Αγαπάω τα αργόσυρτα απογεύματα του καλοκαιριού, την ησυχία της πόλης, τον καφέ παρέα με ευφυείς ανθρώπους. Την ηρεμία σε μέρη που άλλες εποχές σφύζουν από ζωή. Τη συζήτηση με καλλιτέχνες που έχουν αίσθηση ζωής, ψυχή ατόφια και γεμάτη, γνώση της ουσίας των πραγμάτων. Ανθρώπους που ξεχωρίζουν σαν απρόσμενο σιντριβάνι στη μονοτονία του επερχόμενου δειλινού. Τον φαντάζομαι παιδί, στις γειτονιές του Πειραιά, από το Πασαλιμάνι έως το Κερατσίνι κι απ’ την Καστέλλα έως τη Φρεαττύδα, στους ιστορικούς κινηματογράφους. Ένα παιδί με μια παγωμένη λεμονάδα στο χέρι, που το βλέμμα του βυθίζεται στη φωτισμένη οθόνη γιατί το παίρνει μαζί της η δράση της ταινίας. Κι ύστερα, λίγο πριν βγει από τον κινηματογράφο, το παιδί κοντοστέκεται. Αγγίζει αφηρημένα το βελούδο του καθίσματος και σκέπτεται ότι η σκηνή στο πάρκο θα του μείνει αξέχαστη. Ότι το ανασήκωμα του φρυδιού από τον πρωταγωνιστή ήταν όμως κάπως υπερβολικό. Ότι η πιο συγκλονιστική ερμηνεία είναι αυτή του Αλ Πατσίνο στο «Serpico». Ότι το απόλυτο μιούζικαλ είναι το «West Side Story» και η πιο χαρακτηριστική ταινία για τη Νέα Υόρκη το «Μανχάταν». Βρίσκομαι με τον Παναγιώτη Μπουγιούρη στον πεζόδρομο της Βαλαωρίτου. Έναν άνθρωπο ευχάριστο, καλλιεργημένο, με αυτογνωσία, πάθος για την τέχνη του. Δίπλα μας, ανάμεσά μας, στα πόδια μας, χαριτωμένος, φιλικός, προσπαθεί να κλέψει την ήδη αποσπασμένη προσοχή μας, ο Άραμις. Ένας μικρός αφοσιωμένος σωματοφύλακας. Στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία του ο Παναγιώτης Μπουγιούρης έχει δημιουργήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα πινακοθήκη από ιδιαίτερους ήρωες. Ενίοτε συμπαθείς, άλλοτε πάλι αντιπαθείς και σκληρούς. Ήρωες που το κοινό αγάπησε. Η υποκριτική του γκάμα είναι μια πολύτιμη θήκη, ένα δυναμικό πεδίο. Μεγάλωσε με Σαίξπηρ, έπαιξε Σαίξπηρ. Δεινότατος ερμηνευτικά και απίστευτα απολαυστικός στο ρόλο του νεαρού αφελή και επιπόλαιου «Επιθεωρητή» του Γκόγκολ, ο οποίος εμπλέκεται στα γρανάζια της διαφθοράς. Πανέτοιμος τώρα να μπει στο πετσί του κυνικού “Ντόρη” στα “Κόκκινα Φανάρια”. Στις όμορφες ώρες που μοιραστήκαμε κατά τη διάρκεια αυτής της συνέντευξης, εστίασα στην κοινωνική του απλότητα, στον οικείο κι ευγενικό τόνο της φωνής, στην αυθόρμητη διαδοχή της συμπεριφοράς. Γνώρισα έναν άνθρωπο με δημιουργικό τρόπο σκέψης, που αφουγκράζεται τις καινούργιες ιδέες, εμπιστεύεται το συνάνθρωπό του, έχει εντρυφήσει στην τέχνη της συζήτησης, φυλλομετρά τις πιθανότητες και τις εμπνεύσεις, αναλύει με θετική λογική. Ναι, Παναγιώτη, νιώθω τυχερή γιατί εκείνες τις ώρες είδα τη διαίσθηση να αναδύεται από μια σοφία εσωτερική…
Διαβάστε τη συζήτησή μας.
Τη φωτογράφηση πραγματοποίησε ο Δημήτρης Πιτσάκης.
* Γεννήθηκα στον Πειραιά και μεγάλωσα στο Κερατσίνι. Tο δημοτικό το έβγαλα στο Κερατσίνι. Eκεί, στις γειτονιές του Πειραιά, μεγάλωσε κι ο πατέρας μου. Βέβαια η καταγωγή του είναι από τη Σύρο, είναι Συριανός, αλλά κι ο ίδιος μεγάλωσε στην Αγιά Σοφιά. Η μητέρα μου, ενώ γεννήθηκε στη Βέροια, ήρθε στην Αθήνα με την οικογένειά της, στον Πειραιά για την ακρίβεια, γύρω στα δεκατρία. Και αργότερα φυσικά γνωρίστηκε με τον πατέρα μου και εξακολούθησαν να μένουν εκεί, στο Κερατσίνι.
Το Κερατσίνι
* Ήταν πολύ ωραία η εποχή των παιδικών μου χρόνων στο Κερατσίνι, γιατί ήταν γειτονιά, ήταν οι συμμαθητές τριγύρω στα διπλανά σπίτια, βγαίναμε, παίζαμε, τρέχαμε… Δεν έχω παράπονο, ήταν πολύ όμορφο. Και επειδή οι γονείς μου είναι και εκπαιδευτικοί, έχω πολύ γλυκές αναμνήσεις από τις ωραίες εκδρομές που κάναμε μαζί. Γιατί όταν έκλειναν τα σχολεία, είχαμε όλοι μαζί διακοπές, οπότε μπορούσαμε και ταξιδεύαμε οικογενειακώς. Είναι εξαιρετικές αναμνήσεις αυτές.
Το Πανεπιστήμιο
* Αργότερα μετακομίσαμε στο Καστρί, έβγαλα το σχολείο εκεί. Μετά, περνώντας στο Πανεπιστήμιο, στο Φυσικό, επέστρεψα στο πατρικό μου στον Πειραιά, στο Κερατσίνι, και παράλληλα πέρασα και στη σχολή του Κώστα Καζάκου, όπου και ξεκίνησα τις σπουδές μου στο θέατρο.
Η δραματική σχολή
* Δεν τα πήγαινα καθόλου άσχημα στη σχολή μου, στο Φυσικό. Παρακολουθούσα όμως και τη δραματική σχολή. Απλώς κάποια στιγμή, τελειώνοντας τη δραματική, πηγαίνω στο Λονδίνο, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, στη Central School of Speech Drama, όπου ήθελα να κάνω ένα μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών, για να αντιληφθώ πώς αντιλαμβάνονται την υποκριτική και σε μία άλλη χώρα.
Η Πειραματική Σκηνή
* Επιστρέφοντας ξεκινάω να δουλεύω αμέσως και σταδιακά απορροφήθηκα πλήρως στη δουλειά μας. Την αμέσως επόμενη χρονιά με πήρε ο Στάθης Λιβαθινός, στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, και πλέον δεν είχα κανένα κίνητρο για να ολοκληρώσω τις σπουδές μου στο Φυσικό, πέραν του ότι είναι και μία σχολή που απαιτεί αφοσίωση, πολύ χρόνο και πολλή δουλειά. Δεν ήταν και εύκολο να πεις ότι απλώς παίρνω το πτυχίο μου για να ολοκληρώσω αυτό που ξεκίνησα.
