Η Κατερίνα αρνείται να παίξει με τους κανόνες του παιχνιδιού, όπως αυτοί ορίζονται από μια ανδροκρατούμενη κοινωνία. Οι άνδρες τρομάζουν μπροστά στην οξυδέρκειά της και την αποφεύγουν. Την αποκαλούν “διάβολο”, “στρίγκλα” και τη στολίζουν με τα χειρότερα κοσμητικά επίθετα. Μέχρι που εμφανίζεται ο Πετρούκιο, ο μόνος άξιος να διακρίνει το χάρισμα πίσω από την επιθετική της συμπεριφορά.
Και την ερωτεύεται βαθιά. Η χημεία τους είναι εκρηκτική και το “ημέρωμα” απολαυστικό, αφού εκείνος επιλέγει να την αφοπλίσει με τα ίδια της τα όπλα. Μια απόλυτη ερωτική ιστορία, που καταλήγει σε έναν τρελό, αντισυμβατικό γάμο…
Μια σύγχρονη απόδοση του σαιξπηρικού έργου «Το ημέρωμα της στρίγκλας», που εστιάζει στο παιχνίδι των δύο φύλων, στους φόβους που εγκλωβίζουν και στον έρωτα που απελευθερώνει, παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη, σε σκηνοθεσία Ηλέκτρας Ελληνικιώτη και μετάφραση Ερρίκου Μπελιέ, στην κεντρική σκηνή του θεάτρου «Επί Κολωνώ».
Οι καλοί ηθοποιοί που παίζουν στην παράσταση δείχνουν την κατάρτισή τους και το ταμπεραμέντο τους κι αυτό από μόνο του οδηγεί σε μια ξεκαρδιστική κωμωδία, που γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό από το κοινό. Η κωμωδία τους έχει δροσερά, νεανικά και εμπνευσμένα στοιχεία. Αποφεύγουν ευφυώς δε τις κακοτοπιές του υπερβολικού λυρισμού και του σοβαροφανούς παιξίματος. Μια παράσταση σφιχτή, ζωντανή που συγκεντρώνει όλο το νόημα του σαιξπηρικού κειμένου. Με τους εξαιρετικούς νέους, αλλά και λίγο παλαιότερους, ηθοποιούς Φλώρα Καλομοίρη, Ανδρέα Κοντόπουλο, Κώστα Τριανταφυλλόπουλο, Σταύρο Μερμήγκη, Γεράσιμο Πετικάρη, Εβίτα Παπαστόιτση, Νίκο Καραπάνο, Σόλωνα Τσούνη, Χρήστο Καπενή, Ντόρη Μάντζαρη. Δεν θέλω να ξεχωρίσω κάποιον, διότι τους θεωρώ ισάξιους.
Η σκηνοθεσία της Ηλέκτρας Ελληνικιώτη διακρίνεται από μια εκλεπτυσμένη τεχνική, μοντέρνα και θετικά απλή, που αποδίδει με ακρίβεια τη διάθεση του έργου.
Ένας ευγενής στήνει μια φάρσα σ’ ένα μεθυσμένο κάνοντάς να πιστέψει ότι είναι, στην πραγματικότητα, άρχοντας. Ντύνει το μεθυσμένο με ρούχα αριστοκρατικά, τον πείθει ότι είναι πάμπλουτος και ότι η παράσταση που θα παρακολουθήσει δίνεται προς τιμήν του. Μια εισαγωγή γραμμένη με μαεστρία από τον Σαίξπηρ, που πρόκειται να περιγράψει στη συνέχεια την ιστορία της Κατερίνας και του Πετρούκιο. Η κωμωδία που θα ακολουθήσει, το υπόλοιπο «Ημέρωμα της στρίγκλας», είναι ένα θέατρο εν θεάτρω.
Ο Πετρούκιο θεραπεύει την Κατερίνα από τους κακούς της τρόπους, υπερβάλλοντας στη συμπεριφορά του ώστε να μοιάζει σχεδόν παρανοϊκός. Το ερώτημα σχετικά με το ποιος θεραπεύει ποιον σ’ αυτόν το γάμο παραμένει αναπάντητο, ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο γάμος διατηρεί την ισχύ του, ενάντια σ’ έναν υποταγμένο κόσμο, υψώνοντας ένα κοινό μέτωπο αξιοθαύμαστης εριστικότητας, που εκδηλώνεται με μεγαλύτερη δεξιοτεχνία στην Κατερίνα απ’ ό, τι στον αγαπημένο της, έναν άνδρα που βρυχάται.
