Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Ως παιδί δεν ήταν ιδιαίτερα κοινωνικός, θα έλεγε κανείς πως ήταν μάλλον ντροπαλός. Μέχρι που ο δάσκαλος του Δημοτικού τού ζήτησε να κάνει μια άσκηση αυτοσχεδιασμού. Όταν ξεκίνησε, οι συμμαθητές του άρχισαν να ξεκαρδίζονται. Ο δάσκαλός του έκλαιγε από τα γέλια. Αυτό που έβλεπε να συμβαίνει ολοζώντανο μπροστά του, του άρεσε. Η άσκηση ήταν να πουλήσει ένα αντικείμενο στους συμμαθητές του. Τους είχε πείσει αλλά ταυτόχρονα είχε πείσει και τον εαυτό του. Η “σκηνή” έμοιαζε να είναι το φυσικό του περιβάλλον.
«Εκεί μπορούσα να νιώθω δύναμη, ο εαυτός μου, να είμαι κοινωνικός, αστείος, αποδεκτός, να εισπράττω χειροκρότημα», περιγράφει στο catisart.gr. Μετά την πρώτη αυτή δημόσια δοκιμασία που ενίσχυσε το πρώιμο και δυσκολότερο βήμα της δημιουργικότητάς του, προστέθηκαν δεκάδες άλλες γιατί όταν ήρθε η ώρα ο Βαγγέλης Παπαδάκης ακολούθησε τη σταδιοδρομία του ηθοποιού και σκηνοθέτη, ενώ παράλληλα σπούδασε και Αρχιτεκτονική.
Είναι ένας απαράμιλλα γοητευτικός άνθρωπος με το φως και το πάθος της τέχνης να φωτίζουν το ζεστό του βλέμμα. Το ίδιο πάθος που καταθέτει σε κάθε ερμηνεία του, σε κάθε σκηνοθεσία του. Έχει πάντα την ίδια γεμάτη ταλέντο ανθρωπιστική ματιά με την οποία σχολιάζει τα συναισθήματα και τον κόσμο που κρύβεται πίσω από αυτά.
«H υποκριτική τέχνη δεν είναι κρύβομαι αλλά, αντίθετα, καταθέτω τα πάντα στο φως. Έχει κάτι ιερό, αυτή η έκθεση», τονίζει στη συνέντευξη που μου παραχώρησε. Μια ιερή έκθεση είναι και η προσέγγισή του στον «Αλκίνοο», το σκηνικό ποίημα του Γιάννη Ευθυμιάδη που πρόκειται να παρουσιαστεί από 21 έως 25 Σεπτεμβρίου στη σκηνή Ω του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.
Ο Βαγγέλης Παπαδάκης ερμηνεύει έναν αρχετυπικό ήρωα, ο οποίος πλάθει με τη φαντασία του κάποιον άλλο, ένα δεύτερο εαυτό, για να ενωθεί μαζί του και μέσα από την ένωση αυτή, ερωτική και μεταφυσική, να φτάσει στην ουσία της ύπαρξής του, να ξαναγαπήσει το σώμα, το μυαλό και την ψυχή του και ενωμένος μαζί τους να οδηγηθεί στην ελευθερία και τη λύτρωση. Μια παράσταση που, σε σκηνοθεσία του ποιητή Γιάννη Ευθυμιάδη, διατηρώντας την ποιητικότητα του λόγου, επιχειρεί να αποδώσει με ρεαλιστικό τρόπο τις εικόνες της σύγκρουσης, της αέναης πάλης, του ερωτικού παραληρήματος αλλά και της υπερβατικής αποχώρησης.
Κυρίαρχη δύναμη για το ξεδίπλωμα της ιστορίας, τόσο στο ποίημα όσο και στη δραματοποίησή του, είναι η «δύναμη του νου», το φοβερό παιχνίδι που παίζει σε βάρος μας το μυαλό αλλά και η σωτήρια παρέμβασή του. Με τέτοιο τρόπο που καθένας μας να γίνεται «τέλειο θύμα-θύτης». Να αφήνει το δικό του αποτύπωμα, τις δικές του λέξεις και ιδέες στην ποιητικότητα μιας παράστασης αυτού του βεληνεκούς.
Βαγγέλη, πού γεννήθηκες και ποια είναι η καταγωγή σου;
*Γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα στην Αγία Παρασκευή. Η καταγωγή μου είναι από την Κρήτη.
Τι είναι αυτό που δεν ξεχνάς από τα παιδικά σου χρόνια;
*Την αίσθηση της περιπέτειας και του παιχνιδιού. Οι “μικροί εξερευνητές”, σε εγκαταλειμμένα σπίτια της γειτονιάς. Κρυφτό και μήλα στον κήπο της πολυκατοικίας. Η Τίνα και η Ελένη στο απέναντι διαμέρισμα. Λουκουμάς και μίλκο τα καλοκαίρια στον Κάλαμο. Διακοπές στο Δήλεσι. Τετάρτη και Πέμπτη δημοτικού σε γαλλικό σχολείο στο Παρίσι. Όνειρα. Ποδήλατο στην Τανάγρα. Gatherings στο σπίτι. Χορούς και τραγούδια.
