογιέφσκι, Γκόγκολ, Πούσκιν. Εξάλλου είναι και ένα ταξίδι που θα ήθελα πολύ να κάνω!
Ποιο στίχο επαναλαμβάνεις συχνά;
* Δεν είναι στίχος, είναι κάτι που λέει μια φίλη μου και το έχω κλέψει γιατί μου αρέσει. «Η ελπίδα πεθαίνει πρώτη, η ανάγκη πεθαίνει τελευταία»…
Με τι χαμογελάς;
* Κλισέ, αλλά με τους ανθρώπους. Από το σπίτι μου μέχρι το κέντρο της Αθήνας (που είναι μια μεγάλη διαδρομή με τα μέσα μεταφοράς…) κοιτάω και χαζεύω τον κόσμο, τις αντιδράσεις τους. Βλέπω συχνά ίδια πρόσωπα, περίεργους ανθρώπους, σαν ρόλους, που αν τους έβλεπες πάνω στη σκηνή θα έλεγες «αυτά δεν γίνονται στη ζωή, είναι ψέμα». Κι όμως, αυτοί μπορούν να σου δημιουργήσουν μια χαρμολύπη, μια αντίθετη δύναμη, που να γελάς και να κλαις ταυτόχρονα. Αν το παρατηρήσεις, οι περισσότεροι μέσα στην πίκρα τους είναι κωμικές φυσιογνωμίες.
Δέχεσαι την κριτική;
* Τη δέχομαι. Από τη στιγμή που εκτίθεσαι πρέπει να είσαι έτοιμος να δεχτείς οποιαδήποτε γνώμη. Είτε είναι η οικογένειά σου, είτε είναι οι φίλοι σου, είτε είναι οι θεατές.
Κάνεις αυτοκριτική;
* Μετά τη γνώμη των άλλων, αφού έχεις ζυγιάσει τα πράγματα, κάνεις και την αυτοκριτική σου. Εννοείται ότι μπαίνω στη διαδικασία και όταν την ξεκινάω μου εύχομαι καλή επιτυχία…
Τι σε εκπλήττει και τι σε σοκάρει;
* Με σοκάρει η αγένεια. Ο ευγενικός έχει πλέον ταυτιστεί με τον μαλθακό ή με τον αδύναμο. Η ευγένεια χρειάζεται ανοιχτά μάτια και διαθεσιμότητα. Αν εγώ βοηθήσω κάποιον στο δρόμο που έπεσε σημαίνει ότι είχα ανοιχτά μάτια και τον είδα, δεν κοίταζα κάτω. Η ειλικρινής ευγένεια φέρνει τον κόσμο πιο κοντά και έχει τη μαγική ιδιότητα να επουλώνει και πληγές. Αν είσαι ευγενικός δεν χαϊδεύεις τα αυτιά του άλλου. Απλά ξεκινάς με πρώτο συστατικό την κατανόηση, πράγμα που λείπει πολύ από τις μέρες μας.
Προσαρμόζεσαι εύκολα;
* Γενικά παίρνω λίγο το χρόνο μου… Λίγο όμως…
Ποια είναι τα επόμενα θεατρικά σου σχέδια;
* Αυτή τη στιγμή ετοιμαζόμαστε για τις «Τρωάδες» από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας σε σκηνοθεσία Θοδωρή Αμπαζή. Και το φθινόπωρο σκεφτόμαστε να πάμε για δεύτερη χρονιά τη «Χαμένη τιμή της Katharina Blum».
Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο;
* Είχα για πολλά χρόνια σκύλο και μου λείπει… Δυστυχώς δεν μπορώ να αναλάβω τέτοια ευθύνη τώρα γιατί δεν έχω ούτε το χώρο, ούτε το χρόνο, αλλά κάποια στιγμή θα αποκτήσω ξανά!
***
ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΜΑΡΚΟΥ
* Γεννήθηκα στη Λιβαδειά αλλά πέρασα τα παιδικά μου χρόνια στη Στουτγάρδη, στη Γερμανία. Θυμάμαι στη γειτονιά μου μένανε συγχρόνως Ισπανοί, Ιταλοί, Τούρκοι, Αφρικανοί και με τα παιδιά, καθημερινά σχεδόν, δίναμε ραντεβού για παιχνίδι προσπαθώντας να βρούμε ένα δικό μας «κοινό» κώδικα, να επικοινωνήσουμε και να παίξουμε, μιας και στην αρχή τουλάχιστον που ήμασταν αρκετά μικροί ο καθένας μας δεν ξέραμε να μιλάμε καλά καλά τη μητρική μας γλώσσα πόσω μάλλον τη γερμανική. Το παιχνίδι μας ήταν συναρπαστικό, ένα συνονθύλευμα από διαφορετικούς πολιτισμούς, ήθη, μελωδίες γλώσσας, διψούσαμε για την ανακάλυψη του διαφορετικού, θέλαμε ο καθένας να μάθει τη γλώσσα του άλλου για να τον κάνουμε να χαρεί και να νιώσει ασφάλεια και αποδοχή.
Μίλησέ μου για την ομάδα σας και για την παράστασή σας “Καταρίνα Μπλουμ”. Τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται το έργο θα μπορούσαν να είχαν συμβεί και στην εποχή μας;
* Ήταν για όλες μας θεωρώ μια πολύ δυνατή και συνάμα σοκαριστική εμπειρία που όσο παίζαμε στην παράσταση και αφηγούμασταν την ιστορία μιας κοπέλας, η οποία ανυπεράσπιστη απέναντι στην τρομοκρατία, την ψυχολογική βία και τον εξευτελισμό της από τον Τύπο και τους φορείς της κρατικής εξουσίας και με ένα κράτος ανίκανο να την προστατεύσει επιλέγει το δρόμο της αυτοδικίας για να προστατέψει τον εαυτό της και την υπόληψή της, την ίδια στιγμή η πραγματικότητα επαληθευόταν μπροστά μας καθημερινά. Κανένας νομίζω δε θα ξεχάσει τον περσινό χειμώνα.
Τι άτομο είναι η «Καταρίνα Μπλουμ»;
* Η Καταρίνα Μπλουμ δεν μπορεί να εξατομικευτεί, δυστυχώς έχει πολλά πρόσωπα. Γι’ αυτό και αποτελεί σύμβολο.
