Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Χάθηκα μέσα στην αφήγηση, κάθε κόμμα κι ένας αθηναϊκός δρόμος, κάθε τελεία και μια πόλη που είχε ζήσει. Κάθε παύση κι ένας πόνος. Κάθε ανάσα κι ένας λυγμός.
Και θυμήθηκα τότε που τον είχα συναντήσει. Πολύ νέα εγώ, μόλις που είχα μπει στις επάλξεις της δημοσιογραφίας, λίγο πριν από το τέλος εκείνος. Την εποχή του «Μπραζίλιαν» της οδού Βουκουρεστίου για όσους θυμούνται. Άραγε τότε το ήξερε πως σε λίγο καιρό θα έφευγε; Κάποιοι λένε πως τον δολοφόνο του τον γνώριζε. Τώρα πια δεν έχει σημασία…
Περίεργος, αλαζονικός. Κάτι στη φωνή του, στο ύφος του, στο γέλιο του που γλιστρούσε γεμάτο έπαρση, στους τρόπους του, τον έκανε αντιπαθή. Απτόητος και ακατάδεκτος διάβαινε τα πεζοδρόμια μυρίζοντας το σούρουπο που ερχόταν, σαν λιοντάρι στη μοναξιά του.
Ωστόσο λάτρεψα το μοναδικό του μυθιστόρημα, «Το τρίτο στεφάνι», καθώς και τη συλλογή των διηγημάτων του, «Τα ρέστα». Αργότερα είδα στο θέατρο «Το τρίτο στεφάνι» και το λάτρεψα ξανά. Ακολούθησε «Ο Μικρός Εγώ», θεατρικό βασισμένο στο έργο του, τότε που οι θεατές ξεκινούσαμε από την παιδική του ηλικία στην αυλή ενός σπιτιού στο Μεταξουργείο, ένα τοπίο φωτεινό που ευλογεί τη ζωή και καταλήγαμε σε ένα δωμάτιο σκοτεινό.
Αντιπαθής, είπα πως ήταν. Ομολογώ πως μέσα στην απολυτότητα της νιότης κι ενώ θαύμαζα τον συγγραφέα, τον άνθρωπο μέχρι τώρα δεν τον είχα καταλάβει. Έβλεπα μόνο την καυχησιά στο βλέμμα και την προκλητικότητα στους τρόπους. Μέχρι που γνώρισα τη μάνα του. Γιατί ναι ήταν «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή», αυτή που συνάντησα πριν από λίγες ημέρες στην οδό Μελενίκου 26, στον Βοτανικό. Μια γυναίκα ίδια η σκληρότητα στα πίσω πετρωμένα δωμάτια, κάτω από τα γέρικα κυπαρίσσια. Αλύγιστη, ακλόνητη, κατάστικτη από τραύματα.
