Πάνω: Φωτογραφία: Μαρία Ευσταθίου
Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η απειλή έτρεχε ξωπίσω της, έπρεπε να βιαστεί, να μάθει, να πληροφορήσει, να ενημερώσει, να διαδώσει κι επιπλέον έπρεπε να γλιτώσει από τον πόλεμο. Η Τάνια Παλαιολόγου υποδύεται την Άννα Πολιτκόφσκαγια στο έργο «Ανεπίδεκτη Διόρθωσης» του Stefano Massini, που παρουσιάζεται στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κοιλάκου. Ένα ταξίδι περίπου δύο ωρών, ταξίδι ρεαλιστικό, υπερρεαλιστικό, αλληγορικό. Ταξίδι που δεν εξιλεώνει, δεν καθοδηγεί, δεν κρίνει, δεν διακηρύσσει. Μας εκπλήσσει όμως, μας τραντάζει, μας κάνει να αναρωτιόμαστε. Η ιστορία που αφηγείται η Τάνια Παλαιολόγου και μέσω του τρόπου με τον οποίο την αφηγείται, αγγίζει το διηνεκές. Είναι μια ιστορία συγκλονιστικά διαχρονική. Επίκαιρη, όσο ο άνθρωπος θα έρχεται αντιμέτωπος με τον παραλογισμό των συμφερόντων της εξουσίας, όσο θα αντιμάχεται τον φανατισμό και όσο θα καταπατώνται θεμελιώδη δικαιώματά του, όσο πασχίζει για ελευθερίες, όσο μέσα του καίει η σπίθα που πυροδοτεί την αντίδραση αλλά και η σκληρή παραδοχή ότι τα πράγματα δύσκολα αλλάζουν. Η παράσταση αντιπροσωπεύει την πάλη του ανθρώπου με το τέρας, δεν αγγίζει απλώς το σήμερα, το αρπάζει απ’ τον λαιμό. Εν αρχή είναι ο πόλεμος, δηλαδή η φρίκη. Πόλεμος ανάλγητος, άνανδρος, αποτρόπαιος. Η σκηνοθεσία και οι ερμηνείες είναι γερές σαν ατσάλι και απόρθητες. Με αιφνιδιασμούς, με εκθαμβωτική πρόζα και εκρήξεις ζωντάνιας. Έντονες αντιθέσεις, ενδιαφέρουσα προσέγγιση, προσεγμένη αισθητική, κύρος και απουσία διδακτισμού, συσπείρωση αξιόλογων συντελεστών. Η ηθοποιός Τάνια Παλαιολόγου και ο σκηνοθέτης Μιχάλης Κοιλάκος (αναλαμβάνει και τους ανδρικούς ρόλους του έργου), καλλιτέχνες ώριμοι, εφοδιασμένοι με τεράστια αποθέματα παρατηρητικότητας και ευθύνης, με μια εξαίσια επικυριαρχία θεατρικότητας, με ένα μοναδικό αισθητήριο της ζωής, της σκηνής και της γλώσσας, στήνουν μια θεατρική πραγματικότητα που θα μείνει, ακόμα κι όταν ανεβάσουν κι άλλες παραστάσεις του ιδίου επιπέδου. Μία από τις πιο πρωτότυπες, δυναμικές αλλά και τρυφερές παραστάσεις των τελευταίων χρόνων. Ο Μιχάλης και η Τάνια, συναρπαστικοί, δεκτικοί κι αξιαγάπητοι σκαπανείς του θεάτρου, μιλούν στο cat is art για τη ζωή τους, την καθημερινότητά τους, τα θεατρικά τους όνειρα και, φυσικά, την Άννα Πολιτκόφσκαγια. Παρακολουθήστε τους. Πομποί και δέκτες ευαισθησίας, ανοιχτοί στα μηνύματα της τέχνης, είναι η ανεξάντλητη δικαίωση του θεατή.
Διαβάστε τη συνέντευξη.
Τάνια Παλαιολόγου: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, με καταγωγή από τη Χίο και την Ικαρία.
Μιχάλης Κοιλάκος: Γεννήθηκα στον Πειραιά όπου και μεγάλωσα, με καταγωγή από Ήπειρο και Μάνη.