Οι δάσκαλοι
* Ο Στάθης Λιβαθινός έπαιξε καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωσή μου ως ηθοποιός. Ήταν ένας από τους πολύ σημαντικούς μου δασκάλους. Μας συνόδευσε, εννοώ όλη μου την τάξη, για τέσσερα χρόνια στη σχολή του Κώστα Καζάκου, γιατί η σχολή του Καζάκου ήταν τότε τετραετούς φοίτησης. Ο Κώστας Καζάκος είχε ένα μεγάλο όραμα, να φτιάξει μία πρότυπη σχολή, ακαδημαϊκής νοοτροπίας, και ήμουν τυχερός που βρέθηκα τότε ανάμεσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι με μεγάλη θέρμη και πολύ ενθουσιασμό μας αγκάλιασαν και αργότερα βέβαια ο Στάθης ήταν ένας από τους δασκάλους μου που με βοήθησαν. Με πήρε κοντά του, στην Πειραματική Σκηνή, σε ιδιαίτερα σημαντικές δουλειές τότε στο Εθνικό Θέατρο.
Αγάπης Αγώνας…
* Ξεκινήσαμε με το «Αγάπης Αγώνας Άγονος», μία δουλειά που κέρδισε σπουδαίες κριτικές, αγαπήθηκε από τον κόσμο, απέκτησε φήμη. Μαζί μ’ αυτήν και εμείς όλοι, σαν ομάδα της Πειραματικής Σκηνής.
ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας
* Τέσσερα χρόνια μετά, αφού ολοκληρώνεται η συμμετοχή μου στο Εθνικό Θέατρο, συμμετέχω στο ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας στον «Δον Ζουάν», με πρωταγωνιστή τότε τον Αιμίλιο Χειλάκη, έναν επίσης εξαιρετικό και πολύ αγαπητό συνάδελφο. Φέτος μάλιστα τον είδα στο Ηρώδειο ως Οιδίποδα και τον απόλαυσα σε μία εξαιρετική παράσταση. Και πλέον ξεκινάει, τότε, μια άλλη περίοδος της ζωής μου, όπου έχω πλέον φύγει από τη φωλιά των δασκάλων μου και των συμμαθητών μου…
Τηλεόραση
* Πέρασα μια οκταετία δουλεύοντας στο πλευρό του Στάθη Λιβαθινού. Μετά άρχισα πλέον να συνεργάζομαι με άλλους θιάσους και άλλους συναδέλφους. Και ήρθαν και κάποιες τηλεοπτικές προτάσεις, εργάστηκα σε ορισμένες τηλεοπτικές παραγωγές, για τις οποίες είμαι εξίσου περήφανος.
Η απόφαση
* Η απόφαση να γίνω ηθοποιός, ήταν κάτι που γεννήθηκε μέσα μου εξ απαλών ονύχων. Πραγματικά ακόμα θυμάμαι τον εαυτό μου στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού να ενδιαφέρομαι για τους κινηματογραφικούς ρόλους και το σινεμά.
Η αδελφή μου
* Έχω μία αδερφή, η οποία επίσης είχε καλλιτεχνικές ανησυχίες αλλά δεν τις πραγματοποίησε επαγγελματικά. Η αδερφή μου παίζει πιάνο, έκανε χορό, αλλά δεν ασχολήθηκε επαγγελματικά με την τέχνη, τα έκανε για την προσωπική της ολοκλήρωση και ικανοποίηση.
Οι ταινίες που έβλεπα μικρός
* Θυμάμαι, από πολύ μικρή ηλικία, όταν στον Πειραιά, στην πλατεία του Δημαρχείου, στην πλατεία Κοραή, ήταν το «Σινεάκ», που υπάρχει ακόμα και σήμερα, ο δημοτικός κινηματογράφος. Ήταν τότε παιδικός κινηματογράφος, είχε παιδικό πρόγραμμα, και θυμάμαι που οι γονείς μου με πηγαίνανε στο «Σινεάκ», με «παρκάρανε» εντός εισαγωγικών, για να κάνουν τις δουλειές τους στον Πειραιά και φυσικά μόλις τελειώσει το έργο να έρθουν να με πάρουν. Τότε είδα πολλές ταινίες και πολλές φορές έβλεπα την ίδια ταινία επανειλημμένως μέχρι να αλλάξει το πρόγραμμα και άρχισε μέσα μου σιγά σιγά να αναπτύσσεται μια σκηνοθετική ματιά. Δηλαδή, ανέλυα τους ηθοποιούς, τις σκηνές, το πώς έπαιζαν, έλεγα ότι αυτός ο ηθοποιός μ’ αρέσει, γιατί παίζει σ’ αυτή τη σκηνή με αυτόν τον τρόπο, ενώ αυτός δεν μ’ αρέσει, θα ‘πρεπε να παίξει διαφορετικά αυτή τη σκηνή. Και χωρίς να το έχω συνειδητοποιήσει φυσικά, είχα αρχίσει να αναπτύσσω το δικό μου εργαστήρι υποκριτικής και σκηνοθεσίας.
Ο πατέρας μου
* Αυτό γινόταν σε συνδυασμό και με την τεράστια αγάπη του πατέρα μου για τον κινηματογράφο και τους ηθοποιούς, πράγμα που επίσης συνέβαλε πολύ στη διαμόρφωσή μου καλλιτεχνικά. Ο πατέρας μου πάλι με συνόδευε να δω άλλες ταινίες, τις οποίες αγαπούσε ο ίδιος και σαφώς δεν ήταν για μικρά παιδιά. Οπότε πάλι είχα την τύχη, σε νεαρή ηλικία, να δω σπουδαίες ταινίες, που ενδεχομένως ένα άλλο παιδί της ηλικίας μου δεν είχε την τύχη να τις παρακολουθήσει, επειδή οι γονείς του θα το πήγαιναν να δει μόνο κινούμενα σχέδια ή παραμύθια. Ο τεράστιος ενθουσιασμός που έβλεπα στα μάτια του πατέρα μου για τους αγαπημένους του ηθοποιούς, ήταν κι αυτό κάτι που άρχισε μέσα μου να με διαμορφώνει. Κυρίως ξένες ταινίες παρακολουθούσαμε τότε, κυρίως ένα ρεύμα, πώς να το χαρακτηρίσω, ενός νεορεαλιστικού αμερικάνικου κινηματογράφου, όπως ήταν ο Κασσαβέτης, ο Σκορτσέζε στις πρώτες ταινίες ή τις πολύ πρώτες ταινίες του Woody Allen.
