Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Αυτό σίγουρα δεν το έχουμε ξαναδεί και σίγουρα δεν έχει ξαναγίνει. Οι άμυνες της χώρας μας, ωστόσο, απέναντι στην πανδημία, απέναντι στη διαφορετική και πρωτόγνωρη αυτή κρίση, αντέχουν. Επιπλέον έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ένα νέο συλλογικό ήθος. Γιατί το πρώτο και σημαντικότερο κύτταρο αντίστασης θα είμαστε ο καθένας ξεχωριστά.
Μιλάμε για την καραντίνα και τον κοινωνικό της αντίκτυπο με την Ελένη Στεργίου, μια ηθοποιό ξεχωριστή, που τολμώ να πω ότι ανήκει σε μια νιότη πραγματικά καταρτισμένων και με ηθικές αρχές καλλιτεχνών, οι οποίοι θα τραβήξουν το ελληνικό θέατρο μπροστά.
“Είναι πρωτόγνωρο αυτό που ζούμε και την ίδια στιγμή που η ίδια η κατάσταση που βιώνουμε με παγώνει, την ίδια στιγμή με κινητοποιεί για δράση. Προσαρμόζομαι, κάτι θα βγει απ’ όλο αυτό, κάτι θα συμβεί. Η ζωή είναι πολύ ωραία”, λέει στο catisart.gr η Ελένη.
“Το συλλογικό επηρεάζει το ατομικό και το ατομικό με τη σειρά του το συλλογικό κι αυτό όλο που συμβαίνει είναι μια τεράστια ευκαιρία να πετάξουμε από πάνω μας κι από μέσα μας κάθε τι φασιστικό”, τονίζει.
Όσο για το θέατρο, επισημαίνει: “Δεν ξέρω πόσο καιρό θα χρειαστούμε για να επιστρέψουμε στο θέατρο, όπως το γνωρίζουμε. Για να δούμε ξανά «άφοβες», γεμάτες πλατείες. Δεν ξέρω αν και πόσες σεζόν θα χαθούν για το θέατρο. Δεν ξέρω πώς θα είναι η επόμενη μέρα”. Και εύχεται “να ακολουθήσει και η ελληνική πολιτεία το παράδειγμα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, που σ’ αυτές τις δύσκολες ώρες στήριξαν οικονομικά και ηθικά τους καλλιτέχνες τους. Πρέπει να μπορέσουμε να ξανασταθούμε στα πόδια μας ως καλλιτέχνες και ως εργαζόμενοι”.
Ελένη, με τον αναγκαστικό εγκλεισμό τι σου λείπει περισσότερο;
*Δεν έχω προλάβει να σκεφτώ τι μου λείπει. Έχω, όμως, μέσω του εγκλεισμού καταλάβει τι ήταν αυτό που μου έλειπε μέχρι τώρα: η ησυχία. Το υγιές σταμάτημα και ο χρόνος με τον εαυτό μου. Τα τελευταία χρόνια η ροή των πραγμάτων ήταν αδιάκοπη, όλα έτρεχαν με καταιγιστικούς ρυθμούς. Δεν τολμούσα ένα ουσιαστικό σταμάτημα, δικό μου, ενώ όλα γύρω συνέχιζαν. Αυτό το σχεδόν παγκόσμιο σταμάτημα μ’ έκανε να συνειδητοποιήσω πως και η παύση έχει τη δική της ροή. Αυτήν ακολουθώ προσπαθώντας να δω τι έχει να μου δώσει. Είναι πρωτόγνωρο αυτό που ζούμε και την ίδια στιγμή που η ίδια η κατάσταση που βιώνουμε με παγώνει, την ίδια στιγμή με κινητοποιεί για δράση. Προσαρμόζομαι, κάτι θα βγει απ’ όλο αυτό, κάτι θα συμβεί. Η ζωή είναι πολύ ωραία.
Τι σε φοβίζει;
*Αυτό που με φοβίζει αυτή τη στιγμή είναι μια αρρώστια ή η απώλεια μιας ζωής. Γιατί σ’ αυτή τη συγκυρία δεν «επιτρέπεται» κάποιος να αρρωστήσει (από οτιδήποτε), να νοσηλευτεί, να τύχει φροντίδας από έναν δικό του άνθρωπο ή από έναν γιατρό, όπως του πρέπει. Όλα αυτά που διαβάζουμε ότι συμβαίνουν με τους ανθρώπους που πεθαίνουν αβοήθητοι στην Ιταλία και στην Ισπανία. Μακάρι να έχουμε προλάβει να πάρουμε τα απαραίτητα μέτρα και να μη φτάσουμε κι εμείς στο σημείο αυτό. Δεν το χωράει ανθρώπου νους να πεθαίνουν οι άνθρωποι και να μην μπορεί να πάει ένας δικός τους να τους κρατήσει το χέρι… να φεύγουν οι άνθρωποι έτσι, μόνοι, χωρίς ένα φιλί, μια αγκαλιά.
