Του Παναγιώτη Μήλα
Η χροιά της φωνής της δεν θυμίζει καμιά άλλη. Την ακούς και ξέρεις ότι είναι μόνο αυτή. Δεν την …μπερδεύεις. Ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύει τα τραγούδια της μου θυμίζουν τις τραγουδίστριες που μεσουρανούσαν λίγο πριν και λίγο μετά τον πόλεμο.
*Η τρυφερότητα και ο ρομαντισμός της, θα ταίριαζαν απόλυτα με το κλίμα του «Νέου Κύματος» και των μπουάτ της δεκαετίας του ’60.
*Με τον δυναμισμό και το πάθος της σίγουρα θα είχε κατακτήσει την κορυφή στην περίοδο της Μεταπολίτευσης.
*Όμως με το μπρίο και τη φανταιζί διάθεσή της στην πίστα, με άνεση θα κατακτούσε υψηλή θέση στο χρηματιστήριο των νυχτερινών κέντρων της δεκαετίας του ’80.
*Αλλά η Αναστασία Έδεν εκτός από τα παραπάνω προτερήματα έχει κάποια ακόμα πιο δυνατά όπλα: Έχει μάθει να δουλεύει μέσα σε ομάδες. Έχει μάθει να ηγείται σε ομάδες. Έχει μάθει να δημιουργεί. Έχει μάθει να συνθέτει.
Η βαθιά αγάπη της για τη μουσική, η αφοσίωση και η συντροφικότητα τις δίνουν δύναμη για κάθε δύσκολη αποστολή που της αναθέτουν ή που αναλαμβάνει.
Η γνωριμία και η επικοινωνία της με κορυφαίους Έλληνες των γραμμάτων και των τεχνών, της χάρισαν ένα σπάνιο πνευματικό ήθος που το μοιράζεται απλόχερα και με τους συνεργάτες της και με το κοινό της.
Με χρώματα από την παλέτα του πατέρα της και νότες ζωγραφίζει «ηχητικούς» πίνακες που θα τους ζήλευαν και ζωγράφοι και συνθέτες.
Με αρώματα και γεύσεις από την Αντιγόνη στα Πριγκηπόννησα του παππού Πασχάλη, η Αναστασία Έδεν μεταφέρει μνήμες και δάκρυα από δύσκολα χρόνια.
Τον δρόμο της φωτίζει σαν προβολέας το πορτατίφ της γιαγιάς Αναστασίας ενώ η ίδια η Αναστασία κάνει την έκπληξη πετώντας πάνω σε χάρτινες σαΐτες. Με μια από αυτές τις σαΐτες «προσγειώθηκε» στο χώρο που είχαμε δώσει ραντεβού για τη συνέντευξη.
Όμως την ώρα της προσγείωσης γλίστρησαν από τα χέρια της κάποιες σελίδες από το σημειωματάριο της.
Έσκυψα, τις μάζεψα και …διάβασα:
«Αντάτζιο, Αντάντε, Αλέγκρο, Κρεσέντο, Σερενάτα, Λεγκάτο, Συγχορδίες, Φάλτσο, Παραφωνίες, Πεντάγραμμα, Παρτιτούρα»…
Αυτοί οι μουσικοί όροι μου έδωσαν την ιδέα να μην κάνω τη συνέντευξη.
Αντί γι’ αυτήν ίσως θα ήταν προτιμότερο να διεκδικήσω από την Αναστασία Έδεν κάτι πολύ πιο δύσκολο: Μια μονωδία…
Σίγουρα θα είναι ευκαιρία να την απολαύσουμε μαζί. Ελάτε λοιπόν.