Οι κινηματογράφοι του Πειραιά
* Δεν λησμονώ τις προβολές αυτές, στους καταπληκτικούς κινηματογράφους που είχε τότε το Πασαλιμάνι, οι οποίοι δυστυχώς δεν υπάρχουν πια, έχουν γίνει όλοι σούπερ μάρκετ και εστιατόρια… Έχουν επιζήσει ένας – δύο ίσως… Θυμάμαι ακόμα το «Κάπιτολ», που είναι τώρα fast food… Το Πασαλιμάνι ήταν γεμάτο κινηματογράφους, είχε πέντε – έξι πρώτης προβολής, καταπληκτικές εποχές… Το «Σπλέντιτ» δίπλα, που κι αυτό έχει γίνει πολυκατάστημα. Όλα αυτά, τέλος πάντων, έπαιξαν σημαντικό ρόλο μέσα μου και μεγαλώνοντας άρχισα να παρακολουθώ ταινίες με ματιά σκηνοθετική κι όχι απλώς ψυχαγωγική, δηλαδή όχι ως απλός θεατής που θέλει να ψυχαγωγηθεί.
Ταύτιση
* Πολλές φορές ταυτιζόμουν, ακόμα κι όταν διάβαζα ένα λογοτεχνικό βιβλίο, με τους χαρακτήρες και το έβλεπα τελείως κινηματογραφικά. Διάβαζα τους διαλόγους και τις αφηγήσεις και ξαφνικά το φανταζόμουν πώς θα μπορούσε να γυριστεί σε ταινία. Οπότε ήδη είχε ξεκινήσει η προσωπική μου εκπαίδευση. Βέβαια δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι μπορώ να το κάνω αυτό επαγγελματικά. Η συνείδηση τού να το επιλέξω αυτό και να το κάνω επάγγελμα ήρθε πολύ αργότερα.
Υποκριτική
* Μετά την εισαγωγή μου στο Φυσικό, είχα την αγωνία ότι ναι μεν είναι μια επιστήμη που μ’ αρέσει πολύ και την αγαπώ, αλλά δεν είναι αυτό που θα ήθελα να κάνω επαγγελματικά στη ζωή μου. Η φίλη μου, τότε, είχε μία κολλητή φίλη που σπούδαζε στο Θέατρο Τέχνης. Μόλις μου τη συνέστησε και μου είπε ότι σπουδάζει υποκριτική στο Θέατρο Τέχνης, αμέσως άνοιξαν τα μάτια μου διάπλατα, γιατί αγνοούσα πλήρως και τη μέθοδο που ακολουθεί κάποιος για να γίνει ηθοποιός, πώς μπαίνει στους κόλπους του θεάτρου και της υποκριτικής τέχνης, πώς δίνει εξετάσεις, ποιες σχολές υπάρχουν… Μόλις έλαβα λοιπόν τις απαραίτητες τεχνικές πληροφορίες, τότε αποφάσισα να δώσω πάραυτα εξετάσεις. Έδωσα αρχικά στο Εθνικό, όπου με έκοψαν. Εκείνη την εποχή ίδρυσε τη σχολή του ο Κώστας Καζάκος, ο οποίος με δέχτηκε με μια μικρή επιφύλαξη.
Η ευκαιρία δίχως προηγούμενη εμπειρία
* Μέχρι τότε όλα αυτά συνέβαιναν πολύ εσωτερικά στο μυαλό μου και στην ψυχή μου, δεν είχα καμία πρακτική εμπειρία, δεν είχα πάει ποτέ σε ομάδα θεατρική, ούτε καν στο σχολείο, ούτως ώστε να έχω βίωμα ερμηνευτικό, στο πώς εκφράζεσαι, στο πώς επικοινωνείς. Ο Κώστας Καζάκος, όταν με είδε στις εξετάσεις που έδινα για τη σχολή, μου είπε: «Μπορώ να διακρίνω ότι έχεις μια ενδιαφέρουσα σκέψη, ότι κάτι ενδιαφέρον λειτουργεί μέσα σου, δεν είμαι σίγουρος όμως τι εκπέμπεις προς τα έξω». Εννοείται πως ακόμα δεν είχα βρει το δρόμο μου και τα εκφραστικά μου μέσα, αλλά είχε τουλάχιστον, δεν ξέρω πώς να το διατυπώσω, ο Καζάκος, ως δάσκαλος, το ένστικτο, την υπομονή, ακόμα και τη γενναιοδωρία, να μου δώσει την ευκαιρία να ξεκινήσω στη σχολή και φυσικά αργότερα κατάφερα να βγάλω προς τα έξω και αυτά που σκεφτόμουν και κατά κάποιον τρόπο να καταφέρω να επικοινωνήσω με τους γύρω μου και να τους δικαιώσω για την ευκαιρία που μου έδωσαν.
Οι συμμαθητές
* Είμαι πάρα πολύ περήφανος για τους συμμαθητές μου στη δραματική σχολή, γιατί ήμουν σε μια τάξη με ιδιαίτερα ταλαντούχους συμμαθητές. Κι αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Όπως η Λίλλυ Μελεμέ, ο Βασίλης Ανδρέου, ο Δημήτρης Μυλωνάς.
Μια τάξη με ταλέντο
* Ήμασταν μια τάξη με πολύ ταλέντο κι αυτό ήταν θετικό. Γιατί είχαμε μεν εξαιρετικούς καθηγητές, αλλά αυτό που ουσιαστικά μας μπόλιασε και μας διαμόρφωσε ήταν φυσικά και η έμπνευση που ερχόταν από τους διπλανούς μας. Όταν έκανε ένα κομμάτι ένας συμμαθητής σου, ο οποίος το έκανε τόσο χαρισματικά και με τόση γοητεία, αυτομάτως κι εσύ άνοιγες τα μάτια σου και τα αφτιά σου και έλεγες πρέπει κι εγώ να φτάσω σ’ αυτό το επίπεδο. Και με τους συμμαθητές μου πραγματικά ήμασταν μία τάξη πολύ δεμένη, με πολλή αγάπη και με τους περισσότερους, αν όχι με όλους από αυτούς, συναντιόμαστε μέχρι σήμερα.
Ο «Επιθεωρητής»
* Ακριβώς ύστερα από μία δεκαετία που έχουμε αποφοιτήσει, η Λίλλυ Μελεμέ έχει εξελιχθεί πολύ. Εκτός από μία καταπληκτική ηθοποιός, που πάντα ήταν, είναι και μια εξαιρετική σκηνοθέτις πλέον. Και μου κάνει την τιμή να με σκηνοθετήσει αυτή η αγαπημένη μου συμμαθήτρια και πολύ ταλαντούχα συνάδελφος. Και να μου προσφέρει έναν από τους πιο σημαντικούς ρόλους της καριέρας μου μέχρι στιγμής, τον «Επιθεωρητή» του Νικολάι Γκόγκολ.
Τα «Κόκκινα Φανάρια»
* Το χειμώνα θα είμαι στο Εθνικό Θέατρο. Επιστρέφω στο Εθνικό Θέατρο, λοιπόν, στα «Κόκκινα Φανάρια», σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ρήγου. Ήταν για μένα και πολύ συγκινητικό, γιατί πηγαίνοντας στο Εθνικό Θέατρο για να υπογράψω τη σύμβασή μου, ήταν ακόμα εκεί στα γραφεία κάποιοι άνθρωποι, φίλοι, που ήταν δίπλα μας και κοντά μας εκείνα τα χρόνια στην Πειραματική Σκηνή και πραγματικά με υποδέχτηκαν με πλατιά χαμόγελα, με πολλή αγάπη. Αισθάνθηκα ακριβώς σαν να ξαναγυρνάω σπίτι μου ή εν πάση περιπτώσει ξαναγύρισα από εκεί που ξεκίνησα.