Δεν μου λείπει τίποτα. Είμαι εδώ και γράφω στον υπολογιστή μου, έχω ένα σπίτι, ζεστό νερό και φαγητό. Δεν είναι δεδομένο αυτό για όλους τους ανθρώπους. Το μόνο που εύχομαι είναι να παραμείνουμε όλοι καλά και να βγούμε απ’ όλο αυτό το συντομότερο.
Ποια νέα συνήθεια / ρουτίνα απέκτησες;
*Έβαλα στόχο να βλέπω μία ταινία κάθε μέρα και να διαβάσω λογοτεχνία. Ταξινομώ φωτογραφίες χρόνων και επιλέγω αγαπημένες στιγμές με ανθρώπους και τους τις στέλνω.
Ανά τους αιώνες, οι πανδημίες έφυγαν προκαλώντας μια σειρά από κοινωνικοοικονομικές ανακατατάξεις. Πολλές από τις οποίες αξιολογήθηκαν ως θετικές: η εργασία απέκτησε μεγαλύτερη αξία και οι εργαζόμενοι περισσότερα δικαιώματα, το βιοτικό επίπεδο βελτιώθηκε, οι επιστήμες της ιατρικής και της φαρμακευτικής εξελίχθηκαν, οι τέχνες άνθησαν. Πώς το σχολιάζεις;
*Η εμπειρία του παρελθόντος διδάσκει, οι κατακτήσεις είναι σημαντικές, τα λάθη τα γνωρίζουμε, οι λύσεις -πλέον- υπάρχουν. Όλα τώρα είναι μπροστά μας, τα έχουμε. Η συλλογική ανάγκη τα έχει φέρει ως εδώ.
Παρά την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, τα σαπούνια, τα αντιβιοτικά, τα φάρμακα, τα τρόφιμα, τα είδη πρώτης ανάγκης γενικά είναι προσβάσιμα στους περισσότερους ανθρώπους, αλλά όχι ακόμα σε όλους. Μακάρι αυτή η συγκυρία να είναι η αφορμή να κινηθούμε γρήγορα και αποτελεσματικά ώστε να έχουμε όλοι οι άνθρωποι τη δυνατότητα να κάνουμε τα τεστ, για παράδειγμα, κι όχι -όπως είπε η Όλγα Τρέμη- «…μόνο όποιος έχει χρήματα, αφού έχουμε καπιταλισμό…». Το ταξικό εδώ δεν έχει χώρο. Να μη χαθεί άλλος άνθρωπος, λόγω έλλειψης υποδομών και υλικών, ή κοινωνικής πρόνοιας. Έχουμε σπουδαίους επιστήμονες και πανεπιστήμια που εργάζονται με πρόθεση να κάνουν τα πάντα για τον συνάνθρωπο. Ας τους δώσουμε τη δυνατότητα, τη στήριξη να μπορέσουν να εργαστούν και να πολεμήσουν με ασφάλεια. Χρειάζονται γρήγορα αντανακλαστικά, είναι επιτακτική η ανάγκη.
Είναι μια ευκαιρία αυτή η στιγμή;
*Συμβαίνει κάτι κοσμογονικό αυτή τη στιγμή. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία για αλλαγές, για ριζικές τομές. Η παγκόσμια κοινότητα αλλάζει, έχει την ευκαιρία να αλλάξει. Γιατί ο καθένας μας επηρεάζεται (και από τη συνθήκη και) από τον «άλλον» κι αλλάζει. Να, τώρα επικοινωνούν οι πολίτες όλου του κόσμου και μοιράζονται την εμπειρία τους, τους φόβους τους, τις προσδοκίες, τις ελπίδες τους. Στέλνουν μηνύματα συμπαράστασης ο Κινέζος στον Ιταλό, ο Ιταλός στον Ισπανό, ο Ισπανός στον Έλληνα κι ούτω καθ’ εξής. Οι επιστήμονες όλου του κόσμου αυτή τη στιγμή συνεργάζονται για έναν κοινό στόχο: να προστατεύσουν την ανθρωπότητα ανταλλάσσοντας γνώση κι εμπειρία. Προλαβαίνει ο προηγούμενος τα λάθη του επόμενου σε απίστευτα σύντομο χρονικό διάστημα. Η Κίνα μας στέλνει αεροπλάνο με υλικά για τα νοσοκομεία μας, η Κούβα στέλνει τους γιατρούς της στην Ιταλία… Μακάρι όλο αυτό να είναι η αρχή για μια νέα παγκόσμια αλληλεγγύη. Όλοι μας να συνασπιστούμε και να σκεφτούμε τον αδύναμο. Ο ιός κάνει τον κίνδυνο του «Σήμερα είσαι εσύ, αύριο θα είμαι εγώ» πιο υπαρκτό, πιο απτό από ποτέ. Μπροστά σε αυτό όλοι πρέπει να συνεργαστούμε τώρα.