Ας κάνουμε λίγη ησυχία. Τα φώτα χαμηλώνουν. Η Αναστασία είναι εδώ για μάς…
***
Αντάτζιο…
Οι ρίζες μου είναι από την Κωνσταντινούπολη. Η γιαγιά κι ο παππούς, είχαν μια έμφυτη αρχοντιά. Το σπίτι τους ήταν πάντα ανοικτό στον κόσμο. Υπήρχε πάντα η διάθεση να τραπεζώσουν φίλους και γνωστούς, με τους φοβερούς μεζέδες της γιαγιάς Αναστασίας. Τώρα θυμάμαι και το παραμικρό. Από το ρομαντικό πορτατίφ της γιαγιάς μέχρι τον φιλόξενο εντυπωσιακό καναπέ. Όλα ήταν ένα κι ένα… Και φανταστείτε πως όταν ήρθαν εδώ μετά τα «Σεπτεμβριανά» δεν είχαν τίποτα… Κι όμως έφεραν μαζί τους αυτή την αύρα, αυτή την καλοσύνη. Ο πατέρας μου γεννήθηκε στην Αντιγόνη, στα Πριγκηπόνησσα και ήρθε 16 ετών στην Αθήνα. Από τότε ο παππούς και η γιαγιά δεν ξαναγύρισαν. Δεν μπορούσαν να το αντέξουν αυτό.
Εγώ πήγα με τον πατέρα μου στο σπίτι που είχαν στο νησί. Ήταν φοβερή εμπειρία. Το περίεργο είναι ότι ενώ εγώ δεν είχα αυτά τα βιώματα εντούτοις κουβαλάω τη συγκίνηση, την ένταση και όλα αυτά τα συναισθήματα που έζησαν οι άνθρωποι αυτοί. Μέσα από το ταξίδι αυτό, αυτό κατάλαβα πολλά. Είναι λογικό. Περνάει μέσα μας αυτό… Περνάει στο DNA μας και τελικά μας καθορίζει.
Θυμάμαι πως όταν πήγα στην Αντιγόνη και μπήκα σε ένα παραδοσιακό καφενείο, με Τούρκους θαμώνες με ρώτησαν ποια είμαι και τους είπα για τον παππού μου. Τότε κάποιοι άρχισαν να κλαίνε. Μου εξήγησαν ποιος ήταν ο παππούς Πασχάλης. Μου είπαν πως ήταν ένας πολύ καλός άνθρωπος, γιατρός – παιδίατρος, ο οποίος δεν ξεχώριζε τα παιδιά ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση και γι αυτό σε όλα έβαζε κάτω από το μαξιλάρι τους φάρμακα και χρήματα…
Υπήρχε μεγάλη αγάπη μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Μάλιστα όπως έλεγαν, στα «Σεπτεμβριανά» όταν ήρθαν βάρκες από άλλα νησιά με φανατικούς για να κάνουν καταστροφές στην Αντιγόνη, οι Τούρκοι του νησιού δεν τους επέτρεψαν να πατήσουν στο ελληνικό νησί και προστάτεψαν έτσι τους συγχωριανούς τους.
***
Έχω να πω όμως κι άλλα για την οικογένεια. Ο πατέρας μου που ήταν πολύ φίλος με τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Νίκο Καρούζο, πολλούς λογοτέχνες και ποιητές. Με όλους αυτούς γίνονταν και κάποιες παραστάσεις επί της ουσίας στο σπίτι μας.
Ο πατέρας μου, ο Αιμίλιος Έδεν, έχει εκδώσει δέκα ποιητικές συλλογές και παράλληλα είναι εικαστικός με σημαντική πορεία. Όμως είναι γιατρός στο επάγγελμα.
Στην συντροφιά του ήταν και ο Γιάννης Τσαρούχης, και ο Ανδρέας Καραντώνης, αλλά και ο Αθανάσιος Νάσιουτζικ. Στο σπίτι των θείων του, τού Γεώργιου και της Κοραλίας Θεοτοκά γίνονταν συνεστιάσεις στις οποίες συμμετείχαν καλλιτέχνες και εκπρόσωποι των γραμμάτων και των τεχνών.
Βέβαια μπορεί να μεγάλωσα σε αυτό το περιβάλλον όμως τότε δεν καταλάβαινα ακριβώς ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Όμως τους βίωσα, τους έζησα.
Με τον Νίκο Καρούζο φτιάχναμε χάρτινες σαΐτες όταν ήμουν παιδάκι. Φυσικά δεν είχα απόλυτη αίσθηση, αλλά όλα αυτά πιστεύω ότι έπαιξαν κάποιον ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου.
