16.4 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Byung-Chul Han: Τύραννοί μας είμαστε εμείς οι ίδιοι

Ο διάσημος Κορεάτης φιλόσοφος Byung-Chul Han αναλύει τις διαφορετικές πτυχές της έννοιας «διαφάνεια», της βίας, του ελέγχου και της ευλογίας του μυστικού στα βιβλία του, που κυκλοφορούν και στα ελληνικά, “Η κοινωνία της κόπωσης” και “Η κοινωνία της διαφάνειας”.

«Η υπερβολική εργασία και επίδοση οξύνονται
και καταλήγουν να γίνουν αυτοεκµετάλλευση,
η οποία είναι αποτελεσµατικότερη
της εκµετάλλευσης από τρίτους,
γιατί συνοδεύεται από ένα αίσθηµα ελευθερίας.
Εκµεταλλευτής και εκµεταλλευόµενος
είναι ένα και το αυτό πρόσωπο.
Θύτης και θύµα, το ίδιο.»

Μπιουνγκ- Τσουλ Χαν γεννήθηκε το 1959 στη Σεούλ και μετοίκησε το 1980 στη Γερμανία όπου σπούδασε Φιλοσοφία, Γερμανική Φιλολογία και Θεολογία στα Πανεπιστήμια του Φράιμπουργκ και Μονάχου. Ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα το έργο του Χάιντεγκερ. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια της Βασιλείας και της Καρλσρούης. Από το 2012 διδάσκει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Τεχνών του Βερολίνου. Έχει συγγράψει δεκαέξι βιβλία.

Επιρροές: Μισέλ Φουκώ, Τζόρτζιο Αγκάμπεν, Μάρτιν Χάιντεγκερ, Ζιλ Ντελέζ, Πιερ Μπουρντιέ, Φελίξ Γκουαταρί.

Στο έργο του προσπαθεί να καταδείξει πώς η βιοπολιτική κατανόηση (που αναπτύχθηκε από τους Foucault, Esposito και Agamben) μεταμορφώνεται σε ένα νέο ολοκληρωμένο πλαίσιο που ξεκινά από την επίδραση των νέων τεχνολογιών και των νέων κοινωνικών και εργασιακών δομών στα άτομα. Εάν στη σύγχρονη εποχή η βιοπολιτική εμφανίζεται στο κοινωνικό σώμα ως ανοσολογική πρακτική (ο έλεγχος προέρχεται από το εξωτερικό), ο Χαν επισημαίνει ότι τα άτομα επιβάλλουν τώρα έναν νέο έλεγχο προερχόμενο από τον ίδιο τους τον εαυτό για να είναι πιο αποτελεσματικοί (ψυχοπολιτική). Αναλύει επίσης πώς η έννοια της ψυχοπολιτικής σχετίζεται με τη πρακτική της εξουσίας.

Η Κοινωνία της Κόπωσης
Μετάφραση: Ανδρέας Κράουζε

Τύραννοί μας είμαστε εμείς οι ίδιοι

Στη σύγχρονη εποχή, παρά το γεγονός ότι οι αληθινές αλυσίδες έχουν εκλείψει, παρατηρούμε να δημιουργείται ένας νέος τύπος σκλάβου: είναι ο άνθρωπος που υποβάλλει τον εαυτό του σε εθελοντική εξάντληση. Στην Κοινωνία της Κόπωσης (απρόσμενο best seller σε πολλές χώρες), ο διάσημος Κορεάτης φιλόσοφος εκθέτει τους λόγους αυτής της αφύσικης συμπεριφοράς και εξηγεί με ποιον τρόπο οι κοινωνίες μας έχουν πέσει θύματα της κατάχρησης μιας και μόνο έννοιας: της «θετικότητας».
Η έννοια αυτή, υποβοηθούμενη από την ψευδαίσθηση της «ελευθερίας επιλογής», παράγει κουρασμένους, αποτυχημένους και καταθλιπτικούς ανθρώπους. Ο Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν τεκμηριώνει το πώς «ο σύγχρονος σκλάβος έχει σε μεγάλο βαθμό επιλέξει ο ίδιος την υποδούλωσή του», προκειμένου να εξασφαλίσει την ελάχιστα ενδιαφέρουσα και απολύτως κενή επιβίωσή του. Ακριβώς όπως η «κοινωνία της πειθαρχίας» του Φουκώ παράγει τρελούς και εγκληματίες, έτσι και η «κοινωνία της θετικότητας», υιοθετώντας το σλόγκαν Yes we can, ανάγει την αυτοεκμετάλλευση σε κυρίαρχη συμπεριφορά.

