***
Τα ιστορικά Κούλουμα του ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου ή μπαρμπα-Σπύρου στο σπίτι ατελιέ κάτω από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.
Λαγάνα και εδέσματα της Σαρακοστής με Αλίκη Βουγιουκλάκη, Τζένη Καρέζη και Γιάννη Τσαρούχη.
Καθαρά Δευτέρα του 1925. Ένας νεαρός σπουδαστής της Σχολής Καλών Τεχνών, ονόματι Σπύρος Βασιλείου, συγκεντρώνει πρώτη φορά όλους τους συμφοιτητές στο σπίτι του, για μια διαφορετική σαρακοστιανή γιορτή.
Στόχος του είναι να μεταφέρει στην καρδιά της Αθήνας την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και το ξεχωριστό άρωμα που είχε ο παραδοσιακός εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στη γενέτειρά του, το Γαλαξίδι. Μια αυθόρμητη πρωτοβουλία που έμελλε να ορίσει την αφετηρία ενός θεσμού, καθώς από το τέλος του πολέμου και για 60 ολόκληρα χρόνια στεγαζόταν στο θρυλικό σπίτι ατελιέ της οδού Γουέμπστερ 5, στη σκιά της Ακρόπολης.
Μασκαρεμένοι πολιτικοί, άψογα μεταμφιεσμένοι εφοπλιστές, με τις ευφάνταστα κομψές συζύγους τους, ζωγράφοι, ποιητές, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, πρεσβευτές, φιλότεχνοι, καρδιακοί φίλοι και αγαπημένοι γείτονες, αλλά και απλοί περαστικοί, μετά το λαϊκό γλέντι με την πατροπαράδοτη λαγάνα και την ταραμοσαλάτα στου Φιλοπάππου, έδιναν κάθε χρόνο το «παρών» στα περίφημα Κούλουμα του καταξιωμένου ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου, της συζύγου του Κικής και των θυγατέρων του, Δήμητρας και Δροσούλας, μετατρέποντας το ετήσιο οικογενειακό κάλεσμα σε ένα μοναδικό γεγονός, που πήρε διαστάσεις θρύλου στην Αθήνα του ’60 και του ’70.
Στην πραγματικότητα, δεν ήταν γλέντι ή γιορτή, αλλά ένα παραδοσιακό φεστιβάλ τέχνης και πνεύματος. Από το σαλόνι του ιστορικού νεοκλασικού παρέλασαν κάποια στιγμή οι πάντες. Από τον Ελύτη και τον Μόραλη έως την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Από τον σπουδαίο ιατρό Αγγελο Κατακουζηνό και τη σύζυγό του Λητώ έως τον Αλέκο Αλεξανδράκη με τη Νόνικα Γαληνέα. Από τον Φρέντυ Γερμανό, τον Μποστ και τον Μίκη Θεοδωράκη έως τον βουλευτή Παύλο Βαρδινογιάννη με τη σύζυγό του Λήδα Κατακουζηνού, και φυσικά ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος απολάμβανε τις χειροποίητες νοστιμιές της οικοδέσποινας Κικής Βασιλείου μετά την καθιερωμένη επίσκεψή του στου Φιλοπάππου.
Παλιός Αθηναίος, o μετρ-θρύλος της ανδρικής κομψότητας Σάντης Παπαδάτος, αναφέρει στην για τα ιστορικά Κούλουμα του Βασιλείου: «Ο Γιάννης Τσαρούχης ερχόταν πρώτος και έφευγε τελευταίος. Κουβαλούσε μαζί του ολόκληρο βεστιάριο, υπέγραφε χαρταετούς, χόρευε ασταμάτητα, τρελαινόταν για τα καλαμαράκια και την ταραμοσαλάτα και φεύγοντας έπαιρνε μαζί του ό,τι απέμενε από τον σαρακοστιανό μπουφέ». Όλοι όμως οι προσκεκλημένοι είχαν να λένε για τη μαγειρική της οικοδέσποινας, ενώ ο αξιαγάπητος μπαρμπα-Σπύρος, όπως αποκαλούσαν τον ζωγράφο οι αγαπημένοι του φίλοι, στις προσκλήσεις του έγραφε πάντα τις περίφημες «διαταγές Βασιλείου», τύπου «οι κύριοι να φέρουν μουστάκι, οι κυρίες καπελίνα και ομπρελίνα, τα παιδιά χαρταετούς».