Αντάντε…
Είχα την τύχη και την χαρά να μεγαλώσω με πολλούς καλούς δασκάλους και στο ξεκίνημά μου αλλά και στη συνέχεια. Σίγουρα με βοήθησε πάρα πολύ ο μονωδός, βαρύτονος και σκηνοθέτης Σπύρος Σακκάς ο οποίος είναι μία εξαιρετική φιγούρα και σπουδαίος καλλιτέχνης. Ένας άνθρωπος ευγενέστατος που αγαπάει πολύ τους νέους. Μαζί με την σύζυγό του, την χορογράφο Νατάσσα Ζούκα, κάναμε κάποια πολύ σημαντικά σεμινάρια για την κινησιολογία, την ερμηνεία και τη θεατρική πλευρά του τραγουδιού. Μου δίδαξαν πόσο απαραίτητη είναι η απελευθέρωση του καλλιτέχνη πάνω σε αυτό που κάνει.
Αλέγκρο…
Δεν δυσκολεύτηκα να επιλέξω τον επαγγελματικό δρόμο που θα ακολουθήσω. Ήμουν τυχερή που μαθήτευσα για ένα διάστημα κοντά στην μεσόφωνο Κική Μορφωνιού στο Ωδείο Αθηνών. Εκεί ήμουν από παιδί. Εκεί επίσης ξεκίνησα μαθήματα πιάνου με την κυρία Πάρρυ Δερέμπεη. Μετά συνέχισα στο Μουσικό Λύκειο Παλλήνης και μπήκα από νωρίς στο επάγγελμα ενώ ξεκίνησα την επαγγελματική μου πορεία από την Εθνική Λυρική Σκηνή ως μονωδός.
Κρεσέντο…
Λόγω του ότι είχαμε μια πολύ στενή σχέση με τον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο – με είχε λίγο σαν την κόρη του – από τα 16 μου βρέθηκα στο Ηρώδειο σε δικές του παραγωγές με μεγάλα φωνητικά σύνολα και ορχήστρες. Αυτά ήταν τα πρώτα επαγγελματικά μου βήματα.
Έτσι μπήκα σε μια διαδικασία μάθησης, για την ακρίβεια εμπειρικής μάθησης και αυτό με βοήθησε ιδιαίτερα. Ήταν πολύ σημαντικό.
Όμως σιγά-σιγά έφυγα από το ομαδικό και το συνολικό, το οποίο ήταν και πιο προστατευμένο.
Σερενάτα…
Βίωσα την ευκαιρία να μπω στον μαγικό αυτό χώρο του μουσικού θεάτρου και των μεγάλων παραστάσεων. Ήταν όλα αυτά πολύ όμορφα, αλλά στη συνέχεια ένοιωσα την ανάγκη να κάνω κάτι προσωπικό. Βρέθηκα μόνη μου σε παραγωγές. Με την Ορχήστρα των Χρωμάτων κάναμε κάποια αφιερώματα στο κινηματογραφικό έργο του Μάνου Χατζιδάκι.
Επίσης συμμετείχα σε μια πολύ σημαντική παράσταση του Μιχαήλ Μαρμαρινού, σε κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη, στο «Πεθαίνω σαν χώρα» με το οποίο κάναμε μια μεγάλη περιοδεία στην Ευρώπη. Γνωρίσαμε κόσμο από πολλές χώρες, εθνότητες, κουλτούρες. Διαπίστωσα ότι τελικά υπάρχουν πολλά κοινά μεταξύ των ανθρώπων μιας και τους ενώνει η Τέχνη.
Στην συνέχεια συνεργάστηκα με την Κάρμεν Ρουγγέρη και τον Φωκά Ευαγγελινό σε μεγάλες παραγωγές.
Δίπλα σε όλους αυτούς τους κορυφαίους καλλιτέχνες διαπίστωσα ότι το θέατρο, η μουσική, τα εικαστικά και ο χορός έχουν μια συνάφεια μεταξύ τους. Έχουν άμεση σχέση.