Η κοινωνία της διαφάνειας
Μετάφραση: Ανδρέας Κράουζε

Διαφάνεια και αλήθεια δεν είναι ταυτόσημες έννοιες

Καμία λέξη δεν διατρέχει περισσότερο τον σύγχρονο δημόσιο λόγο απ’ όσο η λέξη «διαφάνεια». Σύμφωνα με τον Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν, όποιος περιορίζει τη χρήση της αποκλειστικά σε θέματα διαφθοράς ή ελεύθερης διακίνησης της πληροφορίας, παραγνωρίζει την αληθινή της διάσταση. Η εμβέλεια της έννοιας «διαφάνεια» αποκαλύπτεται μόνον όταν της αποστερήσουμε το πρόσχημα της «καθαρότητας» και της «δημοκρατικότητας», και αφήσουμε να φανεί η αδιαφανής όψη της, αυτή που συνδέεται με την επιτήρηση και τον έλεγχο. Στη σύγχρονη εν πολλοίς πορνογραφική κοινωνία της επίδειξης του απόκρυφου, όπου όποιος δεν εκτίθεται, απλώς «δεν υπάρχει», η διαφάνεια δεν υπηρετεί την αλήθεια. Αντιθέτως, παράγοντας υπερβολική ποσότητα πληροφορίας, διευκολύνει τον έλεγχο των ανθρώπινων ελευθεριών και την ηλεκτρονική αστυνόμευση.

***

«Ακόμα και τα νέα Μέσα και οι τεχνικές της επικοινωνίας φθείρουν το “Είναι” για τον “Άλλο”. Ο εικονικός κόσμος στερείται ετερότητας και ικανότητας αντίστασης. Στους εικονικούς χώρους το “εγώ” μπορεί να κινείται χωρίς να τηρείται η “αρχή της πραγματικότητας”, ως αρχή της ετερότητας και της αντίστασης. Στους φαντασιακούς χώρους της εικονικότητας, το ναρκισσιστικό “Εγώ” συναντά κυρίως τον εαυτό του. Η εικονοποίηση και η ψηφιοποίηση απαλείφουν όλο και πιο πολύ το πραγματικό, το οποίο διακρίνεται κυρίως για την ικανότητά του να αντιστέκεται. Το “πραγματικό” δεν μας κρατάει μόνο με την έννοια της στάσης ή της αντίστασης, αλλά είναι και ένα στήριγμα. Το “μετανεωτερικό επιδοσιακό υποκείμενο” που διαθέτει πλήθος εναλλακτικές λύσεις αδυνατεί να δεθεί έντονα. Στη διάρκεια της κατάθλιψης, όλοι οι δεσμοί διαρρηγνύονται. Η θλίψη διακρίνεται από την κατάθλιψη, κυρίως επειδή διαθέτει ισχυρούς αμυντικούς μηχανισμούς πρόσδεσης σ’ ένα αντικείμενο, ενώ η κατάθλιψη είναι χωρίς αντικείμενο και, άρα ακατεύθυντη. Έχει επίσης νόημα να ξεχωρίσουμε την κατάθλιψη από τη μελαγχολία. Της μελαγχολίας προηγείται μια εμπειρία απώλειας. Έτσι εξακολουθεί να υπάρχει μια “σχέση”, μια αρνητική σχέση με τον απόντα, ενώ η κατάθλιψη είναι αποκομμένη από κάθε σχέση και δεσμό. Της λείπει μια κάποια βαρύτητα». Απόσπασμα από το βιβλίο Η Κοινωνία της Κόπωσης, του Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν, εκδ. Όπερα.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -