17.8 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

“Όλα τα βουβά πρόσωπα”. Οι ensemble23 υπογράφουν μια ιστορική τραγωδία για τον έρωτα και την εξουσία

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Πρέπει να έχει κανείς έναν έρωτα, ένα μεγάλο έρωτα, για να του εξασφαλίζει άλλοθι στις αδικαιολόγητες απερισκεψίες και επιπολαιότητες που μας κυριεύουν όλους. Πόσω μάλλον αν αυτός είναι βασιλιάς και τα πάθη του έρωτα βάζουν σε κίνδυνο το βασίλειό του.

Να κοιμηθούν αγκαλιά, να μπερδευτούν τα όνειρά τους. Ίσως μόνον αυτό να αρκούσε στον δυστυχή ερωτευμένο Εδουάρδο Β΄ για να χαρίσει ακόμα και το βασίλειό του στον αγαπημένο του Πιρς Γκάβεστον. Το βασίλειό του για το αντικείμενο του πόθου του.

Μία παράσταση βασισμένη στην ιστορική τραγωδία του Christopher Marlowe «Εδουάρδος Β΄», αναφερόμενη σε ιστορικά πρόσωπα του 1307, μας παρουσίασε η Θεατρική Ομάδα ensemble23, σε σκηνοθεσία Ευάγγελου Κοσμίδη, στο φεστιβάλ του Off Off Athens του θεάτρου Επί Κολωνώ. Τίτλος της “Όλα τα βουβά πρόσωπα”.

Κρίστοφερ Μάρλοου

Ο Κρίστοφερ Μάρλοου (Καντέρμπερι, Κεντ, 1564 – Ντέπτφορντ, 1593) ήταν Άγγλος θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, ηθοποιός και μεταφραστής, ο σπουδαιότερος πρόδρομος του Σαίξπηρ στην αγγλική δραματουργία, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε την εποχή των ελισαβετιανών χρόνων. Ένα από τα σημαντικά επιτεύγματα του Μάρλοου ήταν ότι καθιέρωσε τον ανομοιοκατάληκτο στίχο στη δραματική ποίηση. Ο Μάρλοου είχε τραγικό και πρόωρο τέλος, όταν δολοφονήθηκε ύστερα από καβγά σε ταβέρνα. Επίσης, ο Μάρλοου θεωρείται ως ένας από τους συγγραφείς ορισμένων έργων του Σαίξπηρ, σύμφωνα με τη μελέτη του ιστορικού της τέχνης Τζέιμς Σαπίρο. Έγραψε τα θεατρικά έργα “Ταμερλάνος ο Μέγας” (Tamburlaine the Great), εκδ. 1590, “Η τραγική ιστορία του δόκτορα Φάουστους” (The Tragical History of D. Faustus), εκδ. 1604, “Η πολυτάραχη βασιλεία και ο οικτρός θάνατος του Εδουάρδου Δευτέρου, βασιλιά της Αγγλίας” (The Troublesome Raigne and Lamentable Death of Edward Second, King of England), εκδ. 1594, “Η πασίγνωστη τραγωδία του πλούσιου Εβραίου της Μάλτας” (The Famous Tragedy of the Rich Jew of Malta), εκδ. 1633, και την ποιητική σύνθεση “Ηρώ και Λέανδρος” (Hero and Leander), εκδ. 1598.

Ο Μάρλοου είχε τεράστια και πολύπλευρη μόρφωση, αστείρευτη φαντασία, ανυπότακτο πνεύμα, έντονη αίσθηση ενός ηθικού συστήματος αξιών, ωστόσο πλήρως αποστασιοποιημένου από τη θρησκευτικότητα. Ταυτόχρονα είχε έντονη την επιθυμία να βλασφημεί καθετί που ερχόταν σε αντίθεση με το σύστημα σκέψης του και να καβγαδίζει με τους ανθρώπους που το εξέφραζαν. Ο Τόμας Στερνς Έλιοτ αποκάλεσε τον Μάρλοου ως “τον πιο βαθυστόχαστο, τον πιο βλάσφημο από τους συγχρόνους του” και “το πιο φιλοσοφημένο, αν και ανώριμο, πνεύμα από τους ελισαβετιανούς δραματικούς συγγραφείς”.

