Επιμέλεια: Ειρήνη Αϊβαλιώτου
Το έργο του Δημήτρη Δημητριάδη «Ο Ευαγγελισμός της Κασσάνδρας», έναν φρενήρη θεατρικό μονόλογο δεμένο γύρω από έναν φλεγόμενο ποιητικό ιστό, επιλέγει ο Θάνος Σαμαράς για την πρώτη του θεατρική σκηνοθεσία. Την Κασσάνδρα ερμηνεύει η Έλλη Τρίγγου.
Η Κασσάνδρα του Δημήτρη Δημητριάδη είναι ένα πρόσωπο που πια δεν ευαγγελίζεται καταστροφές. Αντιθέτως. Ευαγγελίζεται την επικράτηση του έρωτα και την επερχόμενη αυτοκρατορία του πόθου.
Γνωστός τόσο για τις ερμηνείες του σε θεατρικές παραστάσεις και ταινίες, όσο και για την πολύ ιδιαίτερη καλλιτεχνική του ματιά, όπως αποτυπώθηκε στο σχεδιασμό της καμπάνιας «The Greeks» για λογαριασμό της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, ο Θάνος Σαμαράς παρουσιάζει τη δική του εκδοχή της Κασσάνδρας με πρωταγωνίστρια την Έλλη Τρίγγου.
Κείμενο Σκηνοθέτη
Ο θεός Απόλλωνας ερωτεύεται την Κασσάνδρα, η οποία ζητάει ως αντάλλαγμα του έρωτά της την ικανότητα να μαντεύει αλάνθαστα το μέλλον. Ο Απόλλωνας της εκπληρώνει την επιθυμία, αλλά η Κασσάνδρα αθετεί την υπόσχεσή της και αρνείται να του δοθεί. Της ζητάει μόνο ένα φιλί. Εκείνη δέχεται και ο Απόλλωνας, ως τιμωρία θεού και εκδίκηση εραστή, φτύνει στο στόμα της μια κατάρα, να λέει την αλήθεια αλλά να μην την πιστεύει κανείς. Η Κασσάνδρα, ασφυκτιώντας στις συνέπειες αυτής της κατάρας αλλά και στο πείσμα της να ταυτίζεται μόνο με την αμόλυντη πνευματική και ιερατική της υπόσταση, συνειδητοποιεί το λάθος να αρνείται την ανθρώπινη φύση της και κάνει έρωτα με τον Απόλλωνα. Η διαύγεια που την κατακλύζει από την ένωση αυτή, την οδηγεί στην υπέρβαση των απαγορεύσεων, των φόβων, της στέρησης και θέλει να προλάβει το κακό. Και το κακό είναι να μην είσαι έντιμος απέναντι στη φύση σου, όποια κι αν είναι αυτή, όποια συνέπεια κι αν έχει αυτό. Η γνώση που αποκτά την πλημμυρίζει με τη διάσταση εκείνη, που αυτό που λέει δεν είναι πια πρόγνωση κακού αλλά πρόγνωση καλού, μόνο. Αυτή είναι και η βαθύτερη μεταστροφή. Στον μονόλογο αυτό, εξαγγέλλει στο παρόν πια, ένα μέλλον στους ανθρώπους: να είναι πνεύμα και σώμα, μαζί.
O Δημήτρης Δημητριάδης για τον Ευαγγελισμό της Κασσάνδρας και τον Θάνο Σαμαρά
Η Κασσάνδρα είναι το πρόπλασμα τής ξένης, όχι μόνο γιατί είναι Ασιάτισσα, έστω Μικρασιάτισσα, αλλά κι επειδή η μαντική της ιδιότητα την τοποθετεί αυτομάτως σ’ ένα άλλο επίπεδο, κυρίως τη θέτει απέναντι στους άλλους στους οποίους απευθύνει τις προβλέψεις της. Στο πρόσωπό της συναιρείται το πρόβλημα τής καταγωγής και της γλώσσας, στοιχεία και τα δύο καθοριστικά για την αποδοχή και την ένταξη.
Στον «Ευαγγελισμό», αυτά τα δύο στοιχεία δοκιμάζονται ριζικά από την ανατρεπτική δύναμη τού πόθου. Εδώ, η Κασσάνδρα αναλαμβάνει η ίδια τη διαπραγμάτευση τού προσωπικού της μύθου, που τη θέλει ανέραστη και εχθρική προς την ερωτική προσφορά, και ανασκευάζει άρδην τη γνωστή και καθιερωμένη εικόνα της. Γίνεται το αντίθετό της.