Πολλές φορές οι χοροί και τα τραγούδια κρατούσαν δύο και τρεις ημέρες, παρουσία του ίδιου του Ζαμπέτα. Και όταν τον Μάρτιο του 1985 ο σπουδαίος ζωγράφος με τα 6.000 ζωγραφικά έργα έφυγε από τη ζωή, πρόλαβε να γιορτάσει τα Κούλουμα εκείνης της χρονιάς πλαισιωμένος από παιδιά, εγγόνια και αγαπημένους φίλους, όπως εκείνος επιθυμούσε. Τιμώντας τη μνήμη του και την αγάπη του για τη γιορτή, τα θρυλικά Κούλουμα στο σπίτι της οδού Γουέμπστερ συνέχισε έως τον θάνατό της η αγαπημένη του σύζυγος Κική, την οποία ο Βασιλείου παντρεύτηκε την ημέρα που μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα, γι’ αυτό και ο γάμος τους τελέστηκε στο τυχερό σπίτι όπου ήταν πάντα γεμάτο κόσμο, χαρά, τέχνη, χρώμα και έρωτα.
Στο σαλόνι της οδού Γουέμπστερ 5, με άψογο dress code η Μαρία Ιωαννίδου, ο Φρέντυ Γερμανός και η οικοδέσποινα Κική Βασιλείου
Ίσως γι’ αυτό κανένας άλλος πίνακας δεν έχει κατορθώσει να αποδώσει με τόση πληρότητα το πνεύμα και την ουσία της Καθαράς Δευτέρας.
***
Ο Σπύρος Βασιλείου (Γαλαξίδι 1903 − Αθήνα 1985) υπήρξε από τους δημοφιλέστερους ζωγράφους στον 20ό αιώνα αλλά και από τους πιο αντιπροσωπευτικούς εκπροσώπους της “γενιάς του 30”.
Σε έναν από τους γνωστότερους πίνακές του, λοιπόν, βλέπουμε ένα σιδερένιο τρίποδο τραπεζάκι καφενείου σε κάποια ταράτσα που κοιτά προς τον Υμηττό. Είμαστε στην ώρα του μεσημεριού, όπως μαρτυρά το ψάθινο καπέλο αλλά και ο χαρταετός που κρέμεται στα σύρματα, μετά το πρωινό πέταγμα.
Κυρίως το δείχνουν όσα υπάρχουν πάνω στο τραπέζι: λαγάνα, ελιές, χαλβάς, ταραμάς, μια πράσινη σαλάτα με μαρούλι και φρέσκο κρεμμυδάκι, μια πήλινη κανάτα με ρετσίνα και δύο ποτήρια. Στα πόδια του τραπεζιού αφημένα πρόχειρα είναι ένας χαρταετός, ένα καπέλο και μια μαγκούρα. Κάτω δεξιά, στον τοίχο, μια παιδική ζωγραφιά μέσα στην οποία είναι η υπογραφή του δημιουργού με την ημερομηνία του έργου.Ο πίνακας αποδίδει άριστα το λιτό πνεύμα με τα λιγοστά όσο και απαραίτητα εδέσματα της ημέρας. Η λαϊκότητα προβάλλεται ιδιαίτερα με την επιδιορθωμένη μαγκούρα. Το όλο έργο είναι ένας έπαινος στις αξίες που διέπουν την απλή και καθημερινή ζωή, στην ουσία που βρίσκεται στο μέτρο και όχι στην υπερβολή. Ένας ύμνος στην παράδοση αυτού του τόπου αλλά και στους απλούς ανθρώπους που τον κατοικούν…