Λεγκάτο…
Ακολούθησα αυτή την πορεία με τρόπο φυσικό. Δεν με εμπόδισαν ποτέ οι δικοί μου. Αντιθέτως υπήρχε στήριξη και υποστήριξη επί της ουσίας. Μπήκα από νωρίς στη δουλειά και όλα εξελίχθηκαν πολύ φυσικά. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα έκανα κάτι άλλο. Δεν είχα ποτέ κανέναν προβληματισμό… Συνέχισα να αποκτώ νέες εμπειρίες ασχολούμενη με παρόμοιες παραγωγές. Απλώς σιγά-σιγά άρχισα να ξεμυτίζω. Αν και εξακολουθούσα να λειτουργώ μέσα σε μια ομάδα άρχισα στη συνέχεια να έχω μια προσωπική ευθύνη και παρουσία απέναντι στο σύνολο.
Έτσι τις πρώτες μου σημαντικές εμπειρίες άρχισα να τις αποκτώ δουλεύοντας δίπλα στον Σταμάτη Κραουνάκη, στο Avanti Dario με τη Λίνα Νικολακοπούλου στο Ηρώδειο. Είχα όμως παρόμοιες σημαντικές συμμετοχές στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης με τον Γιάννη Μαρκόπουλο, στην Επίδαυρο με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, στο Θέατρο Λυκαβηττού με τους Πυξ Λαξ.
Ασφαλώς δεν ξεχνώ πόσο με βοήθησαν στην πορεία μου ο Γιώργος Νταλάρας, ο Ορφέας Περίδης, η Μελίνα Κανά, ο Νίκος Ξυδάκης και ο Κώστας Θωμαΐδης.
Συγχορδίες…
Ακολούθησαν στη συνέχεια κι άλλες σημαντικές συνεργασίες. Στην αρχή βρέθηκα με τον Μάνο Ελευθερίου όπου κάναμε δύο δισκογραφικές δουλειές σε στίχους δικούς τους και μουσική του συνεργάτη μου Άρη Βλάχου. Με αυτή την κίνηση έγινε μια ακόμα πιο προσωπική αποτύπωση της καριέρας μου. Δημιουργήσαμε δύο album με τους τίτλους «Αυτά τα Χείλη» και «Κάψτε το σπίτι». Ήταν πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ο Ελευθερίου μάς εμπιστεύθηκε και βρέθηκε δίπλα μας σε κάθε παρουσίαση. Συμμετείχε μάλιστα σε παρουσιάσεις και συναυλίες διαβάζοντας δικά του κείμενα.
Κατάφερα λοιπόν να δείξω, όταν μου δόθηκε η ευκαιρία, ότι μπορώ να υπηρετήσω και να στηρίξω τη δουλειά κάποιου άλλου.
Κατάφερα να δείξω ότι μπορώ να βαδίσω μόνη μου, ελεύθερα και μακριά από την ασφάλεια που σου παρέχει ένας άλλος καλλιτέχνης που βρίσκεται μπροστά.
Τώρα θα χτίσω μόνη μου το επόμενο πεδίο μαζί με τον συνεργάτη μου Άρη Βλάχο ο οποίος είναι σημαντικός καλλιτέχνης και έμπειρος μουσικός. Η αλήθεια είναι πως αυτό είναι σπάνιο. Δεν είμαι μόνη. Έχω έναν άνθρωπο ο οποίος με ξέρει. Ξέρει πώς να αναδείξει τα καλά μου στοιχεία και εγώ τον ξέρω καλά κι αυτό δεν είναι μόνο είναι τύχη. Είναι πολύτιμο.
Τώρα βγαίνω μπροστά στην προσπάθειά μας αυτή που κάνουμε για να παρουσιάσουμε κάτι δικό μας. Και βέβαια δεν είμαι μόνη. Μόνη μου δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα. Κάτι το οποίο πιστεύω ότι ισχύει για όλους τους καλλιτέχνες. Είναι μια σύνθεση που λειτουργεί για να βγει ένα καλό αποτέλεσμα. Όλο αυτό είναι κάτι ζωντανό που έχει να κάνει και με μας πάνω στη σκηνή, αλλά και με το κοινό.