Απευθυνόμενη και πάλι προς όλους, αφηγείται τη μεταστροφή της και τους λόγους που την οδήγησαν σ’ αυτήν. Η απόρριψη τού έρωτα που ένιωθε ο Απόλλων γι’ αυτήν, απόρριψη για την οποία εκείνος την καταράστηκε να προλέγει την αλήθεια αλλά να μη γίνεται από κανέναν πιστευτή, διακόπτεται και αντικαθίσταται από την απόλυτη παράδοση στο ερωτικό πάθος τού άντρα που, με την ανταπόκριση αυτή, την κάνει γυναίκα, αλλά κι από το γεγονός ότι τώρα πια, χάρις στην αποδοχή τού πόθου και στην ανταπόδοσή του, ό,τι λέει γίνεται από όλους πιστευτό.
Ωστόσο, αυτό που συμβαίνει στην Κασσάνδρα, παίρνει, μέσα από τα λόγια της κι από τον τρόπο με τον οποίο αφηγείται τη μεταστροφή της, πολύ ευρύτερες διαστάσεις: γίνεται μία παράφορη εξαγγελία υπέρ τής ερωτικής προσφοράς στην οποία η Κασσάνδρα αποδίδει τον καταλυτικό ρόλο για την επίτευξη μιας ριζικής τομής. Η ιστορία τής ανθρωπότητας χωρίζεται σ’ ένα πριν την προσφορά και σ’ ένα μετά απ’ αυτήν.
Το προσωπικό πριν της Κασσάνδρας είναι το πριν όλων των ανθρώπων, και το προσωπικό της μετά είναι το μετά όλων των ανθρώπων. Το καταδικασμένο πριν και το αναγεννητικό μετά γίνονται, μέσα από τον ενθουσιώδη μονόλογό της, τα δύο άκρα όπου ο κάθε άνθρωπος μπορεί να βρεθεί αλλά και όπου μπορεί να επιλέξει ποιο από τα δύο θα ακολουθήσει, αφού πρόκειται πάντα για θέμα προσωπικής επιλογής και όχι έξωθεν καταναγκασμού.
Με τη φρενήρη αφήγησή της η Κασσάνδρα καταρρίπτει όλες τις δεσμεύσεις τού παρελθόντος αποκαλύπτοντάς τες αποτυχημένες, και διακηρύσσει, ως φλεγόμενη συνήγορος, την ολική επικράτηση τής προσφοράς και τής αποδοχής του πόθου στην ζωή τού κάθε ανθρώπου.
“Τον Θάνο Σαμαρά τον γνωρίζω προ πολλού. Όσα όμως κι αν γνωρίζω από αυτόν, και δεν είναι καθόλου λίγα – λέω μερικά: πρωτοφανής οξυδέρκεια, ακατάβλητη τόλμη, αμιγής διανοητική, ψυχική και συναισθηματική παραβατικότητα, παντελής έλλειψη κοινοτοπίας και συμβατικότητας, αβυθομέτρητη ανάγκη υπέρβασης και αναζήτησης, εξίσου βαθιά ανάγκη δημιουργικότητας πέρα από στερεότυπα και συνήθειες.
Όλα τα εξαιρετικά χαρίσματά του, με προεξάρχον την ανένδοτα απρόσφορη ενδοτικότητά του σε οτιδήποτε φτηνό και τετριμμένο, άτολμο και περιορισμένο, τρέχον και ανούσιο, μόλις τώρα αρχίζουν να εκδηλώνονται, να μορφοποιούνται.
Θα τον χαρακτήριζα επίσης με όρους ανατρεπτικούς, ριζοσπαστικούς, δίνοντας στις λέξεις αυτές αυθεντικό νόημα, γιατί ο Θάνος Σαμαράς είναι φορέας εκρηκτικών υλών, είναι ένας καλλιτέχνης-βομβιστής, δεν χωράει σε σχήματα και πλαίσια κοινώς αποδεκτά και συνεπώς ανώδυνα, δεν χωράει παρά μόνο στο απεριόριστο άγνωστο.
Είναι πάνοπλος για υπερβάσεις και συγκρούσεις, προικισμένος για ό,τι αντιτίθεται στη ρουτίνα και στη μετριότητα. Η φύση του είναι το Εκπληκτικό».
