Του Παναγιώτη Μήλα
Τον Φεβρουάριο του 2013 είχα δει στον Κεραμεικό και στο «Εν Αθήναις» το έργο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, «Κατάδικος», από το «Οικείο Θέατρο».
Το «Οικείο Θέατρο» – μια ιδέα του Μίλτου Δημουλή – ιδρύθηκε το 2010 με βασικό του χαρακτηριστικό να παρουσιάζει ολοκληρωμένες και άρτια δομημένες παραστάσεις κυρίως σε χώρους που δεν είναι αμιγώς θεατρικοί. Κυρίως σε σπίτια, επαγγελματικούς χώρους, σχολεία, πολιτιστικούς συλλόγους και εκκλησίες, δηλαδή όπου υπάρχουν άνθρωποι.
Στα δύο πρώτα χρόνια δράσης του είχε πραγματοποιήσει 90 παραστάσεις, τις οποίες είχαν παρακολουθήσει 5.000 θεατές.
Μια εξαιρετική ιδέα που υλοποιήθηκε με πολύ κόπο από τον Μίλτο Δημουλή.
Πριν από δύο χρόνια, τον Δεκέμβριο του 2022, είχα παρακολουθήσει στο θέατρο «Αργώ» το έργο του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί Θανάτου Ζωής». Σε διασκευή Μίλτου Δημουλή, Λάμπρου Ντούσικου και με Σκηνοθεσία και Σκηνικά Μίλτου Δημουλή.
Καλλιτέχνης με πάθος και αγάπη για το θέατρο, ο Δημουλής αποφεύγει τις ανοιχτές λεωφόρους και προτιμά τα δυσπρόσιτα μονοπάτια. Για κάθε δύσκολο πρόβλημα έχει τις λύσεις και αυτό προφανώς έχει σχέση με την καταγωγή του…
Ο «Ματωμένος Γάμος» του Λόρκα, που θα ανέβει από το θέατρο «Μοντέρνοι Καιροί», ήταν η αφορμή για μια συνέντευξη.
Όταν συναντηθήκαμε ξεκίνησα με την ερώτηση που ακολουθεί όντας σχεδόν βέβαιος για την απάντηση.
Απορώ, κύριε Δημουλή, με το πάθος σας την ώρα της δουλειάς. Υποθέτω ότι αυτό οφείλεται σε κάποιο κληρονομικό χάρισμα. Αλήθεια πού γεννηθήκατε και ποια είναι η καταγωγή σας;
*Οι γονείς μου ήταν μετανάστες και έτσι γεννήθηκα στη Γερμανία αλλά έχω την αγαθή τύχη να κατάγομαι από την Κέρκυρα, εκεί μεγάλωσα στο νησί των Φαιάκων που για μένα είναι η καρδιά τού Ιονίου Πελάγους. Εκεί που, σύμφωνα με την μυθιστορία, τα πλοία μπορούσαν να περάσουν πάνω από τα νερά, δεν διέθεταν κουπιά μήτε καπετάνιο και ταξίδευαν με το μυαλό προς κάθε κατεύθυνση σε οποιαδήποτε καιρική συνθήκη. Μάρτυράς μου ο Όμηρος στην Οδύσσειά του. Πράγματι κι εγώ σε παρόμοιες περιπτώσεις ξεπερνώ τις δυσκολίες ταξιδεύοντας με το μυαλό.
Τι κρατάτε ως ευχάριστη ανάμνηση από την παιδική σας ηλικία;
*Κρατάω την αρμονία της φύσης. Τα χρώματα της χαραυγής και του δειλινού. Το άρωμα της γης. Τη μυρωδιά τού άνθους αλλά και των προβάτων. Τα κελαηδίσματα των πουλιών αλλά και τους ήχους των κοράκων. Κρατάω το νερό της θάλασσας, της βροχής και της πρωινής δροσιάς. Κρατάω τα άστρα που με έμαθαν να κοιτάζω ψηλά. Κρατάω σταθερά τα δάκρυα στα μάτια γιατί με αυτά έχω βλέμμα καθαρό. Κρατάω στην καρδιά μου τον παππού μου τον Μιλτιάδη που με μεγάλωσε.