Ένα έργο που έγραψε Ιστορία
* Σίγουρα δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα «Κόκκινα Φανάρια» είναι μια ελληνική ταινία η οποία έχει προταθεί και για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας και για Χρυσό Φοίνικα. Αυτά δεν συμβαίνουν συμπτωματικά. Είναι μία ταινία από αυτές που έγραψαν Ιστορία. Έχει ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα. Ελπίζω να δικαιώσουμε αυτό το σπουδαίο όνομα με το ανέβασμα της παράστασης. Σίγουρα γίνεται μια καλή δουλειά, μια καλή παράσταση, η οποία πιστεύω πως δικαιώνει και τη φήμη του έργου.
Ο «Ντόρης»
* Έχω αναλάβει το ρόλο του «Ντόρη», που είναι εμβληματικός ρόλος, γιατί αν κάποιος θυμάται κάτι από αυτή την ταινία, είναι η ατάκα της Κατερίνας Χέλμη που φωνάζει και οδύρεται να μην την εγκαταλείψει ο «Ντόρης», ο εραστής της. Σαφώς είναι κόντρα σε μένα ο χαρακτήρας του κυνικού αυτού ανθρώπου. Βέβαια ο κόσμος με έχει συνηθίσει και με έχει συμπαθήσει μέσα από ρόλους αντικοινωνικούς και σκληρούς…
Σαν αθλητής
* Σίγουρα δεν θα μου άρεσε να είμαι απομονωμένος, να είμαι ένας ερημίτης της τέχνης. Κατανοώ βέβαια ότι ένας καλλιτέχνης οφείλει να κρατάει ισορροπίες και να προστατεύει κάθε φορά τη δουλειά του, ανάλογα προς ποια κατεύθυνση χρειάζεται να πάει και πρέπει να διαχωρίζει κάποιες καταστάσεις. Φερ’ ειπείν, να συγκρίνω τη δουλειά μας στο θέατρο με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ένας αθλητής που κάνει πρωταθλητισμό, που φιλοδοξεί να κερδίσει ολυμπιακά μετάλλια, από τη μία κατανοεί ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες εκτός από ένα σπουδαίο ιδεώδες είναι κι ένα θέαμα το οποίο προβάλλεται κι έχει και την ανάλογη εμπορευματοποίηση παγκοσμίως, ταυτόχρονα όμως και ο ίδιος για να πετύχει τους στόχους του, για να κάνει τη σωστή προπόνηση και να φέρει το αποτέλεσμα που θέλει, πρέπει να διαχωρίζει και λίγο τη θέση του και να απομονώνεται και να προπονείται και να μπορεί ακριβώς να διατηρεί αυτές τις σωστές ισορροπίες μεταξύ του ολυμπιακού ιδεώδους και βέβαια της ολυμπιακής εμπορευματικής εικόνας. Το ίδιο συμβαίνει και με τη δουλειά μας. Πιστεύω ότι δεν θα ήταν σωστό ένας ηθοποιός ή ένας καλλιτέχνης να είναι απομονωμένος από τον κόσμο, αλλά από την άλλη πλευρά, δυστυχώς πλέον και η εικόνα μας και η δουλειά μας περνάνε μέσα από φίλτρα τα οποία μπορούν και να την καταστρέψουν. Γι’ αυτό πολλές φορές κι εγώ δοκιμάζομαι. Προσπαθώ να κρατάω ισορροπίες, προσπαθώ να μη δίνω λανθασμένες εντυπώσεις, γιατί τα μέσα αρέσκονται στο να διαστρεβλώνουν και να απομονώνουν δηλώσεις, εικόνες, καταστάσεις και να διαμορφώνουν και να μεγαλοποιούν τις ειδήσεις όπως τα βολεύει. Δεν είναι πάντα εύκολο. Εντάξει, θέλω να πιστεύω ότι η δουλειά μας είναι αυτή που τελικά φέρνει όλα τα πράγματα σε ισορροπία. Όταν πετυχαίνεις το σκοπό σου, όταν συναντάς τους ανθρώπους που πρέπει, τότε ίσως αυτό κάνει τα πράγματα να αξίζουν και σε ωθεί να παραβλέπεις και κάποια άλλα που δεν έχουν την παραμικρή αξία.
Κλασικό θέατρο
* Η αλήθεια είναι ότι αγαπώ πολύ το κλασικό θέατρο, έχω εκπαιδευτεί πάνω σ’ αυτό, οι σπουδές μου είναι κλασικές. Όπως είπα και αρχικά, ένας από τους πιο σημαντικούς μου δασκάλους, ο Στάθης Λιβαθινός, ήταν ένας άνθρωπος, ο οποίος μας μετέδωσε τις γνώσεις του και μας μύησε και στο ρώσικο θέατρο και στη ρώσικη σχολή θεάτρου. Δεν μπορώ να σου πω ότι πλέον έχω εμμονές με συγκεκριμένους χαρακτήρες. Απλώς είμαι ικανοποιημένος όταν αισθάνομαι ότι μου έχει δοθεί η ευκαιρία να δώσω το μέγιστο των δυνατοτήτων μου και να δώσω και κάτι διαφορετικό μέσα από τη δουλειά μου. Αισθάνομαι πάρα πολύ περήφανος όταν έχω εντοπίσει λεπτομέρειες και πτυχές σε κάποιο ρόλο και έχω τη δυνατότητα να τις καταθέσω εγώ προσωπικά, με το όνομά μου, με την τέχνη μου, με την προσωπικότητά μου.
Ελληνικός κινηματογράφος
* Από ελληνικό κινηματογράφο, έχω κάνει δύο ταινίες μικρού μήκους, για τις οποίες είμαι περήφανος και ευτυχώς μέσω του Διαδικτύου, που πλέον είναι ένα καταπληκτικό μέσο, τις έχει δει πολύς κόσμος και μας έχει τιμήσει με τα σχόλιά του και με την αγάπη του. Η μία λέγεται «Τι είναι αυτό;» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Πιλάβιου, είναι μία ταινία μόλις 6 λεπτών, αλλά έχει ξεπεράσει τα δυόμισι εκατομμύρια views, όπως λέμε, στο YouTube. Περισσότερες από δυόμισι εκατομμύρια θεάσεις, κατά το ελληνικότερον. Τελευταία έκανα άλλη μία ταινία μικρού μήκους που λέγεται «Η Μεγάλη Κομπίνα», σε σενάριο του Κώστα Μουρσελά, του σπουδαίου συγγραφέα μας, για την οποία είχα την τιμή να κερδίσω και το βραβείο ερμηνείας στο ψηφιακό φεστιβάλ που έγινε στο «Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης». Από μεγάλου μήκους, έχω κάνει μια ταινία με την αείμνηστη Λουκία Ρικάκη, που τη χάσαμε πρόσφατα, η οποία λεγόταν «Κράτησέ με». Μια σπουδαία και ποιητική ταινία.
