Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Σίγουρα ορισμένα πράγματα είναι καλύτερα να τα συζητάμε. Και καμιά φορά ένας ξένος είναι το καταλληλότερο πρόσωπο για κάτι τέτοιο. Ένας ταξιτζής, ένας πωλητής, κάποιος που συναντάμε στη στάση των λεωφορείων. Ακόμα καλύτερα ένας συνεπιβάτης στο τρένο, κάποιος που δεν πρόκειται να συναντήσουμε ξανά, κι αν τον συναντήσουμε μπορούμε απλούστατα να κάνουμε πως δεν τον ξέρουμε. Δε βρίσκετε;
Ειδικά τη στιγμή που το τρένο μπαίνει σ’ ένα ακόμη από τα τούνελ της διαδρομής κι ο θόρυβος καλύπτει τη φωνή μας την ώρα που αποκαλύπτουμε το προσωπικό μας μυστικό, τότε η λύτρωση είναι ακόμα μεγαλύτερη. Ο θεατής δεν έμαθε. Έμαθε όμως ο παράξενος επιβάτης που κάθεται δίπλα μας. Εκείνος ξεκινά την κουβέντα κάθε φορά, στήνοντας ένα παιχνίδι με τον καθένα ξεχωριστά.
Τέσσερις επιβάτες σε ένα βαγόνι τρένου. Το έργο είναι «Ο Τερματικός Σταθμός» του Κωνσταντίνου Δ. Τζαμιώτη, σε σκηνοθεσία Ορέστη Τάτση, που παίζεται στο θέατρο «104». Τέσσερις μυστηριώδεις συναντήσεις στο ίδιο βαγόνι, στην ίδια θέση, στην ίδια διαδρομή. Ο ένας, εκείνος ο παράξενος τύπος, τους ωθεί να του εκμυστηρευτούν κάτι απ’ τη ζωή τους.
Όλοι είμαστε επιβάτες που κατεβαίνουν διαρκώς σε λάθος σταθμό και κάθε φορά μας φαίνεται ευκολότερο να ξεκινήσουμε τα πάντα από την αρχή με βάση αυτό το σφάλμα, παρά να περιμένουμε το επόμενο τρένο. Ως την επόμενη φορά που θα αποδειχθούμε το ίδιο απρόσεχτοι. Όλοι μας ίδιοι. Κανένας διαφορετικός. Όλοι ικανοί να απαιτήσουμε τα πάντα. Να κάνουμε υπομονή για να τα αποκτήσουμε. Μόλις όμως μας ζητηθεί κάτι, το βάζουμε στα πόδια.
Για να πετύχει την αποστολή του ένα σύγχρονο έργο, είναι ανάγκη να παρουσιάσουμε στη σκηνή σύγχρονους ήρωες. Τους μικροαστούς που καθορίζουν το κλίμα της εποχής αλλά και χαρακτήρες πιστούς σε ιδέες, με επίγνωση και συνείδηση. Η απορία να είναι πάντα παρούσα για τον θεατή. Όπως συμβαίνει και στον «Τερματικό Σταθμό».
«Κανείς τους. Ούτε ένας. Αν υπήρχε έστω και ένας τόσα χρόνια θα τον είχα συναντήσει. Αλλά δεν υπάρχει ούτε ένας που να καταλαβαίνει. Που να μην πηγαίνει πουθενά, που να μην έρχεται από πουθενά, να αναγνωρίζει τέλος πάντων τη σημασία τούτης της διαδρομής. Να εκτιμά κάποιον που ζει εδώ».
Οι τέσσερις ηθοποιοί που πρωταγωνιστούν μέσα από τη σκηνική δράση και την αδράνεια, μέσα από τις εύγλωττες σιωπές και την αμφίσημη ομιλία, μέσα από αλλιώτικες θεατρικές οδούς και, φυσικά, με ελλειπτικό λόγο αλλά και ποιητικούς υπαινιγμούς, θέτουν διαχρονικά ερωτήματα για την ανθρώπινη ύπαρξη.
