Του Παναγιώτη Μήλα
Τον Ιούλιο του 2022 στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου είδα τους «Επιτρέποντες» του Μενάνδρου σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου.
Στην παράσταση αυτή μου είχε κάνει εντύπωση η δυναμική κινησιολογία η οποία σε συνδυασμό με τα πολύχρωμα κοστούμια μού έφερνε στο νου την Commedia dell’ Arte και το Θέατρο Σκιών.
Την κίνηση είχε υπογράψει ο Πάρης Μαντόπουλος και έτσι όταν είδα ότι φέτος υπογράφει τη Σκηνοθεσία, τη Χορογραφία και τη Διασκευή στο έργο «Παράξενη Υπόθεση του δρ Τζέκιλ και του Κυρίου Χάιντ», τον αναζήτησα ώστε να μιλήσουμε για το έργο του.
Συναντηθήκαμε μια μέρα πριν αρχίσει η παράσταση στο ιδιαίτερο «Μικρό Αργώ», στο Μεταξουργείο.
Ας παρακολουθήσουμε εδώ τη συζήτησή μας.
Πάρη, σε γνώρισα στη «Μικρή Επίδαυρο» στους «Επιτρέποντες» να υπογράφεις την Κίνηση. Φέτος σκηνοθετείς την «Παράξενη Υπόθεση». Τελικά τι είσαι;
*Για τους χορευτές είμαι ηθοποιός και για τους ηθοποιούς είμαι χορευτής… Βέβαια έχω σπουδάσει χορό και υποκριτική με τους Steve Paxton (developer of Contact Improvisation), Peter Ryan (Master of arts), χορευτικό αυτοσχεδιασμό με την Α. Λύρα, κλασικό μπαλέτο με τον Δημήτρη Καμινάρη, και παραδοσιακούς χορούς με τον Ηλία Δήμα.
Πού σπούδασες;
*Είμαι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής «Αρχή» της Νέλλης Καρρά και κάτοχος του Bachelor of Performing Arts του Queen Margaret University Edinburgh με διάκριση. Είμαι δάσκαλος παραδοσιακών, λαϊκών και λατινοαμερικάνικων χορών ενώ παράλληλα διδάσκω το μάθημα «Contact Improvisation Technique Dance & Theatre » σε δραματικές σχολές και σε σχολές χορού.
Εκτός από τη Μικρή Επίδαυρο πού αλλού έχεις εμφανιστεί;
*Και στη Λυρική Σκηνή, και στο Μέγαρο Μουσικής. Στη «Λούλου» σε σκηνοθεσία Άικε Γκραμς και χορογραφία Πέτρου Γάλλια, «Κάρμεν» σε σκηνοθεσία Στήβεν Πίμλοτ και χορογραφία Αλέττα Κόλλινς, «Νάνος» σε σκηνοθεσία Άικε Γκραμς, «Πρωτομάστορας» σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, «Ναμπούκο» σε σκηνοθεσία Τζούλια Πέβσνερ κ.α. ως χορευτής.
Στο εξωτερικό έχεις εμφανιστεί;
*Πήρα μέρος σε φεστιβάλ χορού και θεάτρου σε Αμερική, Καναδά, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ρουμανία, Ισραήλ, Ρωσία, Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν και Κούβα. Επίσης έχω σκηνοθετήσει, χορέψει, χορογραφήσει περίπου 30 θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Μια αγαπημένη σου ασχολία;
*Έχω χορογραφήσει σκηνές ξιφασκίας και πάλης με όπλα αλλά αγάπησα πολύ τα 4 θεατρικά έργα που έχω γράψει και τα δυο που έχω διασκευάσει. Έργα για παιδιά και εφήβους που έχουν ανέβει σε σκηνές της Αθήνας, σε ΔΗΠΕΘΕ και σε αρχαιολογικούς χώρους.
Ποια ήταν η πρώτη παράσταση που σκηνοθέτησες;
*Πριν από πολλά χρόνια έκανα τις πρώτες απόπειρες σκηνοθεσίας και χορογραφίας, σε μία ερασιτεχνική ομάδα θεάτρου στο Νέο Ηράκλειο. Ήταν η σκηνοθεσία και η κινησιολογία στον «Γυάλινο Κόσμο» του Τενεσί Ουίλιαμς και στις «Βάκχες» του Ευρυπίδη όπου έπαιξα και τον Διόνυσο. Μάλλον ήταν η περίοδος που είχα αρχίσει να ερωτεύομαι το θέατρο και την έννοια της ομαδικότητας και της συνεργασίας. Εκεί εξάλλου γνώρισα και τους πιο σημαντικούς μου φίλους. Μέχρι εκείνη την περίοδο χορογραφούσα και χόρευα σε κάποιες παραστάσεις σχολών χορού. Η πρώτη μου επαγγελματική χορογραφία και σκηνοθεσία ήταν το «Life Letters», μια χοροθεατρική παράσταση που είχε σαν θέμα της τον αποχωρισμό μέσα από ιστορίες ανθρώπων αποτυπωμένες σε γράμματα και ημερολόγια.
