Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Την «Κυρά της Ρω», τη νησιώτισσα που ύψωνε την ελληνική σημαία για 40 χρόνια στο ερημονήσι του Αιγαίου, υποδύεται σε κείμενο του Γιάννη Σκαραγκά και σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα, η πολυσύνθετη Φωτεινή Μπαξεβάνη στο Θησείον, Ένα Θέατρο Για Τις Τέχνες, σε μια παράσταση που θα μείνει ιστορική. «Πέρασα κακουχίες, αλλά εδώ νιώθεις πιο πολύ την Ελλάδα, χαμένος στο πέλαγος», έλεγε η ταπεινή ηρωίδα Δέσποινα Αχλαδιώτη.
Το όνομά της έγινε σύμβολο. Υπήρξε σημείο αναφοράς για τη γενναιότητα και την αγνή αγάπη της για την πατρίδα.
Μια γυναίκα με πρόσωπο σμιλεμένο από τις αντιξοότητες, με ένα κορμί ζυμωμένο από το αλάτι της θάλασσας και τις εμπειρίες, με βλέμμα πεντακάθαρο, με καρδιά αθώα, με ψυχή που απλωνόταν στα πέρατα, πολύ πάνω από τα κύματα γύρω από το μικρό της νησάκι.
«Αυτά που αφήνουμε πίσω μας δεν είναι η προσπάθεια, αλλά τα βασικά συστατικά των ονείρων μας. Ασύνδετα κοκαλάκια από κορμί. Θέλει προσοχή και μελέτη για να καταλάβεις. Θέλει να τα ξαναβάλεις στη θέση τους για να βρεις αν πέταξαν, αν βυθίστηκαν ή αν μπόρεσαν να πατήσουν στα πόδια τους».
Η ερημιά
Η παράσταση εξερευνά τη ζωή της Δέσποινας Αχλαδιώτη ή κυράς της Ρω, τις μύχιες όψεις της ψυχής της ηρωίδας και την τοποθετεί στο χώρο και στο χρόνο ως ιστορικό πρόσωπο αλλά και ως ανθρώπινη οντότητα που προσπαθεί να επιβιώσει σε ένα περιορισμένο περιβάλλον. Η ιδιαίτερα ανθρωποκεντρική σκηνοθεσία της Κατερίνας Μπερδέκα, που λειτουργεί χωρίς συγκεκριμένη χρονική αλληλουχία με τα συμβάντα να αλληλοδιαπλέκονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και χωρίς γραμμικότητα, δίνει έμφαση στην εσωτερικότητα του ψυχισμού της ηρωίδας και στη συγκίνηση αποφεύγοντας ηθελημένα την καθεαυτή τοποθέτηση στο ιστορικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Η Φωτεινή Μπαξεβάνη απογειώνει την παράσταση με την αμεσότητα, την απλότητα και την πηγαία ζεστασιά που δημιουργεί εξιστορώντας την ιστορία της ζωής της.
«Δεν τη φοβάμαι την ερημιά. Ποτέ δεν τη φοβήθηκα. Υπήρχαν χρόνια που αυτό εδώ το νησάκι, η Ρω, έμοιαζε με βασίλειο. Αυτός ήταν ο θρόνος μας. Μια ξεραμένη λεμονόφλουδα και γύρω της το μπλε. Ήμασταν εγώ, ο άντρας μου και το γαλάζιο. Αυτός ήταν ο λαός μας. Μπορεί να μην είχε φωνή, αλλά άλλαζε όμως αποχρώσεις, αμέτρητες αποχρώσεις και πρόσωπα, ανάλογα με τις εποχές και τις μέρες».
