Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Ένα “δαίμoνα” της ελληνικής μυθολογίας, ένα πνεύμα των βουνών και των δασών, ένα μυθικό Σάτυρο πρόκειται να υποδυθεί στον “Κύκλωπα” του Ευριπίδη στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου. Τους Σάτυρους στην αρχαιότητα τους αποκαλούσαν “σκιρτόποδες”, επειδή χόρευαν με σκιρτήματα, ή “γλευκόποτες” (=κρασοπότες). Ήταν νέοι, θρασείς, σπιρτόζοι, ερωτομανείς και εξαιρετικά φιλόμουσοι και χορευτές, που επιδίδονταν σε ένα σωρό άτιμα πειράγματα και φάρσες. Προσωποποιούσαν τη χαρά της αναπαραγωγής και τη δύναμη της βλάστησης. Μια ανακουφιστική κάθαρση μετά τις δυνατές συγκινήσεις των τραγωδιών. «Σάτυρος είναι να νιώθεις, να ακούς, να μυρίζεις, να σέρνεσαι, να ουρλιάζεις, να τρέχεις, να χτυπάς», λέει η ίδια η ταλαντούχα Μαρία Μοσχούρη στο catisart.gr. Ένα κορίτσι φρέσκο και όμορφο, που έχει αποφοιτήσει από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, και ετοιμάζεται να μοιραστεί με το κοινό ένα δυναμικό εγχείρημα, τον Ιούλιο, σε σκηνοθεσία του Παντελή Δεντάκη. Μικρή το δέμας, γλυκοκάστανη, με ένα πρόσωπο που θυμίζει Γαλλίδα σταρ σε σύγχρονη έκδοση, με αδρές και εκφραστικές γραμμές, μοιάζει με χαμογελαστό κερασάκι –αναμφίβολα εύγευστο. Με κοντά σκουρόχρωμα μαλλιά και έναν όμορφο λαιμό χορεύτριας που σίγουρα θα είχε λατρέψει ο Μοντιλιάνι.
Μη με θεωρήσετε υπερβολική. Δεν έχει σημασία πώς είναι. Σημασία έχει ότι η Μαρία Μοσχούρη μοσχοβολάει ταλέντο. Ταλέντο γνήσιο και ανεξάντλητο. Ξεχωρίζει για τη χαρούμενη διάθεσή της ως άνθρωπος. Ξεχωρίζει και για την επιμονή, το πάθος και την αφοσίωση που δείχνει ως ηθοποιός. Στο «O Θείασως πέζη Κάφκα» (2016) η ερμηνεία της εξέφραζε ένα κοκτέιλ χαριτωμένης σύγχυσης, απορίας, απόλαυσης, κωμικότητας και απόγνωσης. Αφοπλιστική σε συγκίνηση και πειθώ, εκφέροντας έναν ποιητικό λόγο που ακούγεται σαν μουσική παρτιτούρα, στο «Πώς θα ‘ναι ο λυτρωτής μου;» (2016), ένα project της ομάδας Elephas Tiliensis πάνω στο διήγημα του Χόρχε Λουίς Μπόρχες «Το σπίτι του Αστέριου». Εντυπωσιακά ευφάνταστη, μπριόζα και διασκεδαστική στην παράσταση «Στο μυαλό του Δανιήλ Χαρμς», τη θαυμάσαμε να χειρίζεται το χιούμορ σαν ισορροπιστής. Τα τελευταία χρόνια έχει συμμετάσχει, εκτός των άλλων, και στις παραστάσεις «West Side Story» (2016) και «Το μεγάλο κρεβάτι» (2017). Με το διαπεραστικό της βλέμμα, με την αρμονική της κίνηση και την ιδιαίτερη φωνή της αποδεικνύει περίτρανα κάθε φορά πως έχει ένα ευρύ υποκριτικό ταλέντο.
Μας μιλάει για τα παιδικά της καλοκαίρια στη Χίο, φυσικά για τον «Κύκλωπα», αναφέρεται στη γενιά της, της οποίας θεωρεί πως «το βασικό της εμπόδιο είναι η δυσκολία της να ενηλικιωθεί».