Τώρα παρουσιάζεις μια ανατρεπτική παράσταση για το «Μικρό Αργώ» με ένα αριστούργημα της γκόθικ λογοτεχνίας. Μίλησέ μας για αυτή τη δουλειά…
*Η νέα αυτή παράσταση με τον τίτλο «Παράξενη Υπόθεση του Δρ Τζέκιλ και του Κυρίου Χάιντ», είναι πράγματι μια ανατρεπτική σκηνική μεταφορά του αριστουργήματος του Robert Louis Stevenson — όχι μόνο γιατί προσεγγίζει το έργο μέσα από μια σύγχρονη ματιά, αλλά και γιατί τολμά να φωτίσει πλευρές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης που συχνά αποσιωπώνται.
Η προσέγγισή μας δεν είναι μια απλή αναπαράσταση της ιστορίας του γιατρού που διασπά την προσωπικότητά του, αλλά μια εξερεύνηση των όρων με τους οποίους η κοινωνία επιβάλλει την ηθική, καταπνίγοντας τις εσωτερικές αντιφάσεις του ανθρώπου. Σκηνοθετικά, επιλέξαμε μια υβριδική φόρμα που συνδυάζει το θέατρο με τον σύγχρονο χορό (contact improvisation) αλλά και το θέατρο σκιών μέσα από το «καθρέφτισμα» των χαρακτήρων δημιουργώντας μια σκοτεινή, σχεδόν εφιαλτική ατμόσφαιρα.
Ο Hyde δεν παρουσιάζεται απλώς ως το “κακό” alter ego, αλλά ως έκφραση της καταπιεσμένης επιθυμίας, της επιβίωσης, ακόμα και της κραυγής για ελευθερία. Ο Jekyll, από την άλλη, είναι λιγότερο ένας ευυπόληπτος γιατρός και περισσότερο ένας άνθρωπος που παλεύει ανάμεσα στο προσωπικό και το κοινωνικά αποδεκτό.
Η παράσταση επιχειρεί να θέσει ερωτήματα για το πού τελειώνει η ηθική και πού αρχίζει η αυτογνωσία. Είναι ένα σκοτεινό, ποιητικό, και ταυτόχρονα πολύ ανθρώπινο ταξίδι στην καρδιά της διπλής μας φύσης αλλά και ένα αγωνιώδες γκόθικ θρίλερ με ακατάπαυστο ρυθμό.
Τι σε οδήγησε να στραφείς σε ένα τέτοιο έργο;
*Με οδήγησε μια εσωτερική ανάγκη. Το Dr. Jekyll and Mr. Hyde δεν είναι απλώς μια ιστορία τρόμου ή μυστηρίου· είναι ένας βαθύτατα υπαρξιακός καθρέφτης. Ζούμε σε μια εποχή όπου η ανάγκη να δείχνουμε ένα “καθαρό” πρόσωπο προς τα έξω —το κοινωνικά αποδεκτό, το ελεγχόμενο— έρχεται συνεχώς σε σύγκρουση με τις πιο σκοτεινές, άγριες ή ευάλωτες πτυχές του εαυτού μας. Αυτό το έργο βάζει το δάχτυλο ακριβώς σ’ αυτήν την πληγή.
Προσωπικά, με συγκινεί βαθιά το ερώτημα: Είναι πράγματι δυνατό να αποκοπούμε από τα πιο πρωτόγονα ή αντιφατικά κομμάτια του εαυτού μας χωρίς τελικά να διαλυθούμε; Ο Jekyll το προσπαθεί. Αλλά τι πληρώνει για αυτή τη διάσπαση; Και πόσο διαχρονική είναι αυτή η αγωνία του;
Επίσης, καλλιτεχνικά, ήθελα να δουλέψω πάνω σε ένα έργο που επιτρέπει σωματικότητα, ένταση, μεταμορφώσεις — κι ο Hyde είναι κατεξοχήν ένα “σώμα” που δεν πειθαρχεί. Η τεχνική του Contact Improvisation μου έδωσε το μέσο να το εκφράσω αυτό — όχι με λόγια, αλλά με την ίδια την ένταση της ύλης, της αφής, της πτώσης, της σύγκρουσης.
