Ο Renato Carosone (3 Ιανουαρίου 1920 – 20 Μαΐου 2001), γεννημένος Renato Carusone, ήταν Ιταλός μουσικός και συνθέτης. Επρόκειτο για εξέχουσα προσωπικότητα της ιταλικής μουσικής σκηνής του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Ήταν επίσης σύγχρονος ερμηνευτής της λεγόμενης canzone napoletana, του παραδοσιακού τραγουδιού της Νάπολης.
Ο Carosone, μεγαλύτερος από τρία αδέλφια, γεννήθηκε στη Νάπολη. Σπούδασε πιάνο στο Ωδείο της Νάπολης και απέκτησε το πτυχίο του το 1937, όταν ήταν μόλις 17 ετών. Σύντομα, υπέγραψε συμβόλαιο ως αρχηγός μπάντας για μια περιοδεία στην Αφρική, με αποτέλεσμα να εργαστεί στην πόλη της Αντίς Αμπέμπα ως πιανίστας. Στην πόλη αυτή θα γίνει μια εξέχουσα προσωπικότητα της μουσικής σκηνής, ερμηνεύοντας με το συγκρότημά του πολλές επιτυχίες της εποχής. Επέστρεψε στην Ιταλία μόνο το 1946, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Παρά την επιτυχία του στο εξωτερικό, ο Carosone ήταν ξένος στο ιταλικό κοινό. Έπρεπε να αρχίσει τη σταδιοδρομία του ξανά, παίζοντας πιάνο για μικρά συγκροτήματα χορού. Αυτές οι νέες παραστάσεις του επηρεάστηκαν έντονα από τους νέους ρυθμούς και τα στυλ μουσικής που είχε συναντήσει κατά τη διάρκεια της δεκαετούς απουσίας του από την ιταλική μουσική σκηνή.
Το 1949 του ζητήθηκε να συγκροτήσει μια μπάντα για το χορό ενός σωματείου. Ύστερα από μερικές ακροάσεις, υπέγραψε με τον Ολλανδό κιθαρίστα Peter van Houten και τον Ναπολιτάνο τυμπανιστή Gegè Di Giacomo. Έτσι γεννήθηκε το Trio Carosone. Το τρίο έγινε κουαρτέτο με την προσθήκη του Ούγγρου Τσιγγάνου μουσικού Elek Bacsik στο μπάσο, την κιθάρα και το βιολί.
Στη συνέχεια ο Van Houten και ο Bacsik εγκατέλειψαν την ομάδα για να ακολουθήσουν σόλο καριέρα. Ο Gegè Di Giacomo παρέμεινε με τον Carosone, ο οποίος ήλθε σε επαφή με άλλους μουσικούς για να δημιουργήσει τελικά μια πραγματική μπάντα.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, ο Carosone έγινε ακόμα πιο δημοφιλής, η ορχήστρα του ήταν σε μεγάλη ζήτηση τόσο στην Ιταλία όσο και στο εξωτερικό, και οι πωλήσεις τους έφτασαν σε ύψη – ρεκόρ.
Το τραγούδι του “Torero” -γραμμένο ειδικά για μια ισπανική περιοδεία- παρέμεινε για 14 εβδομάδες στο νούμερο 1 στη λίστα των ΗΠΑ. Το “Torero” μεταφράστηκε σε 12 γλώσσες και μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταγραφεί σχεδόν τριάντα εκδοχές του. Στις 5 Ιανουαρίου 1957 ο Carosone και η μπάντα του ξεκίνησαν μια επιτυχημένη αμερικανική περιοδεία με αρχική συναυλία στην Κούβα. Αυτή η περιοδεία ολοκληρώθηκε με μια θριαμβευτική παράσταση στο διάσημο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης.
Αποχώρηση
Στην ακμή της σταδιοδρομίας του, ο Carosone ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τη μουσική, το 1960. “Προτιμώ να συνταξιοδοτηθώ τώρα που βρίσκομαι στην κορυφή της καριέρας μου, από το να βασανίζομαι αργότερα από την αμφιβολία ότι η μόδα yè-yè και οι νέοι στρατοί που φορούν μπλου τζιν μπορεί να σβήσουν όλα αυτά που έχω πετύχει σε τόσα χρόνια εργασίας”, είπε. Η απόφασή του προκάλεσε σάλο. Κάποιοι μάλιστα υποπτεύθηκαν σκοτεινές εγκληματικές απειλές. Μακριά από το προσκήνιο, ο Carosone στράφηκε σε άλλα ενδιαφέροντα, κυρίως στη ζωγραφική.
