Γράφει η θεατρολόγος Μαρία Μαρή
«Έχει κανείς κάποια ερώτηση για το κορίτσι λεοπάρδαλη;»
Η Θεατρική ομάδα «Νοσταλγία» μάς ξαναφέρνει στο πληθωρικό σύμπαν της Ελένης Σικελιανός, της Αμερικανίδας ποιήτριας, δισέγγονης του Άγγελου Σικελιανού και της Εύας Πάλμερ, μέσω της σκηνικής μεταφοράς του βιβλίου «Εσύ, η ζωώδης μηχανή», που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο την άνοιξη του 2024.
Κατά τη συγγραφέα, όλοι προσπαθούμε να βρούμε τις γιαγιάδες μας και τους προγόνους μας, γιατί προσπαθούμε να προσεγγίσουμε κάτι από το παρελθόν μας.
Ο χρόνος είναι ένας ιμάντας που δεν γυρνά πίσω. Η συγγραφέας προσπαθεί να δικαιολογήσει και να καταλάβει το φθαρμένο σημείο, όπου βρισκόταν η γιαγιά της.
Τι μαθαίνουμε, τι αποκομίζουμε για τη ζωή μας; Πώς συσχετίζεται η ζωή της Ελένης Σικελιανός, με αυτή της γιαγιάς της και κατά προέκταση η ζωή του καθενός, η ταυτότητά του σε σχέση με αυτή των προγόνων του;
Στο «Εσύ, η ζωώδης μηχανή», η Σικελιανός γράφει την ιστορία της γιαγιάς της, της χρυσής Ελληνίδας, της Ελένης Παπαμάρκου, που παντρεύτηκε πέντε φορές και έκανε τρία παιδιά.
Η ιστορία αυτή περικλείει μορφινομανείς και ηρωινομανείς, πρόσφυγες, ρεμπέτες, αριστοκράτες από το Ιόνιο, Εβραίους από τη Λιθουανία, μουσικούς, γκαρσόνες, έναν ζωγράφο, αρκετούς ποιητές, διακινητές οπίου και έναν νάνο (τον έναν από τους πέντε συζύγους της Ελένης).
Το βιβλίο ήταν ένας τρόπος να γράψει την ιστορία της μητέρας της μητέρας της, που ήταν μια εξαιρετική γυναίκα, αλλά συνάμα μια εξαιρετικά δύσκολη γυναίκα.
Μια μητέρα με τρεις κόρες, που βρήκε τον δικό της τρόπο να «χτίσει» μια ζωή.
Δεν ενδιαφερόταν για τις συνηθισμένες επιλογές, που ήταν διαθέσιμες για εκείνη σαν γυναίκα της εποχής της. Ήταν σκληροτράχηλη και αποδείχθηκε ικανή να ανταποκριθεί στις δυσκολίες, που μόνη της αντιμετώπισε.
Στο έργο θίγονται θέματα όπως η μετανάστευση, η θέληση για επιβίωση, η αντισυμβατικότητα, η δύναμη ψυχής.
Η Ελένη Παπαμάρκου ήταν κόρη ενός Έλληνα μετανάστη και έγινε χορεύτρια μπουρλέσκ τη δεκααετία του ‘40 στην Αμερική με το ψευδώνυμο Μελένα.
Το βιβλίο είναι κατά κάποιον τρόπο το ταξίδι της στη ζωή. Ήταν μερικές φορές επιλογή της να είναι το «κορίτσι λεοπάρδαλη». Πρόκειται για μια ιστορία που παραμένει ισχυρή μέχρι σήμερα και μπορεί να αφορά τη σύγχρονη γυναίκα, που ακόμα προσπαθεί να βρει τρόπους να ηγηθεί της επαγγελματικής της ζωής και να ζήσει μια ανεξάρτητη ζωή.
Στην παράσταση συνεπικουρούν πολλά μέσα για να αποδοθεί αυτή η πολυσχιδής και μάλλον εκκεντρική για την εποχή της προσωπικότητα. Ψηφιακά μέσα, προβολές, σύνθετα φώτα, ηλεκτρικές κιθάρες, ζωντανή μουσική, χορός και μεταμφιέσεις, που δημιουργούν ένα ψυχεδελικό τοπίο παρελθόντος.
Πώς μπορεί κάποιος να ξεφύγει από το κατεστημένο και την καταπίεση, όπως το κοριτσάκι εκείνο που ο πατέρας του το περιόριζε στην ντουλάπα για να το κρατήσει ασφαλές.
Το κορίτσι λεοπάρδαλη, η Ελένη, μεταμφιέζεται και δεν αποκαλύπτει την ταυτότητά της, ενώ αποπνέει ερωτισμό μέσα από την πλαστικότητα της κίνησής της.
Μετά τη διαμονή της στην Αίγυπτο, όπου έμαθε τον χορό της κοιλιάς, έφερε αυτόν τον χορό μαζί της στη Δύση. «Vive la danse du ventre!»
Το κοινό έμοιαζε να ενδιαφέρεται για αυτή την ταλάντωση της οσφυϊκής χώρας. Την ονόμαζαν little Egypt. Στη Μονμάρτη είχε ράψει ένα τριαντάφυλλο στη μέση των οπισθίων της, έτσι μέσα στα καν – καν και τους καλλιτέχνες, εκείνη έμοιαζε ένα άγριο παιδί.
Στα άγρια παιδιά συναντάμε ψυχογενή νανισμό. Το μυαλό δεν αφήνει το σώμα να μεγαλώσει. Η Ελένη ένιωθε ότι βρισκόταν στο άνθος της ζωής της. Βοηθούσε τον μάγο Χάρρυ Χουντίνι, ενώ παράλληλα διάβαζε πάρα πολύ.
Είναι εξαιρετικός ο συγχρονισμός της παράστασης και η μελετημένη διαδοχή των πολλαπλών σκηνών, προσπαθώντας να αποκαλύψει τα μύχια μιας πολυσύνθετης ψυχής, αλλά και την ανάγκη της συγγραφέα να εξερευνήσει αυτόν τον χώρο, εξηγώντας προφανώς δικά της σκοτάδια και φωτίζοντας ή και δικαιολογώντας τις δικές της διαδρομές.
Μελετημένη η σκηνοθετική ματιά της Τώνιας Ράλλη, δημιούργησε ένα καλοκουρδισμένο και πολυσύνθετο θέαμα έχοντας διδάξει σωστά τον θίασό της.
Η Μαργαρίτα Αλεξιάδη, η Νάντια Μαργαρίτη, η Έλενα Μεγγρέλη, η Κωνσταντίνα Σκανδάλη (που φέτος εμφανίζεται στο ψηφιακό κομμάτι της παράστασης), η Χρυσάνθη Φύτιζα και το non-binary μέλος, το Athena Zeros Wasborn συνεργάστηκαν αγαστά και αποτελεσματικά για μια τόσο δύσκολη παράσταση.
Μια παράσταση που σίγουρα παρουσιάζει ενδιαφέρον και εντυπωσιάζει.
***
*Το βιβλίο «Εσύ, η ζωώδης μηχανή», της Ελένης Σικελιανός κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.
***