Το έργο με τράβηξε γιατί δεν έπρεπε να “παρουσιάσουμε” μια ιστορία· έπρεπε να βυθιστούμε σε μια εσωτερική σύγκρουση που όλοι κουβαλάμε, με τον πιο ειλικρινή και άμεσο τρόπο: το σώμα.
Πες μου Πάρη, γιατί πρέπει να δούμε αυτή την παράσταση;
*Σήμερα, ζούμε σε μια εποχή όπου οι ταυτότητες είναι ρευστές και η κοινωνία μας καλεί να “διαχειριστούμε” πολλές πτυχές του εαυτού μας – προσωπικές, επαγγελματικές, διαδικτυακές. Ο Τζέκιλ και ο Χάιντ συμβολίζουν τον εσωτερικό μας διχασμό και την ανάγκη να παρουσιάζουμε μια ηθική, κοινωνικά αποδεκτή εικόνα αλλά και τη σύγκρουση με τις απωθημένες επιθυμίες, τους φόβους, τα πάθη. Αυτό καθρεφτίζεται σε σύγχρονα φαινόμενα όπως η διπλή ζωή στα social media, η ψυχική πίεση, ή ακόμα και η αποξένωση από τον αληθινό εαυτό.
Ο Τζέκιλ προσπαθεί να διαχωρίσει το καλό από το κακό μέσω της επιστήμης – να “καθαρίσει” τον εαυτό του. Σήμερα, αντιμετωπίζουμε παρόμοια ηθικά διλήμματα σε θέματα όπως: η γενετική μηχανική, τεχνητή νοημοσύνη, νευροεπιστήμες – Πού τελειώνει η έρευνα και πού αρχίζει η αλαζονεία; Ποια είναι η ηθική ευθύνη των επιστημόνων, των τεχνολογικών εταιρειών, αλλά και των απλών ανθρώπων.
Το έργο θέτει ένα διαχρονικό ερώτημα: Αν μπορούσες να απαλλαγείς από την ηθική συνέπεια των πράξεών σου, τι θα ήσουν ικανός να κάνεις;
*Η σύγκρουση καλού και κακού δεν είναι απλά μια μάχη ανάμεσα σε “δύο πλευρές”, αλλά μια εσωτερική πάλη – αυτό το καθιστά βαθιά ανθρώπινο και άμεσα σχετικό με τη σύγχρονη εποχή: Πώς ορίζουμε σήμερα το “καλό” και το “κακό”; Είναι σχετικό, ή υποκειμενικό; Ποιος είναι υπεύθυνος όταν ο άνθρωπος “χάνει τον έλεγχο”; Η κοινωνία; Η ανατροφή; Ή ο ίδιος; Στο σήμερα, αυτό αγγίζει ζητήματα δικαιοσύνης, ενοχής, ψυχικής υγείας, εθισμού, ακόμα και τοξικής συμπεριφοράς.
Επίσης μιλάει για την κοινωνική υποκρισία. Στην εποχή μας, όπου όλοι “φαίνονται” περισσότερο απ’ όσο “είναι”, το έργο γίνεται καθρέφτης για το ποιοι είμαστε όταν δεν μας βλέπει κανείς; Ποια πρόσωπα φοράμε για να “χωρέσουμε”;
*Το Jekyll and Hyde γίνεται έτσι σύγχρονο ψυχογράφημα: ένας προβληματισμός για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, όχι μόνο ηθικός, αλλά και αληθινός.
Πώς θα χαρακτήριζες τη συνεργασία σου με τους ηθοποιούς σου;
Η συνεργασία μου με τους ηθοποιούς αλλά και με τους υπόλοιπους συντελεστές ήταν ουσιαστική, δημιουργική και γεμάτη εμπιστοσύνη. Ο καθένας έφερε κάτι μοναδικό στη διαδικασία και νιώθω τυχερός που είχα δίπλα μου ανθρώπους με τόσο πάθος και αφοσίωση.
Ποιο είναι το προσωπικό σου στοίχημα στο θέατρο;
*Πιστεύω σε αυτό που είχε γράψει ο Πεσόα «Η τέχνη εν τέλει, είναι η αρμονική έκφραση της συνείδησής μας για τις αισθήσεις, με άλλα λόγια οι αισθήσεις πρέπει να εκφράζονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούν ένα αντικείμενο που θα καταστεί μία αίσθηση για τους άλλους».
Πάρη, χάρηκα για τη γνωριμία και σε ευχαριστώ για τη συνομιλία.
*Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart για τη φιλοξενία.
***
