Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Στο «Σπίτι με τα Δώρα» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, η Μικαέλα Δανά, σε έναν συνταρακτικό θεατρικό μονόλογο, υποδύεται τη Βασιλική, μια γυναίκα που ζει σ’ ένα σπίτι απ’ όπου απουσιάζει ο αέρας. Παιδί δύο προβληματικών γονιών η δυσλειτουργική Βασιλική, θα πάρει τελικά τη ζωή στα χέρια της όταν διαπιστώσει πως η ανήλικη κόρη της βιώνει τη δική της τραγωδία με δέλεαρ μια κούκλα…
Ο ρόλος είναι δύσκολος και απαιτητικός, έχει να κάνει με πολύ λεπτά συναισθήματα και δυνατές καταστάσεις. Η Μικαέλα Δανά μάς τον παρουσιάζει χωρίς να φοράει «μάσκα». Είναι μια ηθοποιός που όταν παίζει, δεν κρύβεται. Εκθέτει τον εαυτό της. Δημιουργεί με ρυθμό, ένταση και τόνο στις λέξεις που ξαφνιάζει.
«Δεν ήξερα αν θα τα καταφέρω», εξομολογείται στο catisart.gr για την πρεμιέρα της παράστασης, «ήταν η πρώτη φορά που θα έπαιζα θεατρικό μονόλογο ως επαγγελματίας ηθοποιός και φοβόμουν… Η αγωνία μήπως δεν πω σωστά τα λόγια μου και το άγχος μού είχαν μουδιάσει τα πόδια… Νομίζω όμως ότι τελικά όλα πήγαν καλά».
Στη συνέντευξη που μου δίνει η φρεσκάδα λόγου και σκέψης εντυπωσιάζει. Έχει πάθος, εσωτερική ενέργεια και πίστη.
«Κάπου κάποια στιγμή ξεκλειδώνω και συνδέομαι με τον άγνωστο θεατή μου που με βλέπει να μεταφέρω τα λόγια του συγγραφέα και να πάσχω όπως θέλει ο σκηνοθέτης και απαιτεί το έργο», λέει απαντώντας στην ερώτηση τι σημαίνει θέατρο.
Όσο για το ρόλο; «Αρχικά σου δίνεται ένας ρόλος, μετά βάζεις τα δυνατά σου να γίνεις εσύ αυτός ο ρόλος, για να τον μεταφέρεις όσο το δυνατόν καλύτερα πάνω στη σκηνή, κι έπειτα τον “παντρεύεσαι”», επισημαίνει.
Μικαέλα, πού γεννήθηκες, πού μεγάλωσες και τι δεν ξεχνάς από τα παιδικά σου χρόνια;
• Γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα στη Λήμνο, είναι πολλά που θέλω να ξεχάσω από τα παιδικά μου χρόνια, αυτό όμως που μου έχει εντυπωθεί στη μνήμη είναι οι ατελείωτες βόλτες στη φύση, η αλλαγή των εποχών ανάμεσα στις αλάνες και στα χωράφια που παίζαμε κι έπειτα το κολύμπι στα ανοιχτά με τις επικίνδυνες βουτιές.
Πώς ξεκίνησες με το θέατρο και την υποκριτική; Ποια υπήρξαν τα πρώτα ερεθίσματα και οι αφορμές;
• Προέρχομαι από μια οικογένεια που είναι καλλιτεχνική και φιλόμουση, καθώς η μητέρα μου είναι μουσικός. Όταν τελείωσα από τη δεύτερη σχολή μου στα ΤΕΙ Αθήνας έχοντας τελειώσει και με τις μουσικές μου σπουδές, έχοντας ήδη βγει στο θεατρικό σανίδι με δύο σημαντικές συνεργασίες, είπα «Ωραία έκανα ό.τι ‘’έπρεπε’’, τώρα θέλω να σπουδάσω την Τέχνη αυτή, που εγώ αγαπώ», θέλοντας να αποκοπώ και από τα μονοπάτια της μητέρας μου. Ήμουν σε μεγάλη ηλικία όταν άρχιζα να σπουδάζω θέατρο. Όταν πέρασα στην πρώτη μου σχολή στην Κρήτη γράφτηκα αμέσως στη θεατρική ομάδα των σπουδαστών ΤΕΙ Ηρακλείου, εκεί μου δόθηκε το πρώτο έναυσμα, αλλά και από παιδί θυμάμαι τον εαυτό μου να αλλάζω φωνές όταν έπαιζα κουκλοθέατρο στον αδερφό μου ή να μιμούμαι χαρακτήρες που έβλεπα στην τηλεόραση.