Ποιες είναι οι πιο αγαπημένες αναμνήσεις από την παιδική σου ηλικία;
Τ.Π. Οι βόλτες στο λούνα παρκ με τον πατέρα μας, τα παιχνίδια με τον αδερφό μου, κάτι αυτοσχέδιες μεταμορφώσεις που κάναμε κρυφά από τους γονείς μας τα βράδια που νόμιζαν ότι κοιμόμασταν, το γέλιο του αδερφού μου στα θερινά σινεμά και το επακόλουθο των θεατών, τα κυριακάτικα τραπέζια με όλη την οικογένεια.
Μ.Κ. Κυνηγητό με τα ποδήλατα, εξερευνήσεις, βαρκάδες, ταξίδια και πολύ παιχνίδι.
Ποια ήταν η πρώτη παράσταση που παρακολούθησες στη ζωή σου;
Τ.Π. Κατά τα λεγόμενα των δικών μου ήταν ο “Οδυσσεβάχ” της Καλογεροπούλου. Κατά τη δική μου μνήμη μία επιθεώρηση που με είχε πάει η γιαγιά μου με τον Στάθη Ψάλτη, όπου σε ένα από τα σκετσάκια παρωδούσε τη «Λίμνη των κύκνων» και πετούσε πραγματικά, με ανυψωτικό μηχάνημα. Είχα πάρει και αυτόγραφο.
Μ.Κ. Η «Στρίγκλα που Έγινε Αρνάκι» από έναν περιοδεύοντα θίασο στο χωριό μου, στην Ήπειρο.
Τάνια, έχεις σπουδάσει θεατρολογία, υποκριτική και σωματικό θέατρο στην Ελλάδα και στο Λονδίνο. Πιστεύεις ότι υπάρχει συνταγή για την ερμηνεία των ρόλων;
Τ.Π. Δουλειά, δουλειά, δουλειά.
Γιατί σε κάθε παράσταση ο ηθοποιός είναι διαφορετικός;
Τ.Π. Γιατί αλλάζουν οι συνθήκες που τον καθορίζουν. Το κοινό είναι διαφορετικό, οι συνάδελφοι, οι καιρικές συνθήκες, η ίδια η ενέργειά μας που διαρκώς εξελίσσεται. Υπάρχει πάντα και το απρόβλεπτο. Όλα αυτά δεν γίνεται να μην επηρεάζουν τον ηθοποιό.
Ανάμεσα στη στιγμή που ο συγγραφέας συλλαμβάνει την ιδέα μέχρι τη στιγμή που την εκθέτει στο χαρτί, υπάρχει κάποιο πεδίο που ο ηθοποιός μπορεί να διερευνήσει;
Μ.Κ. Ναι, το υπέροχο (όχι πάντα) μυαλό του συγγραφέα.
Ποιος πιστεύεις πως είναι ο απαράβατος νόμος της σκηνής;
Τ.Π. Η αδιαπραγμάτευτη και ειλικρινής παρουσία του ηθοποιού στο εδώ και τώρα.
Πιστεύεις πράγματι πως στη θεατρική σκηνή «ο καημένος ο άνθρωπος μπορεί για λίγες ώρες να νιώσει θεός»; Ή μπορεί να συμβεί και το αντίθετο;
Μ.Κ. Στις ευτυχείς θεατρικές συναντήσεις, όλα μπορούν να συμβούν, αρκεί να είναι ανοιχτό το κανάλι επικοινωνίας ανάμεσα στο κοινό και τους ηθοποιούς.
Λένε πως με την παρατήρηση φτάνεις στη γνώση; Πώς το σχολιάζεις;
Τ.Π. Με την παρατήρηση φτάνεις στη γνώση ότι δεν γνωρίζεις τίποτα. Οπότε συνεχίζεις να παρατηρείς και να αναρωτιέσαι.
Τι σας προσέλκυσε στην Άννα Πολιτκόφσκαγια και αποφασίσατε να ανεβάσετε το έργο «Ανεπίδεκτη Διόρθωσης» του Stefano Massini.