Σ’ εκείνη την ηλικία τι ονειρευόσαστε;
*Θυμάμαι ότι είχα συνειδητή ζωή όταν άρχισα να ονειρεύομαι να γίνω ηθοποιός και ψαράς. Ο ημερολογιακός χρόνος με κατέγραφε πέντε χρονών και συνέχισα να ενυπνιάζομαι μια ζωή με ολίγη από αυτή που είχα και πολλή από αυτήν που μου έλειπε και σήμερα ονειρεύομαι εκείνο το ολίγο, το ελάχιστο βάρος τού σώματος.
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να αποφασίσετε ότι o σωστός δρόμος για σας ήταν το θέατρο;
*Στην παιδική μου ηλικία ο δρόμος τού θεάτρου ήταν επιθυμία ανεξήγητη και αγκαλιά που με κοίμιζε τις νύχτες. Στα εφηβικά μου χρόνια ήταν απόφαση ανάγκης και ερωτικής ορμής προς τον ανοιχτό ορίζοντα. Αργότερα έγινε συνείδηση και αγάπη μεγάλη με ακοίμητες νύχτες. Σε κάθε στάδιο το θέατρο, μου έσωζε τη ζωή. Σωστός πάντα ήταν ο δρόμος.
Ποια θεατρική εμπειρία έχει αποτυπωθεί μέσα σας και τι πιστεύετε ότι λείπει σήμερα από τον θεατρικό χάρτη της Αθήνας;
*Δεν μπορώ να δω καμία εμπειρία αποσπασματικά. Όλη η προσπάθειά μου είναι μια διαρκής εμπειρία η οποία εντυπώνεται στο είναι μου και κάθε φορά αισθάνομαι λίγο πιο έτοιμος για την επόμενη προσπάθεια επικοινωνίας με τον εαυτό μου και τον κόσμο.
Στο ευρύτερο πλαίσιο της θεατρικής πραγματικότητας, λείπει η αγάπη της πολιτείας, ήτοι της κρατικής μέριμνας, της φροντίδας και της στήριξης του πολιτισμού εν γένει.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα απαξίωσης των ανθρώπων της τέχνης είναι η μη αναγνώριση από το κράτος, του διπλώματος των σπουδών τους που απέκτησαν με επαναλαμβανόμενες δύσκολες εξετάσεις, υποκείμενοι στην αξιολόγηση της επιτροπής από το αρμόδιο υπουργείο, καθημερινή άσκηση, εκπαίδευση, κόπο και μόχθο σωματικό και ψυχικό αλλά και πολλά έξοδα. Αυτή η πολιτική απόφαση αποτελεί όνειδος για τον άνθρωπο και τη χώρα μου.
Την ημέρα της πρεμιέρας μιας παράστασης στην οποία συμμετέχετε ποιο συναίσθημα κυριαρχεί μέσα σας;
*Η αγωνία να καταφέρουμε να αποδώσουμε με ειλικρίνεια και εντιμότητα αυτό που ήδη έχουμε ετοιμάσει με τους συναδέλφους μου, τους συντελεστές και τον σκηνοθέτη. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο.
Σαν καλλιτέχνης, νιώθετε ότι θέλετε να παίρνετε την επιβεβαίωση των άλλων;
*Σε κάθε παράσταση νιώθω ότι είμαι ένας ταχυδρόμος ενός υπαρξιακού μηνύματος, πρέπει να αφηγηθώ μια ιστορία. Χρέος μου είναι να μεταφέρω αυτές τις ειδήσεις στον παραλήπτη, δηλαδή το κοινό, με απώτερο και απώτατο στόχο την ουσιαστική επικοινωνία. Είμαι ευτυχής όταν δημιουργείται μια κοινότητα με τους άλλους ανθρώπους που θα κάνει τη ζωή πιο υποφερτή. Ναι, μου αρέσει να επιβεβαιώνουν οι παραλήπτες ότι έχουν λάβει το μήνυμα.
Τι σημαίνουν για σας τέχνη και θέατρο;
*Τέχνη είναι να σέβεσαι τον άνθρωπο και τη φύση και να τους ενώνεις. Επίσης, να παραμερίζεις την ιδιοτέλεια.