Η φωνή
* Ίσως η πιο περίεργη κινηματογραφική ερμηνεία που έχω κάνει, για την οποία είμαι πάρα πολύ περήφανος, είναι η μεταγλώττιση για μια ταινία της «Disney» πέρυσι, το «Μαλλιά Κουβάρια», όπου χάρισα τη φωνή μου σ’ έναν ήρωα της Disney, τον Flynn Rider. Πρόκειται για μια ταινία κινουμένων σχεδίων, η τελευταία ταινία κινουμένων σχεδίων της «Disney», για την οποία είμαι πολύ χαρούμενος, όχι μόνο γιατί είναι μια καταπληκτική ταινία κινουμένων σχεδίων, όσοι φίλοι μου την έχουν δει έχουν ξετρελαθεί, αλλά είμαι και πολύ περήφανος για τη λεπτομέρεια, την αγάπη με την οποία τη δουλέψαμε και καταφέραμε να δώσουμε, όπως πιστεύω και όπως μου λένε και πολλοί θεατές, ένα ισάξιο αποτέλεσμα με την πρωτότυπη. Γιατί πολλές φορές δυστυχώς, επειδή ακριβώς η ταινία κινουμένων σχεδίων έχει προσαρμοστεί στους ξένους συναδέλφους που την έχουν γυρίσει, η μεταγλώττιση είναι ακόμη δυσχερέστερη, ξεκινάς από μειονεκτική θέση. Πιστεύω ότι τα καταφέραμε αρκετά καλά και είμαι ευτυχισμένος γιατί αισθάνομαι ότι είναι και μία ταινία την οποία θα βλέπουν αργότερα τα παιδιά μου, οι ανιψιές μου…
Η 9η τέχνη
* Λατρεύω τα κινούμενα σχέδια. Είναι μια ξεχωριστή τέχνη. Τα κόμικς και τα έντυπα κόμικς είναι η 9η τέχνη, όπως είθισται να τις αποκαλούν.
Μεγάλες και μικρές σκέψεις
* Ο Στάθης Λιβαθινός μας έλεγε ότι δεν υπάρχουν μεγάλοι και μικροί ρόλοι, αλλά μεγάλοι και μικροί ηθοποιοί. Κατ΄ αναλογία θα έλεγα λοιπόν ότι δεν υπάρχουν μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες, ουσιαστικά υπάρχουν μεγάλες και μικρές σκέψεις. Θεωρώ ότι πολλές φορές έχω δει μεγάλου μήκους ταινίες οι οποίες έχουν χάσει το στόχο τους, είναι φλύαρες, δεν καταλήγουν πουθενά, δεν εξελίσσουν τίποτα, κι έχω δει άλλες μικρούς μήκους που μέσα σε πέντε, έξι, δέκα λεπτά, τα έχουν πει όλα.
Η σκηνοθεσία ως καθοδήγηση
* Αντιλαμβάνομαι τη σκηνοθεσία ως καθοδήγηση ηθοποιών. Δεν έχω τολμήσει να σκηνοθετήσω ακόμα κάτι στο θέατρο ή στο φακό, γιατί δεν ξέρω ακόμα αν έχω την έμπνευση ή τα φόντα να προσφέρω κάτι, να ολοκληρώσω ένα έργο στο σύνολό του. Εμπιστεύομαι πάρα πολύ το ένστικτό μου και την άποψή μου, όσον αφορά την καθοδήγηση των χαρακτήρων, των ρόλων, των σχέσεων και των ηθοποιών, αλλά δεν έχω δουλέψει καθόλου στο πώς στήνεις μια ατμόσφαιρα σε μία σκηνή, ή στο πώς στήνεις τεχνικά μία σκηνή για να αποδώσεις την ανάλογη συνθήκη ή κατάσταση. Νομίζω ότι μόνο στην πράξη θα το ανακαλύψω. Ίδωμεν. Είμαι από τους ανθρώπους που, καλώς ή κακώς, αφήνονται στις καταστάσεις να τους πάνε. Δύσκολα παίρνω την πρωτοβουλία να κάνω κάτι από μόνος μου, δηλαδή να ξυπνήσω ένα πρωί και να πω σήμερα θα σκηνοθετήσω. Συνήθως έρχεται κάτι καρμικό που με οδηγεί σε μία κατάσταση, οπότε νομίζω ότι ίσως έτσι γίνει κι αυτή τη φορά στη ζωή μου. Να έρθει η συνθήκη η οποία θα με οδηγήσει εκεί που πρέπει.
Εμπιστοσύνη κι αυτοπεποίθηση
* Εμπιστεύομαι την άποψη των άλλων. Βέβαια δεν θα αρνηθώ ότι έχω μεγάλη αυτοπεποίθηση όσον αφορά την καλλιτεχνική ματιά μου. Ως εκ τούτου σαφώς και είμαι ανοιχτός να δεχτώ και να συζητήσω, αλλά από την άλλη πλευρά πάντοτε όταν υπάρχει μέσα μου μία ξεκάθαρη εικόνα για κάτι δεν μπορώ να αρνηθώ από τον εαυτό μου το δικαίωμα να καταθέσω αυτό που αισθάνομαι ότι έχω αντιληφθεί τη δεδομένη στιγμή και ενδεχομένως να πείσω τον άλλον ότι ίσως αυτή η σκέψη είναι πιο ενδιαφέρουσα.
Έμφυτη σεμνότητα
* Η διδασκαλία δεν είναι μια ασχολία που δεν θα μου άρεσε ή ότι αισθάνομαι πως δεν έχω τις γνώσεις και τα προσόντα. Από την άλλη μεριά έχω και μία έμφυτη σεμνότητα, που με κάνει να αισθάνομαι λίγο άβολα και ίσως και λίγο αλαζονικά στην ιδέα τού να διδάξω. Θεωρώ ότι ένας άνθρωπος για να διδάξει πρέπει να έχει μια πολύ γερή βάση, και μια πολύ μεγάλη εμπειρία και ένα πολύ μεγάλο βάθος καλλιτεχνικό και ψυχικό. Οπότε αυτήν τη στιγμή δεν θα τολμούσα, δεν θα είχα το θράσος να θεωρήσω τον εαυτό μου δάσκαλο, αλλά κι αυτό νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο, αν είναι να μου συμβεί, αν το φέρει ο δρόμος μου να μπω και σ’ αυτή τη διαδικασία, ίσως να έρθει από κάποιο σημάδι έξωθεν.
Η ουσία στο σανίδι
* Ό, τι και να πω εγώ για κάποιον άλλο, ή ό, τι και να πει κάποιος άλλος για μένα, ή ό, τι και να κρίνουμε, ό, τι και να διαπιστώσουμε, η ουσία είναι μία: στο σανίδι επάνω φαίνονται όλα. Εκεί εκτίθενται όλοι και εκεί κάθε πράγμα παίρνει τη αξία που του αναλογεί. Υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι που λέγονται πολλά για το χαρακτήρα τους, για τον κακό τους χαρακτήρα, αλλά τους βλέπεις να λάμπουν επί σκηνής, υπάρχει και το αντίθετο, υπάρχουν εξαιρετικοί συνάδελφοι και συνεργάτες, οι οποίοι όμως δεν λάμπουν επί σκηνής. Το ιδανικό θα ήταν να μπορούσε να υπάρχει μία ισορροπία. Δηλαδή ούτε η σκηνή να είναι το πεδίο για μία πύρρειο νίκη, να βγει μια εξαιρετική παράσταση αλλά να έχουν διαλυθεί τα νεύρα όλων των συνεργατών λόγω των ιδιοτροπιών ή λόγω του κακού χαρακτήρα κάποιου, ούτε από την άλλη μεριά να υπάρχει μια βελούδινη συνεργασία, απέραντη αγάπη και λουλούδια αλλά το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα να είναι φαιδρό και χλιαρό. Νομίζω ότι χρειάζονται όλα. Χρειάζεται και ένα δόσιμο ψυχής, χρειάζεται και να ματώσεις επί σκηνής, αλλά σίγουρα δεν παύει να είναι συνολικό και ομαδικό το αποτέλεσμα. Δεν έχει νόημα να λάμψω εγώ, αν είναι να κατασπαράξω τους συναδέλφους μου.
Αυτοκριτική
* Το θέατρο είναι ομαδική υπόθεση. Και το λέω εγώ, ένας άνθρωπος ο οποίος, όσον αφορά τη δουλειά μου, οφείλω να ομολογήσω ότι και εγωιστής πολύ έχω υπάρξει και ισχυρογνώμων πολύ έχω υπάρξει και έχω υπερασπιστεί με νύχια και με δόντια πολλές φορές την άποψή μου. Ενδεχομένως κάποιες φορές μπορεί να αποδείχτηκε ότι είχα και δίκιο. Πλέον κάνοντας και την αυτοκριτική μου, και καθώς περνάνε και τα χρόνια ωριμάζουμε και λίγο, υπάρχουν στιγμές που λέω ότι ναι, θα μπορούσα να έχω παραχωρήσει περισσότερο γη και ύδωρ και υπάρχουν και στιγμές που λέω, ας συμφωνούσαμε και στο λάθος. Βέβαια δεν θα μπορούσα να έχω καταλήξει σ’ αυτή τη σκέψη, αν δεν είχα περάσει από αυτούς τους δρόμους που έχω περάσει. Οπότε δεν μετανιώνω για τίποτα, απλώς ό, τι σου έχει συμβεί στη ζωή, το επανεξετάζεις, το επαναξιολογείς και στο επόμενό σου βήμα διαλέγεις τα χαρτιά με τα οποία θα παίξεις.
Αισιόδοξος
* Γενικά είμαι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, ίσως και σε σημείο βλακείας, γιατί και η υπερβολική αισιοδοξία σημαίνει καμία φορά ότι δεν έχεις και επαφή με την πραγματικότητα, τη σκληρή πραγματικότητα. Απ’ την άλλη, τα πράγματα στη ζωή μου και στην καριέρα μου ήρθαν με έναν τρόπο που δεν με οδηγούσαν σε αδιέξοδα, και μου επέτρεπαν ακριβώς να αισθάνομαι ότι και το αύριο θα ‘χει κάτι καλό να μας φέρει.
Δύναμη και ωριμότητα
* Σίγουρα είναι δύσκολες οι εποχές μας, όχι μόνο οικονομικά και κοινωνικά, αλλά και καλλιτεχνικά, όλα αυτά είναι αλληλένδετοι κρίκοι, όμως αισθάνομαι ότι μέσα από όλη αυτή τη δυσκολία θα βγούμε πιο δυνατοί, όχι μόνο σαν κοινωνία αλλά και καλλιτεχνικά. Σε προσωπικό επίπεδο, επειδή κι εγώ αισθάνομαι ότι πλέον κλείνει ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο στη δουλειά μου, όπως είπα και πριν αισθάνομαι ότι ωριμάζω ως ένα βαθμό, ίσως κι όλες αυτές οι δυσκολίες μας αναγκάζουν να κάνουμε και επιλογές και να ανακαλύψουμε και άλλες δυνατότητές μας, που όταν βρίσκεσαι σε μία ραστώνη, στη ραστώνη της επιτυχίας, δεν κοπιάζεις ούτε για το διαφορετικό, ούτε για το παραπάνω.
Το θέατρο δεν είναι πολυτέλεια
* Πρέπει ουσιαστικά, με τη δουλειά μας, να αποδείξουμε στον κόσμο ότι το θέατρο τού είναι απαραίτητο, κι ότι δεν είναι μία πολυτέλεια που θα έπρεπε, για οικονομικούς λόγους, να την κόψει. Αυτό μόνο με τη δουλειά μας μπορούμε να το αποδείξουμε. Δηλαδή μόνον όταν ο θεατής πει «ναι, δεν άξιζε να πάω να δώσω δέκα ευρώ για πίτσα, άξιζε να πάω να δώσω δέκα ευρώ γι’ αυτήν την παράσταση, την οποία και θα θυμάμαι σε όλη μου τη ζωή», εκπληρώνουμε το σκοπό μας.
Για τον Σαίξπηρ
* Ο Σαίξπηρ είναι ένας πολύ αγαπημένος μου συγγραφέας. Με την αγγλική λογοτεχνία γενικότερα έχω πολύ ισχυρούς δεσμούς γιατί οι γονείς μου είναι φιλόλογοι της Αγγλικής. Με αποτέλεσμα να γνωρίζω και να έρθω σε επαφή με την αγγλική λογοτεχνία από πολύ νεαρή ηλικία. Κατ’ επέκταση λοιπόν και με τη γλώσσα η οποία με μάγευε βλέποντας σαιξπηρικές παραστάσεις και διαβάζοντας όλα αυτά τα σπουδαία έργα. Αισθάνθηκα πολύ υπερήφανος κάποια στιγμή, στα πρώτα μου ακόμα έτη της δραματικής σχολής, όταν διάβασα ένα άρθρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, του σπουδαίου σκηνοθέτη μας, που έλεγε ότι «έγινα σκηνοθέτης γιατί αγαπώ τους αρχαίους τραγικούς και τον Σαίξπηρ και χάρη σ’ αυτούς ασχολήθηκα με το θέατρο». Και αισθάνθηκα κι εγώ πολύ συγκινημένος που κατά το ήμισυ για τον Σαίξπηρ έγινα ηθοποιός. Μέσα από τη δραματική σχολή, χάρη σ’ έναν άλλο σπουδαίο δάσκαλό μου, τον Γιώργο Μανιώτη, το συγγραφέα μας, γνώρισα όλους τους κλασικούς συγγραφείς του παγκόσμιου θεάτρου.
Τένεσι Ουίλιαμς
* Ταυτόχρονα έχω πολύ μεγάλη αδυναμία και στον Τένεσι Ουίλιαμς. Εκεί ίσως συναντάται και η αγάπη μου για το σινεμά, γιατί τα περισσότερα έργα του έχουν γίνει σπουδαίες ταινίες με υπέροχους και θρυλικούς ηθοποιούς.