Η αποξένωση, η ψυχική κούραση, η ματαιότητα της κυκλικής ύπαρξης, η απόγνωση καταδιώκουν τους ήρωες, που γνωρίζουν καλά ότι ζουν στη γη και δεν υπάρχει θεραπεία γι’ αυτό…
Το να ρωτήσουμε ποιος είναι ο επιβάτης δεν έχει νόημα. Ίσως είναι ένας άγγελος, ίσως η ζωή που συνεχίζεται άσκοπα και απρόσκοπτα, ίσως ένας κριτής ή ένας εξομολογητής ή μια ανώτερη δύναμη. Δεν θα μας απασχολήσει λοιπόν η ταυτότητα του παράξενου επιβάτη, του Επιβάτη Β. Έχει μικρή σημασία για μας. Απλώς το έργο λέγεται «Τερματικός Σταθμός» και αυτό κάτι σημαίνει. Η διαδρομή έχει την αξία. Οι ήρωες θα μπορούσαν να είναι τέσσερις άνθρωποι, όπως θα μπορούσαν να είναι και οι τέσσερις πλευρές του ίδιου ανθρώπου. Ο Α φέρει το γήινο στοιχείο, ο Δ την παρόρμηση και το συναίσθημα, η Γ (ο κλόουν) την κίνηση του σώματος και ο Β το πνευματικό, τη λογική, την εσωτερική περιπλάνηση.
Ο «Τερματικός Σταθμός» του Κωνσταντίνου Δ. Τζαμιώτη είναι έργο πρωτίστως ακουστικό. Μια πικρή κωμωδία, ρεαλιστική και σουρεαλιστική. Ο λόγος του, άλλοτε αδρός και ευθύγραμμος σαν γεωμετρικό σχέδιο και άλλοτε σπασμωδικός και βραχύς σαν ήχος κουρδιστού παιχνιδιού.
Μια παραβολή είναι το έργο. Οι ήρωες δεν προβαίνουν σε καμιά συγκεκριμένη πράξη γιατί ακριβώς ο συγγραφέας στοχεύει να αποδώσει μια ζωή που διανύεται, μια ζωή απραξίας και νωθρότητας. Άλλωστε, γι’ αυτό οι σιδηροδρομικές εταιρείες έφτιαξαν τους τερματικούς σταθμούς. Για να μας απαλλάξουν από τον κόπο του αδιάκοπου πήγαινε-έλα.
Ο απέριττος κόσμος του Τζαμιώτη περιλαμβάνει χαρακτήρες που διαβιούν στη ζώνη του λυκόφωτος. Περαστικούς που ο ένας είναι ριζωμένος στο παρελθόν, οι άλλοι δύο στο μέλλον. Ο καταλύτης σηματοδοτεί ένα κομβικό σημείο στο ίχνος του χρόνου.
Αγγίζει τους ανθρώπους του σήμερα, που θέλουν να απεγκλωβιστούν από τις άσχημες κοινωνικές συνθήκες και που όμως είναι παγιδευμένοι από τον ίδιο τον τρόπο της ζωής τους.
Ένα έργο για τη χαμένη αίσθηση της ζωής, την απουσία της διερώτησης και τη βαθιά απώλεια των διαδρομών μας. Από τον Κωνσταντίνο Δ. Τζαμιώτη, υποψήφιο συγγραφέα για το βραβείο μυθιστορήματος στα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας.
Συντελεστές
Η μουσική του Πέτρου Μάλαμα, η επιμέλεια κίνησης της Πωλίνας Κρεμαστά και οι φωτισμοί του Θωμά Οικονομάκου έγιναν με τρόπο ανταποκρινόμενο στο γενικό πλαίσιο της παράστασης, η οποία έχει υψηλό θεατρικό επίπεδο. Στη δημιουργία της επιζητούμενης ατμόσφαιρας, ψυχρής, ουδέτερης, τυπικής, συνέβαλαν και τα σκηνικά – κοστούμια του Κωνσταντίνου Ζαμάνη.
Ερμηνείες
Επιβάτης Α: Παναγιώτης Ξενάκης. Επιφυλακτικός, ενίοτε επιτηδευμένος. Ερμηνεύτηκε με έμφαση, ισορροπία και είχε αμεσότητα και νηφαλιότητα.
Επιβάτης Β: Άρης Τσαμπαλίκας. Ντυμένος στα μαύρα. Αινιγματικός, υπόγεια ειρωνικός, συχνά εκρηκτικός, εκκεντρικός και πληθωρικός. Επίσης σοφός. Mε ζεστό και θλιμμένο χαμόγελο. Παίχτηκε με ωριμότητα, συγκίνηση και υπέροχη παιδική αθωότητα.
Επιβάτισσα Γ: Διονυσία Σακελλαρίου. Απλή, δροσερή και εντυπωσιακή. Χαριτωμένη σκηνική απουσία, ωραία κίνηση.
Επιβάτης Δ: Στέλιος Πατσιάς. Νεαρός, ανυπόμονος, εύστροφος, αν και συγκυριακά καταβεβλημένος. Πρόσφερε ένταση, νεύρο και συναίσθημα στην παράσταση.
* Ο σκηνοθέτης Ορέστης Τάτσης τίποτα δεν κινητοποίησε άνευ λόγου και αιτίας. Έφτιαξε μια παράσταση συμβολική, από το λιτό βαγόνι μέσα στο οποίο διαδραματίζεται, μέχρι τους διαλόγους που κάνουν έναν ατέρμονο κύκλο, χωρίς να καταλήγουν πουθενά. Μια παράσταση που, χωρίς ανατροπές και συγκεκριμένες ενέργειες, σε κρατά μέχρι το τέλος καθηλωμένο.
* Σημείωμα Σκηνοθέτη: “Ακουσίως συνεπιβάτες σε μια διαδρομή που δεν τη διαλέξαμε. Επιβεβαιώνουμε ο ένας την ύπαρξη του Άλλου χτυπώντας τις χορδές της ευαισθησίας μας. Ο ένας πλάι στον άλλο προχωράμε τόσο μόνοι, ενώ αρκεί να απλώσουμε το χέρι για να αλλάξουμε διαδρομή. Η εγγύτητα και η απόσταση δεν είναι ποτέ ζήτημα τόπου”.
Ορέστης Τάτσης
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Ορέστης Τάτσης
Σκηνικά – κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Μουσική: Πέτρος Μάλαμας
Επιμέλεια κίνησης: Πωλίνα Κρεμαστά
Φωτισμοί: Θωμάς Οικονομάκος
Βοηθός σκηνοθέτη: Σπυριδούλα Βάνα
Βοηθός σκηνογράφου: Ιωάννα Λισγάρα
Φωτογραφίες: Άννα Ταγκάλου
Παίζουν:
Επιβάτης Α: Παναγιώτης Ξενάκης
Επιβάτης Β: Άρης Τσαμπαλίκας
Επιβάτισσα Γ: Διονυσία Σακελλαρίου
Επιβάτης Δ: Στέλιος Πατσιάς
Πληροφορίες
Κωνσταντίνος Δ. Τζαμιώτης
“Τερματικός σταθμός”
Θέατρο “104”
Τιμή εισιτηρίου: γενική είσοδος 12 ευρώ, μειωμένο/φοιτητικό 8 ευρώ
Διάρκεια παράστασης: 90’ χωρίς διάλειμμα
Παραστάσεις: Τετάρτη και Πέμπτη στις 21.15
Τηλ. κρατήσεων: 2103455020, www.104.gr