Έχω παρακολουθήσει πολλούς θεατρικούς μονολόγους στη ζωή μου. Δεν θα σας πω με ποιον έχω αρχίσει. Απαιτητικό είδος θεάτρου ο μονόλογος. Δύσκολη η αναμέτρηση με το θηρίο. «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή» της Κικής Μαυρίδου σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη ήταν από τους πιο σπουδαίους, τους πιο συγκλονιστικούς. Αξεπέραστη ηθοποιός η Ράνια Σχίζα. Άρχισε ήρεμα, απαλά, έως υποτονικά. Για να σε ησυχάσει, να σε χαλαρώσει, να κάμψει τις αντιστάσεις σου. Άργησα να καταλάβω την ευφυή επιλογή της, δική της και του σκηνοθέτη της. Συνέχισε ανεβάζοντας τους τόνους και φτάνοντας σε ένα αδυσώπητο ερμηνευτικό κρεσέντο. Στεκόταν με το πρόσωπο απέναντι και κοντά στο κοινό, λιτή, γήινη, ανθρώπινη και συναρπαστική όσο δεν φαντάζεστε. Μια ηθοποιός απόλυτα καθηλωτική και αληθινά ρεαλιστική. Τόσο με συνεπήρε το πάθος της, τόσο με γοήτευσε ο δυναμισμός της, τόσο με σαγήνευσε η απαράμιλλη αφοσίωσή της στο σπουδαίο αυτό ρόλο που ανέλαβε, τόσο η ασίγαστη προσωπικότητά της με διαπέρασε που ένιωσα την ανάγκη να απολογηθώ γιατί τότε δεν είχα συμπαθήσει Αυτόν, τον γιο της. Ένιωσα ακόμη την ανάγκη να αντιδράσω στην αδράνεια στην οποία για ελάχιστο χρόνο είχα περιέλθει, να αντισταθώ στην απραξία, να αντεπιτεθώ στην απειλή της δημιουργικής ανυπαρξίας, με ώθησε να τολμήσω ένα μεγάλο εγχείρημα: να ζωντανέψω τη μνήμη του πιο πολυσυζητημένου, πιο αμφιλεγόμενου, πιο πολυδαίδαλου, του πέρα απ’ τον χρόνο μεγάλου μας συγγραφέα, Κώστα Ταχτσή.
Άλλοτε με χιούμορ κι άλλοτε με θλίψη, ειρωνική και δηκτική, «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή» εξομολογείται τις περιπέτειες και τα πάθη της μάνας, τις ματαιώσεις και τα όνειρά της, τις πίκρες και τα κρίματα· ανασκαλεύει τις μνήμες της ζωής του γιου της, αποκαλύπτει τις κρυφές στιγμές της, κρίνει ανθρώπους και καταστάσεις, αναλύει τις αγωνίες της, χαίρεται, φλυαρεί, πονά και γρονθοκοπά το κοινό με λέξεις, αμαρτήματα και αναμνήσεις…
Άπειρες ιστορίες, άλλες που γνωρίζουμε από το «Τρίτο Στεφάνι» κι άλλες που ακούμε για πρώτη φορά ξετυλίγονται από τα χείλη της Μάνας. Ιστορίες αγάπης, πάθους αλλά και φτώχειας και μιζέριας.
Η μουσική του Μάνου Αντωνιάδη, ασυγκράτητη και γεμάτη αυτοπεποίθηση και οι ήχοι της παράστασης συμπλήρωσαν το αισθητικό τοπίο της ιστορίας, παράλληλα με τους φωτισμούς, που τόνισαν τις σκιές και το σκοτάδι, το πάσχον σώμα που πενθεί.
Κάπως έτσι η συγγραφέας του έργου, η πολυτάλαντη Κική Μαυρίδου, μας οδήγησε στη δίνη της πληθωρικής δημιουργικής της φαντασίας. Ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Λάσκαρης μετέδωσε στο κοινό την ενέργεια της ηρωίδας και η Ράνια Σχίζα ξεδίπλωσε την υποκριτική μουσικότητα και την αύρα της αισθητικής που διαθέτει. Μια μεγαλειώδης ερμηνεία μονολόγου, από τις καλύτερες που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Μια ερμηνεία που αξίζει να παιχτεί πολλές φορές και να γραφτεί με πελώρια γράμματα στη θεατρική μας ιστορία.
∗∗∗
•Η παράσταση «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή» είναι μία από τις οκτώ παραστάσεις του θεατρικού project «Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ… » που παρουσιάστηκαν από το 2017-2022 στον Πολυχώρο VAULT. Ένα θεατρικό φεστιβάλ μονολόγων, με εμπνευστή και καλλιτεχνικό διευθυντή τον Δημήτρη Καρατζιά, που φέρνει επί σκηνής μάνες σπουδαίων Ελλήνων ανδρών.
Τη θεατρική σεζόν 2024 – 2025 μπρούμε να δούμε το έργο στο θέατρο “Εν Αθήναις”.