Στον “Εδουάρδο Β΄” ο ιδεολογικός ριζοσπαστισµός του Μάρλοου συνυπάρχει µε την οµοφυλοφιλία του και όλα αυτά µε την τολµηρή ποιητικότητα του έργου του που οι σύγχρονοί του περιγράφουν ως λαµπρό και µαζί «τρελό» ή διαβολικό και που επηρεάζει βαθύτατα το Σαίξπηρ ειδικά στα ιστορικά του έργα. Σε αυτή την τραγωδία κατόπτρων, που πρωτοπαίχτηκε το 1593, παρουσιάζει πρώτη φορά στην ελισαβετιανή σκηνή το πρόβλημα της ριζικής αντίστασης σ’ έναν ανάξιο ηγεμόνα και το επεξεργάζεται με εξαιρετική τόλμη.

Ο Εδουάρδος Β΄ της Αγγλίας (Edward II of England, 25 Απριλίου 1284 – 21 Σεπτεμβρίου 1327) ήταν βασιλιάς της Αγγλίας και δούκας της Ακουιτανίας (1307-1327). Ο τέταρτος γιος και διάδοχος του βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου Α΄ και της Ελεονώρας της Καστίλης και ο πρώτος Άγγλος μονάρχης που ίδρυσε κολέγια, τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Καίμπριτζ.

Έγινε διάδοχος του αγγλικού θρόνου μετά το θάνατο του μεγαλύτερου αδελφού του, Αλφόνσου, και μεγάλωσε στην αυλή ενός δεσποτικού και αυταρχικού πατέρα που προσέλαβε το 1298 για φίλο του γιου του τον ευγενή από τη Γασκώνη, Πιρς Γκάβεστον. Σύντομα συνδέθηκαν τόσο στενά μεταξύ τους, που ειπώθηκε ότι υπήρχε μεταξύ τους ομοφυλοφιλική σχέση, ενώ ο νεαρός Εδουάρδος ήταν έτοιμος να του παραχωρήσει βασιλικούς τίτλους. Εξοργισμένος ο συντηρητικός ηλικιωμένος βασιλιάς έδιωξε τον Γκάβεστον από την αυλή, παρά τις έντονες αντιρρήσεις του γιου του, που όταν έγινε βασιλιάς (1307) τον επανέφερε.

Τα ερωτικά πάθη του Εδουάρδου ισοπεδώνουν το βασίλειό του και ο ίδιος βιώνει τις καταστροφικές συνέπειες της αλόγιστης εξουσίας.

Των πράξεών του είχε προηγηθεί η Μάγκνα Κάρτα, που υπήρξε το πιο πολύτιμο εξαγώγιμο προϊόν της Μεγάλης Βρετανίας προς τον υπόλοιπο κόσμο. Ο πρωτότυπος τίτλος του εγγράφου στα λατινικά είναι Magna Carta Libertatum (Μεγάλος Χάρτης των Ελευθεριών) και ως «Μάγκνα Κάρτα» έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη εμβρυακή μορφή διακήρυξης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι αλήθεια ότι η «Μάγκνα Κάρτα» προστάτευε πρώτα τα δικαιώματα των ευγενών και του ανώτερου κλήρου και ύστερα των άλλων τάξεων. Έχει, όμως, σημασία το ότι για πρώτη φορά καθορίζονταν και προστατεύονταν βασικά δικαιώματα πολιτών κι έμπαιναν περιορισμοί στην αυθαιρεσία του μονάρχη.

Ο Μάρλοου γνωρίζει τους μηχανισμούς άσκησης της εξουσίας από μέσα και οδηγεί σε αποφάσεις διόλου θεολογικής αλλά πολιτικής φύσεως. Για τις αγριότητες του εμφυλίου και την ερείπωση της χώρας όλοι είναι υπεύθυνοι: ο βασιλιάς, η βασίλισσα, οι ευνοούμενοι, η εκκλησία, οι ευγενείς. Η εκθρόνιση του νεαρού ομοφυλόφιλου βασιλιά Εδουάρδου είναι συνέπεια των πράξεων και των παραλείψεών του, είναι πολιτική ποινή. Από το έργο αυτό απουσιάζει το θεϊκό δίκαιο. Είναι ένα έργο βαθιά πολιτικό. Μέσα από την περιγραφή της φρίκης, του κυνισμού και της σκληρότητας, ο Μάρλοου σπάει τη στιλπνή και λαμπερή επιφάνεια ενός καταρρέοντος στην πραγματικότητα πολιτισμού και καταδεικνύει πως η στυγνή και ανελέητη πάλη για την εξουσία όχι μόνο δεν έχει κανένα μεγαλείο, αλλά μπορεί να ισοπεδώσει έναν λαό, μια χώρα. Η γυμνή πάλη για εξουσία φέρνει παντού την καταστροφή. Το δίκαιο μοιάζει να μην είναι με το μέρος κανενός. Το αδιέξοδο είναι απόλυτο. “Η ήττα είναι τελεσίδικη”. Ο καταιγιστικός ρυθμός προλαβαίνει και ανατρέπει τις κρίσεις, μετακινεί από τη μια σκηνή στην άλλη συμπάθειες ή αντιπάθειες για τα πρόσωπα του έργου, παραπλανά κυριολεκτικά το θεατή, δίνοντάς του την εντύπωση ότι τον καθοδηγεί προς την έξοδο του λαβύρινθου, και τελικά συνθέτει έναν τεράστιο, πολυεπίπεδο πίνακα που αποτελείται από υποκειμενικές επιμέρους σκηνές.