Πώς προέκυψε το θέατρο στη ζωή σου;
* Από μικρή συμμετείχα στις θεατρικές ομάδες του σχολείου και είχα ανακαλύψει κάτι που μου έδινε απίστευτη χαρά και ελευθερία. Ένα αέναο παιχνίδι, όπου ερχόμουν πιο κοντά με τους ανθρώπους και τον εαυτό μου. Η ενασχόλησή μου με την υποκριτική στο μέλλον για μένα ήταν κάτι δεδομένο. Βέβαια το οικογενειακό μου περιβάλλον πίστευε ότι ήταν ένας εφήμερος ενθουσιασμός, μια νεανική παρόρμηση ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων. Χρειάστηκε να ολοκληρώσω τις σπουδές μου στη Νομική για να συνειδητοποιήσω ότι δεν θέλω πια να εκπληρώνω τα όνειρα άλλων, αλλά τα δικά μου. Άργησα λίγο, αλλά είχε έλθει η στιγμή της «επανάστασης» στο σπίτι. Ε, μετά όλα έγιναν αστραπιαία, πήγα σε δραματική σχολή, εισήλθα συγχρόνως στο τμήμα θεάτρου της Καλών Τεχνών και κάπως έτσι άλλαξα τροχιά.
Παίρνεις ρίσκα στη δουλειά σου;
* Νομίζω ότι η επιλογή μου ν’ ακολουθήσω -σ’ αυτή την τόσο δύσκολη περίοδο- αυτό το επάγγελμα (που για μένα δεν είναι μόνο ένα επάγγελμα, αλλά ένας ολόκληρος τρόπος ζωής και θέασης των πραγμάτων) είναι από μόνο του αρκετό σαν απάντηση για το πώς βλέπω τα ρίσκα στη ζωή μου. Από μόνο του όλο αυτό είναι ένα ρίσκο τεράστιο. Αλλά ταυτόχρονα είναι κι η πιο σημαντική κινητήρια δύναμη που έχω.
Η μουσική τι ρόλο παίζουν στη ζωή σου;
* Η μουσική είναι παντού, γύρω μας, μέσα μας, κινεί σώματα, συναισθήματα, σκέψεις, ενώνει τους ανθρώπους, γιατί εκκεντρώνει, με κάποιο μαγικό τρόπο στη ρίζα μας, σε κάτι αρχέγονο και οικουμενικό -ιδίως με την παραδοσιακή μουσική, την οποία λατρεύω να ακούω, να τραγουδάω, μου ενισχύεται ακόμα περισσότερο αυτή η αίσθηση, «χτυπάει φλέβα» που λένε. Ακόμα και η «σιωπή» της φύσης είναι μουσική. Νομίζω δε θα μπορούσε να μην αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μου. Τον τελευταίο καιρό μάλιστα νιώθω πολύ τυχερή που μπορώ μέσω του συγκροτήματός μου, τους «Astrakhan», να βιώνω συχνότερα, εκτός των άλλων, και τη «θεραπευτική» διάσταση της μουσικής και του τραγουδιού.
Και ο χορός;
* Και ο χορός έχει την ίδια αφετηρία με τη μουσική, είναι αδερφάκια, προσωπικά με απελευθερώνει πολύ αλλά πλέον με ιντριγκάρει και με γοητεύει πιο πολύ να βλέπω χορό.
Ποιους από τους δασκάλους σου θυμάσαι με ευγνωμοσύνη;
* Τον Περικλή Μουστάκη, τη Λένα Φιλίπποβα και τον Βασίλη Ανδρέου.
Πότε πρωτοξεκίνησες τη σταδιοδρομία σου; Και με ποια παράσταση;
* Με την παράσταση «Θεραπαινίδες» σε σκηνοθεσία Βασίλη Ανδρέου, που παίχτηκε στο «Συνεργείο» το 2010.
Τι πιστεύεις πως πρέπει να κάνουν οι πνευματικοί άνθρωποι στην εποχή μας;
* Οι πνευματικοί άνθρωποι θεωρώ πως πρέπει να αποτελούν έμπνευση και φάρους προσανατολισμού και αφύπνισης για την κοινωνία και παράλληλα να έχουν τη συναίσθηση ότι αποτελούν οργανικό κομμάτι της κοινωνίας, και μοιράζονται τις ίδιες αγωνίες, χαρές και λύπες με όλους τους υπόλοιπους. Είναι σαν όλους μας, αυτό πρέπει να είναι κεκτημένο. Έτσι, τα διλήμματα γι’ αυτούς είναι απλά είτε με τον «άνθρωπο», την ελπίδα, την αλληλεγγύη, τους αγώνες για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης είτε στη μοναξιά τους κλεισμένοι στο γυάλινο πύργο τους.
Η κρίση μπορεί να σταθεί η αιτία να φανούν οι άξιοι και να φανερωθούν κάποιοι ανάξιοι;
* Αυτό θα προϋποθέτει ότι πρέπει να ορίσουμε ποιος κρίνει τους «άξιους» και τους «ανάξιους». Προτιμάω να το βλέπω ότι η κρίση είναι ευκαιρία να ξεχωρίσουν αυτοί που παραμένουν άνθρωποι από αυτούς που αναισθητοποιούνται (ή βολεύονται) και συνηθίζουν στον εξευτελισμό της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ποιος είναι ο δικός σου τρόπος να αντισταθείς στην πραγματικότητα;
* Είναι η προσωπική μου στάση και η ματιά μου στα πράγματα. Η αυθόρμητή μου αντίδραση απέναντι στην αδικία και στον πόνο. Η “αυτόματη” προσέγγισή μου να αντιμετωπίζω τη ζωή με αξιοπρέπεια, ατομική και συλλογική. Το ότι επιλέγω την ανθρωπιά και την αισιοδοξία, τον αγώνα απέναντι στην παραίτηση και στη βαρβαρότητα. Γιατί στο κάτω κάτω, στο τέλος, ο καθένας δίνει τελικά λογαριασμό στον εαυτό του και μόνο σε αυτόν. Και αυτός είναι ο πιο σκληρός κριτής.
Αν δεν γινόσουν ηθοποιός, τι θα ήθελες να είχες γίνει;
* Θα ήθελα να ήμουν γυρολόγος με ένα μπουλούκι από μουσικάντηδες, να γυρνούσαμε και να μέναμε σε κάθε γωνιά της Γης, να λέγαμε μέσα από τα τραγούδια μας ιστορίες από τα ταξίδια μας, να συλλέγαμε και να ανταλλάσσαμε εμπειρίες και ήχους του κόσμου και όποιος ήθελε να μας ακολουθούσε στη νομαδική ζωή μας.