Πώς και πότε μπήκαν η υποκριτική και το θέατρο στη ζωή σου;
*Στα παιδικά μου χρόνια. Στο σχολείο, Πέμπτη Δημοτικού. Ήμουν ντροπαλός και όχι ιδιαίτερα κοινωνικός. Με σηκώνει ο δάσκαλός μας να κάνω μια άσκηση. Έπρεπε να πουλήσω στην τάξη ένα αντικείμενο. Πήρα μια κόλλα που είχα μπροστά μου κι άρχισα να αυτοσχεδιάζω. Οι συμμαθητές μου άρχισαν να ξεκαρδίζονται στα γέλια. Ο δάσκαλός μου έκλαιγε από τα γέλια. Δεν καταλάβαινα τι έκανα ούτε τι έλεγα αλλά μου άρεσε τόσο πολύ αυτό που έβλεπα να συμβαίνει μπροστά μου, στο κοινό μου. Τους έπεισα. Κατάλαβα ότι η “σκηνή” μοιάζει να είναι το φυσικό μου περιβάλλον. Εκεί μπορούσα να νιώθω δύναμη, ο εαυτός μου, να είμαι κοινωνικός, αστείος, αποδεκτός, να εισπράττω χειροκρότημα.
Ποιοι δάσκαλοι άφησαν τη σφραγίδα τους στον τρόπο που προσεγγίζεις τη ζωή και την τέχνη;
*Ήταν ένας χημικός στο Λύκειο ο οποίος έδινε όλο του το είναι στο μάθημα για να μας εξηγήσει, να κατανοήσουμε σε βάθος την ουσία του. Αυτό το δόσιμο και το πάθος του για τους μαθητές του, η αγάπη για αυτό που υπηρετούσε είναι κάτι που με ενέπνευσε. Θα ξεχωρίσω επίσης για τον ίδιο λόγο τον Νίκο Χριστοδούλου, δάσκαλό μου στα γαλλικά, ο οποίος πρώτος διάβασε ποιήματά μου στην εφηβεία μου και με ενθάρρυνε κυριολεκτικά και μεταφορικά να ακολουθήσω τον δικό μου δρόμο. Με πίστη. Στη δραματική σχολή, η Christine Terry επίσης με καθόρισε ως ηθοποιό. Μου έμαθε πόσο ανεξάντλητοι είμαστε, πως η τέχνη πηγάζει εκ των έσω, πως κάθε ρόλος είναι και μια στιγμή υπέρβασης ορίων, ένα ταξίδι προς το ανεξερεύνητο σύμπαν μας. Προς το ασυνείδητο όλων μας.
Πού εμφανίζεσαι αυτή την περίοδο;
*Στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στην σκηνή Ω, από την Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου και για μόνο 5 παραστάσεις, ο Γιάννης Ευθυμιάδης σκηνοθετεί ο ίδιος το έργο του, «Αλκίνοος». Είναι ένας ποιητικός μονόλογος πάνω στην καταβύθιση στην πιο ανέλπιστη αλήθεια του εαυτού μας με αφορμή τον έρωτα. Είναι μια μετωπική σύγκρουση με ό,τι επίπλαστο γύρω από τη ζωή μας, ακόμα και με τον έρωτα, μέχρι την προσέγγιση της πηγής φωτός που αναβλύζει από μέσα μας. Είμαι ευγνώμων για αυτή τη συνεργασία. Το επαναλαμβάνω συχνά.
Εκτός από ηθοποιός, είσαι και σκηνοθέτης. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σου, η ιδανική σχέση ηθοποιού – σκηνοθέτη;
*Να συνταξιδέψουν μαζί για ένα διάστημα προβών σε κάτι κοινά άγνωρο, με αφορμή ένα κείμενο, μια ιδέα, μια σκέψη. Μια συνθήκη αφέλειας, μη γνώσης, αποκάλυψης. Να αναζητούν μαζί κάτι που δεν γνωρίζουν και να το μοιραστούν με το κοινό.
Η υποκριτική, κατά την άποψή σου, πόσο αναπόσπαστη είναι από την τεχνική, την έρευνα και τη γνώση;
*Όπως κάθε τέχνη, και η υποκριτική εμπεριέχει την πνευματική έρευνα κι αναζήτηση και ταυτόχρονα την τεχνική, ώστε το πνεύμα να πάρει σάρκα και οστά. Ενώ πιστεύω ότι η τεχνική και η έρευνα είναι απαραίτητες στην προσέγγιση της υποκριτικής, θα ‘μουν επιφυλακτικός με την έννοια της “γνώσης”. Η γνώση ορίζει. Καθορίζει. Αντίθετα η Τέχνη χρειάζεται την αμφισβήτηση.
Με ποιους χαρακτήρες ανθρώπων δυσκολεύεσαι να συνεργαστείς;
*Τους χωρίς όραμα. Αυτούς που υπηρετούν μόνο τη φιλοδοξία τους. Που το «εγώ» τους έχει κάνει κατάληψη σε κάθε έκφανση της ζωής τους.