Η δημιουργικότητα είναι σαν τη δύναμη της αγάπης που προσπαθεί να βγει προς τα έξω. Η δημιουργικότητα δεν διδάσκεται. Υπάρχουν ωστόσο κάποια πλάσματα που έχουν το χάρισμα να ορίζουν τις συνθήκες ώστε να συμβεί. Αυτό πιστεύω πως συμβαίνει και με τη Μαρία. Ψάξτε τη, δείτε τη, προσέξτε τη και σίγουρα θα το αντιληφθείτε…
* Γεννήθηκα και μεγάλωσα στον Πειραιά αλλά αισθάνομαι περισσότερο Χιώτισσα. Και οι δύο μου γονείς κατάγονται από ένα μικρό χωριό στη βόρεια Χίο και εκεί περνούσα τα καλοκαίρια μου. Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι τις αμέτρητες κασέτες που άκουγα συνέχεια, τα παιχνίδια με την αδελφή μου, τη θάλασσα, τα βράχια, τα μεγάλα κύματα στο χωριό. Και μόλις θυμήθηκα και έναν υπνόσακο μέσα στον οποίο επέμενε να κοιμάμαι η μαμά μου και τον οποίο μισούσα!
Πώς συνέβη και μπήκαν η υποκριτική και το θέατρο στη ζωή σου;
* Οι δικοί μου, ενώ δεν είναι καλλιτέχνες αγαπούν πολύ το θέατρο. Κι εγώ από πολύ νωρίς αυτό φανταζόμουν για τον εαυτό μου. Ήμουν και φαντασιόπληκτη μικρή. Μου άρεσε να βάφομαι, μιλούσα μόνη μου, φορούσα περίεργα ρούχα και χόρευα και τραγουδούσα. Αλλά αυτά φαντάζομαι είναι πράγματα που, λίγο πολύ, κάνει κάθε παιδί. Απλώς εγώ είχα στο νου μου πως έτσι ήθελα να ‘ναι η ζωή μου πάντα! Μπλέχτηκα λίγο με τις πανελλήνιες, τα πανεπιστήμια και τη φιλολογία αλλά στο θέατρο γύρισα και μάλιστα πιο συνειδητοποιημένη και πιο αποφασισμένη τη δεύτερη φορά. Για αυτή μου την απόφαση σπάνια προβληματίζομαι, νομίζω -ακόμα- είμαι καλά εδώ που είμαι.
Ποιοι από τους καθηγητές σου άφησαν τη σφραγίδα της διδασκαλίας τους στον τρόπο υποκριτικής σου και σε βοήθησαν συνολικά;
* Όταν αποφάσισα πως θέλω να δώσω εξετάσεις για τη Δραματική γνώρισα τυχαία τον Δημήτρη Αγαρτζίδη και τη Δέσποινα Αναστάσογλου που με βοήθησαν με την προετοιμασία. Αυτοί είναι οι πρώτοι μου δάσκαλοι και σημερινοί φίλοι μου. Τους ευγνωμονώ πάντα γιατί με επηρέασαν συνολικά και βαθιά σε μια φάση ζωής πολύ καίρια. Από τα χρόνια της σχολής κρατάω τον Ακύλλα Καραζήση, τη Χαρά Κεφαλά, τον Σάββα Κυριακίδη, την Ελένη Σκότη και την αγαπημένη Μάρθα Φριντζήλα για όλα τα πολύτιμα που μοιραστήκαμε. Και άφησα για το τέλος την Αμάλια Μπέννετ και τον Διονύση Καψάλη για την έμπνευση που χάρισαν αυτά τα τρία χρόνια. Ο δάσκαλος που αφήνει σφραγίδα είναι ο δάσκαλος ο οποίος σκάβει μέσα σου περιοχές που πριν δεν ήξερες ότι υπήρχαν. Και είναι πάντα γενναιόδωρος και αληθινός.
Το καλοκαίρι στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου πρόκειται να παίξεις στον «Κύκλωπα» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη. Πώς νιώθεις για το θεατρικό βάπτισμά σου στη Μικρή Επίδαυρο;
* Νιώθω ανυπόμονη, περίεργη και ανήσυχη! Είμαι όμως και χαρούμενη γιατί μου αρέσει πολύ το συγκεκριμένο θέατρο και μου αρέσουν και οι άνθρωποι που συνεργάζομαι. Γενικά την Επίδαυρο σαν τόπο την έχω συνδέσει με πολλές και όμορφες αναμνήσεις από μικρή.