Επιστροφή
Στις 9 Αυγούστου 1975 ο Carosone επέστρεψε με μια τηλεοπτική συναυλία. Ακολούθησε το μουσικό ντεμπούτο του με ζωντανές συναυλίες, παραστάσεις στο Φεστιβάλ Μουσικής του Σαν Ρέμο και τηλεοπτικές εμφανίσεις μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Ρεπερτόριο
Πολλές από τις επιτυχίες του ήταν αποτέλεσμα της μακράς και γόνιμης συνεργασίας του με τον στιχουργό Nicola Salerno, ο οποίος χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Nisa. Μπορούσαν να καταλάβουν ο ένας τον άλλον τέλεια. Μόνον ένας υπαινιγμός του Carosone αρκούσε, και ο Nisa έγραφε μια αστεία, πνευματώδη μικρή ιστορία. Τα «O suspiro», «Torero», «Tu vuò fà l’americano», «Mambo Italiano», «Caravan Petrol», «Pigliate na pastiglia», «O Sarracino» ήταν από τις μεγαλύτερες επιτυχίες τους.
Λίγα διάσημα τραγούδια στο ρεπερτόριο του Carosone δεν γράφτηκαν από τον Nisa: “… E la barca tornò sola” (μια ζωντανή παρωδία ενός τραγουδιού που ερμήνευσε ο Gino Latilla στο μουσικό φεστιβάλ του Σαν Ρέμο το 1954), “Tre numeri al lotto Maruzzella” (αφιερωμένο στη σύζυγό του) και το “O russo e ‘a rossa”.
Έκανε τέσσερα άλμπουμ με την Capitol Records, το “Honeymoon in Rome”, το “Renato Carosone!”, το “Carnevale Carosone” και το “Blue Italian Skies”.
Ο Carosone πέθανε στις 20 Μαΐου 2001 στην ηλικία των 81 ετών στη Ρώμη της Ιταλίας.
Το τραγούδι
Το “Tu vuò fà l’americano” (“Θέλεις να είσαι Αμερικανός”) είναι ένα διάσημο τραγούδι γραμμένο στη ναπολιτάνικη γλώσσα. Στη μνήμη μας είναι πιο φρέσκο από την ταινία ο “Ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ”.
Ο Renato Carosone έγραψε το τραγούδι σε συνεργασία με τον Nicola “Nisa” Salerno το 1956. Συνδυάζοντας swing και jazz, έγινε ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του. Η μουσική γράφτηκε από τον Carosone σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ανάγνωση των στίχων του Nisa. Ο τραγουδιστής και συνθέτης πίστεψε αμέσως στην αξία του τραγουδιού και πράγματι έγινε πολύ μεγάλη επιτυχία.
Η πρωτότυπη έκδοση του τραγουδιού του Carosone πραγματοποιήθηκε από αυτόν στην ταινία “Toto, Peppino e le fanatiche” (σκηνοθεσία του Mario Mattoli, 1958). Το τραγούδι τραγουδήθηκε από τη Σοφία Λόρεν το 1960 στην αμερικανική ρομαντική κομεντί “It Started in Naples” του Melville Shavelson.
Επίσης ερμηνεύτηκε από τον Rosario Fiorello στην ταινία του 1999, “The Talented Mr. Ripley”.
Οι στίχοι μιλούν για έναν Ιταλό που επηρεάζεται από τον αμερικανικό τρόπο ζωής, πίνει ουίσκι με σόδα, χορεύει σε rock ‘n roll, παίζει μπέιζμπολ και καπνίζει τσιγάρα Camel, αλλά εξαρτάται ακόμα οικονομικά από τους γονείς του. Το τραγούδι θεωρείται γενικά μια σάτιρα της αμερικανικοποίησης που συνέβη στα πρώτα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Νότια Ιταλία ήταν ακόμα μια αγροτική, παραδοσιακή κοινωνία.
Σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα “La Repubblica”, το “Tu vuò fa l americano” είναι το οριστικό hit single της καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του Carosone, καθώς αποχώρησε από τη μουσική το 1960, μόλις τέσσερα χρόνια μετά την κυκλοφορία του τραγουδιού.
1) Renato Carosone (Πιάνο). 2) Gegè Di Giacomo (τύμπανα). 3) Raf Montrasio (Mandolin). 4) Pieo Giorgetti (Bass). 5) Gianni Tozzi Rambaldi (Ocarina) · 6) Tonino Grottole (σαξόφωνο και κλαρινέτο).
Οι στίχοι στα ελληνικά
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικάνο
Φοράς παντελόνια μ’ ετικέτα εμφανή…
τo καπελάκι με το γείσο ανασηκωμένο…
περνάς κορδωτός απ’ το Τουλέτο
σαν παλικαράς, να τους κάνεις να σε κοιτάν
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικάνο
‘μερικάνο, ‘μερικάνο…
μ’ άκου με, ποιος στο ζητά;
Θέλεις να ‘σαι μεσ’ τη μόδα
μα σαν πιεις ουίσκι σόδα
είσαι λιώμα πιο μετά…
Χορεύεις το ροκ’εν’ρολ
παίζεις μπέιζμπολ
μα τα λεφτά για τα Κάμελ
ποιος σ’ τα ‘δωσε; Το πορτοφόλι της μαμάς!
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικάνο
‘μερικάνο, ‘μερικάνο…
μα γεννήθηκες στην Ιταλία!
