Του Παναγιώτη Μήλα
Το έργο της Άννας Δαμιανίδη «Το Δώρο» που παρουσιάζεται στο θέατρο «Άβατον», σε σκηνοθεσία Αθηνάς Κεφαλά, ήταν η αφορμή για μια συνομιλία με τη Δήμητρα Μπάσιου η οποία συμπρωταγωνιστεί με τη Φαίδρα Παπανικολάου.
Το έργο αναφέρεται στα παιδιά που δεν κοιτούν πίσω τις ανάγκες των γονιών, τα παιδιά που τρέχουν μπροστά, βιάζονται να μεγαλώσουν, κι ύστερα έχουν ν’ αγωνιστούν για τη ζωή. Το έργο μιλάει για τα παιδιά που θυμούνται σπάνια τις μητέρες τους, ενώ στην καλύτερη περίπτωση τρώνε μαζί τις Κυριακές, ή τους πηγαίνουν λουλούδια στη γιορτή της μητέρας…
Συναντήθηκα με τη Δήμητρα σε ένα μικρό διάλειμμα κατά τη διάρκεια των προβών και μίλησε για τα μυστικά του έργου και για τα προβλήματα στις σχέσεις παιδιών – γονιών. Επίσης αναφέρθηκε στα θέμα της ελευθερίας του λόγου, της κριτικής και της αυτοκριτικής. Ακόμη μου είπε για τον σεβασμό, τα «θέλω» του κοινού, τις ελπίδες της αλλά και τις ευχές της.
Καλύτερα όμως να ακούσουμε την ίδια σε αυτή τη σύντομη συνομιλία.
ΔΗΜΗΤΡΑ, πώς προέκυψε «Το δώρο»;
*Μία νύχτα του καλοκαιριού τρώγαμε σε μια ταβέρνα στην Κυψέλη με την Αθηνά Κεφαλά. Ήξερε ότι έψαχνα ένα έργο με δύο πρόσωπα και μου πρότεινε το έργο της Άννας Δαμιανίδη. Της ζήτησα να το διαβάσω. Λίγες μέρες μετά σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον και το πρότεινα στη Φαίδρα.
ΠΩΣ ένιωσες μπροστά στο χειρόγραφο της Άννας Δαμιανίδη;
*Διαβάζοντας το κείμενό της αμέσως ένιωσα να συνδέομαι με δικά μου προσωπικά κομμάτια.
ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ η Δαμιανίδη μάς θυμίζει ότι τα παιδιά δεν κοιτούν τις ανάγκες των γονιών. Ποια είναι η δική σου ματιά για αυτό το θέμα;
*Στο κείμενό της μιλά για το παράπονο των γονιών, όταν τα παιδιά τους πια μεγαλώνουν, αποκτούν τη δική τους προσωπικότητα και βρίσκουν τα δικά τους πατήματα. Αυτό δεν αρέσει πάντα στους γονείς. Ξαφνικά το παιδάκι τους έγινε ενήλικας, έχει δική του άποψη και τους βάζει όρια. Κι έτσι πρέπει να γίνει. Ένας άνθρωπος πρέπει να πατήσει στα πόδια του. Από την άλλη μιλάει για τους λογαριασμούς και τα παράπονα που τα παιδιά δεν φρόντισαν να κλείσουν όσο οι γονείς ήταν ακόμα εν ζωή. Ενώ παράλληλα το κείμενο εκφράζει και τη γονεϊκή φροντίδα που ακόμα κι ένας ενήλικας μπορεί να αποζητά έστω για μια στιγμή μέσα του.
