Γράφει η θεατρολόγος Μαρία Μαρή
Είδα στο «Σύγχρονο Θέατρο» το έργο «Η Μικρή μέσα στο Σκοτεινό Δάσος» του Philipe Minyama, σε μετάφραση της Δήμητρας Κονδυλάκη και σκηνοθεσία του Παντελή Δεντάκη. Το έργο παρουσιάστηκε από τον Πολιτιστικό Οργανισμό «Λυκόφως» και την ομάδα «Black Forest».
«Η Μικρή» παίχτηκε για πρώτη φορά στον ιδιαίτερο χώρο του Κέντρου Eλέγχου Τηλεοράσεων στην Κυψέλη το 2020. Έκτοτε ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στη Γαλλία στο Festival της Avignon, στο National Theatre of Nice, στο Les scènes du Golfe Vannes, στο National Theatre of Toulon, στο Theatre de la Ville στο Παρίσι και στο National Theatre of Chȃteauroux. Στη Σλοβενία στο Maribor Theatre Festival. Στην Κύπρο στο Nicosia International Festival της Λευκωσίας. Στο Βέλγιο στο Festival of Liege και στην Πολωνία στο Kielce International Theatre Festival. Παράλληλα ετοιμάζεται για το Carrefour International de Théâtre στο Quebec του Καναδά.
Πρόκειται για μια καλλιτεχνική σύνθεση θεάτρου, μικρογλυπτικής, video art, κινηματογράφου και μουσικής από την ομάδα Black Forest.
Η αφήγηση με τη χρήση video art από τον Αποστόλη Κουτσιανικούλη, τη σκηνική εγκατάσταση του Νίκου Δεντάκη, τις συνθέσεις του Σταύρου Γασπαράτου και τις εικαστικές δημιουργίες – μικρά γλυπτά της Κλειώς Γκιζελή δημιουργούν μια πρωτότυπη παράσταση, καλώντας τον θεατή σε μια μοναδική εμπειρία.
Οι εξαιρετικοί Πολύδωρος Βογιατζής και Κατερίνα Λούβαρη – Φασόη αφηγούνται με τρόπο παραστατικό μια διασκευή του μύθου «Πρόκνη και Φιλομήλα» από τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου, που διάλεγε μύθους της ελληνικής κυρίως αλλά και ρωμαϊκής μυθολογίας που περιείχαν το στοιχείο της μεταμόρφωσης, δηλαδή μιας υπερφυσικής μεταβολής της μορφής κάποιου προσώπου ή πράγματος σε κάποια άλλη.
Ο Οβίδιος στις Μεταμορφώσεις του προσθέτει μια λεπτομέρεια που προοικονομεί την τραγωδία που θα ακολουθούσε.
Στον γάμο δεν παρευρέθηκαν ούτε η Ήρα, που παραστέκεται στις νύφες, ούτε ο Υμέναιος, ούτε οι τρεις Χάριτες. Οι Ευμενίδες/Ερινύες ήταν εκεί κρατώντας δάδες που είχαν αρπάξει από μια κηδεία. Εκείνες ετοίμασαν το νυφιάτικο κρεβάτι τους και μια κουκουβάγια, κακό σημάδι, στριγγλίζοντας έκατσε στη σκεπή του δωματίου τους και κλωσούσε τα μικρά της.
Με την παρουσία αυτού του πουλιού, οιωνού του μελλοντικού δράματος, ενώθηκαν ο Τηρέας και η Πρόκνη, με την παρουσία αυτού του πουλιού έγιναν γονείς.
Η παράσταση
Εδώ πρόκειται για την ιστορία του βασιλιά, ο οποίος καθώς πηγαίνει τη μικρή αδελφή της γυναίκας του στο παλάτι, την οδηγεί μέσα από το δάσος και εντέλει την ξεμοναχιάζει σε μια καλύβα με σκοπό να τη βιάσει.
Η σκηνή εκτυλίσσεται με μικρές κούκλες της Κλειώς Γκιζελή, εκφραστικές και απόλυτα συμβατές με τους ρόλους, σε συνδυασμό με βιντεοπροβολή και μουσική.
Δημιουργείται έτσι η κατάλληλη ατμόσφαιρα, με συνέπεια ο θεατής να ξεχνά το μέγεθος της κούκλας, μιας και η ερμηνεία των ηθοποιών είναι σε ένα άλλο επίπεδο.
Όλη η αφήγηση, που δεν είναι παρά υποκριτική κανονική και σκηνική δράση εκτυλίσσεται με τη χρήση δύο μικροφώνων αριστερά και δεξιά της μικρής σκηνής, με τα αγαλματίδια, που μετακινούν οι ηθοποιοί.