Ποιων δασκάλων σου η ανάμνηση διατηρείται άσβεστη στην καρδιά σου και γιατί;
• Η φιλόλογός μου η Λένα Χαϊνά που με έμαθε να διαβάζω, η Βαρβάρα Τσιδεμιάδου που με βοήθησε στο να μετράω ανάποδα αριθμούς και ανθρώπους και ο Περικλής Χούρσογλου που με πίστεψε, με στήριξε και με έμαθε να αγκαλιάζω αυτό που κάνω χωρίς να μετρά τελείες, κόμματα, λάθη ή σωστά…
Φέτος εμφανίζεσαι στην παράσταση «Το σπίτι με τα δώρα» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη σε σκηνοθεσία Λευτέρη Παπακώστα. Τι θα ήθελες να γνωρίζουμε για την παράσταση;
• Είναι μια παράσταση που μιλά για την καταπίεση (λεκτική και σωματική βία, σεξουαλική κακοποίηση, σεξουαλική καταπίεση) και πώς οι τρεις διαφορετικές γυναίκες τη βιώνουν φτάνοντας σε σημεία υπέρτατης ψυχικής οδύνης. Πώς κουβαλάνε ένα ολόκληρο σπίτι στην πλάτη τους, μην μπορώντας να ξεφύγουν από τα ‘’δώρα’’ που κληρονόμησαν από την οικογένειά τους.
Τι άνθρωπος είναι η Βασιλική, την οποία υποδύεσαι;
• Η Βασιλική είναι μια γυναίκα διαταραγμένη ψυχικά, είναι αντικοινωνική, συνεχώς καθαρίζει το σπίτι της και κλείνεται εκεί μέσα, απεχθάνεται τον αέρα διότι ‘’σκονίζεται’’ και ίσως μνημονεύει το παρελθόν της… Φτάνει σε σημείο υστερίας με την καθαριότητα και αυτό διότι έχει βιώσει κάτι πολύ βρώμικο για χρόνια… Είναι θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από το εγγύς περιβάλλον του σπιτιού της. Παρ’ όλα αυτά δεν διστάζει, έχοντας φτιάξει τη δική της οικογένεια πια, να πάρει τον νόμο στα χέρια της όταν η κόρη της -τραγική ειρωνεία- ‘’απειλείται’’ και να ξεπεράσει φοβίες και ψυχαναγκασμούς, για μια στιγμή.
Πώς θα χαρακτήριζες τη συνεργασία σου με τον σκηνοθέτη της παράστασης, Λευτέρη Παπακώστα;
• Με τον Λευτέρη Παπακώστα έχω την τύχη και την τιμή να συνεργάζομαι χρόνια. Είμαστε κάτι παραπάνω από συνεργάτες και φίλοι πια, είναι ένας σκηνοθέτης εμπνευσμένος όπου ενώ ξέρει τι θέλει, λειτουργεί πάντα συνεργατικά με τους ηθοποιούς προσπαθώντας πρώτα να κατανοήσουν το κείμενο και έπειτα με αφορμή αυτό να ‘’παίξουν’’ πάνω στη σκηνή σε στάδια υποκριτικά, που μας ξεκλειδώνουν και οδηγούν στον στόχο του ιδίου και του έργου κατ’ εμέ. Το τελικό αποτέλεσμα είναι πηγαίο και αυτό νομίζω το κάνει αλάνθαστο.
Την ημέρα της πρεμιέρας της παράστασης ποιο συναίσθημα κυριαρχούσε μέσα σου;
• Δεν ήξερα αν θα τα καταφέρω, ήταν η πρώτη φορά που θα έπαιζα θεατρικό μονόλογο ως επαγγελματίας ηθοποιός και φοβόμουν… Η αγωνία μήπως δεν πω σωστά τα λόγια μου και το άγχος μού είχαν μουδιάσει τα πόδια… Νομίζω όμως ότι τελικά όλα πήγαν καλά.
Πώς οραματίζεσαι να εξελίξεις τη θεατρική δραστηριότητά σου;
• Δεν ξέρω, θα ήθελα να μπορούσα να ζήσω από αυτό και να αφοσιωνόμουν εκεί στην τέχνη μου. Αλλά δυστυχώς δεν ζεις εύκολα από αυτή τη δουλειά και μόνο, εδώ σήμερα.