Το νησάκι
Στο βράχο της Ρω, η Δέσποινα Αχλαδιώτη έζησε μια ζωή ολάκερη υπερασπιζόμενη το μικρό αυτό νησάκι κοντά στο Καστελόριζο, ποτέ δεν το εγκατέλειψε και ύψωνε την ελληνική σημαία ανελλιπώς από το 1927 μέχρι και τον θάνατό της το 1982. Ακόμα και κάτω από δυσμενείς συνθήκες πολέμου, ακόμα και μετά τον πρόωρο θάνατο του αγαπημένου της συζύγου Κώστα, η Κυρά της Ρω έστεκε εκεί αγέρωχη, γενναία και συνταρακτική δίχως να λυγίσει, μια γυναίκα – λεβεντιά που η μόνη της παρηγοριά και δύναμη ήταν η ψυχή της και το μπλε της θάλασσας. Στον τόπο αυτό, τον κατακερματισμένο, που μοιάζει να τον ξέχασε και ο ίδιος ο Θεός, η Κυρά της Ρω έγινε ο ανεπίσημος προστάτης και φύλακας αυτής της γωνιάς της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Το γαλάζιο
Με μια μακρόσυρτη αγάπη, με θαλπωρή, με υπομονή και επιμονή, μ’ ευγένεια έπλασε την «κυρά» της η Φωτεινή Μπαξεβάνη. Με τη φλόγα του μικρού κεριού, με χρώμα, με αλμύρα και καλοσύνη, με βότσαλα λεία και στρογγυλά των ελληνικών ακτών. Γαλάζια, πολύ γαλάζια, σαν τη θάλασσα και σαν το χρυσό αιγαιοπελαγίτικο τοπίο. Μας αποκάλυψε τα δώρα του γυμνού νησιού, το γλέντι του έρωτα, το άγιο ταξίδι της, τη μυστική αποστολή της, τη μέθη ενός αλλόκοτου μύρου, το εκτόπισμα του θανάτου.
Η Κυρά της Ρω δεν κρύφτηκε, δεν παραιτήθηκε της αποστολής της, ήταν εκεί παρούσα συντροφιά με τη θάλασσα και τα ζώα της, τις κότες και τις κατσικούλες της, χωρίς να ζητήσει τίποτα μέχρι που τη ζήτησε κοντά του ο ίδιος ο Θεός. Στο κείμενο της παράστασης, που είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στο ανεκτίμητο έργο της και την πίστη της προς την πατρίδα, ο Γιάννης Σκαραγκάς καταγράφει στιγμές της δύσκολης ζωής της στο νησί, τα βιώματά της πριν ακόμα παντρευτεί τον άντρα της, τη ζωή της χωρίς αυτόν και την απόφασή της να παραμείνει εκεί με την τυφλή μητέρα της. Ακόμα θα τη γνωρίσουμε ως προστάτιδα των Ιερολοχιτών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου να τους φυγαδεύει όπου και όπως μπορεί, μια γυναίκα εμβληματική που έγραψε με την παρουσία της ανεξίτηλα την ιστορία της Ελλάδας.
Μια σύγχρονη Μπουμπουλίνα
Το έργο είναι νοτισμένο από τα έντονα χρώματα της προσωπικότητας και της φυσιογνωμίας της, τη δυναμικότητά της, την αξιοπρέπειά της, τη μαχητικότητά της, την περηφάνια της, την άρθρωση ενός λόγου που δείχνει την αγάπη για τον τόπο της, την αγωνία της για το μέλλον του τόπου αυτού, την πίστη της. Όλα αυτά ο συγγραφέας Γιάννης Σκαραγκάς, η ερμηνεύτρια Φωτεινή Μπαξεβάνη και η σκηνοθέτις Κατερίνα Μπερδέκα τα πετυχαίνουν στο ακέραιο μέσα από μία αφήγηση γεμάτη γλυκύτητα και πραότητα, που πραγματικά κόβει την ανάσα και συγκλονίζει τον θεατή. Διόλου τυχαίο που η παράσταση έγινε περιζήτητη, ανεβαίνει ξανά και ξανά, προσκλήθηκε στο εξωτερικό, έχει κάνει τέσσερις πρεμιέρες, έχει παιχτεί σε πολλά νησιά, στην Πάτρα, στη Θεσσαλονίκη, πάντα με πολύ μεγάλη επιτυχία.