ΟΙ ΗΡΩΙΔΕΣ της παράστασης και όσα βίωσαν μπορούν να κινητοποιήσουν τον σημερινό θεατή;
*Θεωρώ ότι η σχέση μάνας – κόρης και γονιού – παιδιού εν γένει, είναι ένα θέμα πάντα επίκαιρο που απασχολεί και θ’ απασχολεί όλους τους ανθρώπους. Η μάνα είναι ένα ισχυρό πρότυπο για την κόρη, με το οποίο η δεύτερη παλεύει, αναμετράται, κοντράρεται και κάποια στιγμή ίσως συμφιλιώνεται με αυτό ή το απορρίπτει. Το ίδιο άλλωστε συμβαίνει με τη σχέση πατέρα – γιου.
ΠΩΣ πιστεύεις ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στις σχέσεις γονιών – παιδιών στη σημερινή εποχή;
*Νομίζω στη σημερινή εποχή τα πράγματα είναι λίγο πιο εύκολα. Οι γονείς είναι πιο κοντά με τα παιδιά τους, κάνουν παρέα, μιλάνε, τσακώνονται, έχουν την ευκαιρία να λύσουν κάποια από τα θέματά τους, όσο είναι στη ζωή. Εξαρτάται βεβαίως το μέγεθος των προβλημάτων και των τραυμάτων που αυτά βίωσαν ως παιδιά.
ΟΙ ΘΕΑΤΕΣ που βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις θα βρουν κοινά στοιχεία με τις ηρωίδες της παράστασης;
*Νομίζω όλοι, ανεξάρτητα, θα βρουν στοιχεία να ταυτιστούν. Οι σχέσεις γονιών – παιδιών και τα προβλήματά τους έχουν κοινές ρίζες.
ΠΟΙΟ μήνυμα στέλνει στον θεατή η παράσταση στην οποία συμμετέχεις;
*Μιλήστε στους γονείς για τα παράπονά σας, κλείστε τους λογαριασμούς σας και συμφιλιωθείτε μαζί τους. Δεν πειράζει εάν τους απορρίψετε ως πρότυπο, μπορείτε να τους αγαπάτε ως ατελείς ανθρώπους και γονείς σας. Άλλωστε τι είναι τέλειο για να είναι αυτοί;
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, η γλώσσα και η αυτοκριτική μπορούν να είναι ωφέλιμες;
*Η γλώσσα και η αυτοκριτική είναι για εμένα απαραίτητες για να υπάρξει η ελευθερία. Πρέπει να μπορείς να εκφράσεις αυτό που θες, σεβόμενος αυτόν που έχεις απέναντί σου αλλά παράλληλα και τον εαυτό σου. Έπειτα η αυτοκριτική, τι κάνεις, πώς μιλάς, πώς φέρεσαι, αν είσαι πιστός στις αξίες και την ηθική σου, έρχεται να ελέγξει πόσο κοντά είσαι στην προσωπική σου ελευθερία κι έπειτα στο να σεβαστείς και την ελευθερία του άλλου. Δεν συμβαίνει όμως πάντα.
ΠΩΣ επηρεάζει την παράσταση η μουσική άποψη του Κώστα Καλδάρα με τις συνθέσεις του;
*Ο Κώστας Καλδάρας εμπνέεται από το κείμενο της Άννας Δαμιανίδη και γράφει ένα υπέροχο τραγούδι με στίχους που συγκινούν. «Αχ να ήμουν εγώ το καφέ σου παλτό»… Από τα πιο όμορφα! Έχει επίσης συνθέσει πρότυπη μουσική για τις ανάγκες της παράστασής μας και τον ευχαριστούμε πολύ.
ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ της εξωπραγματικής διαδικτυακής ταχύτητας το κείμενο της Δαμιανίδη μπορεί να μάς «ξυπνήσει»;
*Μπορεί να μας θυμίσει ότι η σχέση με τους γονείς μας, μας καθορίζει ως όντα.