Ποιος είναι ο ρόλος σου στην παράσταση;
* Στην παράσταση υποδύομαι έναν από τους Σάτυρους που είναι αιχμάλωτοι του Κύκλωπα στην Αίτνα και που θα απελευθερωθούν μετά την τύφλωση του Πολύφημου από τον Οδυσσέα. Το να γίνω ένα πλάσμα μυθικό, ανάμεσα σε άνθρωπο και ζώο είναι απαιτητικό, γοητευτικό και τρομερά εκτονωτικό -όπως φαίνεται! Όσο προχωρούν οι πρόβες καταλαβαίνω πως Σάτυρος είναι να νιώθεις, να ακούς, να μυρίζεις, να σέρνεσαι, να ουρλιάζεις, να τρέχεις, να χτυπάς και άλλα παρόμοια. Μια μέρα στην πρόβα η Άννα (σ.σ.: Άννα Καλαϊτζίδου), που υποδύεται τον Οδυσσέα, είπε αυτή την πολύ ωραία λέξη για τους Σάτυρους: Αισθησιαρχία!
Στην ευριπίδεια εκδοχή του Κύκλωπα διαπιστώνονται ενδιαφέρουσες αποκλίσεις από το ομηρικό πρότυπο. Τι έχεις να πεις στους θεατές για το έργο;
* Η βασικότερη διαφορά είναι η ύπαρξη του Σειληνού και των Σατύρων στην Αίτνα. Αυτό είναι μια αναγκαία προσθήκη του Ευριπίδη γιατί χωρίς χορό Σατύρων δεν έχουμε Σατυρικό Δράμα. Κάτι άλλο αρκετά σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι το σχέδιο του Οδυσσέα να τυφλώσει τον Κύκλωπα δεν είναι ένα απλό σχέδιο διάσωσης αλλά πρώτα και κύρια σχέδιο εκδίκησης για τον χαμό τον δύο συντρόφων του. Στον Όμηρο η τύφλωση πρέπει να πραγματοποιηθεί γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βγουν από τη σπηλιά. Στον Ευριπίδη, ο Οδυσσέας είναι ήδη έξω από τη σπηλιά όταν ανακοινώνει το σχέδιο. Το έργο είναι ένα παραμύθι με ανθρώπους και τέρατα και, όπως σε όλα τα παραμύθια, υπάρχουν κόσμοι που διαρκώς συγκρούονται. Το ενδιαφέρον στην ανάγνωση του Παντελή Δεντάκη για τον ευριπίδειο Κύκλωπα είναι ότι κανείς δεν είναι μόνο και πάντα καλός ή κακός. Ο καταπιεσμένος είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμος να καταπιέσει. Αυτός που τρώει ξύλο όταν του δοθεί η ευκαιρία είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ρίξει ξύλο. Και οι ρόλοι μπορεί να εναλλάσσονται διαρκώς και εις τους αιώνας των αιώνων…
Ποιος είναι ο εχθρός της σκέψης, της ικανότητας για δημιουργία;
* Η αδράνεια, ο φόβος, η κούραση, η τεμπελιά, η αδιαφορία είναι κάποιοι εχθροί και οι μάχες μαζί τους δεν τελειώνουν ποτέ.
Έχει σημασία να λειτουργούμε ομαδικά; Κυρίως στο θεατρικό χώρο;
* Η ομαδικότητα στο θέατρο είναι μια συνθήκη για την οποία έχουν ειπωθεί πολλά. Όσο μεγαλώνω καταλαβαίνω πως είναι λάθος να περιμένουμε την ομαδικότητα σαν ένα μικρό θαύμα που ίσως και να συμβεί άθελά μας. Για την ομαδικότητα πρέπει να εργαζόμαστε. Και εννοώ έμπρακτα, κατά τη διάρκεια της πρόβας, πάνω στη δουλειά, όχι στα λόγια. Ναι, είναι σημαντικό ζήτημα και δεν θέλει κουβέντες, θέλει ώρες δουλειάς.
Ποιο πιστεύεις ότι είναι το χρέος της γενιάς σου και ποια τα βασικά της εμπόδια;
* Το χρέος της δεν είμαι σίγουρη ότι το ξέρω. Το βασικό της εμπόδιο είναι η δυσκολία της να ενηλικιωθεί νομίζω. Η υπερπροστασία στην οποία μεγαλώσαμε μας μουδιάζει και οι παντός είδους δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σε συνδυασμό με την τρομολαγνεία της εποχής μας μάς προκαλούν έναν φόβο που σχεδόν μας ακινητοποιεί. Υπάρχει ο κίνδυνος να μείνουμε αιώνια τα παιδιά των γονιών μας, οι μαθητές των δασκάλων μας, οι υποτελείς των ανωτέρων μας. Αυτή μας την τάση ναι, είναι μάλλον χρέος μας να την πολεμήσουμε. Με θάρρος και θράσος αν χρειαστεί. Δεν έχω χάσει ακόμα την πίστη μου στη γενιά μου.