Μ.Κ. Η Άννα Πολιτκόφκαγια ήταν μία προσωπικότητα που μας απασχολούσε για πολλά χρόνια, πριν καν τη δολοφονία της. Το πρώτο πράγμα που κέντρισε το ενδιαφέρον μας ήταν η είδηση για τη δηλητηρίασή της, ενώ βρισκόταν στο αεροπλάνο για να πάρει μέρος στις διαπραγματεύσεις στο Μπεσλάν το 2004. Μετά αρχίσαμε να ψάχνουμε και να διαβάζουμε τα γραπτά της για τους πολέμους της Ρωσίας κατά της Τσετσενίας. Ήταν και συνεχίζει να είναι μέσα από το έργο της μία εστία φωτός στο σκοτάδι που μας περιβάλει.
H ιστορία της Πολιτκόφκαγια αγγίζει το σήμερα και με ποιο τρόπο;
Τ.Π. Η ιστορία της θα αγγίζει το σήμερα στο διηνεκές. Όσο ο άνθρωπος θα έρχεται αντιμέτωπος με τον παραλογισμό των οικονομικών συμφερόντων και όσο καταπατώνται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όσο μέσα μας καίει η σπίθα που πυροδοτεί την αντίδραση αλλά και η σκληρή παραδοχή ότι τα πράγματα δύσκολα αλλάζουν. Η Πολιτκόφσκαγια αντιπροσωπεύει την πάλη του ανθρώπου με το θηρίο, δεν το αγγίζει απλά το σήμερα, το αρπάζει απ’ τον λαιμό.
Έρχονται Ρώσοι που ζουν στην Ελλάδα να παρακολουθήσουν την παράστασή σας;
Μ.Κ., Τ.Π. Δεν έχουμε καταλάβει κάτι τέτοιο. Μάλλον όχι. Έχουν έρθει όμως ένας Ελληνοουκρανός και μία Γεωργιανή και μιλήσαμε πολύ μετά και με τους δύο.
Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η Άννα Πολιτκόφσκαγια άφηνε την ασφάλεια του γραφείου της για να καλύψει δημοσιογραφικά έναν βρώμικο και επικίνδυνο πόλεμο στην Τσετσενία;
Μ.Κ. “Ήταν πράκτορας της CIA”… “Τα έπαιρνε απ’ τους Αμερικάνους”… Τα έχουμε ακούσει και αυτά… Νομίζω οι αρχές της. Αυτές φυλακίζουν μερικές φορές τη μοίρα μας.
Τ.Π. Δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά. Είχε επαφή προσωπική πια με τα θύματα του μάταιου αυτού πολέμου και ένιωθε υποχρέωση να συνεχίσει, αλλιώς κανείς δεν θα μιλούσε για ό, τι γινόταν στην Τσετσενία. Η προπαγάνδα στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ήταν ανελέητη.
Πέρα από το ποιος τράβηξε τη σκανδάλη ή ποιος ήταν ο ηθικός αυτουργός για το θάνατο της Άννας, τι ευθύνη φέρει και η εφησυχασμένη κοινωνία που δεν αντιδρά απολαμβάνοντας μια τρυφηλή ζωή εύκολου πλουτισμού;
Μ.Κ. Τη μεγαλύτερη. Το επεσήμανε και η ίδια στα γραπτά της.
«Μερικές φορές οι άνθρωποι πληρώνουν με τη ζωή τους την εκφορά της γνώμης τους δημόσια», είχε πει σε ανύποπτο χρόνο η Άννα Πολιτκόφσκαγια. Το βλέπουμε αυτό να συμβαίνει όλο και συχνότερα στις μέρες μας;
Τ.Π. Δυστυχώς. Τα πρόσφατα γεγονότα στο Παρίσι (σ.σ. Οι δολοφονίες από τζιχαντιστές γελοιογράφων του περιοδικού “Charlie Hebdo”) είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Μία επίσκεψη στις ιστοσελίδες της Διεθνούς Αμνηστίας ή των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα είναι αρκετή για να πάρουμε μια ιδέα του μεγέθους των εγκλημάτων κατά της ελευθερίας του λόγου.
Η παράσταση είναι κι ένας φόρος τιμής στους δημοσιογράφους που, σχεδόν καθημερινά, σε όλο τον πλανήτη, χάνουν τη ζωή τους προσπαθώντας να ενημερώνουν το κοινό;
Μ.Κ. Η παράσταση είναι ένας φόρος τιμής στον «άνθρωπο», ανεξαρτήτως επαγγέλματος, που προσπαθεί να παραμείνει άνθρωπος.