μ’ άκου με, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα
εντάξει ναπολιτάνε;
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικά
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικά!
Πώς μπορούν να σε καταλάβουν όσοι σε θέλουν πολύ
αν τους μιλάς μισά αμερικάνικα;
Όταν κάνεις έρωτα κάτω απ’ το φεγγάρι
πως σου ‘ρχεται να πεις “I love you”;
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικάνο
‘μερικάνο, ‘μερικάνο…
μ’ άκου με, ποιος στο ζητά;
Θέλεις να ‘σαι μεσ’ τη μόδα
μα σαν πιες ουίσκι σόδα
είσαι λιώμα πιο μετά…
Χορεύεις το ροκ’εν’ρολ
παίζεις μπέιζμπολ
μα τα λεφτά για τα Κάμελ
ποιος σ’ τα ‘δωσε; Το πορτοφόλι της μαμάς!
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικάνο
‘μερικάνο, ‘μερικάνο…
μα γεννήθηκες στην Ιταλία!
μ’ άκου με, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα
εντάξει ναπολιτάνε;
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικά
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικά!
Θέλεις να παριστάνεις τον αμερικάνο
‘μερικάνο, ‘μερικάνο…
μ’ άκου με, ποιος στο ζητά;
Θέλεις να ‘σαι μεσ’ την μόδα
μα σαν πιεις ουίσκι σόδα
είσαι λιώμα πιο μετά…
Χορεύεις το ροκ’εν’ρολ
παίζεις μπέιζμπολ
μα τα λεφτά για τα Κάμελ
ποιος σ’ τα δωσε; Το πορτοφόλι της μαμάς!
***
Renato Carosone – Tu vuo’ fa’ l’americano
“You wanna be like an american” – (Parody 1956)
You wear trousers with a stamp behind,
You wear an old hat in an old italian way,
You stroll through the main streets, ringing the bell,
posing a bully-cool to have people looking at you.
You wanna be like an american,
an american, an american.
Listen to me! Who’s asking to you?
You want to live trendy,
but if you drink whisky and soda,
then you feel dizzy.
You dance rock and roll,
you play baseball,
but who’s giving you money to buy cigarettes?
Is it from your Mom’s bag ?!
You wanna be like an american,
an american, an american,
but you were born in Italy,
listen to me! There is nothing to do!
Okay neapolitan, You wanna be like an american,
You wanna be like an american.
You wanna be like an american,
You wanna be like an american.
You wanna be like an american,
an american, an american,
but you were born in Italy,
listen to me! There is nothing to do!
Okay neapolitan, You wanna be like an american,
You wanna be like an american.
Whisky and soda and rock and roll,
Whisky and soda and rock and roll,
Whisky and soda and rock and roll.
You wanna be like an american,
You wanna be like an american.
***
Original Neapolitan (it’s slang, not italian)
Renato Carosone – Tu vuò fà l’americano (1956)
Puorte e cazune cu’nu stemma arrete,
‘na cuppulella c’a visiera aizate.
Passe scampanianno pe’ Tulede
comme a’nu guappe pe’ te fà guarda’.
Tu vuò fà l’americano!
‘mericano, ‘mericano,
siente a me, chi t’ho fa fa?
Tu vuoi vivere alla moda,
ma se bevi whisky and soda
po’ te siente ‘e disturba’.
Tu abballe ‘o rock and roll
tu gioche a baseball
ma ‘e sorde pe’ ‘e Cammel chi te li dà?
La borsetta di mammà!
Tu vuò fa l’americano,
‘mericano, ‘mericano,
ma si nato in Italy,
siente a me, nun ce sta niente ‘a fa’
Okay, napulitan,
Tu vuò fà l’america’
Tu vuò fà l’america’
Tu vuò fà l’america’
Tu vuò fà l’america’
Tu vuò fà l’americano
‘mericano, ‘mericano,
ma si nato in Italy,
siente a me nun ce sta niente ‘a fa’.
Okay, napulitan, tu vuò fà l’america’,
tu vuò fà l’america’.
Whisky and soda and rock and roll,
Whisky and soda and rock and roll,
Whisky and soda and rock and roll.
Tu vuò fà l’america’,
Tu vuò fà l’america’.
Whisky and soda and rock and roll,
Whisky and soda and rock and roll,
Whisky and soda and rock and roll.
***
Españoles (más o menos!)
Llevas pantalones con marca en el trasero
Una gorra con la visera hacia arriba
Andas campaneando por Toledo
como un chulo, para hacerte notar
Quieres hacerte el americano
óyeme, ¿quién te pide que lo hagas?
Tú quieres vivir a la moda,
pero si bebes “whisky and soda”
luego te sientes mareado
Tú bailas rock and roll
tú juegas al béisbol
pero el dinero para el Camel
¿quién te lo da? ¿El monedero de mamá?
Quieres hacerte el americano
pero naciste en Italy
óyeme: no hay nada que hacer
¿ok, napolitano?