Έχεις παίξει σε παραστάσεις που δημιουργήσατε μόνοι σας συνάδελφοί σου νέοι ηθοποιοί και συντελεστές. Ποια προβλήματα, εσωτερικά και εξωτερικά, δημιουργήθηκαν σε αυτές τις περιπτώσεις;
* Οι παραστάσεις που κάνω με νέους ηθοποιούς και σκηνοθέτες είναι πάντα από τις πιο αγαπημένες μου. Είμαστε άνθρωποι που προερχόμαστε από την ίδια γενιά, με παρόμοιες προσλαμβάνουσες, εκπαίδευση, προβλήματα, ανησυχίες. Και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να θέλουμε, μέσα από τις παραστάσεις, να μιλήσουμε για παρόμοια πράγματα με παρόμοιο τρόπο. Είναι ωραίο να ξέρεις πως είσαι με τους δικούς σου και πως έχετε όλοι την ίδια λύσσα να μιλήσετε για αυτό που σας απασχολεί. Το πρώτο πρόβλημα που εντοπίζω σε αυτό είναι πολλές δουλειές με ίδια ή παρόμοια προβληματική. Παγίδα στην οποία πέφτουμε συχνά νομίζω! Το δεύτερο είναι πιο πρακτικό και έχει να κάνει με τις σχέσεις μέσα στον θίασο. Όταν κάνεις μια επαγγελματική δουλειά με τους φίλους σου υπάρχουν πράγματα που πρέπει να διασφαλίζονται, να προστατεύονται και να τηρούνται μέσα στην πρόβα και αυτό θέλει μια συνεχή φροντίδα από όλους. Είναι πολύ εύκολο να παρασυρθείς όταν οι συνεργάτες σου είναι και φίλοι σου.
Η θέση του καλλιτέχνη είναι πάντα απέναντι από την εξουσία;
* Δεν μπορώ να φανταστώ άλλη θέση για τον καλλιτέχνη.
Η ζωή του καλλιτέχνη έχει αγωνίες, έρευνα, απογοητεύσεις και συνεχές τρέξιμο. Πώς προσαρμόζεις την καθημερινότητά σου και πώς προετοιμάζεσαι ψυχολογικά για τυχόν αντιξοότητες;
* Προσπαθώ να κοιμάμαι, να τρώω καλά και να γυμνάζομαι. Αυτά για το σώμα. Με όσα δεν είναι σώμα δεν τα καταφέρνω πάντα. Είναι στιγμές που καταλαβαίνω πως το παράκανα και τότε σταματάω και λέω στον εαυτό μου «τώρα το παράκανες». Ίσως αργώ λίγο αλλά το λέω. Και τότε χρειάζεται να συζητήσω μαζί μου και συνήθως τα βρίσκουμε μετά. Δεν είναι σοφή προετοιμασία αλλά με προστατεύει με έναν τρόπο, έστω και κατόπιν εορτής.
Τι σε κάνει να πλήττεις;
* Τα παιχνίδια με τράπουλα, τα περισσότερα επιτραπέζια παιχνίδια και η τηλεόραση.
Σε ποια θεατρικά έργα θα ήθελες να παίξεις και ποιους ρόλους να υποδυθείς; Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;
* Δεν κάνω ποτέ τόσο συγκεκριμένα όνειρα. Αν λαχταράς κάτι πολύ συγκεκριμένο και δεν έρθει όπως το φαντάζεσαι μετά το βιώνεις σαν αποτυχία. Μου φαίνεται σκληρό να βάλω τον εαυτό μου σε κάτι τέτοιο. Αφήνω ανοιχτό το ενδεχόμενο να με συναντήσει κάτι που δεν είχα φανταστεί ποτέ! Θέλω όμως πολύ να κάνω κινηματογράφο και δεν μου έχει συμβεί από τότε που τέλειωσα τη σχολή. Όσο για τους συγγραφείς, αγαπώ τον Τσέχωφ, τον Μπέκετ, τους τραγικούς, τον Βέντεκιντ, τον Πέτερ Βάις, τον Χάουαρντ Μπάρκερ, τον Ιβάν Βιριπάεφ (και κάποιους ξεχνάω σίγουρα). Ο Βιριπάεφ είναι ο αγαπημένος μου εν ζωή θεατρικός συγγραφέας.
H δημοσιότητα βοηθά τον καλλιτέχνη;
* Φαντάζομαι πως ναι, είναι όμως βέβαιο ότι δημιουργεί και δυσκολίες. Η δημοσιότητα είναι μια κατάσταση προς διαχείριση, έτσι μου φαίνεται.