Σε τι έγκειται η τεχνική θεατρικής γραφής του Stefano Massini;
Μ.Κ. Σύγχρονη γραφή σχεδόν μη θεατρική που θυμίζει εφημερίδα, κοφτός λόγος ρυθμικός, εικόνες σκληρές όσο και ποιητικές, με ένα μοναδικά ιδιαίτερο τρόπο.
Ο σημερινός καλλιτέχνης οφείλει να είναι πολιτικοποιημένος, κατά τη γνώμη σου, ή όχι;
Μ.Κ. Ο καλλιτέχνης είναι πολιτικοποιημένος, συμμετέχει με τον τρόπο του στα κοινά, κι ας κρύβεται πολλές φορές πίσω απ’ το δάχτυλό του.
Τι έχει ανάγκη ο θεατής από το θέατρο σήμερα;
Τ.Π. Ένα μέρος να χωρέσει η αλήθεια του.
Η δουλειά σου σε κάνει ευτυχισμένο/η;
Μ.Κ., Τ.Π. Ναι. Πολύ!
Η ζωή του ηθοποιού έχει αγωνίες, έρευνα, ψάξιμο για ακροάσεις, απογοητεύσεις και συνεχές τρέξιμο. Πώς προσαρμόζεις την καθημερινότητά σου; Είσαι προετοιμασμένος/η ψυχολογικά για όλα αυτά;
Τ.Π. Είναι ευχάριστο το τρέξιμο όταν κάνεις τη δουλειά που αγαπάς.
Σε ποια θεατρικά έργα θα ήθελες να παίξεις και ποιους ρόλους;
Τ.Π. Οι ρόλοι και τα έργα όταν είναι καλογραμμένα είναι όλα καλοδεχούμενα. Πρωταρχικό ρόλο παίζουν οι συνεργασίες.
Μ.Κ. Θα ήθελα να παίξω σε μία ιστορία φαντασμάτων.
Ποιοι συγγραφείς σε ενδιαφέρουν ιδιαίτερα;
Τ.Π. Ο Όμηρος, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Σαίξπηρ, ο Τσέχοφ, η Γουλφ, ο Καζαντζάκης, ο Μάτεσις, ο Παναγιωτόπουλος, η Κιτσοπούλου.
Μ.Κ. Ο Τσέχοφ, ο Σαίξπηρ, ο Αισχύλος, η Σάρα Κέιν.
Τι σημαίνουν για σένα οι λέξεις:
– Συγνώμη
Μ.Κ. Μάθημα
Τ.Π. Ευκαιρία
– Έκθεση
Μ.Κ. Φόβος
Τ.Π. Βουτιά
– Ψέμα
Μ.Κ. Αλήθεια
Τ.Π. Μπλέξιμο
– Λάθος
Μ.Κ. Πρόοδος
Τ.Π. Μάθημα
– Θυμός
Μ.Κ. Οξύ
Τ.Π. Φωτιά
– Φόβος
Μ.Κ. Κράτημα
Τ.Π. Πίσω
– Χαμόγελο
Μ.Κ. Ηλιαχτίδα
Τ.Π. Φως
– Φιλία
Μ.Κ. Δύναμη
Τ.Π. Στήριγμα
– Έρωτας
Μ.Κ. Ζωή
Τ.Π. Ζωή
– Αγάπη
Μ.Κ. Αγάπη
Τ.Π. Ανάσα.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σου στίχος;
Τ.Π. «Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από γιορτή σε γιορτή», “Τρύπες”.
Μ.Κ. «… κι απ’ όσα διάβασα ένα γνωρίζω καλά,
σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος», Κατερίνα Γώγου.
Τέλος, ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Συμβιώνεις με κάποιο κατοικίδιο;
Μ.Κ., Τ.Π. Συμβιώνουμε με την Παντού, ένα ημίαιμο σκυλάκι. Τη λατρεύουμε, αυτή κάνει κουμάντο στο σπίτι.
Σας ευχαριστώ πολύ!
Μ.Κ., Τ.Π. Κι εμείς!
* Παρουσίαση από το www.catisart.gr της παράστασης “Ανεπίδεκτη Διόρθωσης”:
https://www.catisart.gr/index.php/2010-03-28-10-49-51/2886-l-r.html