ΥΠΑΡΧΕΙ ελευθερία του λόγου σήμερα στη χώρα μας;
*Δεν θεωρώ ότι υπάρχει ελευθερία του λόγου. Όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε πολλές άλλες, εάν όχι σε όλες. Δεν νομίζω ότι κανείς μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα στα μέσα, στην προσωπική του γραφή, στα προσωπικά του άρθρα. Δεν ξέρω εάν ποτέ θα υπάρξει πραγματική ελευθερία του λόγου. Βοηθά και το political correct σε αυτό…
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ πώς ορίζεις την ελευθερία σου;
*Ελευθερία, τόσο ωραία έννοια και συνάμα τόσο δύσκολη. Ελευθερία είναι η αυτογνωσία, είναι να ξέρεις πώς θες να ζήσεις και να μη ζεις για να ικανοποιείς τα απωθημένα των άλλων, είναι να ξέρεις τι θες, πού να σταματάς και να έχεις δίπλα σου ανθρώπους που το σέβονται αυτό. Είναι δύσκολη η ελευθερία και θέλει πολλή προσωπική δουλειά.
ΑΠΟ ΤΙ γοητεύεται το κοινό σήμερα;
*Απορίας άξιο…! Με τρομάζει όμως η ιδέα ότι το κοινό γοητεύεται από τη βία, γιατί αυτό σημαίνει ότι έχει εδραιωθεί και νομιμοποιηθεί στη ζωή μας.
ΠΟΙΑ είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για σένα;
*Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να ζω με αξιοπρέπεια κάνοντας τη δουλειά μου. Ακόμα και η ίδια η ζωή είναι πρόκληση.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ – κατά τη γνώμη σου – σεβασμός; Στη ζωή σου και στο θέατρο δίνεις χώρο στο σεβασμό;
*Σεβασμός τόσο όμορφη έννοια και συνάμα τόσο δύσκολη να τη βρεις. Σεβασμός είναι η κατανόηση στα θέλω και τις επιθυμίες του άλλου, στην ύπαρξή του. Είναι ο τρόπος που μιλάς και φέρεσαι και ο τρόπος που σκέφτεσαι. Όλοι οι άνθρωποι δεν είμαστε ίδιοι, δεν έχουμε τις ίδιες ανάγκες, τα ίδια βιώματα. Η κατανόηση τόσο σημαντική, ίσως απαραίτητο συστατικό όλων των σχέσεων. Σπάνια βρίσκεις κατανόηση, πραγματική κατανόηση. Εκτιμώ τον σεβασμό και δίνω χώρο σε αυτόν.
Η ΚΡΙΤΙΚΗ βοηθά τον καλλιτέχνη;
*Η κριτική δύο – τριών ανθρώπων που εμπιστεύεται ένας ηθοποιός, ανθρώπων του χώρου, αλλά και της πλειοψηφίας του κόσμου που από το υστέρημά του πληρώνει για να δει μια παράσταση, ναι βοηθά. Ένα πρόβλημα που ακούς πάνω από μια δυο φορές υφίσταται αλλά χρειάζεται λύση.
ΣΕ ΤΙ ελπίζεις;
*Ελπίζω σε έναν κόσμο που η βία θα εξαλειφθεί, που δεν θα πεθαίνουν παιδιά, δεν θα κακοποιούνται άνθρωποι, δεν θα υπάρχουν άστεγοι, φτωχοί και ορφανά και που οι άνθρωποι θα ξαναβρούν τη θαμμένη ανθρωπιά τους. Ουτοπικό αλλά η ελπίδα πεθαίνει τελευταία κι ευτυχώς!
ΚΑΙ ΤΙ εύχεσαι;
*Να σταματήσουν οι πόλεμοι που γίνονται δίπλα μας γρήγορα και να μη σκοτώνονται παιδιά και αθώοι άνθρωποι.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ πολύ Δήμητρα για τη συνεργασία και τη συνομιλία.
*Σας ευχαριστώ κι εγώ!
***
«Ένα Δώρο…» της Άννας Δαμιανίδη με τη Φαίδρα Παπανικολάου και τη Δήμητρα Μπάσιου