Οι σχέσεις μεταξύ συντελεστών μπορούν να γίνουν η ουσία για τη δημιουργία μιας καλής παράστασης;
* Όταν οι άνθρωποι «συναντιούνται» στη ζωή, τότε βλέπεις συνήθως και στο θέατρο ουσιαστικές «συναντήσεις»
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;
* Δύσκολο να ορίσω, ανάλογα με την περίοδο, την εποχή ή ακόμα και το μήνα παθαίνω διάφορες εμμονές -από Nτοστογιέφσκι, Προυστ, Μπαρτ, Μπέκετ μέχρι Καζαντζάκη, Πεντζίκη, Ζατέλη κ.τλ.
Ποιο στίχο επαναλαμβάνεις συχνά;
* «Όταν είμαστε βουτηγμένοι μες τα σκατά ως τον λαιμό δε μένει παρά να τραγουδήσουμε» – Samuel Beckett.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συνθέτες;
* Τσιτσάνης, Μπαχ, Σοστακόβιτς, Satie.
Και ποιητές;
* Από ποιητές οι Καρούζος, Καβάφης, Αναγνωστάκης.
Υπάρχει δημοκρατία στις καθημερινές μας σχέσεις;
* Ό, τι έχουμε μέσα μας δίνουμε και στους άλλους. Μου έχει εντυπωθεί μια φράση του Φερνάντο Πεσσόα που λέει: “Βασανίζουμε τον συνάνθρωπό μας με το μίσος, τη μοχθηρία, την κακία μας, κι ύστερα λέμε: «Ο κόσμος είναι κακός»”’… H αιώνια πλάνη μας – πάντα οι «άλλοι», όχι εμείς.
Πότε χαμογελάς αυθόρμητα;
* Όταν παρατηρώ τους ανθρώπους γύρω μου και διαπιστώνω πόσο ίδιοι είμαστε.
Τι είναι αυτό που μπορεί να σε κάνει να κλάψεις;
* H αδικία.
Ένας καλλιτέχνης οφείλει να προωθεί την εικόνα του σήμερα;
* Η προώθηση είναι δουλειά άλλων όχι του καλλιτέχνη.
Ποια είναι η αγαπημένη ασχολία του ελεύθερου χρόνου σου;
* Να κάνω βόλτα με το ποδήλατό μου, να βλέπω φίλους και να πηγαίνω στη θάλασσα.
Ποιες είναι οι επόμενες θεατρικές σου δραστηριότητες;
* Έχω τη χαρά να συμμετέχω το καλοκαίρι για κάποιες παραστάσεις, στην παράσταση «Μια γιορτή στου Νουριάν» σε σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι – Παντελή Δεντάκη (αντικαθιστώντας την Πολυξένη Ακλίδη), με τη «Χαμένη Τιμή της Καταρίνα Μπλουμ» επίσης θα παίξουμε στην Ελευσίνα στο πλαίσιο των Αισχυλείων και κατόπιν για λίγες παραστάσεις στην Πάτρα και από τον χειμώνα θα συνεχίσουμε τα Δευτερότριτα πλέον ξανά στο Bios Cinemateque.
Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο;
* Τα αγαπώ αλλά στην παρούσα φάση δεν έχω κατοικίδιο.
***
ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΠΑΝΤΕΛΟΠΟΥΛΟΥ
* Γεννήθηκα στον Βύρωνα, μεγάλωσα μεταξύ Βύρωνα και Παγκρατίου. Οι αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια είναι πολύ παιχνίδι στη γειτονιά με μια παρέα 15 παιδιών, χτυπημένα γόνατα, πολλές ζημιές, ώρες πολλές στο μαγαζί της μητέρας μου με φίλους και ξαδέρφια, εκδρομές. Επίσης, μ’ άρεσε πολύ να μένω στους παππούδες μου. Ζήταγα διακαώς να φεύγω από το σπίτι.
Μίλησέ μου για την ομάδα σας.
* Η ομάδα μας (ομάδα “Ubuntu”) δημιουργήθηκε με βάση την ανάγκη κάποιων ανθρώπων να δουλέψουν αυτόνομα – έξω από ακροάσεις και αναζήτηση σκηνοθετών. Να δημιουργήσουν το δικό τους σπίτι. Ξεκίνησε με το «Νιου Γουόλντ» και συνεχίστηκε με την «Καταρίνα Μπλουμ».
H «Καταρίνα Μπλουμ» αποτέλεσε την αφορμή για να βρεθείτε;
* Ναι. Η «Καταρίνα Μπλουμ» ήταν η αφορμή να συναντηθούμε έξι γυναίκες –τέσσερις ηθοποιοί, η σκηνοθέτις μας και η βοηθός της– για να πούμε την ιστορία μιας γυναίκας. Βασίστηκε στο ομώνυμο διήγημα του Χ. Μπελλ και αφορά στα γεγονότα που συνέβησαν εντός 4 ημερών στη ζωή μιας νέας κοπέλας και πού αυτά την οδήγησαν.
Εν συντομία, ποια είναι η υπόθεση του έργου;
* Η γυναίκα αυτή, οικιακή βοηθός στο επάγγελμα, ερωτεύεται έναν καταζητούμενο –λόγω παράνομων πολιτικών δράσεων– στοχοποιείται από αστυνομία και ΜΜΕ, γίνεται ο αποδιοπομπαίος τράγος και το πρόσωπο της ημέρας και φτάνει στο σημείο να φέρει την κάθαρση του εαυτού της.
Η κεντρική του ιδέα ποια είναι;
* Η κεντρική ιδέα του έργου εμπεριέχεται στον υπότιτλό του «Πώς γεννιέται μια πράξη βίας και πού μπορεί να οδηγήσει» και σ’ ένα απόσπασμα από το κείμενο «… ρώτησε, εάν το κράτος -έτσι ακριβώς το διατύπωσε- μπορούσε να κάνει κάτι, ώστε να προστατευτεί από τούτη τη λάσπη, τα άλλα ψέματα και τις διαστρεβλώσεις της αλήθειας και να αποκατασταθεί η χαμένη της τιμή».
Τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται το έργο θα μπορούσαν να είχαν συμβεί και στην εποχή μας;
* Βεβαίως. Τι πιο επίκαιρο από αυτό, σε μια χρονική συγκυρία που η διαστρέβλωση ή η φίμωση της αλήθειας είναι η καθημερινότητά μας, που η βία απαντάται καθημερινά είτε λεκτικά είτε πολιτικά είτε σωματικά; Το διήγημα αυτό είναι μια παραβολή για το πώς αναπαράγεται η βία. Για τη λειτουργία των πολιτικών, δικαστικών και επικοινωνιακών θεσμών ως μοχλοί αναπαραγωγής βίας.
Πώς προέκυψε η υποκριτική στη ζωή σου;
* Πώς προέκυψε η υποκριτική δεν μπορώ να το απαντήσω με ακρίβεια. Αυτό που πάντα με μάγευε είναι οι ιστορίες. Ν’ ακούω παραμύθια, ιστορίες, γεγονότα, βιογραφίες ανθρώπων. Πρακτικά, όμως, η ενασχόλησή μου με το θέατρο ξεκίνησε από τα φοιτητικά μου χρόνια. Ως φοιτήτρια της ΑΣΟΕΕ είχα έντονη εμπλοκή στη θεατρική ομάδα του πανεπιστημίου.
Ριψοκινδυνεύεις στη δουλειά σου;
* Νομίζω ότι ακόμα δεν έχω πάρει τα ρίσκα που θα έπρεπε, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Ξεκίνησα δειλά, το δουλεύω κι έχω ακόμα μέλλον μπροστά μου.
Η μουσική και ο χορός τι σημαίνουν για σένα;
* Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μας χωρίς μουσική και τραγούδι. Είναι τα γλέντια μου, η έκφρασή μου, η εκτόνωσή μου, οι σύντροφοί μου σε δύσκολες στιγμές, η θεραπεία μου.
Είσαι αισιόδοξη, απαισιόδοξη, ψύχραιμη ή αγχωμένη με όσα συμβαίνουν σήμερα γύρω μας;
* Περνάω και από τις τέσσερις καταστάσεις, σχεδόν σ’ εβδομαδιαία βάση. Είναι τόσα πολλά τα ερεθίσματα και κάθε ερέθισμα σου δημιουργεί και μια άλλη αντίδραση.
Η κρίση μπορεί να σταθεί η αιτία να φανούν οι άξιοι και να ξεσκεπαστούν οι ανάξιοι;
* Στην αρχή της κρίσης υπήρξε πολύ έντονο αυτό το μότο περί δικαιοσύνης και κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Στην πορεία αντιλαμβάνομαι ότι η κρίση είναι μια έξοχη ευκαιρία για να γίνει ο πλούσιος πλουσιότερος, ο φτωχός φτωχότερος και το λαμόγιο εθνοσωτήρας.
Ποιος είναι ο δικός σου τρόπος να αντισταθείς στην πραγματικότητα;
* Η δουλειά, οι φίλοι και η ελπίδα ότι όλα παίζονται ακόμα. Αν κάτι είναι ν’ αλλάξει δε θα φανεί από τη μια μέρα στην άλλη. Η καθημερινότητα δεν είναι μόνο άσπρο ή μόνο μαύρο. Μπορεί τη μια στιγμή να πνίγεσαι και την άλλη να είσαι καπετάνιος.
Δέχεσαι εύκολα τη συγγνώμη των άλλων;
* Νομίζω ναι. Αλλά και κάθε περίπτωση συγγνώμης είναι διαφορετική. Νομίζω το θέμα δεν είναι αν δεχόμαστε μια συγνώμη, αλλά αν τη δεχόμαστε άνευ όρων, μ’ εμπιστοσύνη. Εκεί είναι τα δύσκολα.
Εσύ ζητάς συγγνώμη όταν αναγνωρίζεις κάποιο λάθος σου;
* Νομίζω ναι. Αν και ούτε γι’ αυτό είμαι εντελώς σίγουρη. Γίνονται τόσα μπερδέματα στη ζωή. Καμιά φορά νομίζεις πως ζητάς συγγνώμη κι ο άλλος δεν το ‘χει λάβει. Άλλες φορές δεν έχεις ξεστομίσει τη λέξη αλλά όλες σου οι πράξεις δηλώνουν συγγνώμη.
Αν δεν γινόσουν ηθοποιός, τι θα ήθελες να είχες γίνει;
* Γιατρός ή βιβλιοθηκονόμος ή νοικοκυρά.
Το ταλέντο “καίγεται”;
* Το ταλέντο είναι μια φυσική προδιάθεση, μια έκτη αίσθηση ή ευφυΐα. Πώς μπορεί να καεί κάτι που ενυπάρχει με το άτομο που το έχει; Αν κάτι καίγεται είναι το μυαλό μας, λόγω εξωτερικών συνθηκών ή επιλογών.
Οι σχέσεις μεταξύ συντελεστών μπορούν να γίνουν η ουσία για τη δημιουργία μιας καλής παράστασης;
* Σαφέστατα η καλή επικοινωνία και η χημεία είναι προϋπόθεση για μια καλή παράσταση. Πάνω στη συνδημιουργία στηρίζεται το θέατρο. Αν και υπάρχουν και δουλειές που έχουν πολύ έντονο καλλιτεχνικό αντίκτυπο, αλλά οι σχέσεις από κάτω βράζουν. Καμιά φορά οι συγκρούσεις βοηθούν κάποιες περιπτώσεις ανθρώπων.
Ποιους ρόλους ονειρεύεσαι να υποδυθείς;
* Έχω μια έντονη λαχτάρα για τη “Μάνα Κουράγιο”, την Ανδρομάχη, το μονόλογο “Δεσποινίς Μαργαρίτα” και τον Εστραγκόν.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;
* Σαίξπηρ, Μπρεχτ, Μπέκετ, Μάτεσις, Διδώ Σωτηρίου, Μάρκες.
Ποιο στίχο επαναλαμβάνεις συχνά;
* Δεν τα πάω καλά με τους στίχους. Ποτέ δεν αποστηθίζω. Μόνο μέσω της επανάληψης μαθαίνω. Γι’ αυτό μάλλον και χρησιμοποιώ περισσότερο παροιμίες. “Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι”.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συνθέτες και ποιητές;
* Εμπειρίκος, Αναγνωστάκης, Τάσος Λειβαδίτης, Μπουκόφσκι, Καβάφης, οι αρχαίοι τραγικοί. Από συνθέτες αγαπώ τον Χατζιδάκι, τον Βαμβακάρη, τον Τσιτσάνη, κάποια κομμάτια του Σαββόπουλου, του Λάγιου και του Αλέξανδρου Εμμανουηλίδη. Επίσης, τη Λένα Πλάτωνος, τον Boy και τη Δανάη Παναγιωτοπούλου.