Όλο αυτό προϋποθέτει τουλάχιστον μία συντροφικότητα, για να μην προχωρήσω πιο βαθειά και φανεί γραφικό για κάποιους. Ε! λοιπόν, αγάπη χρειάζεται. Η αγάπη είναι το ζητούμενο για να πετύχεις τους στόχους σου. Φυσικά δεν φτάνει μόνο ν΄ αγαπάς. Θέλει και δουλειά. Θέλει και αφοσίωση. Αυτά είναι τα απαραίτητα στοιχεία της επιτυχίας.
Φάλτσο…
Όμως στην πορεία μου υπήρξαν στιγμές που δυσκολεύτηκα, που απογοητεύτηκα, που είπα: «Ωχ, γιατί το κάνω αυτό; Γιατί παλεύω;»
Αλλά τελικά είναι στο χέρι μας. Πώς θα αντλήσουμε απ’ το κάθε τι το καλύτερο αφού όλα έχουν δύο ή και περισσότερες όψεις. Είναι στο χέρι μας και στη παιδεία πως θα το διαχειριστούμε. Αν δηλαδή το δω διαφορετικά μπορεί να έχω κέρδος από κάτι το οποίο είναι απογοητευτικό ή αρνητικό. Για μένα τελικά δεν υπάρχει αυτό. Όσο περνάνε τα χρόνια και μεγαλώνω συνειδητοποιώ ότι είναι στο χέρι μου να μετατρέψω την αρνητική εμπειρία σε γνώση. Και αυτό είναι κάτι που θα με ωφελήσει. Θα μου προσθέσει στην τεχνική, στην ερμηνεία, στην δημιουργία, στη συγκίνηση…
Με βάση λοιπόν όλα τα παραπάνω μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δεν έκανα κάποιο φάλτσο. Δεν μετανιώνω για τίποτα.
Πάντα διεκδικώ τα δύσκολα γιατί πιστεύω ότι εκεί αν τα καταφέρεις αυτό θα έχει μεγαλύτερη αξία, περισσότερη ικανοποίηση αλλά και ανταπόκριση στον κόσμο.
Το εύκολο δεν πρέπει να είναι το ζητούμενο στην εποχή που ζούμε.
Παραφωνίες…
Στην περίοδο της καραντίνας αυτό που μου έλειψε ήταν η επαφή με τον κόσμο αλλά και η συνεργασία με τους συναδέλφους πάνω στη σκηνή την ώρα της δημιουργίας. Οπωσδήποτε μου έλειψαν πολύ και οι πρόβες.
Πεντάγραμμο…
Αλλά στην ίδια περίοδο είχα και ένα κέρδος. Μπόρεσα και έμεινα μόνη μου και αξιολόγησα το που βρίσκομαι, το τι τελικά είναι χρήσιμο από αυτά που έχω κρατήσει ή εμμονικά κρατάω πολλές φορές. Τι πρέπει να αποσύρω και τι όχι.
Όλη αυτή την εποχή της καραντίνας είχα την τύχη να είμαι στα Κύθηρα. Είμαστε όλοι μαζί, με την κόρη μας και αυτό ήταν πολύ ευεργετικό.
Παρτιτούρα…
Όμως στην ίδια περίοδο δεν έλειψε και η δημιουργία. Ένα καινούργιο τραγούδι θα μας θυμίζει αυτή την εποχή. Είναι σε στίχους Νίκου Μωραΐτη και μουσική Άρη Βλάχου. Τίτλος του «Δεν φτάνει μόνο να αγαπάς». Αυτό θα είναι το σύνθημά μας στις χειμερινές εμφανίσεις μας τώρα που αρχίζουμε να …ξεμυτίζουμε. Ένα μήνυμα αισιόδοξο. Απαραίτητο στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.
*Αναστασία Έδεν σας ευχαριστώ γι αυτή τη μονωδία που παρουσιάσατε στους αναγνώστες του Catisart. Σας ευχαριστούμε που μοιραστήκατε μαζί μας της αναμνήσεις και τις εμπειρίες σας.
-Κι εγώ σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε
