Του Παναγιώτη Μήλα
Τον χειμώνα του 2024 πολλοί γνωστοί και γνωστές μου, τα βράδια από Τρίτη έως και Πέμπτη παρακολουθούσαν με φανατισμό στην τηλεόραση τις ιστορίες της Μαρίκας, της Βασιλικής, της Φρόσως και της Δεσποινιώς, στις «Ψυχοκόρες» με την υπογραφή της Πέννυς Φυλακτάκη.
Εμείς προτιμήσαμε τη σειρά «Η Μαρία που έγινε Κάλλας» με τις Ελένη Ράντου, Ρένια Λουιζίδου και Κλεοπάτρα Ελευθεριάδου. Στην ομάδα του σεναρίου συμμετείχε η Πέννυ Φυλακτάκη.
Τον χειμώνα του 2022 στο Εθνικό Θέατρο μάς μάγεψε «Ο Άλλος» της Πέννυς Φυλακτάκη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Πάσχου.
Το φθινόπωρο του 2019, στην αγαπημένη μου γειτονιά – απέναντι από το Ηρώδειο και στο ιστορικό «Μερόπειο» – χαρήκαμε το έργο της Πέννυς Φυλακτάκη «Το κτίριο», σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Παπαδόπουλου.
Τέλος σε ένα θέατρο που δεν υπάρχει σήμερα, στο Skrow Theater, στην οδό Αρχελάου 5, στο Παγκράτι, είχαμε δει το «Φύκι στο βυθό» σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μάρκελλου. Πάλι με την υπογραφή της Πέννυς Φυλακτάκη, της συγγραφέως που έχει το μυστικό να κρατάει σε εγρήγορση τους θεατές των έργων της.
Όταν λοιπόν είδα ότι στις αρχές Μαρτίου θα κάνει ένα μοναδικό masterclass για συγγραφείς, θεατρικούς συγγραφείς και σεναριογράφους, σκέφθηκα πως είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να έχω μια συνομιλία μαζί της.
Η Πέννυ Φυλακτάκη θα παρουσιάσει ένα «Pitch Deck Development – Masterclass» το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Θησείο, στον Πολυχώρο «Danzarin» στις 8 και 9 Μαρτίου.
Την αναζήτησα, τη βρήκα και μιλήσαμε. Κάναμε μια κουβέντα που ήταν ένα μεγάλο κέρδος και σίγουρα ένα δώρο για όσους διαβάζουν και για όσους παρακολουθούν τα έργα της.
***
Η Πέννυ Φυλακτάκη μας μίλησε για τον χρόνο που περνάει, για τον πρώτο της αναγνώστη, την καθημερινή της ρουτίνα, την αποσυμπίεση, την κριτική, τους νέους συγγραφείς και τον Αριστοτέλη, την αγαπημένη της Θεσσαλονίκη αλλά και τη στιγμή που νιώθει έναν κουβά βλακείας να την περιλούζει…
***
Καλύτερα όμως να ακούσουμε την ίδια να μας μιλάει.
***
Ποια εμπόδια πρέπει να ξεπεραστούν για να μπορέσει κάποιος να γράψει;
*Η προσωπική αλαζονεία.
Προτιμάτε οι ήρωες των έργων σας να είναι υπαρκτά πρόσωπα;
*Μα …είναι υπαρκτά πρόσωπα. Και αν δεν είναι …γίνονται μόλις γραφτούν!
Έχετε το χάρισμα της ταχύτητας ή ο χρόνος κυλάει αργά όταν γράφετε;
*Μακάρι να είχα την πολυτέλεια του χρόνου που κυλάει αργά. Είναι αναγκαιότητα για μένα η ταχύτητα, όχι χάρισμα. Τώρα, ας το βαφτίσουμε «χάρισμα» για να το αντέξουμε.
Τηρείτε κάποια προστατευτική ρουτίνα στην καθημερινότητά σας;
*Ναι. Αλλιώς η καθημερινότητα γίνεται μια δίνη όπως το στροβίλισμα του πλυντηρίου. Ακολουθώ μια ρουτίνα στην αρχή της μέρας μου και στο κλείσιμο.