Πιστεύεις πως η κοινωνία μας έχει να κάνει ακόμα βήματα για την καταπολέμηση των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων που έχουν σχέση με τη διαφορετικότητα;
• Ναι και ως προς τη διαφορά άνδρας – γυναίκα, ας δούμε τα καθημερινά εγκλήματα με θύματα γυναίκες. Αλλά και τη σεξουαλική ή φυλετική ή ιδεολογική διαφορετικότητα με βίαια επεισόδια και πογκρόμ κατά συμπολιτών μας. Η κοινωνία μας λοιπόν αν και συντηρητική, δείχνει “φιλελεύθερη” μόνο σε νομοθετικά πλαίσια και αυτά υπό όρους αστικού δικαίου…
Θα μπορούσες να μεταφέρεις στους αναγνώστες ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το μονόλογό σου που παρακολουθούμε στη σκηνή;
• «…Η σκάφη μου καράβι ακυβέρνητο να πλέει ανάποδα σε μαύρα νερά…».
Υπάρχει κάποιος δικός σου άνθρωπος, του οποίου εμπιστεύεσαι τη γνώμη, όταν εργάζεσαι πάνω σε ένα νέο ρόλο;
• Η φίλη μου η Χρυσούλα, είναι φιλόλογος, αλλά έχει σπουδάσει θέατρο, ήμασταν μαζί και στην Ανώτατη Δραματική Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου, με αυτήν καθόμαστε ώρες και συζητάμε…
Για κάποιον που κάνει τα πρώτα του βήματα στο θέατρο, ποια βιβλία θα θεωρούσες χρήσιμο να συμπεριλάβει στη βιβλιοθήκη του;
• Εγώ ξεκίνησα με κλασικούς, Στανισλάφσκι “Γράμματα σε νέο ηθοποιό” και έπειτα ό,τι υπήρχε από Τσέχωφ. Στη σχολή αλλά και από πριν, εξαιτίας του ότι μου άρεσαν τα αρχαία κείμενα, διάβαζα Αισχύλο – Σοφοκλή – Ευριπίδη.
Πανδημία, καραντίνα, me-too, κινητοποιήσεις ηθοποιών. Τι πιστεύεις ότι έμεινε από όλη αυτή την περιπέτεια;
• Δυσκολίες για εμάς και εργαλειοποίηση των πάντων από το κράτος. Εντούτοις δεν πρέπει να σταματήσουμε να ελπίζουμε και να αγωνιζόμαστε για αυτά που μπορούμε και οφείλουμε να κερδίσουμε για εμάς και για τις επόμενες γενιές.
Πέρα από την παράσταση που παίζεις τώρα, υπάρχουν και άλλα σχέδια για τη φετινή θεατρική περίοδο;
• Ναι, είμαι συνεργάτης σκηνοθέτης στην παράσταση του Λευτέρη Παπακώστα, έργο του Τσιμάρα Τζανάτου «Μαζί Ποτέ. Αιτία υπάρχει για ό,τι δεν πάει καλά» που θα ανέβει στο Bios στις 29 Φλεβάρη 2024.
Ο ρόλος μάς επιλέγει ή τον επιλέγουμε;
• Αρχικά σου δίνεται ένας ρόλος, μετά βάζεις τα δυνατά σου να γίνεις εσύ αυτός ο ρόλος, για να τον μεταφέρεις όσο το δυνατόν καλύτερα πάνω στη σκηνή, κι έπειτα τον ‘’παντρεύεσαι’’ που λέμε… Τουλάχιστον με εμένα έτσι λειτουργεί. Είναι κάτι παράξενο αυτό που συμβαίνει στο τέλος, μάλλον δεν μπορώ να σας απαντήσω με διαύγεια.
Αν δεν ήσουν ηθοποιός, τι θα ήσουν;
• Έχω κάνει κι άλλες δουλειές και όπως σας προανέφερα δεν μπορώ να βιοποριστώ εύκολα από αυτή και μόνο τη δουλειά, γι’ αυτό αναγκάζομαι να κάνω και άλλα πράγματα. Θα ήθελα να διδάσκω, να ήμουν δασκάλα ή καθηγήτρια σε ένα δημόσιο σχολείο -διότι μου αρέσουν τα παιδιά-, αλλά μάλλον θα ήμουν ιδιωτική υπάλληλος.
Υπάρχει ποίημα που έχεις διαβάσει και ποτέ δεν ξεχνάς;
• Στο θέατρο (1904) Κ.Π. Καβάφης.