Βιβλίο
* Πρόσφατα διάβασα την «Πλατφόρμα» του Μισέλ Ουελμπέκ, που τον γνώρισα τελείως τυχαία. Παρόλο που είναι σπουδαίος συγγραφέας, δεν τον ήξερα, τον συνάντησα σε μία εμφάνισή του στο Γαλλικό Ινστιτούτο πριν από μερικούς μήνες εδώ στην Αθήνα. Βρέθηκα εκεί καλεσμένος από κάποιους φίλους, τον άκουσα να μιλάει και μου κίνησε την περιέργεια να διαβάσω τα βιβλία του, τα οποία έχουν πάρει σπουδαίες κριτικές και είναι πολύ διαδεδομένα στο εξωτερικό. Εκείνη τη βραδιά αγόρασα αυτό το βιβλίο, το διάβασα μέσα στις διακοπές του καλοκαιριού. Μ’ αρέσει πολύ η γραφή του, ο χαρακτήρας του βιβλίου, μέσα από τον οποίο μιλάει σε πρώτο πρόσωπο ο συγγραφέας, έχει πάρα πολύ μαύρο χιούμορ και κυνισμό και κατά μία έννοια με διεγείρει πάρα πολύ αυτού του είδους η γραφή.
Ποίηση
* Μέσα από μία παράσταση που είχαμε κάνει στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, το «Αυτό Που Δεν Τελειώνει», η οποία ήταν μια παράσταση σύνθεσης και δραματοποίησης Ελλήνων ποιητών από τον 20ο αιώνα, είχα την τύχη, λόγω των προβών για την εύρεση του υλικού, να ψάξω πολύ, να διαβάσω πάρα πολλούς Έλληνες ποιητές και πολλή ελληνική ποίηση. Σίγουρα μια αγαπημένη μου και σημαντική Ελληνίδα ποιήτρια είναι η Κική Δημουλά, επίσης ο Τίτος Πατρίκιος, που είχα και την τύχη να τον γνωρίσω πρόσφατα, ένας σπουδαίος άνθρωπος, ο Γιάννης Κοντός, και πολλοί άλλοι. Νομίζω ότι η ελληνική ποίηση έχει κάτι μοναδικό και δεν είναι τυχαίο ότι οι ποιητές μας στο παρελθόν έχουν κερδίσει τόσες πολλές διακρίσεις, όπως Νόμπελ και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.
Η «Απιστία» του Καβάφη
* Επίσης λατρεύω την ποίηση του Κωνσταντίνου Καβάφη. Στα ποιήματά του βρίσκω μία απίστευτη θεατρικότητα. Το αγαπημένο μου ποίημα του Καβάφη είναι η «Απιστία». Για κάποιο λόγο, όταν το διάβασα συγκινήθηκα σε μεγάλο βαθμό, χωρίς να γνωρίζω γιατί. Μου άγγιξε μία πολύ προσωπική και ευαίσθητη χορδή.
Λίγο… κυκλοθυμικός
* Στην καθημερινότητά μου είμαι λίγο… κυκλοθυμικός. Δηλαδή μπορεί να ξυπνήσω μια ημέρα και να θέλω να γκρεμίσω όλο το σπίτι και να το χτίσω από την αρχή. Ένα άλλο πρωινό μπορεί να μην ενδιαφέρομαι για τίποτα και απλώς να μ’ αρέσει να απολαμβάνω τον καφέ μου, και να βυθίζομαι στις δίνες της σκέψης μου.
Τι με ενοχλεί
* Μ’ ενοχλεί η απόλυτη έλλειψη αξιοπιστίας. Το ότι θεωρούμε ως δεδομένο ότι τίποτα δεν λειτουργεί κι όταν κάτι λειτουργήσει είναι μια αναπάντεχη έκπληξη. Βέβαια, παρόλο που αναγνωρίζω ότι αυτό συμβαίνει στη χώρα μας, με ενοχλεί όταν κάποιοι το χρησιμοποιούν σαν δικαιολογία. Σου λένε «τι ψάχνεις, ρε φίλε, αφού η κατάσταση έχει έτσι». Ή με ενοχλεί όταν κάποιος συμβάλλει με τις πράξεις και τη στάση του σ’ αυτή την κατάσταση, πάλι χρησιμοποιώντας τη σαν δικαιολογία. Η κατάσταση είναι η κατάσταση από μόνη της ως έχει, αυτό όμως δεν δίνει καμία δικαιολογία για το ποια είναι η στάση σου απέναντι στα πράγματα.
Γίνε η αλλαγή που θα ήθελες στον κόσμο
* Και θα πω ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα: Έχω προσωπικά μία εμμονή με την ανακύκλωση. Γνωρίζω πάρα πολύ καλά ότι στην Ελλάδα δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε, είναι πάρα πολλές οι φήμες, δεν ξέρω αν είναι αληθείς, οι οποίες λένε ότι οι κάδοι της ανακύκλωσης δεν πάνε εκεί που πρέπει και καταλήγουν στη χωματερή. Για μένα, παρόλο που μπορεί να είναι αλήθεια αυτό, δεν είναι δικαιολογία να μην κάνω αυτό που πιστεύω και να κρατήσω τη στάση που πιστεύω. Και εδώ παρενθετικά να προσθέσω και τη φράση του Μαχάτμα Γκάντι, που λέει «να είσαι η αλλαγή που θα ήθελες στον κόσμο», «be the change you want to see in the world». Παρ’ όλα αυτά θα ήθελα να καταλήξω στο εξής, για να πω τι με ενοχλεί στους ανθρώπους γύρω μου. Εάν κάποιος δεν θέλει να είναι η αλλαγή που θα ήθελε, ή δεν τον αφορά καμία αλλαγή, καλά κάνει. Δεν θα του επιβάλω εγώ να γίνει ή να αλλάξει. Αλλά αυτό που με ενοχλεί αφάνταστα, είναι όταν αυτός ο συγκεκριμένος άνθρωπος μπαίνει εμπόδιο στο να κάνω εγώ την αλλαγή που θέλω για τον εαυτό μου και τον κόσμο.
Ένα περιστατικό
* Πρόσφατα είχα μια μικρή, πολύ ευγενική και φιλική συζήτηση, με ένα νεαρό τυχαία που περνούσε στο δρόμο, όταν πήγα τα σκουπίδια μου, τα υλικά ανακύκλωσης να τα τοποθετήσω στον ειδικό κάδο. Τον βλέπω να πετάει τα σκουπίδια του, τα συμβατικά, μέσα στον κάδο της ανακύκλωσης. Και του λέω πολύ ευγενικά «αυτό σε παρακαλώ μην το κάνεις! Εάν δεν θες να κάνεις ανακύκλωση, μην κάνεις ποτέ! Αν θέλω εγώ να κάνω, είναι δικό μου πρόβλημα και δικό μου βίτσιο. Αλλά με το να πετάς τα σκουπίδια σου μέσα στον κάδο της ανακύκλωσης, πλέον εισβάλλεις στη δική μου οντότητα και μου απαγορεύεις να κάνω αυτό που θέλω εγώ. Εσύ μπορείς να κάνεις ό, τι θέλεις και να μην κάνεις αυτό που θέλω εγώ, αλλά μη με εμποδίζεις να κάνω αυτό που θέλω εγώ απ’ τη στιγμή που δεν ενοχλώ εσένα». Με λίγα λόγια «μην πετάς τα σκουπίδια σου στον κάδο της ανακύκλωσης». Αυτό είναι που με ενοχλεί λοιπόν στην καθημερινότητα, το ότι μερικοί άνθρωποι δεν σ’ αφήνουν να κάνεις αυτό που για δικούς σου λόγους επιλέγεις ότι είναι το σωστό, χωρίς να τους ενοχλείς. Δεν εννοώ να κάνεις αυτό που θεωρείς εσύ σωστό, ενοχλώντας τους άλλους ή παραβιάζοντας τα δικαιώματα των άλλων.