Ένας συγγραφέας είναι καλό να έχει κενό, ανεύθυνο χρόνο;
*Για όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο για τους συγγραφείς, είναι καλό να υπάρχει κάποιος χρόνος «αποσυμπίεσης» ανάμεσα στη ροή της δραστηριότητάς τους. Για να «χωνεύονται» όσα έγιναν, να βλέπουμε ποια πράγματα ήταν προς όφελος μας και ποια καλό θα ήταν να τα αποφύγουμε την επόμενη φορά.
Σε νέους που ζητούν τη συμβουλή σας για να γίνουν συγγραφείς, τι λέτε;
*Υπομονή, επιμονή, ένα πτυχίο άλλης ειδικότητας για να έχουν να τρώνε μέχρι να πληρώνονται από τη συγγραφή ή έναν πλούσιο γονιό με πολλή κατανόηση. Αν τα βρουν όλα αυτά, τότε μένει το τελευταίο και σημαντικότερο: μια μεγάλη, τεράστια αίσθηση ευθύνης απέναντι στην κοινωνία του σήμερα και του αύριο.
Πώς πιστεύετε ότι θα ήταν η ζωή σας αν δεν τολμούσατε να εκτεθείτε;
*Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην εκτίθεται. Είμαστε έτσι φτιαγμένοι οι άνθρωποι που το ποιόν μας και η ζωή μας, ακόμα και αόρατα, είναι δίπλα μας σε κάθε μας λέξη, πράξη, βλέμμα. Όλοι εκτιθέμεθα και είμαστε γυμνοί στα μάτια του Θεού, των αγαπημένων μας ανθρώπων αλλά και όποιου ξέρει να βλέπει.
«Η ομορφιά είναι η καλύτερη συστατική επιστολή» (Το κάλλος παντός επιστολίου συστατικώτερον) κατά τον Αριστοτέλη… Θέλετε να το σχολιάσετε;
*Εγώ ξέρω το «η ομορφιά είναι αρετή» του Αριστοτέλη. Και με αυτό συντάσσομαι.
Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των έργων σας;
*Όποιος καημένος έκανε το λάθος να περάσει μπροστά από το γραφείο μου την ώρα που βάζω την τελεία.
Τι είναι το γράψιμο για τη ζωή σας;
*Μια ευλογημένη απασχόληση που είμαι πολύ ευγνώμων για το γεγονός ότι αξιώθηκα να βιοπορίζομαι από αυτό. Είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής μου αλλά δεν «θα πεθάνω αν δεν γράψω», όπως ακούω να λένε διάφοροι συγγραφείς. Θα πεθάνω αν δεν κάνω άλλα πράγματα. Και σίγουρα θα πεθάνω αν δεν διαβάσω.
Αισθάνεστε ποτέ αδέξια ή αμήχανη;
*Όταν ζυμώνω και δεν μου βγαίνει το ψωμί, και την ίδια στιγμή η γιαγιά γειτόνισσα το κάνει με το ένα χέρι. Νιώθω έναν κουβά βλακείας να με περιλούζει.
Έχετε αφιερώσει τη ζωή σας στη λογοτεχνία. Να τη διαβάζετε, να τη διδάσκετε, να τη γράφετε. Είστε ευτυχής με αυτό που κάνετε;
*Είμαι ευγνώμων.
Η περιέργεια και η παρατηρητικότητα πόσο χρειάζονται στον λογοτέχνη;
*Τόσο όσο. Σε υπερβολικό βαθμό μπορεί και να είναι παγίδες που σε απομακρύνουν από τον στόχο και την ολοκλήρωση του έργου. Καλό είναι να αφουγκράζεσαι και να παρατηρείς με φίλτρο τη διάκριση.
Έχετε γράψει διηγήματα, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, τηλεοπτικές σειρές. Ποιο είδος θεωρείτε πιο δύσκολο; Ή μήπως όλα είναι το ίδιο εύκολα και το ίδιο δύσκολα;
*Πιστεύω ισχύει το τελευταίο, έχουν το καθένα τη δυσκολία και την ευκολία τους. Πολλές φορές αυτό που είναι ζητούμενο στο ένα είδος είναι κατάρα για το άλλο. Τα βλέπω σαν συγκοινωνούντα δοχεία.
Τι βαρύτητα δίνετε στις κριτικές; Ωφελούν; Υπήρξαν κριτικές που σας πίκραναν;
*Τις κριτικές πάντοτε τις διαβάζω. Αυτές δηλαδή που γράφουν άνθρωποι που είναι κριτικοί, όχι ο κάθε πικραμένος. Γιατί στις αληθινές κριτικές μπορώ να βρω μια εύστοχη υπόδειξη που να με κάνει καλύτερη την επόμενη φορά. Ο μεγάλος κριτής είσαι πάντοτε εσύ ο ίδιος. Άρα αν ακούσεις κάποιον να επισημαίνει κάτι που και εσένα σε είχε ενοχλήσει γράφοντας καταλαβαίνεις ότι πρέπει να το δουλέψεις περισσότερο.
Οι γυναίκες γίνονται το ίδιο εύκολα συγγραφείς, όσο και οι άνδρες;
*Αναλόγως το γεωγραφικό μήκος και πλάτος που ζουν.
Πώς αποφασίσατε να δώσετε τη μυστική συνταγή σε εκείνους που θέλουν να μάθουν πώς να ετοιμάσουν το φάκελο παρουσίασης του project τους;
*Οι συγγραφείς είμαστε ο θεμέλιος λίθος. Για τη σκηνοθεσία, την παραγωγή, τον όγκο των χρημάτων, όλα. Πρέπει όσοι γράφουν να το καταλάβουν αυτό, και εγώ έτυχε να γνωρίζω πώς γίνεται, συνεργαζόμενη με ανθρώπους στο εξωτερικό. Είναι μια τεχνογνωσία που έτσι και τη μάθουμε θα κάνουμε καλύτερες σειρές, ταινίες, θεατρικά στην εγχώρια παραγωγή αλλά θα μπορούμε να διεκδικήσουμε μια θέση και έξω. Δεν έχει σημασία αν θα το κάνω εγώ, κάποιος άλλος …πρέπει να γίνει η αρχή για να βγει η ελληνική μυθοπλασία στο εξωτερικό, φτάνει με τις εισαγωγές.
Πόσο δύσκολο είναι να παντρέψει κάποιος το δικό του καλλιτεχνικό όραμα με τις ρεαλιστικές απαιτήσεις των εταιρειών, παραγωγών ή καναλιών;
*Δεν είναι δύσκολο αν ξέρεις να γράφεις. Με την ίδια λογική που αν ξέρεις από μόδα, μπορείς να ντυθείς καλά χωρίς να ξοδέψεις λεφτά. Αν δεν ξέρεις, όσα και να ξοδέψεις, δεν θα έχεις καλή εμφάνιση. Φυσικά και μπορεί να γίνει ένα υπέροχο πάντρεμα, το μόνο που πρέπει να μας δώσουν τα κανάλια είναι λίιιιιιγο χρόνο και να έχουν λίιιιιγο καλύτερο προγραμματισμό. Και όλοι οι σεναριογράφοι μπορούμε με αυτόν τον λίιιγο χρόνο να τους δώσουμε θαύματα.
Ποια είναι η γνώμη σας για το ψέμα;
*Σκοτάδι. Με ό,τι σημαίνει αυτό.
Πώς κρίνετε το λάθος;
*Με μεγάλη επιείκεια πλέον, έχοντας κάνει τόσα εγώ η ίδια.
Τι σημαίνει, για σας, καλοσύνη και ποιος ο ρόλος της στη λογοτεχνία;
*Ο θεμέλιος λίθος της ύπαρξής μας, ο λόγος για τον οποίο γράφουμε. Ακόμα και τα έργα που έχουν τρόμο και βία είναι στην πραγματικότητα η απουσία της καλοσύνης γιατί στηρίζονται στο άρρητο ερώτημα «μα, πόσο πολύ αυτή η κατάσταση να απομακρυνθεί από το καλό;».
Τι ορισμό δίνεται στη χυδαιότητα;
*Η άρνηση να δεις πόσο έχεις αποτύχει.
Τι θαυμάζετε;
*Τους Αγίους και τα παιδιά.
Ποιοι είναι οι δεσμοί σας με την ιδιαίτερη πατρίδα σας; Είναι ένας τόπος που σας εμπνέει;
*Είναι ένας τόπος μου με ξεκουράζει τόσο ψυχικά, που ξεχνώ την υγρασία του.
Κυρία Φυλακτάκη, σας ευχαριστώ πολύ για τη συνομιλία.
*Κι εγώ, για τη φιλοξενία το Catisart.
***
Από την Πέννυ Φυλακτάκη masterclass για συγγραφείς και σεναριογράφους