Το έργο
Το έργο είναι μια αντιστροφή του μύθου της Κασσάνδρας. Στον επικρατέστερο αρχετυπικό μύθο η Κασσάνδρα, κόρη του Πριάμου και της Εκάβης, ήταν ιέρεια του θεού Απόλλωνα στην Τροία. Ο Απόλλωνας, ερωτευμένος μαζί της, τής δίνει το χάρισμα της μαντικής για να την πείσει να ανταποκριθεί στον έρωτά του. Η Κασσάνδρα όμως αρνείται τον πόθο του και ο Θεός την εκδικείται με την κατάρα οι προφητείες της να μη γίνονται πιστευτές από κανέναν.
Στο κείμενο του Δημητριάδη η Κασσάνδρα αποδέχεται τον πόθο του Θεού. Η ένωσή της με τον Απόλλωνα είναι το νέο που φέρνει η Κασσάνδρα στον κόσμο. Ο κόσμος χωρίζεται από τη στιγμή της ένωσης σε κόσμο πριν και μετά από αυτήν. Η κατάφαση στον απαγορευμένο πόθο είναι το σημείο τομής του κόσμου λόγω της πλήρωσης που επιφέρει. Η Κασσάνδρα από εχθρός του πόθου γίνεται τώρα ιέρειά του.
Γίνεται το ηχείο και ο πομπός του μηνύματος της ένωσης και της κατάφασης στον πόθο. Ο λόγος της είναι ένα Ευαγγέλιο του ανθρώπου για τον άνθρωπο, το πρόταγμα για την επιστροφή στην ίδια του τη σάρκα. Η αρχετυπική εικόνα της μετασχηματίζεται, γίνεται η εικόνα του ανθρώπου. Το γεννητικό της άγγελμα είναι η γενετήσια αρχή.
Πρεμιέρα: Παρασκευή 4 Μαΐου 2018
Ξενοδοχείο Μπάγκειον
«Το σώμα
όσες φορές κι αν το δεις
όσο κι αν το γνωρίζεις
όσο κι αν είναι πάντα
αυτό που είναι
ποτέ δεν το ‘χεις δει
ποτέ δεν το γνωρίζεις
ποτέ δεν είναι
αυτό που είναι
Είναι το ίδιο
αλλά δεν είναι
Ο πόθος το κάνει να μην είναι
ποτέ το ίδιο
το καινουργιώνει
Κρυστάλλινα ρόδα
από αίμα παρθένας»
Το βιβλίο δεν εντάσσεται και κατ’ επέκταση δεν κατατάσσεται απαραίτητα στην κατηγορία “Θέατρο”. Είναι ένα πεζογράφημα δεμένο γύρω από έναν γερό ποιητικό ιστό, που μπορεί όμως να παρουσιασθεί και ως θεατρικός μονόλογος (παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της XIV Διεθνούς Συνάντησης Αρχαίου Δράματος, στους Δελφούς, στις 10 Ιουλίου του 2009 σε σκηνοθεσία – ερμηνεία της Χρύσας Καψούλη και σε μουσική σύνθεση του Μιχάλη Δέλτα).
Ως εκ τούτου, παραμένει ένα ανένταχτο “Γεννητικό άγγελμα”.