Υπάρχει δημοκρατία στις καθημερινές μας σχέσεις;
* Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα, ένα κοινωνικό συμβόλαιο. Άρα κι ένα πλαίσιο που μέσα σ’ αυτό οριοθετούνται οι σχέσεις των πολιτών. Αν λοιπόν πούμε ότι έχουμε «τύποις» δημοκρατία σήμερα, άρα και οι σχέσεις μας «τύποις» δημοκρατικές θα είναι.
Τι σε κάνει να χαμογελάς;
* Χαμογελάω όταν ακούω κάτι έξυπνο, όταν ακούω έναν καλό λόγο, όταν συμφωνώ με κάτι, όταν συναντάω ένα αγόρι που μ’ αρέσει, όταν ερωτεύομαι, όταν τρώω ένα νόστιμο φαγητό, όταν βλέπω τη θάλασσα.
Τι είναι αυτό που μπορεί να σε κάνει να κλάψεις;
* Κλαίω όταν εκνευρίζομαι, όταν πληγώνομαι, όταν ερωτεύομαι, κλαίω από πολλή χαρά επίσης, κλαίω βλέποντας ταινίες, με μια κακή είδηση.
Ένας καλλιτέχνης οφείλει να προωθεί την εικόνα του σήμερα;
* Κανείς δεν οφείλει τίποτα και σε κανέναν. Και καθένας έχει το δικό του τρόπο. Άλλοι τα καταφέρνουν κυρίως μέσα από τη δουλειά κι άλλοι κυρίως μέσα από τη δημοσιότητα.
Δέχεσαι την κριτική;
* Όχι πάντα. Κι ενώ πιστεύω πως τ’ ακούω όλα, πιάνω τον εαυτό αρκετές φορές ν’ αντιδρά σ’ αυτό που δέχεται ως κριτική. Πάντα όμως τα κουβαλάω όλα σπίτι. Ακόμα κι αυτά που φαίνεται ότι δε δέχομαι.
Κάνεις αυτοκριτική;
* Νομίζω ότι κάνω. Αλλά πάντα υπάρχει και η αυτοκριτική, που κατ’ ουσίαν «βαυκαλίζεσαι» με τα λάθη σου και τα πάθη σου. Γι’ αυτό κι η πολλή αυτοκριτική δεν κάνει απαραίτητα καλό.
Προσαρμόζεσαι εύκολα;
* Νόμιζα ότι προσαρμόζομαι εύκολα. Θεωρούσα ότι όλοι εξ ανάγκης προσαρμοζόμαστε εύκολα σε τελική ανάλυση. Τώρα δεν είμαι σίγουρη. Λέτε να μεγαλώνω;
Ποια είναι η αγαπημένη ασχολία του ελεύθερου χρόνου σου;
* Μ’ αρέσει να περπατάω στην πόλη, να φεύγω εκτός πόλης, ν’ ασχολούμαι με το σπίτι, να συναντάω φίλους και να πηγαίνω σε πάρτι που όλοι χορεύουν.
Ποια είναι τα επόμενα θεατρικά σου σχέδια;
* Αυτή τη στιγμή συμμετέχω στην παράσταση «Στέλλα travel. Η γη της απαγγελίας» της ομάδας Bijoux de Kant. Είναι μια παράσταση εμπνευσμένη από τη ταινία “Στέλλα” του Μιχάλη Κακογιάννη.
Με την ομάδα σας;
* Με την “Ουμπούντου” θα συνεχίσουμε τη «Χαμένη Τιμή της Καταρίνα Μπλουμ» το φθινόπωρο και θα προχωρήσουμε σε νέα παράγωγη το χειμώνα.
***
ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΡΑΒΟΔΗΜΟΥ
* Γεννήθηκα στο Αγρίνιο όπου και μεγάλωσα, παιδί δύο καθηγητών. Που σημαίνει καλή μαθήτρια αλλά και παιχνίδι σε γειτονιά χωρίς πολυκατοικίες, και μεγάλες διακοπές λόγω άδειας γονιών. Κάναμε ενάμιση μήνα κάμπινγκ, παντόφλα – μαγιό όλη μέρα, τσαντίρι, παιχνίδι κάτω από τα δέντρα, πολλή παιδική λογοτεχνία στην αιώρα, αλλά και μια υφέρπουσα απειλή από τις «Χαρούμενες Διακοπές» και τέτοια εκπαιδευτικά βιβλία που έπρεπε να λυθούν ως το τέλος του καλοκαιριού (και που φυσικά τελικά δε λύναμε). Άφοβα ξενίτευα με τα ποδήλατα για παιχνίδι. Έχω προλάβει την «αλάνα» της γειτονιάς, όπως τη λέγαμε, αλλά και όταν αυτή χτίστηκε είχαμε το «πάρκο» που είναι ακριβώς απέναντι από το σπίτι μου και είναι πραγματικά τεράστιο. Εκεί γίνονταν οι περισσότερες εκδηλώσεις της πόλης, από τη «Γεωργική Έκθεση Αγρινίου» που γέμιζε το πάρκο με τρακτέρ μέχρι Καραγκιόζη και παραστάσεις αλλά και κλαρίνα στο κηποθέατρο και τα ετήσια συνέδρια του Κ.Κ.Ε., όλα στο μίξερ! Επίσης μου έχει μείνει έντονα ότι ταυτιζόμουν με κάθε μα με κάθε ήρωα των βιβλίων που διάβαζα και μέχρι να περάσω στο επόμενο βιβλίο, τριγυρνούσα μες το σπίτι ή τη γειτονιά ή το κάμπινγκ με το κρυφό μυστικό πως εσείς μπορεί να βλέπετε την Ελεάνα αλλά εγώ «είμαι» ο Χάκλμπερι Φιν!