Βαρέθηκα να βλέπω την σκηνή, και σήκωσα τα μάτια μου στα θεωρεία. Και μέσα σ’ ένα θεωρείο είδα σένα με την παράξενη εμορφιά σου, και τα διεφθαρμένα νιάτα. Κι αμέσως γύρισαν στο νου μου πίσω όσα με είπανε το απόγευμα για σένα, κι η σκέψις και το σώμα μου συγκινηθήκαν. Κι ενώ εκοίταζα γοητευμένος την κουρασμένη σου εμορφιά, τα κουρασμένα νιάτα, το ντύσιμό σου το εκλεκτικό, σε φανταζόμουν και σε εικόνιζα, καθώς με είπανε το απόγευμα για σένα.
Ποιο βιβλίο διαβάζεις αυτό τον καιρό;
•Διαβάζω το ‘’Προσκλητήριο Ηρώων’’ του Πάκο Ιγκνάσιο Τάϊμπο, εξαιρετικά ευρηματικό, σας το προτείνω ανεπιφύλακτα.
Τι μπορεί να σε κάνει να δακρύσεις και τι να χαμογελάσεις;
•Οι αναμνήσεις πάντα με κάνουν και δακρύζω. Ενώ να χαμογελάσω ένα τρυφερό δώρο, μια αγκαλιά. Είμαι γενικά ευσυγκίνητη.
Κάνω θέατρο σημαίνει…
• Κάπου κάποια στιγμή ξεκλειδώνω και συνδέομαι με τον άγνωστο θεατή μου που με βλέπει να μεταφέρω τα λόγια του συγγραφέα και να πάσχω όπως θέλει ο σκηνοθέτης και απαιτεί το έργο.
Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σου θεατρικό έργο;
• Κάθε φορά αυτό στο οποίο παίζω, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, και εξηγούμαι είναι σημαντικό να αγαπάς τα έργα στα οποία παίζεις. Αυτή τη στιγμή ‘’Το σπίτι με τα δώρα’’.
Το θέατρο παράγει ηθική;
Δεν ξέρω, δεν νομίζω. Το ήθος και η ευγένεια είναι στον άνθρωπο και στο μεγάλωμά του. Ποια δουλειά είναι ή παράγει ηθική; Σίγουρα όμως ως τέχνη απαιτεί πειθαρχία.
Τι εκτιμάς στους ανθρώπους;
•Την καλοσύνη, την τρυφερότητα …την ανθρωπιά.
Τι δεν θέλεις να ξεχαστεί;
• Δεν θέλω να ξεχαστεί τίποτα. Θα ήθελα να μην έχουμε συνολικά τόσο μικρή μνήμη και τα τραύματά μας τα συλλογικά από την άγρια καθημερινότητα που βιώνουμε να γίνουν μια μέρα δύναμη για να «…ανοίξουμε το παράθυρο…» όπως λέει και η Ελένη στο έργο, όμως να ξέρουμε πως «…θέλει κουράγιο να αντικρίσεις το φως…».
Ένιωσες ποτέ ανασφάλεια;
• Συνεχώς … είμαι αρκετά ανασφαλής σαν άτομο.
Δημιουργώ σημαίνει;
• Δημιουργώ σημαίνει είμαι ζωντανός.
Η σχέση σου με το χρόνο;
• Είμαι αρκετά συνεπής ως άνθρωπος, το άγχος μου καμιά φορά με αναστατώνει αλλά εντάξει το διαχειρίζομαι.
Ποια είναι η ωραιότερη στιγμή της ημέρας για σένα;
•Η μεσημεριανή ξεκούραση.
Το μεγαλύτερό σου όνειρο;
Να παίξω σε μια αναγνωρίσιμη σκηνή.
Τέλος, ας μιλήσουμε για τους συντρόφους μας στο διάβα της ζωής, τα ζώα. Υπάρχει κάποιο κατοικίδιο στη ζωή σου;
•Ναι ο Λένιν, είναι ένας γάτος ξανθός με πορτοκαλιές ραβδώσεις τύπου ginger και τον έχουμε περίπου 7 χρόνια. Τον είχαμε υιοθετήσει από τα αδέσποτα του Ασπροπύργου με τον σύζυγό μου και από τότε τον λατρέψαμε …
Ευχαριστώ πολύ, Μικαέλα!
• Κι εγώ ευχαριστώ!
∗∗∗
«Το σπίτι με τα δώρα» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη: Ένας αφηγηματικός θρίαμβος