Η Κυρά της Ρω είναι μια σύγχρονη Μπουμπουλίνα που άντεξε στα σημεία των καιρών, είναι μια γυναίκα – ήρωας που εμπνέει κάθε έναν ξεχωριστά και μας ενεργοποιεί μέσα από τη ζωή της να αγαπήσουμε λίγο περισσότερο τον τόπο μας και την ιστορία μας.
Η σημαία
«Τρέμω εκείνη τη μέρα που θα βρουν τ’ απομεινάρια μου. Αναρωτιέμαι τι θα μπορέσουν να καταλάβουν από μερικά απολιθώματα στο χώμα. Δεν φοβάμαι μη με ξεχάσουν. Την παρεξήγηση φοβάμαι».
Η παράσταση αποτελεί έναν σπαρακτικό ύμνο στη ζωή με τα μάτια μιας απομονωμένης γυναίκας που κουβαλάει τα όνειρα και τη φωνή όλων μας, που ανεβοκατεβάζει με σεμνότητα κι απλότητα αλλά τελετουργικά μια σημαία για να εξιστορήσει τα πάθη των ανθρώπων που αγάπησε, τα λάθη και τις πληγές τους. Είναι η τρυφερή ιστορία ενός τόπου και του λαού του, για μια ποιητική καταγραφή της σκληρής πραγματικότητας που οδηγεί στην προσωπική λύτρωση. Μέσα από την αφήγησή της, η κυρά της Ρω ενσαρκώνει την ελπίδα ότι στις δυσκολότερες περιόδους, η ανθρωπιά δεν είναι υπόθεση των πολλών αλλά του καθένα μας χωριστά.
Η ιστορία της, η ιστορία μας
«Αυτή θα είναι η ιστορία μου. Τ’ απομεινάρια μιας γυναίκας που έβαζε τον κόσμο κάθε μέρα στη θέση του. Άλλες φορές θα μπερδεύουν τα θρυψαλάκια και θα βλέπουν ασκητές και ήρωες και άλλες φορές θα φτιάχνουν σημαιούλες και θα βλέπουν ποιητές και ελαφροΐσκιωτους».
Ο Γιάννης Σκαραγκάς συνθέτει με λεπτομέρεια μια εσωτερική ανάγνωση των συναισθημάτων και των επιθυμιών, με πόνο ψυχής, με ποίηση και αλαφράδα, αποτυπώνοντας με αυθεντία σ’ ένα θεατρικό έργο τον λόγο που αγωνιζόμαστε για να βρούμε τη θέση μας στον κόσμο.
Η αγάπη
«Τον αγάπησα πολύ τον Κώστα. Για πολλά πράγματα. Άλλα τα ξέχασα, άλλα τα μπέρδεψα. Ένα πράγμα όμως κράτησε την αγάπη μου για αυτόν ζωντανή. Μ’ έκανε πάντα να θυμάμαι ποια είμαι. Με κοίταζε και αμέσως καταλάβαινα. Αυτό είσαι, σκεφτόμουν, αυτό το μπλε. Και, αντί για καρδιά, έχεις μία γραμμή. Όποτε θέλει, χωρίζει τον κόσμο στα δυο και, όποτε θέλει, σε βάζει στη μέση να τον βαστάς».
Η Φωτεινή Μπαξεβάνη ως Κυρά της Ρω με μάτια που λάμπουν κελαρύζει, με φωνή που μοσκοβολάει πλημμυρίζει την ατμόσφαιρα του θεάτρου με λέξεις λησμονημένες, με φως, με χαμόγελο. Σαν κύμα που ταξιδεύει από άνεμο σε άνεμο, καμαρωτό και ατίθασο και στοργικό, αγκαλιάζει τα βράχια, σκορπίζεται στον αέρα, γίνεται μια ακόμη σταγόνα στον ωκεανό.
