Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η επιτυχία παραστάσεων όπως τα “Γράμματα στη Νόρα” της ομάδας Abnormal στο Μπάγκειον το 2018 ή της παράστασης “Άγιοι Σχεδόν”, που είχα παρακολουθήσει το 2014 στο Φεστιβάλ Off Off Athens του θεάτρου Επί Κολωνώ, είναι μια σαφής ένδειξη για την ύπαρξη ενός θεατρόφιλου κοινού που διψά για υψηλής ποιότητας θεατρική δημιουργία.
Τα “Γράμματα στη Νόρα”, το εμβληματικό έργο του James Joyce, βασισμένο στη μετάφραση της Κατερίνας Σχινά, επέστρεψε φέτος και παρουσιάζεται αυτή τη φορά στο Faust – Bar-Theatre-Arts. Η παράσταση είναι βασισμένη στις ερωτικές επιστολές του συγγραφέα Τζέημς Τζόυς και συνοδεύεται από πιάνο επί σκηνής.
Η Πηνελόπη Φλουρή και η Ομάδα Abnormal καταπιάνονται με το σπάνιο και ατόφιο υλικό των ερωτικών επιστολών του Τζέημς Τζόυς προς τη Νόρα Μπαρνάκλ.
Η σκηνοθέτις, αξιοποιώντας την ποιητική διάσταση των επιστολών, δημιουργεί ένα ονειρικό και ταυτόχρονα παρανοϊκό σύμπαν. Το έργο επιχειρεί μία ανατομία και ανασύνθεση του έρωτα. Η σκηνοθετική προσέγγιση τοποθετεί το έργο σε ένα α-χωρικό, α-χρονικό πλαίσιο, όπου μόνο οι ημερομηνίες των επιστολών θυμίζουν ότι η ιστορία αυτή εξελίχτηκε έναν αιώνα πριν. Το πιάνο γίνεται ζωντανός οργανισμός, η δόνηση από τα πλήκτρα και η δόνηση των λέξεων ενώνονται σε κραυγές αγωνίας.
Η Πηνελόπη Φλουρή, έχοντας αποφοιτήσει από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, εργάστηκε για ένα διάστημα σε ασφαλιστική εταιρεία ως γραμματέας. Ένα απόγευμα επιστρέφοντας από τη δουλειά, μέσα στο μετρό την έπιασε μια ανεξήγητη μελαγχολία. Είναι από αυτές τις στιγμές που κάποιος ξέρει ότι πρέπει να πάρει μια μεγάλη απόφαση. Να ακολουθήσει μια άλλη πορεία και να αποδεχθεί αυτό που πραγματικά είναι. Δίχως να καθυστερήσει την αλλαγή της πορείας της ή να την αναβάλει, να την αγνοήσει, να την αμφισβητήσει ή και να την αναιρέσει, στράφηκε σ’ αυτό που πραγματικά αγαπούσε. Δίχως να φοβάται το άγνωστο, άνοιξε ένα νέο κύκλο στη ζωή της. Τον κύκλο του θεάτρου.
Απέδειξε με τη μέχρι τώρα πορεία της ως ηθοποιός και σκηνοθέτις το ξεχωριστό, μεταμορφώσιμο υποκριτικό ταλέντο της αλλά και την πνευματική της ικανότητα να οικοδομεί ολοκληρωμένα και να κοσμεί με προσωπικά χαρακτηριστικά ένα ανθρώπινο πλάσμα.
Σολίστας ηθοποιός, η Πηνελόπη σπούδασε στην Ανώτερη Δραματική Σχολή “Αρχή” της Νέλλης Καρρά. Έχει παίξει -μεταξύ άλλων- στις παραστάσεις “Ο ξένος” (2016), “Hahnemann Vol. 1” (2019), “Συνέβη χθες” (2013), “Ζητούνται Χαμένοι Οικολόγοι” (2012).
Στον κινηματογράφο έχει παίξει σε δύο μεγάλου μήκους ταινίες, “Το Κυπαρρίσι του Βυθού” και “Μητριαρχία”, του Νίκου Κορνήλιου και οι δύο.
Στα “Γράμματα στη Νόρα” του Τζόυς προσφέρει μια εξαιρετική και άκρως ενδιαφέρουσα ερμηνεία με απλότητα, φυσικότητα, θέρμη και πικρό χιούμορ, μορφοποιώντας θαυμάσια θεατρικά το έργο ενός συγγραφέα σπάνιας ρώμης, πρωτοπόρου του μοντερνισμού, που κατά πολλούς θεωρείται ο κορυφαίος του 20ού αιώνα.
“Δέξου με στην ψυχή της ψυχής σου”, ικετεύει ο Τζόυς, “και τότε θα γίνω στ’ αλήθεια ο ποιητής της φυλής μου”. Οι επιστολές του Τζέημς Τζόυς προς την ισόβια σύντροφό του και μητέρα των παιδιών του Νόρα Μπάρνακλ είναι ένα συγκινητικό χρονικό του έρωτά τους: χιούμορ, λυρισμός, έξαρση και αμφιβολία, ομολογίες πίστης και εκρήξεις οργής, νυγμοί ζήλιας και παραδοχές συντριβής, θρησκευτικό δέος και όρκοι λατρείας εναλλάσσονται πάνω σ’ έναν σταθερό καμβά υφασμένο από αγωνία για επικοινωνία και πόθο για σωματική και ψυχική ταύτιση.
Ο συγγραφέας θέλει τη Νόρα πηγή έμπνευσης και συνένοχό του, μαθήτριά του και καθοδηγήτριά του, ερωμένη του και εξομολόγο του. Επιζητεί δε τη συνεχή συνομιλία τους, ακόμη κι όταν εκείνη “δεν ακούει”.
Τρυφερές, ακραίες, τολμηρές, κάποτε έως και βωμολοχικές, οι επιστολές του μεγάλου συγγραφέα προς την αγαπημένη του αποτυπώνουν ένα δημιουργικό πνεύμα σε συνεχή έξαρση και αποκαλύπτουν τα συναισθήματα και τις εμπειρίες που τόσο εξαίσια μετουσιώθηκαν στον “Οδυσσέα”.
Μια παράσταση υπέροχη, ποιητική, ερωτική. Μια παράσταση με ψυχή, που αξίζει να παρακολουθήσετε!
*Μεγάλωσα στο Ηράκλειο της Κρήτης, σε μια περιοχή που λέγεται Ξηροπόταμος. Πλημμύριζε πάντα τους χειμώνες στις κακοκαιρίες. Τα καλοκαίρια όμως μαζευόμασταν τα παιδιά της γειτονιάς σε ένα στενό αδιέξοδο και παίζαμε ποδόσφαιρο αγόρια – κορίτσια. Μου άρεσε να είμαι στο τέρμα και να αποκρούω. Ήμουν καλή στο να αποκρούω επιθέσεις τότε.
Υπάρχει μια μνήμη που θα έλεγες ότι σε καθόρισε ως άνθρωπο;
*Θυμάμαι τον παππού μου που έγραφε σε βιντεοκασέτες όλες τις ταινίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Καθόμασταν με την αδελφή μου τα Σαββατοκύριακα και τις βλέπαμε. Εγώ για αντάλλαγμα του έφτιαχνα ελληνικό καφέ όπως μου είχε μάθει. Μετρημένο σε φλιτζανάκια.
Πότε συνειδητοποίησες ότι θα γίνεις ηθοποιός;
*Είχα ήδη τελειώσει το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Νομικής και δούλευα λίγο καιρό σε μια ασφαλιστική εταιρεία σαν γραμματέας. Ένα απόγευμα φεύγοντας από τη δουλειά μέσα στο μετρό με έπιασε μια μελαγχολία. Είναι από αυτές τις στιγμές που ξέρεις ότι πρέπει να πάρεις μια μεγάλη απόφαση. Να βρεις μια άλλη πορεία να ακολουθήσεις και να αποδεχθείς αυτό που πραγματικά είσαι. Σκεφτόμουν: Είναι λάθος αυτή η ζωή. Το ήξερα ήδη από φοιτήτρια ότι είχα καλλιτεχνικές ανησυχίες. Ήμουν σε θεατρική ομάδα στον δήμο Αγίου Δημητρίου και παρακολουθούσα μαθήματα στο Θέατρο των Αλλαγών. Εκεί γνώρισα ανθρώπους που με παρότρυναν να δώσω εξετάσεις σε δραματική σχολή κι έτσι έγινε. Έδωσα στην “Αρχή” της Νέλλης Καρρά κι αυτό ήταν για μένα η αρχή.
Πώς δημιουργήθηκε η Ομάδα Abnormal;
*Η ομάδα Abnormal δημιουργήθηκε μόλις τελείωσα τη Δραματική Σχολή, το 2012. Βρεθήκαμε μερικοί άνθρωποι με κοινό όραμα τη δημιουργία παραστάσεων. Φτιάξαμε ένα έργο το “Συνέβη χθες” του Mark Ravenhill, που πήγε σε αρκετά Φεστιβάλ και κατέληξε στα Αισχύλεια στην Ελευσίνα. Ήταν μια όμορφη διαδικασία με αγνότητα και αυθορμητισμό.
Πότε και πώς μπήκατε στην περιπέτεια να ανεβάσετε στο θέατρο το βιβλίο του Τζέημς A. Τζόυς (James A. Joyce) “Γράμματα στη Νόρα”;
*Ξεκίνησα να δουλεύω με τις ερωτικές επιστολές το 2014. Τότε κάναμε μια πρώτη παρουσίαση στο Off Off Athens το 2014 με τίτλο παράστασης: “Άγιοι Σχεδόν”. Αποφάσισα να ξαναπιάσω τις ερωτικές επιστολές πέρσι με άλλη δομή αυτήν τη φορά. Σε αυτήν τη δουλειά υπήρξε καθοριστική η συμβολή του Απόστολου Λαγαρία, του μουσικού της παράστασης. Δημιουργήθηκε ένας πραγματικός διάλογος ανάμεσα στις λέξεις μου και στις νότες του. Ο Αποστόλης είναι συνδημιουργός κατά κάποιον τρόπο. Πέρυσι κάναμε μια σειρά παραστάσεων στο ιστορικό ξενοδοχείο Μπάγκειον και συνεχίζουμε.
Γιατί, θα αναρωτιόταν κάποιος, η αλληλογραφία του Τζόυς προς τη γυναίκα του πρέπει να αφορά τον μέσο Έλληνα θεατή;
*Η συγκεκριμένη ερωτική ιστορία είναι τόσο δυνατή και τόσο προσωπική που τελικά μας αφορά όλους. Ποιος δεν έχει ερωτευτεί; Ποιος δεν έχει αποζητήσει τον έρωτα; Πόσα πρόσωπα έχει ο έρωτας και πώς τελικά βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από κάθε ερωτική διαδικασία. Είναι ο άλλος ή εμείς αυτό που βλέπουμε;
Έχει ειπωθεί για το βιβλίο πως «σπάνια τα σεξουαλικά ερέβη του ρομαντικού έρωτα έχουν αποκαλυφθεί με τόση ειλικρίνεια και θάρρος» και έχει καταναλωθεί πολύ μελάνι για την ανάλυσή του. Πιστεύεις πως πρόκειται για αριστούργημα ή, όπως έχουν πει κάποιοι άλλοι, «τα ριάλιτι πάντα πουλάνε»;
*Μου φαίνεται παράταιρη η λέξη ριάλιτι δίπλα στην οποιαδήποτε γραφή του Τζέημς Τζόυς. Οι επιστολές του Τζόυς ακόμα κι οι πιο χυδαίες, όπως μερικοί επιμένουν να αποκαλούν, αποτελούν ένα σπάνιο και ατόφιο ποιητικό υλικό – ύμνο στον έρωτα. Μέσα στις πιο ακραίες επιστολές υπάρχει ένα τεράστιο υπαρξιακό βάθος στο οποίο μας βυθίζει ο Τζόυς και μας κάνει να κοιτάξουμε κατάματα τον μεγαλειώδη σπουδαίο και ταυτόχρονα μικροπρεπή ποταπό εαυτό μας. Η ερωτική διαδικασία μας φέρνει αντιμέτωπους με τραύματα που κουβαλάμε.
Η αλληλογραφία είναι αρκετά τολμηρή έως βωμολοχική, όπως τη χαρακτηρίζουν κάποιοι. Πιστεύεις πως στον έρωτα υπάρχουν «πρέπει» και όρια;
*Η αλληλογραφία του Τζόυς είναι μεγαλοπρεπής, ειλικρινής, με σπάνια εναλλαγή συναισθημάτων. Είναι πράγματι τολμηρή γιατί καταφέρνει να μας συγκινήσει, να μας ταρακουνήσει και να μας βάλει να σκεφτούμε από την αρχή. Τα όρια δε χωρούν εκεί που το πάθος είναι ανεξέλεγκτο.
Τελικά ο έρωτας είναι μια τρέλα;
“Αναρωτιέμαι μήπως υπάρχει μέσα μου μια δόση τρέλας ή μήπως είναι η τρέλα του έρωτα”, λέει ο ίδιος κι εγώ θα συμφωνήσω!
Όταν ξεκινούσες να κάνεις θέατρο, υπήρχε κάποιος σκηνοθέτης ή ηθοποιός τον οποίο θαύμαζες;
*Υπήρχαν και υπάρχουν συνεχώς γύρω μου άνθρωποι που θαυμάζω στον χώρο αυτόν. Θαυμάζω τους γενναιόδωρους καλλιτέχνες, που είναι αφοσιωμένοι σε αυτό που κάνουν, χωρίς έπαρση, χωρίς γκρίνια και χωρίς μάσκες. Δεν θα μπορούσαν να είναι κάπως αλλιώς. Είναι συνήθως εργάτες της τέχνης.
Τι χαρακτήρα πιστεύεις ότι πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να μπορέσει να γίνει ηθοποιός;
*Χρειάζεται σίγουρα επιμονή.
Πιστεύεις ότι η προσωπικότητα του ηθοποιού κατοικεί μέσα στους ρόλους που υποδύεται;
*Κατοικεί με έναν τρόπο, αν σκεφτούμε ότι δεν μπορούμε πραγματικά να πετάξουμε αυτό που είμαστε και που κουβαλάμε. Αυτό είναι και το ενδιαφέρον. Η μοναδικότητα του κάθε ηθοποιού στον κάθε ρόλο.
Με έναν συμπαίκτη σου ηθοποιό μπορεί να χρειαστεί να γίνετε και λίγο συνένοχοι;
*Σίγουρα ναι. Αν αυτό δεν συμβεί κάτι δεν πήγε καλά.
Έχει τύχει ποτέ να σε αναστατώσει ένα κείμενο τόσο ώστε να θέλεις να το παρουσιάσεις στη σκηνή;
*Πάντα έτσι μου συμβαίνει. Ό,τι επιλέγω να παρουσιάσω με έχει αναστατώσει. Πολύ έντονα συνέβη αυτό με τον Ξένο του Α. Καμύ το 2016.
Το θέατρο σήμερα ποιες ανάγκες σου καλύπτει;
*Μου καλύπτει την πλευρά της έκφρασης και της δημιουργικότητας. Με παρασύρει σε έναν κόσμο πέρα από τη μαυρίλα της εποχής όπου εξακολουθώ να ονειρεύομαι και να παίζω. Ταυτόχρονα όμως στερούμαι πολλά, απλά, καθημερινά πράγματα για να παραμείνω σε αυτό.
Θυσίασες ποτέ μια προσωπική στιγμή για μια θεατρική στιγμή;
*Είναι τέτοιοι οι ρυθμοί, τα ωράρια και ο τρόπος ζωής που συμβαίνει συχνά.
Η επικοινωνία είναι βασικός παράγοντας σε μια θεατρική δουλειά;
*Είναι σημαντικό κομμάτι σε κάθε παράσταση μιας και υπάρχει πληθώρα επιλογών. Ο καθένας θέλει η δουλειά του να φανεί, να ακουστεί και να έρθουν άνθρωποι. Χωρίς θεατές δεν υπάρχει θέατρο. Πιστεύω πολύ στο “από στόμα σε στόμα”.
Από τις παραστάσεις που έχεις παίξει ποια έχεις αγαπήσει πιο πολύ;
Τα “Γράμματα στη Νόρα” με έφεραν αντιμέτωπη με πολλές ανασφάλειές μου, οπότε και έχουμε αγαπηθεί πια.
Από την εμπειρία σου τι είναι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τον θεατή;
*Είναι σημαντικό για τον θεατή να μπορέσει για λίγο να σκεφτεί τη ζωή του αλλιώς. Να ταυτιστεί για λίγο με κάποιον ήρωα ή ηρωίδα και να μετατοπιστεί.
Τι θα έλεγες πως είναι ευλογία για έναν καλλιτέχνη;
*Ευλογία για έναν καλλιτέχνη είναι να μπορεί να πέφτει και να σηκώνεται ξανά χωρίς μεγάλα δράματα. Να ξεσκονίζεται και να συνεχίζει.
Στο θέατρο σκέφτεσαι περισσότερο την εμπορική ή την καλλιτεχνική επιτυχία;
*Με ενδιαφέρει η ποιότητα και το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, γι’ αυτό και ασχολούμαι πολύ καιρό με κάθε δουλειά. Το εμπορικό αποτέλεσμα με απασχολεί για να μπορώ να συνεχίζω.
Παρατηρείς τους ανθρώπους όταν φεύγουν από μια παράσταση που παίζεις;
*Παρατηρώ γενικά τους ανθρώπους. Είτε όταν φεύγουν από την παράσταση τη δική μου, είτε οπουδήποτε αλλού. Συχνά φτιάχνω και τους φανταστικούς διαλόγους τους.
Ο πόνος μάς φέρνει πιο κοντά στην ουσία της ζωής;
*Ο πόνος μας ενηλικιώνει. Είναι μια διαδικασία που μας φέρνει πιο κοντά στον εαυτό μας.
Το κοινό που έρχεται στο θέατρο είναι άλλο από αυτό που πάει στον κινηματογράφο;
*Συχνά ακούω από ανθρώπους του κινηματογράφου να αρνούνται να δουν θέατρο γιατί υποφέρουν, λένε. Πιθανόν να είναι διαφορετικό.
Όταν τελειώσει η συνεργασία σου με έναν ηθοποιό, μετά επιδιώκεις να συνεχίζεται η ανθρώπινη επαφή μαζί του;
*Σε κάθε συνεργασία ξεγυμνώνεσαι. Αποκαλύπτεται η σκοτεινή και η φωτεινή σου πλευρά. Οπότε φυσικά και είναι ωραίο να χτίζεται και να διατηρείται η φιλία.
Πώς εξηγείς το γεγονός ότι υπάρχουν ταλαντούχοι και ιδιοφυείς άνθρωποι στον χώρο της τέχνης οι οποίοι καταλήγουν πολύ συχνά να γίνονται αυτοκαταστροφικοί;
*Υπερευαισθησία, που εκδηλώνεται με λάθος τρόπο.
Τι άλλο έχεις διαβάσει τώρα τελευταία και σε συγκίνησε;
*Διαβάζω τη βιογραφία του μεγάλου Έλληνα γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά. Με συγκλονίζει.
Πώς είναι η σχέση σου με τα ζώα; Συγκατοικείς με κάποιο ζωάκι;
*Έχω τη Φρόσω, τη γάτα μου. Ζω μαζί της τα τελευταία 5 χρόνια.
Ευχαριστώ πολύ!
* Κι εγώ!
- Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση διαβάστε εδώ:
“Γράμματα στη Νόρα”: Οι ερωτικές επιστολές του James Joyce στο Faust – Bar-Theatre-Arts
