Tα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς
Έχετε προσέξει ότι από τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς λείπει ο λογικός ειρμός; Είναι ασύνδετα και δεν διέπονται από λογική συνοχή και ακολουθία; Όσο και αν προσπαθήσετε, δεν βγαίνει νόημα μεταξύ των στίχων. Δοκιμάστε όμως να τα διαβάσετε αράδα παρά αράδα. Για να τα θυμηθούμε:
Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
Ψηλή μου δεντρολιβανιά (*)
Κι αρχή καλός μας χρόνος
Εκκλησιά με τα’ άγιο θόλος (*)
Άγιος Βασίλης έρχεται
Και δε μας καταδέχεται (*)
Από την Καισαρεία
Συ είσ’ αρχόντισσα κυρία (*)
Βαστάει πένα και χαρτί
Ζαχαροκάντυο ζυμωτή (*)
Χαρτί-χαρτί και καλαμάρι
Δες και με το παλικάρι (*)
Ας δούμε πώς εξηγείται αυτή η παραδοξότητα… Η ιστορία μας διαδραματίζεται στο Βυζάντιο.
Εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών στρωμάτων άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο στις γιορτές όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.
Κάποιος νεαρός, λοιπόν, ταπεινής καταγωγής, ήταν ερωτευμένος με μια αρχοντοπούλα.
Επειδή δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό να την πλησιάσει παρά μόνο σε περίοδο εορτών για να της απευθύνει ευχές, αποφάσισε ανάμεσα στα κάλαντα του Μεγάλου Βασιλείου να εντάξει και ένα ερωτικό ποίημα που είχε συνθέσει!
Αρχίζει επομένως και βάζει ενδιάμεσους στίχους (αυτούς με τα αστεράκια).
Με αυτόν τον τρόπο και τα κάλαντα θα έλεγε ακολουθώντας τους κοινωνικούς κανόνες αλλά ταυτόχρονα θα παίνευε και το αντικείμενο του πόθου του.
Την αποκαλεί ψηλή, σαν δεντρολιβανιά.
Επειδή φορούσε ένα από τα ψηλά, τα κωνικά καπέλα με το τούλι στην κορυφή, την παρομοιάζει με Εκκλησιά με το Άγιο θόλος (θόλος εκκλησίας).
Της λέει ότι δεν τον καταδέχεται (ο Αϊ Βασίλης δεν έχει να κάνει!) γιατί είναι αρχόντισσα κυρία.
Τέλος, κλείνει με κολακείες! Τη λέει ζαχαροκάντυο ζυμωτή, δηλαδή φτιαγμένη από ζάχαρη (γλυκιά μου) και την παρακαλεί να του ρίξει μια ματιά.
Αυτά τα παράδοξα Κάλαντα αγαπήθηκαν, ειπώθηκαν και ακούστηκαν ξανά και ξανά, πέρασαν από γενιά σε γενιά και έγιναν τα πιο διαδεδομένα σε όλο τον ελλαδικό χώρο!
* Πίνακας: Κώστας Θετταλός – κάλαντα από το Αναγνωστικό της Γ΄ Δημοτικού, πρώτη έκδοση 1957. Μια από τις πιο γνωστές φιγούρες των σχολικών εγχειριδίων, αφού κόσμησε τα αναγνωστικά για περίπου μια πεντηκονταετία.