Οι συντελεστές
«Θέλω αντί για ίχνη, να αφήσω μια σημαία. Του ασήμαντου ανθρώπου, του κυριακάτικου τραπεζιού, της αρχαίας χαράς».
Η ερμηνεία της Φωτεινής Μπαξεβάνη είναι τόσο βαθιά, λιτή και ουσιαστική, που σε κάνει να ανατριχιάζεις. Έρχεται δε σε απόλυτη αρμονία με τη ζωντανή συνοδεία του βιολοντσέλου επί σκηνής (Τάσος Μισυρλής, Γιώργος Ταμιωλάκης). Απλά και όμορφα τα σκηνικά – κοστούμια του Γιώργου Γαβαλά, μαγικοί οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου.
Πραγματικά μεταφέρεσαι αυτόματα στο χρόνο και στα γεγονότα, τα ζεις, είσαι εκεί μαζί της. Όσοι δεν προλάβατε να τη δείτε, είναι καιρός… Γιατί σ’ αυτό το έργο, το ανθεκτικό και καινοτόμο, σ’ αυτή τη μεγάλη διαχρονική παράσταση, με την ευγενική κι επίμονη «κυρά» της Φωτεινής Μπαξεβάνη, «ακουμπά η Ελλάδα!». Η Ελλάδα η ισχυρή κι ανίσχυρη, η οικεία και αντιφατική, η δημιουργική και αυτοκαταστροφική αυτή χώρα.
***
- Η Κυρά της Ρω είναι η δεύτερη ελληνική παραγωγή που έχει λάβει επίσημη πρόσκληση από το διάσημο Center for the Art of Performance του UCLA στο Λος Άντζελες, μετά την παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου “The Great Tamer”, για να ενταχθεί στο πρόγραμμμα της σεζόν 2019-2020.
- Η παράσταση είναι βασισμένη στην ομώνυμη νουβέλα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική.
***
ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Ταυτότητα Παράστασης
Ερμηνεύει η Φωτεινή Μπαξεβάνη
Κείμενο: Γιάννης Σκαραγκάς
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Μπερδέκα
Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Γαβαλάς
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Τσέλο: Τάσος Μισυρλής, Γιώργος Ταμιωλάκης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη
Bοηθός σκηνογράφου: Μιχάλης Σαπλαούρας
Κατασκευή κοστουμιού: Χάρης Σουλιώτης
Σχεδιασμός οπτικής ταυτότητας: Σάκης Στριτσίδης
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Προβολή – Επικοινωνία: Brainco
Μια συμπαραγωγή της ΜΥΘΩΔΙΑΣ με τη «Λυκόφως», Γιώργος Λυκιαρδόπουλος
***
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Παραστάσεις από 6 Μαρτίου-21 Απριλίου 2019
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη 19:00
Σάββατο 19:00
Κυριακή 19:00
Διάρκεια: 80 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων:
Κανονικό: 15 ευρώ
Μειωμένο: 12 ευρώ | Ανέργων: 10 ευρώ | Ατέλεια: 5 ευρώ
Προπώληση: 12 ευρώ
Για γκρουπ άνω 30 ατόμων 10 ευρώ
***
«Θησείον – ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ»
Τουρναβίτου 7, Αθήνα (Ψυρρή)
***
ΤΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ ΣΑΣ ΕΔΩ ΜΕ ΕΝΑ “ΚΛΙΚ”
***
Για περισσότερες πληροφορίες, τρέιλερ, βιογραφικά ΕΔΩ: Η “Κυρά της Ρω” με τη Φωτεινή Μπαξεβάνη συνεχίζει για δεύτερη χρονιά, στο Θησείον