Αν βρισκόσουν τώρα μπροστά σε ένα παράθυρο, τι τοπίο θα ήθελες να έβλεπες;
* Τη θάλασσα σίγουρα.
Πώς είναι η καθημερινότητά σου και ποιες οι αγαπημένες σου συνήθειες;
* Καθημερινότητα πολύ συγκεκριμένη δεν έχω γιατί εξαρτάται από τις υποχρεώσεις μου στο θέατρο. Είναι περίοδοι που τρέχω σαν τρελή και άλλες που κάθομαι. Όσο για τις συνήθειές μου: με χαλαρώνει να κάθομαι στον υπολογιστή και να χαζεύω, τρώω μικρές μερίδες και συχνά, μου αρέσει να κάνω βόλτες μόνη, μου αρέσει να πηγαίνω στο μάθημα χορού μου, μου αρέσει να πίνω μπίρες με τους φίλους μου, το βράδυ συνήθως διαβάζω το βιβλίο μου και αγαπάω πολύ τον ύπνο και τα όνειρα.
Ποιο βιβλίο διαβάζεις αυτό τον καιρό;
* Το «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Χάρπερ Λι.
Ποιο είναι το προσωπικό σου καταφύγιο;
* Η φύση, ο ύπνος, αυτοί που αγαπώ.
Τέλος, ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Συμβιώνεις με κάποιο κατοικίδιο;
* Μέχρι το Πάσχα συγκατοικούσα με την Πακίτα, τη γάτα μου. Δυστυχώς σκοτώθηκε από αμάξι. Τα ζώα είναι σοφά και χαζά ταυτόχρονα, τα αγαπώ!
O “Κύκλωπας” του Ευριπίδη
Ένας κόσμος αντρικός, ωμός και βίαιος, κόσμος αλληλοεξόντωσης και ανθρωποφαγίας, όπου το δίκαιο ορίζεται από τον εκάστοτε ισχυρό. Στη χώρα των Κυκλώπων ο ξένος δεν περιθάλπεται, δεν φιλοξενείται, γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης ή κατασπαράσσεται. Εκεί δεν μπορείς να είσαι ούτε καλός ούτε κακός. Εκεί μπορείς να είσαι μόνο φοβισμένος και απελπισμένος ή σκληρός και ανελέητος. Τα πρόσωπα του Ευριπίδη ακροβατούν ανάμεσα στην ελαφράδα, τη γελοιότητα, την πονηριά, τον καιροσκοπισμό, την ηθική παρακμή, την αγριότητα. Γελοιοποιούν και γελοιοποιούνται. Συντρίβουν και συντρίβονται.
Η παράσταση, με αποκλειστικά γυναικεία διανομή, διερευνά αυτόν τον άκρως αντρικό κόσμο, μέσα από τη γυναικεία φύση. Μέσα από τον ψυχισμό, τα εκφραστικά μέσα, το σώμα της γυναίκας. Και αναζητά την ισορροπία ανάμεσα στο σοβαρό και το γελοίο, ανάμεσα στο σπλάτερ και την κωμωδία.
Στο κείμενο της παράστασης έχουν προστεθεί αποσπάσματα από την Οδύσσεια και από τον Κύκλωπα του Θεόκριτου, σε μεταφράσεις Παντελή Μπουκάλα
* Με αγγλικούς υπέρτιτλους
Συντελεστές
Μετάφραση: Παντελής Μπουκάλας
Σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης
Σκηνικά – Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
Επιμέλεια κίνησης: Ερμής Μαλκότσης
Μουσική: Λευτέρης Βενιάδης
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθοί σκηνοθέτη: Έφη Ρευματά, Θανάσης Ζερίτης
Βοηθός Σκηνογράφου – Ενδυματολόγου: Μυρτώ Κοσμοπούλου
Παίζουν: Στεφανία Γουλιώτη (Κύκλωπας), Άννα Καλαϊτζίδου (Οδυσσέας), Αλεξάνδρα Αϊδίνη (Σιληνός), Νεφέλη Μαϊστράλη, Μαρία Μοσχούρη, Αμαλία Νίνου, Μυρτώ Πανάγου, Ελένη Τσιμπρικίδου (Σάτυροι), Έφη Ρευματά (Kομπάρσος)
Παραγωγή: Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου
Πληροφορίες
Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
21-22 Ιουλίου 2017
21:30
Τιμές εισιτηρίων
Κανονικό: Από 20€ έως 25€
Φοιτητικό: 10€
ΑΜΕΑ: 5€
Ανέργων: 5€
- Σχετικοί σύνδεσμοι
Δανιήλ Χαρμς – Παρουσίαση παράστασης