Το έργο υπήρξε εξαιρετικά τολμηρό για την εποχή του, καθώς φανέρωνε ολοζώντανα τη σύγκρουση μεταξύ ευγενών και βασιλιά, που σταδιακά οδηγεί τη χώρα σε εμφύλιες συγκρούσεις με καταστρεπτικά αποτελέσματα και για τις δύο μαχόμενες πλευρές. Η Αναγέννηση του Μάρλοου μυρίζει απαίσια. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο “Εδουάρδος Β΄” είναι το πιο καλοφτιαγμένο έργο σε όλη την ελισαβετιανή και ιακωβιανή δραματουργία.

Όταν ο Εδουάρδος ο Β΄ επαναφέρει από την εξορία τον αγαπημένο του Γκάβεστον, την ημέρα που ανεβαίνει στον θρόνο, την ίδια μέρα κηδεύεται και ο πατέρας του. Αμέσως του χαρίζει πλούτη, δύναμη και πολιτικά αξιώματα, γεγονός που τον φέρνει σε αντίθεση με τους ευγενείς και τον κλήρο, αλλά και με τη σύζυγό του, βασίλισσα Ισαβέλλα, που παραγκωνισμένη κάνει τα πάντα για να ξανακερδίσει την εύνοιά του.

Την ίδια στιγμή που η χώρα κατατρύχεται από εσωτερικά προβλήματα, την ώρα που απειλείται από εξωτερικούς εχθρούς, η προκλητική συμπεριφορά του παρασυρμένου από το πάθος Εδουάρδου Β΄ προκαλεί τη συστράτευση όσων έχουν αντίθετα συμφέροντα. Η διαφθορά της εξουσίας, το τυφλό ερωτικό πάθος και οι συνεχείς δραματικές ανατροπές δίνουν στο έργο ακατανίκητο ρυθμό θρίλερ.

Η θεατρική ομάδα δούλεψε με βάση το ερώτημα: «Τι συμβαίνει όταν υπάρξει η δυάδα σε έναν κόσμο αποτελούμενο από συντονισμένες μονάδες;».

Ο βασιλιάς ανακαλύπτει έναν καινούργιο κόσμο, αυτόν της ηδονής. Αλλά ποιο είναι το τίμημα;

Η φράση του Εδουάρδου στον αγαπημένο του Γκάβεστον, μας θυμίζει ποιος είναι ο καταλύτης της τραγωδίας:

…Φτάνει να σε έβλεπα να μου χαμογελάς και να με παίρνεις αγκαλιά…

Πλημμυρισμένο από βία και ερωτισμό, το έργο φέρνει στην επιφάνεια την εμμονή του συγγραφέα με τη σκοτεινή πλευρά του πόθου. Αποπειράται να εκφράσει τις αντιφάσεις του χαρακτήρα του ανθρώπου και της ζωής, άλλοτε αποτυπώνοντας την πραγματικότητα και άλλοτε υπερβαίνοντάς την. Οι επιρροές του και οι αισθητικές του καταβολές είναι από το γοτθικό μυθιστόρημα, τον έρωτα, την πολιτική, τον αθεϊσμό και κυρίως τη χιουμοριστική του διάθεση. Μέχρι την έλευση του Σαίξπηρ, ο Μάρλοου κατείχε ηγετική θέση στη σκηνή της Βρετανίας ενώ οι βικτωριανοί τον θεωρούσαν λυρικό και επιδεικτικό ποιητή περισσότερο και λιγότερο θεατρικό συγγραφέα. Επηρέασε διάφορους κατοπινούς συγγραφείς όπως τον Τζων Μάρστον (John Marston), τον Μάικλ Ντρέυτον (Michael Drayton) και τον Τζωρτζ Πηλ (George Peele). O Ουίλιαμ Σαίξπηρ τον μνημονεύει στο έργο “Όπως αγαπάτε” (As You Like It), στο έργο “Άμλετ” στον μονόλογο του Πύρρου και στο έργο “Τρικυμία”.