Μίλησέ μου για την ομάδα σας και για την παράστασή σας “Καταρίνα Μπλουμ”. Τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται το έργο θα μπορούσαν να είχαν συμβεί και στην εποχή μας;
* Η ομάδα μας στηρίζεται έμπρακτα στο «υπάρχω γιατί υπάρχουμε» που είναι και το όνομά της (ubuntu). Αυτές τις μέρες με την κινητοποίηση των εργαζομένων της ΕΡΤ βλέπουμε τη δημοσιογραφία να χρησιμοποιεί τη δύναμη των μέσων με πρόσημο θετικό. Το ίδιο σύστημα όμως μπορεί να έχει εξίσου δύναμη (η λεγόμενη 4η εξουσία) με πρόσημο αρνητικό. Και το έχει κάνει πολλάκις. Αποδεικνύεται λοιπόν αυτές της μέρες πόσο καθοριστική μπορεί να είναι η εμπλοκή των Μ.Μ.Ε. στην έκβαση μιας υπόθεσης. Ζούμε στην εποχή των social media και κάθε νέο κυκλοφορεί πιο γρήγορα και από την ταχύτητα του φωτός. Απλώς αν χρειάστηκαν το 1974, τέσσερις ημέρες για την απόλυτη στρέβλωση της δημόσιας εικόνας της Καταρίνας, στο 2013 του Twitter θα ήταν ζήτημα 4 ωρών.
Πώς προέκυψαν η υποκριτική και το θέατρο στη ζωή σου;
* Μάλλον επειδή δε μου έφτανε να είμαι η Ελεάνα αλλά είχα την πεποίθηση πως είμαι και ο Χάκλμπερι Φιν! Δεν έλεγα πάντως από μικρή ότι ήθελα να γίνω ηθοποιός και τέτοια. Μου άρεσε να βλέπω θέατρο, γράφτηκα όταν ήμουν φοιτήτρια στα ΜΜΕ Παντείου σε μια φοιτητική θεατρική ομάδα του ΠΟ.Φ.Π.Α και έπρεπε να φτάσω 23 χρονών για να παραδεχτώ πως δεν μπορώ παρά να κάνω αυτό στη ζωή μου. Και τότε άρχισα να ψάχνω για δραματική σχολή…
Παίρνεις ρίσκα στη δουλειά σου;
* Αυτή η δουλειά είναι από μόνη της ένα ρίσκο. Ένας καλός αυτοσχεδιασμός σε μία πρόβα αποκλείεται να μην ενέχει ρίσκο. Το να κάνεις ομάδα χωρίς παραγωγή, δύο παραστάσεις μάλιστα στην ίδια χρονιά που δεν ξέρεις πώς θα πάνε, είναι από μόνο του ένα ρίσκο. Οι τρεις παραστάσεις που έχω παίξει από τότε που τελείωσα τη σχολή είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, φέρουν ένα εντελώς διαφορετικό σύμπαν. Αλλά εμπιστευόμουν τους συντελεστές, οπότε δε θεωρώ ότι μπήκα σε ρίσκο συμμετέχοντας. Θέλω όμως να ρισκάρω πιο πολύ στο άγνωστο.
Η μουσική και ο χορός τι ρόλο παίζουν στη ζωή σου;
* Χορέψτε γιατί χανόμαστε και χόρευε μέχρι να αφανιστείς! Αυτό θα μπορούσε να είναι μότο μου για το χορό. Ο χορός μου βγαίνει ως φυσική αντίδραση όταν ακούω μουσική, πιο ενστικτωδώς. Μουσική ακούω όπως όλοι, στα καλά και στα κακά μου, για παρέα ή με παρέα.
Ποιους από τους δασκάλους σου θυμάσαι με ευγνωμοσύνη;
* Τους περισσότερους από τους καθηγητές μου στο Εθνικό, τον Δημήτρη Λιγνάδη και τον Ακύλα Καραζήση και τη Μαρία Κεχαγιόγλου, τον Σάββα Κυριακίδη, τον Δημήτρη Καταλειφό, την Κατερίνα Βλάχου που με έπεισε για την «κίνηση του λόγου», τη Νέλλη Καρρά από όπου και ξεκίνησα, όλους τους καθηγητές της κίνησης, την Παναγιωτάκη που μας άλλαξε την αντίληψη για το σώμα μας με την τεχνική Αλεξάντερ και τον Φωκά και την Αμάλια Μπένετ, άλλους που συνάντησα σε σεμινάρια αλλά και κάποιους καθηγητές μου στα Μ.Μ.Ε. που με μύησαν στη διακειμενική σκέψη.
Είσαι αισιόδοξη, απαισιόδοξη, ψύχραιμη ή αγχωμένη με όσα συμβαίνουν σήμερα γύρω μας;
* Χρησιμοποιώντας τη γνωστή ρήση, προσπαθώ μέσα στην απαισιοδοξία της γνώσης να βρίσκω και να συντηρώ την αισιοδοξία της βούλησης!
Πότε πρωτοξεκίνησες να εργάζεσαι στο θέατρο; Και με ποια παράσταση;
* Μόλις αποφοίτησα από τη σχολή το καλοκαίρι του ’11, ξεκινήσαμε πρόβες για την παράσταση της Παιδικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, τον «Μεγάλο Περίπατο του Πέτρου» της Άλκης Ζέη, σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαριά.
Τι πιστεύεις πως πρέπει να κάνουν οι πνευματικοί άνθρωποι στην εποχή μας;
* Να εμπνεύσουν και να εμπνευστούν, να ταραχτούν για να ταράξουν και να γίνουν πιο εργάτες στην επικοινωνία των παραγώγων της πνευματικότητάς τους. Να βρουν πρακτικούς τρόπους να μυήσουν ευρύτερες κοινωνικές ομάδες στην πνευματικότητα σαν τρόπο λειτουργίας, στο συνδυασμό πολιτικής σκέψης και αγάπης για το ωραίο και το υψηλό. Το θέατρο εκ φύσεως ενδείκνυται για μια τέτοια μεθόδευση και δεν είναι τυχαίο που γίνονται όλο και περισσότερες «πολιτικές» πια παραστάσεις.
Η κρίση μπορεί να σταθεί η αιτία να φανούν οι άξιοι;
* Όσο οι ανάγκες θα γίνονται πιο ζωτικές, τόσο θα κινητοποιείται η καταπιεσμένη δυναμική των άξιων. Η ανάγκη μεγαλώνει τις δυνάμεις. Θέλω να πιστεύω πως θα γίνεται ταυτόχρονα πιο αμείλικτη η απόρριψη των ανάξιων. Αλλά προς το παρόν τελούμε ακόμα υπό πανικό που διογκώνει τη σύγχυση.
