«Μια θάλασσα για το χειμώνα»
Του Μάνου Σ. Στεφανίδη
Ομότιμου καθηγητή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιστορικού τέχνης, Μέλους της Εταιρείας Συγγραφέων.
«Οι πίνακες του Κώστα Σπυριούνη, πάντα μακρόστενοι και μινιμαλιστικοί, επιμένουν σ’ έναν μακρινό ορίζοντα και σε ένα τοπίο γυμνό, απέριττο στο οποίο κυριαρχούν οι κάθετοι στύλοι της ΔΕΗ σαν σύμβολα μιας επικοινωνίας που δεν ευοδώθηκε.
Στην γκαλερί Σκουφά είδαμε την καλύτερη ως τώρα έκθεσή του, τους “Λουόμενους”, την οποία οργάνωσε το Ίδρυμα – Μουσείο του Γιάννη Τσαρούχη σαν ένα τιμητικό αφιέρωμα τόσο στη μνήμη του μεγάλου δασκάλου όσο και στο έργο του αγαπημένου μαθητή.
Γενικά στη ζωγραφική του Σπυριούνη κυριαρχούν τα ψυχρά χρώματα, τα γκριζοπράσινα, τα φαιά, οι σουρντίνες, μπλε κηλίδες θάλασσας πλάι σε εξουδετερωμένες ώχρες σαν ανθρώπινα ίχνη πάνω στο χιόνι. Πάνω στο χιόνι! Δεν ξέρω αλλά όλα τα έργα αυτού του ζωγράφου με το τόσο διακριτό ύφος, με παραπέμπουν στο χειμώνα… Αυτό προκύπτει από την πολύ συγκεκριμένη παλέτα την οποία επιλέγει και από αυτήν την εμμονή στην οριζοντιότητα, στη σιωπή ενός τοπίου στο οποίο δεν συμβαίνει τίποτα. Ποτέ. Στην επικράτεια του λευκού που σπάνια κηλιδώνεται και του ελάχιστου που αποκτά συμβολικά φορτισμένο όγκο. Τον όγκο ενός ολιγόλογου χαϊκού.
Τώρα όμως οι λουόμενοι, τα μικρά παιδιά που πλατσουρίζουν στην παραλία, οι ενήλικες που χαλαρώνουν αμέριμνοι κοιτώντας το βάθος του ορίζοντα που δεν τελειώνει, είναι προφανές πως αναφέρονται στο καλοκαίρι. Σε ζέστη και σε σώματα πυρακτωμένα. Από έναν ήλιο όμως του μεσονυκτίου! Απόμακρος σουρεαλισμός στο ελληνικό καλοκαίρι; Προσέξτε και κάτι ακόμα: Κατ’ ουσίαν έχουμε ένα θαλασσινό τοπίο χωρίς όμως θάλασσα!
Ενώ εμένα με κατατρύχει κι εδώ το ίδιο, αυτό σύνδρομο της παγωνιάς που προανέφερα. Γιατί άραγε; Κυρίως γιατί ο ζωγράφος πάντα αναφέρεται στο παρελθόν, προσπαθεί να οπτικοποιήσει, να χρωματίσει τις ξεθωριασμένες εικόνες μιας μνήμης πολύ μακρινής, εικόνες που έχουν παγώσει. Ίσως για αυτό οι ζωγραφικές του μοιάζουν με παλιές, κιτρινισμένες φωτογραφίες που έχουν πάρει φως. Για αυτό και είναι τόσο τρυφερά μελαγχολικό το αποτέλεσμα. Θέλω τέλος να υπογραμμίσω τη βιρτουοζιτέ τους που όμως ποτέ δεν καταλήγει στην επίδειξη. Ιδιαίτερα οι φιγούρες των λουομένων έχουν αποδοθεί με αληθινά υπαινικτική μαεστρία. Με ελάχιστες πινελιές. Και μου θυμίζουν τις ανάλογες ακουαρέλες των γυμνών ανδρών που κοιτάνε τη θάλασσα σαν τον Οδυσσέα, του Γιάννη Τσαρούχη.
Επειδή η καλή ζωγραφική φτιάχνεται μεν με ελάχιστα μέσα αλλά και πλούσιο, εσωτερικό βίωμα. Και είναι τότε που μπορεί να αφορά στους περισσότερους. Αφού πρόκειται για τη ζωή που ζήσαμε κάποτε και τώρα κρέμεται εκεί, παγωμένη αλλά όχι νεκρή, στον απέναντι τοίχο…
Σημείωση: Έγραφα για την προηγούμενη έκθεση του Κώστα Σπυριούνη:
…Το να δίνεις μορφή στο αόρατο. Αυτό κι αν αποτελεί συνθήκη αθανασίας. Κι αν η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, ίσως και να μην το θέλει, κάνει όμως το θαύμα της αλλιώς. Καθιστά τα υποκείμενά της πιο συνειδητοποιημένα, πιο γενναία στην απελπισία τους. Και τι είναι τέλος πάντων τέχνη; Ο ανθρώπινος δρόμος και ο ανθρώπινος τρόπος προς μιαν ιδιοτελή αθανασία. Ένα αστείο που μπορεί να οργανώσει το χάος, το έπαθλο της μελαγχολίας. Η ζωγραφική του Κώστα Σπυριούνη, έχοντας εντυπωσιακά ωριμάσει την τελευταία δεκαετία, ξέρει να χειρίζεται με ευαισθησία και γνώση θέματα δύσκολα, όπως είναι η μοναξιά των τόπων και των ανθρώπων, το ταξίδι, η λαχτάρα για το άγνωστο, ο φόβος για αυτό που μας ξεπερνάει, η αγάπη για τα άψυχα και τα έμψυχα. Γιατί αυτό σημαίνει ζωγραφική: το να εμψυχώνεις αυτό που για τους πολλούς δεν υπάρχει…
ΥΓ. Το θέμα των λουομένων υπήρξε δημοφιλέστατο από τις απαρχές του μοντερνισμού και τον Σεζάν ως τους δικούς μας βιρτουόζους του μεσοπολέμου και τον Νικόλαο Λύτρα. Νομίζω πως ξέρω το λόγο. Διερωτώμαι, εσείς τί φαντάζεστε»;
(*) Το κείμενο του κ. Μάνου Σ. Στεφανίδη, είναι από τη σελίδα του στο Facebook.
Ταυτότητα έκθεσης
«Και το θέρος, ήδη παρήλθεν…»
Του Κώστα Ι. Σπυριούνη
Ατομική έκθεση
Στο λεύκωμα με έργα του ζωγράφου υπάρχουν κείμενα της Νίκης Γρυπάρη (Προέδρου του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη), των ποιητών Γιώργου Χρονά και Χάρη Μεγαλυνού καθώς και του καθηγητού Πανεπιστημίου της Βοστώνης Ευμόλπου Συναδηνού.
Διάρκεια έως και το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου
Στην Gallery Skoufa
Σκουφά 4, Κολωνάκι
Αθήνα 106 73
Τηλέφωνο: 210 364 3025
Ώρες λειτουργίας
Δευτέρα, Τετάρτη: 10 π.μ. έως 4 μ.μ.
Τρίτη, Πέμπτη: 10 π.μ. έως 9 μ.μ.
Παρασκευή: 10 π.μ. έως 8 μ.μ.
Σάββατο: 10.30 π.μ. έως 4 μ.μ.