Ο Σαίξπηρ, συγγραφέας ανεξάντλητος σε ευφυΐα, ταλέντο και ευαισθησία, κάνει σαφείς αναφορές και υπαινιγμούς στο αγαπημένο του βιβλίο, που ήταν οι «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου. Σε ένα παιχνίδι μεταμφιέσεων – μεταμορφώσεων εμπλέκονται οι χαρακτήρες του «Ημερώματος», όπως συμβαίνει και σε άλλα έργα του συγγραφέα. Οι ήρωες είναι απορροφημένοι στο όνειρο, ένα όνειρο το οποίο η Κατερίνα και ο Πετρούκιο δεν θα χρειαστεί να εγκαταλείψουν. Η κοινή πραγματικότητα που θα μοιραστούν βασίζεται κατά κάποιον τρόπο σ’ ένα είδος συνωμοσίας εναντίον μας. Ο Πετρούκιο συνεχίζει να κοκορεύεται και η Κατερίνα κυβερνά εκείνον και το νοικοκυριό τους παίζοντας πάντα το ρόλο της μετανοημένης στρίγκλας.
Ορισμένοι, και κυρίως ορισμένες, ισχυρίζονται ότι η Κατερίνα παντρεύεται τον Πετρούκιο ενάντια στη θέλησή της. Αυτό είναι μέγα ψέμα. Αν και πρέπει να διαβάσει κανείς προσεκτικά το έργο για να το διακρίνει, ο Πετρούκιο έχει δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι η Κατερίνα τον έχει ερωτευτεί από την πρώτη στιγμή. Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς; Έχοντας γίνει επιθετική από την εξουσία του φοβερού πατέρα Μπατίστα, ο οποίος δείχνει προτίμηση στην… αυθεντική στρίγκλα, τη νεότερη Μπιάνκα, η περήφανη Κατερίνα επιθυμεί απελπισμένα σωτηρία. Ο αλαζόνας Πετρούκιο προκαλεί διπλή αντίδραση μέσα της. Εξωτερικά δείχνει μεν άγρια οργή, μέσα της όμως έχει γοητευτεί από την αρρενωπότητά του.
Η συνεχής δημοτικότητα του έργου δεν οφείλεται στη σαδιστική διάθεση των ανδρών θεατών αλλά στην ερωτική έλξη που συνεπαίρνει εξίσου τα δύο φύλα. «Το Ημέρωμα της στρίγκλας» είναι περισσότερο μια ρομαντική κωμωδία παρά μια φάρσα. Η αμοιβαία σκληρότητα του Πετρούκιο και της Κατερίνας αγγίζουν με πρωτόγονο τρόπο το κοινό, όμως το χιούμορ σ’ αυτή τη σχέση είναι ιδιαίτερα πνευματώδες. Στην πραγματικότητα ο Πετρούκιο είναι ένας αξιαγάπητος τσαρλατάνος, ιδανικός για την Κατερίνα, που ζητά ν’ απελευθερωθεί από την τρέλα της οικογένειάς της, η οποία είναι χειρότερη κι από τα καμώματα του Πετρούκιο. Παρά τους βρυχηθμούς του, ο Πετρούκιο μέσα του είναι κάτι διαφορετικό, κάτι που η Κατερίνα αναγνωρίζει, διαβλέπει και μαθαίνει να ελέγχει, στο τέλος μάλιστα με τη δική του συναίνεση. Ο λεκτικός τους πόλεμος ξεκινά με επιθέσεις που έχουν το χαρακτήρα της ερωτικής πρόκλησης, αλλά μετά το γάμο ο Πετρούκιο παίζει άλλο παιχνίδι, υπερβάλλοντας με παιδιάστικα ξεσπάσματα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η Κατερίνα, όσα βάσανα κι αν έπρεπε να υπομείνει ως προς το φαγητό, το ντύσιμο, τις ιδιοτροπίες του, ουσιαστικά μόνο μια στιγμή αγωνίας περνά. Φοβάται, τη μέρα του γάμου της, ότι ο Πετρούκιο, ο οποίος την έχει αφήσει επίτηδες να περιμένει, θα την παρατήσει. Σε κανέναν δεν αρέσει να τον παρατάνε, αλλά εδώ δεν πρόκειται για την αγωνία που μπορεί να έχει μια νύφη απρόθυμη να παντρευτεί. Η Κατερίνα είναι πραγματικά ερωτευμένη και νιώθει ανήμπορη μπροστά στις τρέλες του Πετρούκιο, επειδή αναρωτιέται μήπως πρόκειται για ένα φαρσέρ, έναν άνδρα επιπόλαιο. Ο Σαίξπηρ, που είχε ανοιχτή προτίμηση στους γυναικείους χαρακτήρες από τους ανδρικούς, επεκτείνει την έννοια του ανθρώπινου ήδη σ’ αυτό το πρώιμο έργο, με το λεπτό υπαινιγμό ότι οι γυναίκες έχουν μια πιο αληθινή αίσθηση της πραγματικότητας.