Τι σημασία έχει για έναν καλλιτέχνη η συνέπεια και η πειθαρχία;
*Είναι εργαλεία για την κατάκτηση της βαθύτερης αλήθειας του, υπαρξιακής και καλλιτεχνικής. Είναι τα μέσα για να μην τα παρατήσει, να μη λυγίσει, αχόρταγα να αναζητά νέα ερεθίσματα. Να βελτιώνεται διαρκώς. Για να είμαι ειλικρινής δεν με χαρακτηρίζουν τόσο οι λέξεις αυτές. Θαυμάζω τους ανθρώπους που πειθαρχούν σε αυτό που ονειρεύονται. Διαφωνώ στην τυφλή πειθαρχία.
Μπορεί η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;
*Όχι. Αλλά μπορεί να τον ανακουφίσει.
Πώς κατορθώνει ένας ηθοποιός να βάλει τη δική του προσωπική σφραγίδα σ’ ένα ρόλο που καλείται να υποδυθεί;
*Συμβαίνει μοιραία. Είμαστε τόσο μοναδικοί όλοι μας. Φέρουμε τόσο ξεχωριστά βιώματα. Σκεφτόμαστε διαφορετικά. Μας συγκινούν άλλα πράγματα, άλλες λέξεις και ιδέες. Αν αφήσουμε τον ενδότερο εαυτό μας να εκφραστεί ειλικρινά χωρίς να προσπαθούμε να υιοθετήσουμε μεθόδους άλλων, σίγουρα θα εξασφαλίσουμε προσωπικό αποτύπωμα στην απόδοση του εκάστοτε ρόλου. Μια τέτοια έκθεση φυσικά δεν είναι κάτι εύκολο. Είναι εύκολο να κοροϊδέψεις. Αλλά υποκριτική τέχνη δεν είναι κρύβομαι αλλά, αντίθετα, καταθέτω τα πάντα στο φως. Έχει κάτι ιερό, αυτή η έκθεση.
Πώς σκέπτεσαι το μέλλον σου στην τέχνη;
*Δεν βλέπω κανένα μέλλον μου στην τέχνη. Ίσως όλα κλείσουν τον κύκλο τους εδώ και τώρα. Έχω υπάρξει τυχερός καλλιτεχνικά. Έχω ζήσει σπουδαίες στιγμές. Θα ήθελα ιδανικά να συνεχίσω σε αυτή την ιερή γραμμή που έχω καταφέρει να χαράξω για τον εαυτό μου, καλλιτεχνικά.
Θέατρο και Αρχιτεκτονική διασταυρώνονται στη ζωή σου. Ποια είναι τα κοινά τους σημεία;
*Ο ίδιος ο Άνθρωπος. Η αρχιτεκτονική διαμορφώνει το κέλυφος της ανθρώπινης ψυχής και το θέατρο διευρύνει τα όριά της.
Τι θεωρείς αριστούργημα;
*Κάτι στη θέαση του οποίου, ενστικτωδώς, πέφτει το σαγόνι μου. Κόβεται η ανάσα μου. Στιγμιαία σταματάει η ζωή. Ο χρόνος.
Τι σημαίνουν για σένα οι λέξεις «συγχώρεση» και «συγγνώμη»;
Η «συγχώρεση» απαιτεί γενναιοδωρία ψυχής. Εμπεριέχει μέσα της μεγαλείο. Το «συγγνώμη» αντίθετα μπορεί να είναι κάτι πολύ ευτελές, ελλείψει νοήματος.
Αν βρισκόσουν τώρα μπροστά σε ένα ανοιχτό παράθυρο, τι περιβάλλον θα ήθελες να αντίκριζες;
*Ουρανό και θάλασσα. Αποχρώσεις του μπλε.
Υπάρχουν προσωπικότητες που θαυμάζεις και ποιες είναι αυτές;
*Οι αυθεντικές. Άνθρωποι τολμηροί στη σκέψη. Ειλικρινείς με τον εαυτό τους και τους άλλους. Λαϊκά παιδιά με ευγένεια ψυχής. Η Σωτηρία Μπέλλου. Ο Γιάννης Τσαρούχης. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος.
Τι σε κάνει να θυμώνεις και με τι γελάς περισσότερο;
*Θυμώνω με την έπαρση και τον σουσουδισμό. Γελάω με ακριβώς τα ίδια.
Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Υπάρχει κάποιο κατοικίδιο με το οποίο συμβιώνεις;
*Τα αγαπάω. Κυρίως τα σκυλιά είναι η αλήθεια αλλά όχι δεν έχει την τύχη να συμβιώνω με κατοικίδιο αυτή τη στιγμή.
Ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή τη συζήτηση, Βαγγέλη!
*Κι εγώ ευχαριστώ πολύ!
- Διαβάστε επίσης:
Γιάννης Ευθυμιάδης: Για να δει κανείς το φως, πρέπει να βυθιστεί στα πιο βαθιά σκοτάδια του
***
«Αλκίνοος» του Γιάννη Ευθυμιάδη. Ένα σκηνικό ποίημα ή αναζητώντας τον άλλο εαυτό