Ευφυές εύρημα που προχωρά τη σκηνική δράση και σκέψη. Οι περιγραφές και οι φωνές συχνά λειτουργούν αντιστικτικά διαμορφώνοντας το απαραίτητο πλαίσιο.
Η σκηνή του βιασμού είναι συγκλονιστική. Το ηχόχρωμα της φωνής των ηθοποιών, οι λεπτές κινήσεις τους με τα αγαλματίδια πραγματικά αγγίζουν άμεσα το κοινό.
Οι κούκλες είναι τόσο εκφραστικές και οι λήψεις με την κάμερα τόσο ακριβείς, ώστε δημιουργούν την αίσθηση στον θεατή ότι παίζουν περισσότεροι ηθοποιοί.
Όλα υπέροχα σκηνοθετικά ταιριασμένα και συντονισμένα από τον Παντελή Δεντάκη.
Η εκδίκηση που ετοιμάζει η βασίλισσα για την αποτρόπαιη πράξη του συζύγου της είναι αντίστοιχη του Ατρέα στον Θυέστη, της Μήδειας που αποφασίζει να σκοτώσει τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον Ιάσονα, του Ηρακλή που παραλογίζεται και δολοφονεί τα παιδιά του, καθώς και της Αγαύης που ξεσκίζει το γιο της, Πενθέα, επειδή πλανάται από τον Διόνυσο.
Κατάλογος αμέτρητος για την ελληνική και παγκόσμια παράδοση. Θα τον τιμωρήσει με το ίδιο του το αίμα. Θα σκοτώσει το παιδί τους, που το βλέπει σαν τέρας, όπως τον βασιλιά και θα του το δώσει να το φάει. Ο κανιβαλισμός επίσης στοιχείο των παραμυθιών, ακραία μορφή μητρικής εκδίκησης και ανατροπή του φυσικού δεσμού.
«Βάρβαρο παιδί ενός βάρβαρου πατέρα. Εγώ του έδωσα τη ζωή, εγώ θα του την πάρω!».
Η γέννηση σηματοδοτεί ταυτόχρονα και το θάνατο. Το έγκλημα με έγκλημα πληρώνεται. Οι δύο αδελφές μεταμορφώθηκαν σε πουλιά. Μπορεί αυτά τα μαύρα παραμύθια να σχετίζονται με την προφορική παράδοση και τους ραψωδούς, μέρος των οποίων και ο Όμηρος.
Στον μύθο της Πρόκνης και Φιλομήλας, απ’ όπου εμπνέεται το έργο, οι θεοί, εισακούοντας την παράκληση των δύο γυναικών να τις βοηθήσουν, τις μεταμόρφωσαν σε πουλιά, τη μουγκή Φιλομήλα σε χελιδόνι και την Πρόκνη σε αηδόνι, όπως και εδώ τη βασίλισσα και την αδελφή της.
Σε κανονικές συνθήκες γάμου οι σχέσεις αίματος υποχωρούν, έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Όμως εδώ μετά την ανίερη πράξη εκ μέρους του βασιλιά, να βιάσει την αδελφή της βασίλισσας, οι σχέσεις των δύο αδελφών συσφίγγονται.
Μεταμορφωμένος ο Τηρέας απευθύνει συνεχώς με το κρώξιμο του τσαλαπετεινού το αγωνιώδες ερώτημα «πού, πού» για το πού είναι το παιδί του. Η Πρόκνη / αηδόνι θρηνεί με τον κελαηδισμό της για τον χαμένο της Ίτυ, η Φιλομήλα / χελιδόνι μεταναστεύει και πετά χωρίς ποτέ να βρίσκει ησυχία, δεν κελαηδά αλλά τιτιβίζει διαρκώς με τρόπο ασυνάρτητο και άρρυθμο.
Την ιστορία παραδίδουν διάφοροι συγγραφείς εξ αυτών ο Αριστοφάνης, σε ένα γλυκό άσμα στην κωμωδία Όρνιθες, βάζει τον Τηρέα/τσαλαπετεινό, κύριος ρόλος στο έργο, να κάνει αναφορά στο επεισόδιο του φόνου του Ίτυ, καθώς προσκαλεί την Πρόκνη/Αηδόνα να ξυπνήσει και να πάει κοντά σου.
Μια ολοκληρωμένη πειραματική παράσταση, πολύ μοντέρνα με εξαίρετους καλλιτέχνες και ερμηνείες. Το πρωτοπόρο αυτό δείγμα θεατρικής δημιουργίας, με τη σκηνική μικρογλυπτική απόδοση, την πολυεπίπεδη και πολυμορφική διάταξη συνεπαίρνει το κοινό.
***
«Η Μικρή μέσα στο Σκοτεινό Δάσος» επιστρέφει μετά το Festival d’ Avignon