«Το ημέρωμα της στρίγκλας» αποτελεί ένα από τα πρώτα έργα (για πολλούς ενδεχομένως και το πρώτο) του μεγάλου Άγγλου δραματουργού. Το έγραψε σε ηλικία περίπου 29 χρόνων. Γι’ αυτό πρόκειται για μια κωμωδία που μιλάει για την αγάπη με έναν πολύ νεανικό τρόπο, υποστηρίζοντας, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι όποιος αγαπάει πραγματικά, παιδεύει. Στην αρχή, δηλαδή, γιατί στην πορεία, ημερώνεται… «Η αγάπη όλα τα υπομένει». Η αγάπη είναι υποταγή.
Ο Μπατίστα έχει δυο κόρες, την Κατερίνα και την Μπιάνκα. Πλήθος μνηστήρων συρρέουν για την όμορφη και γλυκιά φαινομενικά Μπιάνκα, αλλά ο Μπατίστα είναι ανένδοτος. Η Μπιάνκα θα παντρευτεί, τονίζει προς πάσα κατεύθυνση, μόνον εφόσον βρεθεί γαμπρός για την Κατερίνα πρώτα. Η Κατερίνα, όμως, είναι τόσο δύστροπη, οξύθυμη και κακότροπη που κανείς δε θέλει να την παντρευτεί. Γι’ αυτό και οι δύο φιλόδοξοι μνηστήρες της Μπιάνκα, ο ηλικιωμένος Γκρέμιος κι ο Ορτένσιος, αποφασίζουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να βρουν γαμπρό στην Κατερίνα κι έτσι να ανοίξει ο δρόμος για την κατάκτηση της Μπιάνκα. Ο Πετρούκιος καταφτάνει στην πόλη για να βρει νύφη και μαθαίνει από το φίλο του Ορτένσιο για την Κατερίνα. Και βάζει σκοπό, όχι μόνο να παντρευτεί την Κατερίνα, αλλά και να την ημερώσει και να τη μετατρέψει σε μια γλυκιά και υπάκουη σύζυγο. Κι ενόσω ο Πετρούκιος «εκπαιδεύει» την Κατερίνα και η Κατερίνα «εκπαιδεύει» τον Πετρούκιο, τρεις άντρες κονταροχτυπιούνται για την καρδιά της Μπιάνκα, ο Γκρέμιος, ο Ορτένσιος και ο Λουκέντιος. Καθένας στήνει το δικό του σχέδιο για να την προσεγγίσει και να την κατακτήσει και κάπου εκεί είναι που τα πράγματα μπερδεύονται.
Η σκηνοθέτις επέλεξε να τοποθετήσει χρονικά την εποχή σε μια ιδιαίτερα αντρική περίοδο, ένα μεσοδιάστημα δύο παγκοσμίων πολέμων, όταν ο άνδρας αναζητούσε τρόπους να ισχυροποιήσει την εξουσία του, να εδραιώσει την κοινωνική του ταυτότητα σε μια προσπάθεια χειραγώγησης της γυναίκας, η οποία γινόταν πλέον φανερό ότι αναλάμβανε δράση σε πολλούς τομείς.
Τα σκηνικά είναι εξαιρετικά. Λιτά και ατμοσφαιρικά. Τα κοστούμια πανέμορφα και κομψότατα, ιδιαίτερα των γυναικών.
Μια παράσταση που προσεγγίζει το αναγεννησιακό πνεύμα του Σαίξπηρ για χιούμορ, ανάγκη για συνύπαρξη και αγάπη. Τρία στοιχεία κοινά για όλες τις εποχές, ακόμα και για τη δική μας.
Συντελεστές
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Ηλέκτρα Ελληνικιώτη
Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές
Σκηνικά: OR design
Κοστούμια: Νικόλ Παναγιώτου
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Μουσική επιμέλεια: Ζώης Χαλκιόπουλος
Διανομή
Κατερίνα: Φλώρα Καλομοίρη
Πετρούκιος: Ανδρέας Κοντόπουλος
Μπατίστας: Κώστας Τριανταφυλλόπουλος
Γκρέμιος, Βικέντιος: Σταύρος Μερμήγκης
Λουκέντιος: Γεράσιμος Πετικάρης
Μπιάνκα: Εβίτα Παπαστόιτση
Ορτένσιος: Νίκος Καραπάνος
Τράνιος: Σόλων Τσούνης
Γκρούμιος, Μπιοντέλλος: Χρήστος Καπενής
Χήρα: Ντόρη Μάντζαρη
Πού παίζεται και ποιες ημέρες
“Επί Κολωνώ”
Ναυπλίου 12 και Λένορμαν, Κολωνός
Ημέρες παραστάσεων: Δευτέρα και Τρίτη
Περίοδος παραστάσεων: έως 8 Ιανουαρίου 2013