Θα εξαπατούν ακόμα κάποιοι ανάξιοι;
* Όσο για τους εντελώς ανάξιους που πείθουνε για πραγματικά άξιοι σε κάθε περίοδο της Ιστορίας θα βρίσκουν τρόπο να εξαπατούν. Είναι και αυτό ένα χάρισμα. Και η βλακεία αυτών που εξαπατώνται, ανθρώπινο χαρακτηριστικό.
Ποιος είναι ο δικός σου τρόπος να αντισταθείς στην πραγματικότητα που μας περιβάλλει;
* Σε περίπτωση που χρειάζεται να της αντισταθώ… η παιγνιώδης διάθεση, τα αστεία σε άλλους, οι πλάκες άλλων σε μένα, το καλό χιούμορ εν γένει προϋποθέτει τη βαθιά κατανόηση και αποδοχή της πραγματικότητας. Βέβαια, άλλοτε μέσα από την επαφή με ανθρώπους και άλλοτε μέσα από συνειδητή απομόνωση. Η σωματική εγρήγορση και η καλή φυσική κατάσταση επίσης είναι μεγάλο εργαλείο.
Δέχεσαι εύκολα τη συγγνώμη των άλλων;
* Νομίζω πως ναι. Αν και εκτιμώ περισσότερο την έμπρακτη συγγνώμη.
Εσύ ζητάς συγγνώμη όταν αναγνωρίζεις κάποιο λάθος σου;
* Η εκφορά της λέξης γίνεται με κάποια παραπάνω αντίσταση από μια «πράξη συγγνώμης». Γιατί έχει γίνει πολύ εύκολη η εκφορά του συγγνώμη και αυτό δεν το μπορώ. Αν και μερικές φορές νομίζω ότι με τον τρόπο μου έχω ζητήσει συγγνώμη και το μήνυμα έχει χαθεί κάπου στη μετάφραση γιατί ο άλλος μπορεί να έχει άλλο τρόπο αποκωδικοποίησης και να ήθελε απλά να το ακούσει… Περίπλοκο πράγμα οι ανθρώπινες σχέσεις. Από την άλλη, το συγγνώμη της ευγένειας, «συγγνώμη μήπως ξέρετε πού είναι…» αυτό με τη σέσουλα καθότι και παιδί από σπίτι τρομάρα μου!
Αν δεν γινόσουν ηθοποιός, τι θα ήθελες να είχες γίνει;
* Εκπαιδευτικός. Αλλά έπρεπε να περάσω από την εκπαιδευτική διαδικασία του θεάτρου για να εκτιμήσω σε αυτό το βαθμό τη ζωτικότητα ενός καλού εκπαιδευτικού, ενός «δασκάλου». Στο σχολείο τους καλούς δασκάλους για τους οποίους πάντα έτρεφα εκτίμηση τους είχα για πιο αυτονόητους. Λάθος. Ένας καθοδηγητής που εμπνέει είναι ευτύχημα. Η αρχιτεκτονική και η δημοσιογραφία είναι άλλα δύο εξωθεατρικά επαγγέλματα στα οποία αναγνωρίζω μία κάποια γοητεία. Αλλά… γραφείο;
Το ταλέντο νομίζεις ότι μπορεί να “καεί”;
* Τα σπίρτα καίγονται πιο γρήγορα από τα καυσόξυλα. Τα ξερά πιο εύκολα από τα χλωρά. Τα πυροτεχνήματα πιο θεαματικά από τις δάδες και τα κεριά. Αν δεχτούμε ότι όλα φθείρονται και αναλώνονται κάποια στιγμή, ταλέντο μπορεί να υπάρχει σε πολύ διαφορετικές καύσεις αν αυτές παράγουν θερμότητα και δυναμική. Αν δεν υπήρχε ταλέντο, το πιθανότερο να μην είχε ανάψει καν η φωτιά.
Οι σχέσεις μεταξύ συντελεστών μπορούν να γίνουν η ουσία για τη δημιουργία μιας καλής παράστασης;
* Η ουσία κάθε δημιουργικής διαδικασίας εξαρτάται από τη σχέση των μερών που την αποτελούν. Και το θέατρο είναι μια κατεξοχήν συλλογική διαδικασία. Αλλά οι καλές σχέσεις δε σώζουν την ενδεχόμενη απουσία κειμένου, ιστορίας, γνώσης, μεθόδου, οξύνοιας, χιούμορ.
Ποιους ρόλους ονειρεύεσαι να υποδυθείς;
* Αχ, είναι τόσοι και η ζωή μικρή… Σαιξπηρικούς, αντρικούς και γυναικείους. Μπεκετικούς όλους. Η Σεν Τε του Μπρεχτ. Και δε θα ντραπώ να το πω μου αρέσουν πολύ η Μήδεια και η Κλυταιμνήστρα και ας ξέρω πως μικροδείχνω και γελούν σαν το ξεστομίζω. Οι Υπηρέτες της Commedia. οι Αγγελιοφόροι των αρχαίων τραγικών. Και… και…
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου λογοτεχνικοί συγγραφείς;
* Ο Italo Calvino, ο Καζαντζάκης, o Ernest Hemingway, ο Στρατής Τσίρκας, o Milan Kundera, ο Tom Robbins, ο Δημήτρης Χατζής, η Ζωρζ Σαρή, η Άλκη Ζέη και ο Ρόαλντ Ντάαλ, η Λένα Κιτσοπούλου, ο Paco Taibo II, η Ιζαμπέλ Αλιέντε, o Mario Vargas Llosa και o Haruki Murakami.
Θεατρικοί;
* Ο Ευριπίδης, ο Μπέκετ και ο Σαίξπηρ. Και ακολουθούν ο Μπρεχτ, ο Ίψεν, ο Τσέχωφ, ο Μπύχνερ, ο Muller, ο Σοφοκλής, ο Πιραντέλο… Είναι και πολλοί οι μεγάλοι.
Ποιο στίχο επαναλαμβάνεις συχνά;
* «Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά» του Οδυσσέα Ελύτη.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου ποιητές;
* Ο Εμπειρίκος, ο Όμηρος, ο Σαχτούρης, ο Καβάφης, ο Εγγονόπουλος, ο Αναγνωστάκης και ο Ελύτης. Τα δημοτικά ποιήματα και οι παραλογές για τη γλώσσα τους.
Υπάρχει δημοκρατία στις καθημερινές μας σχέσεις;
* Σε όλες τις σχέσεις υπάρχει το παιχνίδι της εξουσίας. Είναι στο χέρι των συμμετεχόντων η επιλογή του πολιτεύματος. Στις ερωτικές πάντως σχέσεις μάλλον πρόκειται για ηθελημένη «μοναρχία» του ενός στον άλλο, ενίοτε και «τυραννίας» με πρόφαση πάντα δημοκρατική, γιατί είμαστε και πολιτισμένοι και μπλα μπλα… Ο έρωτας, αν ήταν πολίτευμα, δε θα ήταν Δημοκρατία.
Με τι χαμογελάς;
* Με τα παιδιά, με τα «παιδιαρίσματα των μεγάλων», με το χιούμορ που συναντάς αναπάντεχα σε ενσταντανέ του δρόμου, με μια αγαπησιάρικη κίνηση ή λόγο φιλικών προσώπων ή και αγνώστων, με μια έξυπνη ατάκα, όταν έχω κάνει έρωτα…
Τι είναι αυτό που μπορεί να σε κάνει να κλάψεις;
* Μια καλή ταινία ή παράσταση, μια έντονη δόση ομορφιάς, όταν συγκρούομαι πολύ έντονα με κάποιον (μεθεόρτια), όταν έχω ερωτευτεί χωρίς ανταπόκριση, όταν νιώσω ότι έχω εξαπατηθεί από πρόσωπο που εμπιστεύομαι.
Ένας καλλιτέχνης οφείλει να προωθεί την εικόνα του σήμερα;
* Είτε λεγόταν Μαικήνας, είτε Αθηναϊκή Δημοκρατία, είτε Γερτρούδη Στάιν, είτε Υπουργείο Πολιτισμού, είτε απλά σπόνσορας, ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα έχει ανάγκη την οργανωμένη προώθηση για να επικοινωνηθεί σε ευρύτερο κοινό. Εκτός και αν κάποιος κάνει τέχνη ομφαλοσκοπικά, μόνο για τον εαυτό του. Τώρα που εν ονόματι της κρίσης μειώνονται αυτά, ανθεί το Facebook και το Instagram και το Twitter. Άλλα εγώ βρίσκω έναν κίνδυνο αυτο-διάβρωσης στην αυτο-προβολή του καλλιτέχνη. Ας ελπίσουμε πως θα γεννηθεί ένας νέος φουτουρισμός όπου διαλαλούσαν τα κείμενά τους μόνοι τους στα καμπαναριά κάνοντας άνω κάτω την πόλη, ένας ντανταϊσμός, αλλά εκεί υπήρχε η πόλη – το πολιτικό. Η Ιστορία στην εποχή των social media, θα δείξει.
Δέχεσαι την κριτική;
* Αναπόφευκτα. Πώς αλλιώς αν θες να εξελιχτείς και πώς αλλιώς αν θέλεις και εσύ (που θέλω) να έχεις γνώμη πάνω σε δημιουργήματα άλλων. Αλλά παραμένει πάντα επίπονο πράγμα να σε κρίνουν.
Κάνεις αυτοκριτική;
* Αυτό και αν είναι αναπόφευκτο! Ευχή και κατάρα.
Τι σε εκπλήττει και τι σε σοκάρει;
* Με σοκάρει που μαθαίνουμε να δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα όλο και πιο πολύ κάθε «νέο μέτρο», κάθε όλο και πιο αυταρχική συμπεριφορά σε βαθμό που τίποτα να μη φαίνεται ικανό πια να μας σοκάρει συνολικά ως κοινωνία. Να μας σοκάρει σε βαθμό που να προξενήσει μια πραγματικά ρηξικέλευθη αντίδραση εννοώ. Με εξέπληξε ευχάριστα ωστόσο το κοινωνικό σκίρτημα με αφορμή την ΕΡΤ, και που υπάρχουν άνθρωποι -έχω γνωρίσει και τέτοιους- που περνώντας μέσα από τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη της κρίσης αντί να προστρέξουν στα γνώριμα ελληνικά αντανακλαστικά τις γκρίνιας και της κουτοπονηριάς γίνονται όλο και πιο «ανθρωπινοί», όπως διάβαζες σε παλιά καλά ελληνικά μυθιστορήματα.
Προσαρμόζεσαι εύκολα;
* Ναι. Δεν αγκιστρώνομαι στο παρελθόν και αυτό με διευκολύνει στο να δέχομαι το καινούργιο. Και λόγω της «τσαντιροκατάστασης» του camping που έχω μάθει από μικρή είμαι εύκολη και στα ταξίδια αλλά σε διαφορετικές συνθήκες διαμονής. H απώλεια προσώπων είναι κάτι που μου λειτουργεί πιο υποδόρια και θέλει το χρόνο της.
Ποια είναι η αγαπημένη ασχολία του ελεύθερου χρόνου σου;
* Να διαβάζω λογοτεχνία και εφημερίδες, να βλέπω θέατρο, να κουβεντιάζω, να γυμνάζομαι. Τελευταία έχω κολλήσει με το κολύμπι σε κολυμβητήριο.
Ποια είναι τα επόμενα θεατρικά σου σχέδια;
* Ίσως μια νέα παραγωγή της “Ubuntu”. To θεατρικό μου μέλλον παραμένει άγνωστο.
Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο;
* Δυστυχώς λόγω του ότι η μαμά μου είχε αλλεργίες δεν είχαμε ποτέ κατοικίδιο. Έτσι δεν έχω μάθει να ζω με κατοικίδιο. Αλλά η σχέση των ανθρώπων με τα ζώα τους είναι κάτι που ζηλεύω. Πάντως δε με φοβίζουν (εκτός από τα φίδια). Είναι ένας άγνωστος κόσμος που μεγαλώνοντας ξεθαρρεύω όλο και πιο πολύ προς αυτόν και τα παρατηρώ με όλο και μεγαλύτερη περιέργεια και θαυμασμό.
* «H χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ» από την ομάδα “Ubuntu”
Κείμενο: Heinrich Böll
Σκηνοθεσία – Διασκευή: Ελεάνα Τσίχλη
Βοηθός σκηνοθέτη: Βασιλική Τσιροπούλου
Κίνηση: Δημήτρης Κουτσούμπας
Ερμηνεία: Κατερίνα Λάττα, Κλεοπάτρα Μάρκου, Μαριάνθη Παντελοπούλου, Ελεάνα Στραβοδήμου
* Παρουσιάστηκε στο BIOS Cinematheque
* Οι φωτογραφίες είναι του www.catisart.gr.