Θέατρο είναι η διαδικασία προσέγγισης, μέσω της τέχνης της υποκριτικής, της ανθρώπινης οδύνης. Είναι η αποτύπωση μιας διαρκούς έρευνας που ξεκινάει από το ενδότατο σημείο της ψυχής και καταλήγει στη σκηνή με στόχο να συν – κινήσει τον νου και την καρδιά τού ανθρώπου. Με μια φράση, θέατρο είναι ο αιώνιος οργασμός του πόνου και της λύτρωσης, η διάσωση της ανθρωπιάς.
Μπορεί να υπάρξει τέχνη εμπνευσμένη από τη βία και το μίσος;
*Η τέχνη καταγράφει τα γεγονότα και δυστυχώς είναι έκδηλη η κοινωνική, καθημερινή πραγματικότητα βίας, μίσους και μισαλλοδοξίας. Η τέχνη μέσα από κάθε μορφή της, καλλιτεχνική θεωρία και πρακτική, αναδεικνύει την ανάγκη να μετουσιώσει ο άνθρωπος την τραγική ανθρώπινη κατάσταση σε ανώτερη μορφή θέασης της ανθρώπινης ζωής. Ανεξίτηλη η ρήση του Φρίντριχ Νίτσε «Έχουμε την τέχνη για να μη μας σκοτώσει η αλήθεια».
Τι σας δίνει χαρά αυτή την εποχή;
*Οι πρόβες.
Η αγάπη που δίνω και παίρνω.
Ο ενεστώτας χρόνος.
Υπάρχουν πράγματα που σας φοβίζουν;
*Με φοβίζει ο καπιταλισμός και η απανθρωπιά.
Κάνετε τώρα πρόβες για τον «Ματωμένο Γάμο» του Λόρκα. Τι θα θέλατε να ξέρουμε γι’ αυτήν την παράσταση;
*Θα σας εκπλήξει η δύναμη της ποίησης να μεταμορφώνει τον άνθρωπο και τον κόσμο.
Στην παράσταση αυτή υποδύεστε τον Πατέρα. Ποια φράση του ρόλου σάς έχει συγκινήσει;
*Με συγκινεί το έργο και η προσέγγισή του. Η δύναμή τους είναι ανώτερη των δικών μου φράσεων. Ο πατέρας είναι αναπόσπαστο κομμάτι της γης που άλλοτε μοσχοβολάει ο τόπος νιογέννητο χορτάρι και άλλοτε ανοίγει τα σπλάχνα της, να ξαναγίνεις νερό και χώμα.
Μελλοντικά ποιους ρόλους ονειρεύεστε να παίξετε;
*Έχω ανάγκη να συνεργάζομαι, όπως τώρα, με ικανούς, άξιους και εμπνευσμένους καλλιτέχνες προκειμένου να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος και ηθοποιός. Αυτός είναι ο μέγιστος «ρόλος» μου.
Τι σας κάνει να θυμώνετε και με τι γελάτε περισσότερο;
*Θυμώνω ανεπαισθήτως και γελάω εντόνως με την απραξία ή τις πράξεις των ανθρώπων σε συνθήκες αντίληψης και κρίσης του αγαθού.
Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτό τον καιρό;
«Η μπαλάντα μιας ζωής – Λόρκα», της Λέσλι Στέιντον.
Ποια είναι η σχέση σας με τα ζώα; Υπάρχει κάποιο κατοικίδιο με το οποίο συμβιώνετε;
*Η αγάπη μου προς τα ζώα είναι αυτονόητη και ακόμη, είναι πνευματική και ψυχική μου ανάγκη να τους την προσφέρω. Επίσης, θαυμάζω τα άγρια ζώα γιατί διανύουν τον βίο τους ελεύθερα και περήφανα και σε κοιτάζουν, αν είσαι άξιος να αντικρίσεις το βλέμμα τους, ως δάσκαλοι της ομορφιάς και της ωραιότητας.
«Έχω μια τίγρη μέσα μου, άγρια λιμασμένη που όλο με περιμένει κι όλο την καρτερώ»…
Κύριε Δημουλή, σας ευχαριστώ που μοιραστήκατε μαζί μου τον χρόνο σας λίγο πριν μπείτε στην πρόβα.
*Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart για τη φιλοξενία.
***
«Ματωμένος Γάμος». Το αριστούργημα του Λόρκα από τον Νοέμβριο στο Θέατρο Μοντέρνοι Καιροί