Και δεν είναι μόνο ο ιός, είναι το προσφυγικό, είναι οι άστεγοι, και οι άλλες ευπαθείς και αποκλεισμένες κοινωνικές ομάδες. Τι κάνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι σε μια τόσο δύσκολη στιγμή; Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς γι’ αυτούς; Το συλλογικό επηρεάζει το ατομικό και το ατομικό με τη σειρά του το συλλογικό κι αυτό όλο που συμβαίνει είναι μια τεράστια ευκαιρία να πετάξουμε από πάνω μας κι από μέσα μας κάθε τι φασιστικό. Ο ιός αυτός εδώ και τώρα, έτσι βίαια, όπως κι η φύση του, ήρθε και μας λέει ξεκάθαρα πως δυνάμει όλοι είμαστε ίσοι απέναντί του. Ας δούμε από εδώ και πέρα το «διαφορετικό», από όπου κι αν προέρχεται (αρρώστια, θάνατος, σεξουαλική ταυτότητα, αναπηρία, ξένος, χρώμα), με αποδοχή. Όλα είναι δικά μας, όλα είμαστε εμείς, οι άνθρωποι που χρειαζόμαστε ειρήνη με τον εαυτό μας και μεταξύ μας για να υπάρξουμε.
Ποια ευχή θα ήθελες να κάνεις;
*Να χτιστεί από την αρχή μια σχέση εμπιστοσύνης σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο, σε τοπικό και παγκόσμιο, ανάμεσα στους πολίτες και ανάμεσα στους πολίτες και το κράτος. Με μια κοινή υπόσχεση, να ξεριζώσουμε εγωιστικές νοοτροπίες χρόνων που έχουν εγκαθιδρυθεί πάνω μας συνειδητά ή μη-συνειδητά. Να εφεύρουμε μια νέα, κοινή γλώσσα που να λέει μόνο την αλήθεια. Να προσφέρουμε αλληλεγγύη, αγάπη, ενσυναίσθηση. Να έρθει η επόμενη μέρα και να μπορούμε να κοιτάζουμε ο ένας τα μάτια του άλλου χωρίς να ντρεπόμαστε.
Για το Θέατρό μας τι θα ήθελες να πεις;
*Δεν ξέρω πόσο καιρό θα χρειαστούμε για να επιστρέψουμε στο θέατρο, όπως το γνωρίζουμε. Για να δούμε ξανά «άφοβες», γεμάτες πλατείες. Δεν ξέρω αν και πόσες σεζόν θα χαθούν για το θέατρο. Δεν ξέρω πώς θα είναι η επόμενη μέρα. Συνομιλώ με συναδέλφους και μοιραζόμαστε την ίδια αγωνία. Ευχόμαστε όλοι να ακολουθήσει και η ελληνική πολιτεία το παράδειγμα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, που σ’ αυτές τις δύσκολες ώρες στήριξαν οικονομικά και ηθικά τους καλλιτέχνες τους. Πρέπει να μπορέσουμε να ξανασταθούμε στα πόδια μας ως καλλιτέχνες και ως εργαζόμενοι.
Ευχαριστώ πολύ Ελένη Στεργίου!
*Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και τη φιλοξενία.
- Η Ελένη Στεργίου έχει παίξει -μεταξύ άλλων- στις παραστάσεις Ο Καραφλομπέκατσος και η Σπυριδούλα (2018), Φύκι στο βυθό (2018), Οφσάιντ (2016), Η παρέλαση (2017), Η απαγωγή της Τασούλας: μια ποιητική μυθιστορία (2019).
- Μαζί με τον Κωνσταντίνο Μάρκελλο έχουν δημιουργήσει την Ομάδα Θεάτρου “This Famous Tiny Circus Theater Group”, που ιδρύθηκε το 2012.
-Οι φωτογραφίες είναι του Λεωνίδα Βασιλόπουλου.