Κρυστάλλινα ρόδα
από αίμα παρθένας
Κινήσεις ασυγκράτητες κοφτές
όπως βγαίνουν και πετιούνται όπου νάναι
μ’ αδιαφορία περιφρόνηση εκνευρισμό θυμό
σαν για να μη φορεθούν ποτέ ξανά
περιττά και άχρηστα στα σκουπίδια στον αγύριστο
σαν εξοργιστικά εμπόδια απαγορευτικά καλύμματα
τα ρούχα τρελαμένων εραστών που επείγονται
να φανερώσουν ολόγυμνα τα σώματά τους
και να παρθούν ο ένας απ’ τον άλλον
μέσα στην άσκεπτη συναρπαγή τους
Έτσι ακριβώς κινείται τώρα πια ο κόσμος
Ταυτότητα παράστασης
“Ο Ευαγγελισμός της Κασσάνδρας” του Δημήτρη Δημητριάδη
Σκηνοθεσία, κίνηση, σκηνικό, κοστούμια, φωτισμοί, σχεδιασμός ήχου: Θάνος Σαμαράς
Ερμηνεία: Έλλη Τρίγγου
Δραματουργία: Έρι Κύργια
Συνεργάτης στη διδασκαλία κίνησης: Ζωή Χατζηαντωνίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Κυβέλη Δραγούμη
Εκτέλεση Παραγωγής: Λία Κίκερη / ΕΩΣ – ΑΜΚΕ
Παραγωγή: Θοδωρής Παναγιωτόπουλος
Πληροφορίες
Από 4 Μαΐου έως 11 Ιουνίου 2018
Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή στις 21.15
Διάρκεια: 70 λεπτά
Τοποθεσία:
Ξενοδοχείο Μπάγκειον, Πλατεία Ομονοίας 18, Αθήνα
Eισιτήρια:
12 (Κανονικό) | 10 (Μειωμένο – Φοιτητών, Ανέργων, Άνω των 65, ΑΜΕΑ)
Προπώληση:
www.viva.gr
Κρατήσεις:
Τηλ.: 6936717347 | https://www.facebook.com/mistersamaras | #thenewcassandra
* Ο Δημήτρης Δημητριάδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1944. Σπούδασε θέατρο και κινηματογράφο στις Βρυξέλλες απ’ το 1963 ώς το 1968. Εκεί έγραψε το 1966 το πρώτο θεατρικό του έργο, “Η τιμή της ανταρσίας στην μαύρη αγορά”, το οποίο ανέβασε ο Patrice Chereau το 1968 στο Theatre d’ Aubervilliers, στο Παρίσι. Το 1978 εκδόθηκε το “Πεθαίνω σαν χώρα”, το πρώτο του πεζογράφημα, το 1980 η ποιητική ενότητα “Κατάλογοι 1-4” και το 1983 το θεατρικό του έργο “Η νέα εκκλησία του αίματος”. Ακολούθησαν: “Η ανθρωπωδία. Η ανάθεση. Προοίμιο σε μια χιλιετία” (πεζογράφημα), “Κατάλογοι 5-8” (1986-ποιητική ενότητα), “Το ύψωμα” (1990-θεατρικό έργο), “Η άγνωστη αρμονία του άλλου αιώνα” (1992-θεατρικό), “Κατάλογοι 9-Οι ορισμοί” (1994-ποιητική ενότητα), “Η αρχή της ζωής” (1995-θεατρικό έργο, που ανέβηκε την ίδια χρονιά από τον Στέφανο Λαζαρίδη στο Θέατρο του Νότου), “Η ζάλη των ζώων πριν τη σφαγή” (2000 -θεατρικό έργο σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά στο Θέατρο του Νότου), “Λήθη και άλλοι τέσσερις μονόλογοι” (2000 -ο μονόλογος “Λήθη” ανέβηκε το 1998 στο Παρίσι, στο Petit Odeon, από τον J.-C. Bailly, το 2001 στο Theatre de Bobigny από την A. Dimitriadis και το 2002 στο θέατρο Άττις από τον Θ. Τερζόπουλο), “Κατάλογοι 10-12” (2002-ποιητική ενότητα), “Ανθρωπωδία 1” και “Ανθρωπωδία 7” (2002 -Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2003), “Διαδικασίες διακανονισμού διαφορών” (2003 -θεατρικό έργο σε σκηνοθεσία Γιώργου Λάνθιμου που ανέβηκε στον Εξώστη του Θεάτρου του Νότου) κ.ά. Παράλληλα ασχολήθηκε συστηματικά με τη μετάφραση πεζογραφημάτων των Jean Genet, Georges Bataille, Witold Gombrowicz, Maurice Blanchot, Gerard de Nerval, Balzac, Bernard-Marie Koltes, καθώς και τη μετάφραση θεατρικών έργων των Μολιέρου, Ευρυπίδη, J. Genet, G. Courteline, Tennessee Williams, Σαίξπηρ για διάφορα θέατρα. Μετά το 1980 συνεργάστηκε στενά με τις εκδόσεις “Άγρα”, που έχουν εκδώσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του και, πιο πρόσφατα, με τις εκδόσεις “Σαιξπηρικόν” της Θεσσαλονίκης.
- Σας ενδιαφέρουν ακόμα:
Συνέντευξη του Δημήτρη Δημητριάδη στην Ειρήνη Αϊβαλιώτου
Άρια του Δημητριάδη για τον έρωτα
Η Χρύσα Καψούλη μιλάει για την Κασσάνδρα