Η δημοκρατία στην καθημερινότητά μας
* Όσο για τη δημοκρατία της καθημερινότητάς μας; Ας σταθούμε σε αυτό το ίδιο περιστατικό. Με το να πετάς τα συμβατικά σκουπίδια σου στον κάδο της ανακύκλωσης, παραβιάζεις τα δικά μου δικαιώματα, οπότε για ποια δημοκρατία μιλάμε; Ακριβώς δημοκρατία είναι να κάνει ό, τι θέλει ο καθένας. Δηλαδή θες να κάνεις ανακύκλωση κάνε, δεν θες μην κάνεις, βέβαια κι αυτό το συζητάμε κατά πόσο έχει ο καθένας δικαίωμα, αλλά εν πάση περιπτώσει, εφόσον τη δεδομένη στιγμή έχεις το δικαίωμα επιλογής, εφόσον σου δίνεται το δικαίωμα επιλογής να κάνεις ή να μην κάνεις κάτι, καλά κάνεις εξάσκησέ το, αλλά μην εμποδίζεις το δικό μου δικαίωμα… που εγώ επιλέγω να κάνω.
Τα ζώα
* Αγαπώ πάρα πολύ τα ζώα, και απόδειξη αυτού είναι ότι έχω κι εγώ ένα κατοικίδιο, ένα σκυλάκι. Είμαστε αχώριστοι, τον παίρνω μαζί μου όπου μπορώ και όσο μπορώ. Τον έπαιρνα μαζί μου ακόμα και στα γυρίσματα, έχει μάθει να είναι κύριος σε ένα τηλεοπτικό πλατό. Ήταν η μασκότ στα γυρίσματα, πολλές φορές αν τύχαινε να μην το έχω μαζί μου, όλοι παραπονιόντουσαν και μου λέγανε «φύγε, πάρτον και ξαναγύρισε». Είναι ιδιαίτερα αξιαγάπητος.
Η φύση
* Έχω μία ιδιαίτερη ευαισθησία και για τα ζώα και για τη φύση γενικότερα. Είναι κάτι το οποίο μου μετέδωσε ο πατέρας μου. Άκουσα με πολλή προσοχή τη γνώμη μιας φίλης, η οποία μου είπε «καλή η φιλοζωία, καλή και η φυσιολατρία, αν υπάρχει τέτοιος όρος, δεν ξέρω αν είναι δόκιμος ή όχι, αλλά πολλές φορές εγώ εκνευρίζομαι με την πρόφαση κάποιων ανθρώπων να βάζουν σε υψηλότερη προτεραιότητα τη ζωοφιλία από την αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο». Και μου λέει «εκνευρίζομαι όταν βλέπω ανθρώπους οι οποίοι κόπτονται για την οικολογία και δεν ενδιαφέρονται για τους ανθρώπους γύρω τους, για το πώς ζουν και το τι συμβαίνει στην κοινωνία μας». Είναι μία σκέψη κι αυτή, μια άποψη την οποία κρατάω στο πίσω μέρος του μυαλού μου.
Ταξίδι στην Γκάνα με την Action Aid
* Θέλω να πιστεύω ότι δεν έχω πέσει σε παγίδα. Δηλαδή να χρησιμοποιώ τη φιλοζωία υποσυνείδητα, σαν μια πρόφαση για να μην ασχολούμαι με τους συνανθρώπους μου. Πιστεύω ότι είμαι το ίδιο ευαισθητοποιημένος και για τους συνανθρώπους μου. Απόδειξη αυτού ήταν και το τελευταίο μου ταξίδι στην Γκάνα υπό την αιγίδα της Action Aid, μιας οργάνωσης της οποίας είμαι πρεσβευτής και η οποία έχει ως κύριο σκοπό την αντιμετώπιση της απόλυτης φτώχειας παγκοσμίως.
Να νοιάζεσαι
* Νομίζω ότι υπάρχει μία συγγένεια και μία σχέση όλων των πραγμάτων στη ζωή. Δηλαδή δεν μπορεί να νοιάζεσαι για ένα πράγμα και να μη νοιάζεσαι για κάτι άλλο. Σημαντικό είναι πάντως να νοιάζεσαι.
Η εύκολη λύση
* Γραφικός ενδεχομένως θεωρείται ο οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται και προσπαθεί, όπως είπε κι ο Γκάντι, να γίνει η αλλαγή την οποία επιθυμεί να δει. Το βόλεμα είναι μία πολύ εύκολη λύση. Κι εγώ αναρωτιέμαι, πολλές φορές έχω πει κι εγώ στον εαυτό μου, τι κάθεσαι και χολοσκάς, γιατί δεν είσαι κι εσύ σαν τον διπλανό σου που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να πάρει ένα καλό αμάξι και να βγει να πιει τον καφέ του και να πάει να πετάξει και πέντε τελάρα λουλούδια στα μαγαζιά για να αισθάνεται ότι είναι πετυχημένος; Κάτι μέσα μου κλωτσάει, κάτι μου λέει ότι αυτό είναι αφύσικο, κάτι μου λέει ότι αυτό είναι παράλογο, βλακώδες. Τέλος πάντων, δεν ξέρω. Τώρα βέβαια άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου, ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος. Μπορεί κι εμείς οι ίδιοι να πέφτουμε σε μία παγίδα άλλων προσωπικών συμπλεγμάτων και άλλων προσωπικών αδυναμιών. Νομίζω ότι η Ιστορία θα μας κρίνει όλους.
Βγαίνεις κερδισμένος όταν ακούς
* Προσπαθώ να μην παρασύρομαι πάρα πολύ απ’ τις προσωπικές μου απόψεις. Προσπαθώ να έχω ανοιχτό το νου μου και στην άλλη άποψη και πραγματικά κρατάω όλες τις απόψεις στο πίσω μέρος του μυαλού μου και τις επανεξετάζω. Γιατί ακόμα κι αν αποδειχτεί ότι εγώ είχα δίκιο κι όχι ο άλλος, μόνο μέσα απ’ το να επανεξετάσεις και την άλλη άποψη, θα ισχυροποιήσεις και θα ανακαλύψεις πόσο δίκιο έχεις πραγματικά. Άρα σε κάθε περίπτωση είσαι κερδισμένος όταν ακούς και τις αντίθετες απόψεις, αλλά να τις ακούς πραγματικά και όχι με καχυποψία. Να τις ακούσεις, να τις αναλύσεις και να δεις ακριβώς σε ποιο βαθμό υπάρχει μεγαλύτερη ή μικρότερη δόση αλήθειας σ’ αυτό που σου λέει κάποιος.
* Το www.catisart.gr ευχαριστεί τον Δημήτρη Πιτσάκη για τη φωτογράφηση.
* Επίσης, ευχαριστούμε το “Salumi & Baci” (Βαλαωρίτου 18 και Αμερικής, Αθήνα) και τον υπεύθυνο του καταστήματος, Δαυίδ Μαλτέζε, που μας πρόσφεραν το χώρο για τη φωτογράφηση.