Πόσοι από μας γνωρίζουμε, λοιπόν, ότι ελισαβετιανό θέατρο δεν σημαίνει μόνο Σαίξπηρ; Και πόσοι ότι τραγωδία δεν σημαίνει μόνο Aρχαία Ελλάδα;

Στο «Όλα τα βουβά πρόσωπα», η ομάδα ensemble23 πειραματίζεται με το αιματοβαμμένο κείμενο και ο Ευάγγελος Κοσμίδης διακρίνεται για την εξαιρετική και διεισδυτική σκηνοθετική ματιά του. Αν και φρέσκια, η παράσταση δεν προδίδει σε τίποτα τη σχεδόν μεσαιωνική ατμόσφαιρα του κειμένου. Συντηρεί ένα μαύρο χιούμορ σε όλη τη διάρκειά της και δεν είναι πυροτέχνημα εύκολου σαρκασμού.

Οι αρετές της ομάδας και των ερμηνευτών, ηθοποιών και μουσικών, Δημήτρη Βαλιώτη (τύμπανα), Γιώργου Γκρίνια, Ιάσωνα Ζάραγκα (σαξόφωνο), Χάρη Ηλιάδη, Εμμανουέλλας Κοντογιώργου, Μάριου Μορφίδη (πιάνο), Αντωνίας Τεκνετσίδου, είναι έκδηλες.

Μια ομάδα πολύ δεμένη, συμπαγής και ομοιογενής επιχείρησε ένα ταξίδι στο ανοιχτό πέλαγος που λέγεται θέατρο.

Πρόσφερε ένα κράμα κωμικών και τραγικών στοιχείων, μια παράσταση για να φοβηθείς, να αναρωτηθείς και να γελάσεις. Μια παράσταση με εύστοχες φωνές ανάλαφρης διάθεσης.

Ευφάνταστη η διασκευή του ελισαβετιανού, λαϊκού -κατά βάση- δημιουργήματος. Η ευχάριστη και περιεκτική δραματουργία των Ευάγγελου Κοσμίδη και Μάριου Κωνσταντίνου υποδηλώνει γνώση των γραπτών και άγραφων κανόνων του θεάτρου. Τα λιτά και λειτουργικά σκηνικά της Χρύσας Γκούμα συνέβαλαν στην αρμονική παρουσίαση του έργου. Ο Ευάγγελος Μαρούλης επιδέξια έντυσε με φως και σκιές τη σκηνή και έδωσε την αίσθηση της φόρμας στην παράσταση. Αισθητικό κριτήριο, δημιουργική φαντασία, ταλέντο υποκριτικό, ευελιξία και προσαρμοστικότητα χαρακτηρίζει τη Θεατρική Ομάδα ensemble23 στο σύνολό της.

Είθε η νεανική αλλά ώριμη αυτή θεατρική δουλειά -εφόσον υποστεί μεγαλύτερη επεξεργασία- να παιχτεί και αλλού, ώστε να έχουν ακόμη περισσότεροι θεατές τη δυνατότητα να θαυμάσουν τι μπορούν να κάνουν μια χούφτα νέοι άνθρωποι με μηδέν προϋπολογισμό, αλλά με πολύ πάθος, φαντασία και μεράκι.

Συντελεστές:

Θεατρική Ομάδα ensemble23

Σκηνοθεσία: Ευάγγελος Κοσμίδης

Δραματουργία: Ευάγγελος Κοσμίδης, Μάριος Κωνσταντίνου

Σκηνογραφία: Χρύσα Γκούμα

Φωτισμοί: Ευάγγελος Μαρούλης

Ερμηνεία:

Δημήτρης Βαλιώτης (τύμπανα), Γιώργος Γκρίνιας, Ιάσωνας Ζάραγκας (σαξόφωνο), Χάρης Ηλιάδης, Εμμανουέλλα Κοντογιώργου, Μάριος Μορφίδης (πιάνο), Αντωνία Τεκνετσίδου

  • “Όλα τα βουβά πρόσωπα”. Το παρακολούθησα την Παρασκευή 23 Ιουνίου 2017, στις 20:45, στην κεντρική σκηνή του θεάτρου “Επί Κολωνώ”. Η παράσταση δόθηκε στο πλαίσιο του φεστιβάλ Off Off Athens
  • Διάρκεια παράστασης: 50 λεπτά

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -