15 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Η “Αρχή του Αρχιμήδη”: Όταν μια αγκαλιά κι ένα φιλί μπορεί να οδηγήσουν στην απώλεια της ελευθερίας

 

Γράφει η Ειρήνη Αϊβαλιώτου

«Κάθε σώμα βυθισμένο σε ρευστό δέχεται άνωση ίση με το βάρος του ρευστού που εκτοπίζει»

Στη σημερινή εποχή παρατηρείται ένας βομβαρδισμός από αναρίθμητες πληροφορίες και άπειρα δεδομένα. Ο άνθρωπος καλείται να ορθώσει ανάστημα και να στηριχθεί στην πολύτιμη «κοινή λογική» ώστε να μην αποπροσανατολίζεται ούτε να χειραγωγείται. Το φωτεινό πνεύμα του Αρχιμήδη είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Ένα αποδυτήριο πισίνας

Μπαίνοντας στο ωραιότατο θέατρο Skrow, στο Παγκράτι, το κτισμένο αριστοτεχνικά μέσα στο βράχο, το πρώτο πράγμα που αντίκρισα ήταν το σκηνικό. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή αναδημιουργία ενός αποδυτηρίου πισίνας, που στέκεται ανάμεσα στις δύο πλευρές με τα καθίσματα του κοινού. Η πρώτη σειρά, όπου βρέθηκα να κάθομαι, ήταν τόσο κοντά στην πλοκή που κυριολεκτικά, αν δεν μας χώριζε ένα κατασκευασμένο όρυγμα, θα μπορούσα να αγγίξω και να επεξεργαστώ τα σκηνικά αντικείμενα. Μετά την ενδιαφέρουσα αυτή αρχή, ήμουν πολύ περίεργη να προχωρήσουμε στη δράση.

 

 

Φόβοι και προκαταλήψεις

Η «Αρχή του Αρχιμήδη» παρακολουθεί τρία μέλη του προσωπικού ενός κολυμβητηρίου που παραδίδει μαθήματα κολύμβησης στα παιδιά της περιοχής. Η πόλη επλήγη πρόσφατα από ένα συμβάν σεξουαλικής παρενόχλησης που έλαβε χώρα στην τοπική παιδική κατασκήνωση. Οι γονείς είναι ανάστατοι. Οι ψίθυροι ακόμα δεν έχουν καταλαγιάσει.
Ο Τζόρντι, ένας εκ των δύο δασκάλων, κάποια στιγμή δίνει μια αγκαλιά και ένα φιλί σ’ ένα αγοράκι που κλαίει γιατί φοβάται το νερό και δε θέλει να κολυμπήσει χωρίς σωσίβιο.
Πρόκειται για μια τρυφερή κίνηση ενθάρρυνσης ενός καλού δασκάλου; Για μια απρεπή κίνηση με υποβόσκουσα σεξουαλική πρόθεση;
Η κίνηση αυτή ίσως αποκαλύπτει περισσότερα για τον παρατηρητή απ’ ό,τι για τον δράστη. Ποιος είναι αυτός που κοιτάει; Από ποια οπτική; Μια κίνηση, που θα αποτελέσει αφορμή για μια αλληλουχία εκρηκτικών συζητήσεων και καταστάσεων και θα φέρει στην επιφάνεια υποψίες, προκαταλήψεις και φόβους. Το μόνο που μένει είναι να πάρουμε θέση… Ή και να παραμείνουμε αμέτοχοι.

Στο facebook

Ο Τζόρντι κατηγορείται όταν ένα κοριτσάκι λέει στη μαμά του ότι τον είδε να φιλάει στο στόμα το αγοράκι. Η «είδηση» αναρτάται από τη μητέρα του κοριτσιού σε σελίδα των γονιών στο facebook και η λασπολογία του ονόματος του προπονητή παίρνει τεράστιες διαστάσεις. Η λάσπη μπαίνει στον ανεμιστήρα. Το υποτιθέμενο γεγονός -υποτιθέμενο γιατί η πληροφορία δεν έχει διασταυρωθεί- αναμεταδίδεται και ο αγαπημένος προπονητής ξαφνικά μεταμορφώνεται σε απειλή. Η απουσία των γονιών αλλά και του ίδιου του αγοριού από τη δράση δεν είναι τυχαία.
Ο επικοινωνιακός και γεμάτος αυτοπεποίθηση Τζόρντι είναι μακράν ο πιο έμπειρος από τους δύο προπονητές, αν κι έχει την τάση να μιλάει πολύ, να καπνίζει κρυφά στα αποδυτήρια (πολύ κακώς) και να δείχνει σημάδια ανωριμότητας. Επίσης κανείς δεν γνωρίζει συγκεκριμένα στοιχεία για την προσωπική του ζωή. Είναι ένας αξιόπιστος δάσκαλος;
Μπορούμε πραγματικά να πιστέψουμε ό,τι ακούμε και βλέπουμε; Πόσο καλά μπορούμε να γνωρίζουμε κάποιο άλλο άτομο με το οποίο συνεργαζόμαστε; Οι προκαταλήψεις μας μήπως μας εμποδίζουν να δούμε τη συνολική εικόνα; Αναρωτιόμαστε αν ένας προπονητής παιδιών είναι ομοφυλόφιλος; Κι αν ναι, αυτό τι μπορεί να σημαίνει;
Η Άννα, η υπεύθυνη του κολυμβητηρίου, προσπαθεί να διαλευκάνει την καταγγελία για ανάρμοστη συμπεριφορά προς το παιδί. Το άγχος της ενισχύεται από την απειλητική επίσκεψη ενός ανήσυχου πατέρα ο οποίος έχει ανακαλύψει την κατηγορία μέσω του Facebook. Καθώς η ήδη τεταμένη κατάσταση αρχίζει να γίνεται σπειροειδής, αποκαλύπτονται λεπτομέρειες και πληροφορίες από μια συζήτηση που έγινε κυριολεκτικά μέσα σε ένα… ντουλάπι.

 

Οι οπτικές του έργου

Αποτελεί ένα ενδιαφέρον στοιχείο του έργου το γεγονός ότι η αφήγηση δεν είναι γραμμική, αλλά κατά τακτά χρονικά διαστήματα μάς γυρνά πίσω ώστε να παρακολουθήσουμε τμήματα της συνομιλίας που έχει προηγηθεί, από διαφορετική οπτική γωνία αυτή τη φορά.
Αυτά τα «άλματα του χρόνου» παρέχουν μια βαθύτερη κατανόηση των χαρακτήρων και είναι έξυπνα δεμένα μεταξύ τους. Πρόκειται ουσιαστικά για «αλληλεπικαλύψεις» που διαχωρίζουν αποτελεσματικά την ιστορία και χτίζουν μια αυξανόμενη αίσθηση ανησυχίας.

Η ασυνήθιστη δομή του έργου υποστηρίζεται δεξιοτεχνικά από τη διανομή των ρόλων (Άγγελος Μπούρας, Σεραφείμ Ράδης, Μιχάλης Συριόπουλος, Μαρία Φιλίνη) που απογειώνει την παράσταση και καθηλώνει.
Κάθε χαρακτήρας έχει απίστευτο βάθος, παρουσιάζοντας διαφορετικές όψεις της προσωπικότητάς του όσο η δράση προχωρά.
Το συναισθηματικό μέγεθος του Τζόρντι είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Περνά από την αλαζονεία, την υψηλή αυτοεκτίμηση, τη σιγουριά, την επιπολαιότητα, την ανευθυνότητα, στην ανασφάλεια, στο φόβο και τον πανικό. Ο χαρακτήρας διατηρείται διφορούμενος, ακραίος και σκοτεινός μέχρι το τέλος ως προς τα κίνητρά του, αφήνοντας στο θεατή τη λύση του αινίγματος.

Το έργο εγείρει ερωτήματα γύρω από την εμπιστοσύνη, τις φιλικές και συναδελφικές σχέσεις, τη φύση της αλήθειας, τη συμπεριφορά του δασκάλου προς το μαθητή, το φόβο που τροφοδοτούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το στρες του γονέα, τις σεξουαλικές επιλογές, τις σύγχρονες νευρώσεις και το πώς οι συνθήκες μπορούν να διαμορφώσουν τις αντιλήψεις μας.

Ο σκηνοθέτης Βασίλης Μαυρογεωργίου δημιουργεί μια τολμηρή και έξυπνη παράσταση, που ενισχύει το ρεαλισμό και την αμεσότητα.

Πρόκειται για μια παράσταση με υψηλό συναισθηματικό επίπεδο και μεγάλες εντάσεις παιγμένη σε μικρό χώρο. Από μια άποψη έχεις την αίσθηση ότι κοιτάς αδιάκριτα από ένα φεγγίτη μέσα σε ένα μικρό χώρο.

Με ένα προκλητικό θέμα και άψογη αφηγηματική δομή, η «Αρχή του Αρχιμήδη» σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου αποτελεί μια συγκλονιστική θεατρική εμπειρία.

Η λογοτεχνική ποιότητα της μετάφρασης της πεπειραμένης Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, οι δημιουργικές μεταβάσεις των σκηνών, η επιμέλεια των σκηνικών της Θάλειας Μέλισσας όπου σχεδόν μυρίζεις το χλώριο της πισίνας, τα πειστικά κοστούμια της Ιφιγένειας Νταουντάκη, οι αριστοτεχνικοί φωτισμοί της Στέλλας Κάλτσου, ο ήχος και η μουσική σε επιμέλεια Γιάννη Σορώτου που γίνονται μέρος του δράματος, ρίχνουν φως σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται.

 

 

Οι ερμηνείες

Ο δικαίως βραβευμένος Μιχάλης Συριόπουλος είναι ακατανίκητος σ’ αυτό το ρόλο. Με κύρος και μέτρο θέτει τον Τζόρντι πάνω σε στέρεους άξονες, αποδεικνύοντας περίτρανα πως είναι υπερταλαντούχος.
Εξαιρετικός, με έντονη παρουσία και εγκυρότητα, είναι και ο Άγγελος Μπούρας στο ρόλο του μετρημένου συναδέλφου, που είναι πάντα προσεκτικός, συγκροτημένος και με την κατάλληλη δόση αυτοκυριαρχίας.
Ο Σεραφείμ Ράδης, απέριττος και εσωτερικός, παίζει με ευχέρεια το ρόλο του πατέρα.
Η Μαρία Φιλίνη είναι εκπληκτική, όπως πάντα. Έγκριτη η ερμηνεία της στο ρόλο της Άννας, μιας γυναίκας με σύνθετους ψυχολογικούς κλυδωνισμούς και προσωπικούς δαίμονες.

Ο πανικός

Παρακολουθώντας το θεατρικό έργο του βραβευμένου συγγραφέα Ζουζέπ Μαρία Μιρό αναρωτιόμαστε, όπως αναφέρει και η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ, “για το αν φτάσαμε στην εποχή που ο όχλος, στο όνομα της οποιασδήποτε «ασφάλειας», πραγματικής ή φανταστικής, εκτοπίζει και αντικαθιστά το σκεπτόμενο άτομο; Φτάσαμε στην εποχή του εκφασισμού των δημοκρατικών κοινωνιών μας;”.

Όταν οι άνθρωποι δεν αισθάνονται πλέον ασφαλείς, ο πανικός μπορεί να οδηγήσει στην απολυτότητα, το συντηρητισμό, την εσωστρέφεια και την παράνοια και είναι δύσκολο να πει κανείς μέχρι πού μπορεί να φτάσουν τα όρια του “πολιτικώς ορθού”.

Έμαθα ότι η παράσταση θα παιχτεί και στη Θεσσαλονίκη. Ίσως να περιοδεύσει κιόλας. Όσοι απολαμβάνουν το θέατρο που αποτελεί τροφή για σκέψη και σχολιασμό, αυτή την παράσταση πρέπει να τη δουν.

Ο συγγραφέας δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις αλλά μας καλεί να πάρουμε θέσεις και να αναλογιστούμε σε τι είδους κοινωνία θέλουμε να ζούμε, αναδιατυπώνοντας μια σύγχρονη Αρχή του Αρχιμήδη:

Kάθε σώμα που βυθίζεται στη λάσπη
των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης,
χάνει από την ελευθερία του τόση,
όση επιθυμεί η κοινή γνώμη
που την εκτοπίζει.

Η «Αρχή του Αρχιμήδη» θέτει έναν προβληματισμό που αποτελεί μείζον θέμα για τη σημερινή κοινωνία. Πολύ ορθώς ο Βασίλης Μαυρογεωργίου επιλέγει να επαναλάβει τις σκηνές παιγμένες από διαφορετική οπτική γωνία της σκηνής, ακριβώς για να δείξει ότι πολλά εξαρτώνται από την οπτική που τα εξετάζεις.

Σε μια παλαιότερη γενιά ήταν φυσικό για έναν ενήλικα να παρηγορήσει ένα μικρό παιδί που βρισκόταν σε συγκινησιακή φόρτιση, να του δώσει την ασφάλεια μιας καθησυχαστικής αγκαλιάς και ίσως ένα στοργικό φιλί. Σήμερα, σε έναν κόσμο που βρίθει από ειδήσεις για κακοποίηση παιδιών και παιδεραστία, αυτό που ήταν κάποτε μια ενστικτώδης αντίδραση μπορεί να κρίνεται ως ακατάλληλο και ύποπτο.
Όποια και αν είναι η αλήθεια της κατηγορίας εναντίον του Τζόρντι, το ερώτημα είναι αν, στην κοινωνία μας, με την αυξανόμενη καχυποψία, η αποφυγή ενός υποτιθέμενου κινδύνου αξίζει να σβήσει την ανθρωπιά μας και αν ο φόβος μπορεί να οδηγήσει στο «κυνήγι των μαγισσών».
Η «Αρχή του Αρχιμήδη» έίναι έργο δυνατού και προφητικού συμβολισμού. Μπορεί να ιδωθεί και ως μια μελέτη για το πώς οι άνθρωποι αντιδρούν σε μια κατάσταση, τόσο ατομικά όσο και όταν είναι οργανωμένοι σε μια ομάδα.

Ο άνθρωπος καλείται να στηρίζει ένα σύστημα το οποίο τον συνθλίβει αλλά και που πρέπει να αναγκαστεί να πιστέψει ότι τον αντιπροσωπεύει. Στην αγωνία του βρίσκεται η προσπάθεια να συλλάβει και να εξηγήσει αυτό που τον ξεπερνά. Η συσσώρευση αυτής της αγωνίας είναι σαν τη νόσο που απλώνεται και εξασθενεί το κοινωνικό γίγνεσθαι. Η προσπάθεια να συλλάβουμε το «γιατί» παραμένει βασική προϋπόθεση της ύπαρξής μας.

Είμαστε άραγε έτοιμοι να πιστέψουμε έναν γονέα που δεν έχει βάλει ποτέ τα πόδια του στην πισίνα και τα λόγια ενός πεντάχρονου κοριτσιού; Να παραβιάσουμε προσωπικές ελευθερίες και με συνοπτικές διαδικασίες να κρίνουμε ένοχο έναν άνθρωπο;

Συντελεστές

Συγγραφέας: Josep Maria Miró (*Βραβευμένος με το Premi Born de Teatre Award, 2011)
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Βασίλης Μαυρογεωργίου
Σκηνογράφος: Θάλεια Μέλισσα
Ενδυματολόγος: Ιφιγένεια Νταουντάκη
Φωτιστής: Στέλλα Κάλτσου
Μουσική επιμέλεια: Γιάννης Σορώτος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Καλή Βοϊκλή

Παίζουν: Άγγελος Μπούρας, Σεραφείμ Ράδης, Μιχάλης Συριόπουλος, Μαρία Φιλίνη

Η παράσταση επιχορηγήθηκε απ’ το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού τη θεατρική περίοδο 2018-19

Πληροφορίες

Φωτογραφίες: © Γιάννης Καραμπάτσος

Trailer: © Πάτροκλος Σκαφίδας

Θέατρο skrow
Αρχελάου 5, Παγκράτι
210 7235842

Ο συγγραφέας

Ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό είναι απόφοιτος του τμήματος Σκηνοθεσίας και Δραματουργίας του Institut del Teatre (Ινστιτούτο Θεάτρου) της Βαρκελώνης και του τμήματος Δημοσιογραφίας του UAB (Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης). Έχει γράψει, μεταξύ άλλων, τα έργα Η γυναίκα που έχανε όλα τα αεροπλάνα, Καπνός, Nerium Park, Η αρχή του Αρχιμήδη, Gang Bang, Άγρια εποχή και άλλα.

Για το έργο του έχει αποσπάσει πολλά βραβεία στην Ισπανία, μεταξύ αυτών έχει τιμηθεί δύο φορές και με το σπουδαίο Βραβείο Born.

Τα έργα του έχουν ανέβει σε αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι ΗΠΑ, η Αργεντινή, το Μεξικό, η Αγγλία, η Ρωσία, η Κροατία, το Πουέρτο Ρίκο, η Ελλάδα και η Κύπρος, ενώ έχουν διαβαστεί υπό τη μορφή θεατρικού αναλογίου στην Ιταλία, στη Γαλλία (Παρίσι, Νορμανδία, Φεστιβάλ Mousson d’Eté και La Comédie Française), στη Ρωσία και στην Ελλάδα (4ο Ιβηροαμερικανικό Φεστιβάλ Θεατρικών Αναλογίων). Επιπλέον, έχει υπογράψει τη δραματουργική επεξεργασία πολλών έργων.

Επίσης, ο Μιρό έχει σκηνοθετήσει δικά του έργα, ενώ έχει διατελέσει βοηθός σκηνοθέτη δίπλα σε ονόματα όπως ο Ξαβιέ Αλμπερτί, ο Ξαβιέ Πουζολράς και η χορογράφος Ζερμάνα Σιβέρα. Από το 2013, είναι μέλος της επιτροπής ανάγνωσης του Εθνικού Θεάτρου της Καταλονίας (TNC).

Το έργο του Άγρια εποχή ανέβηκε το 2018 στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου της Καταλονίας (Βαρκελώνη)

Ο Ζ.Μ. Μιρό στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, ανέβηκε τη σεζόν 2014-2015 στο Θέατρο Αργώ το έργο του Η Αρχή του Αρχιμήδη, που έκανε πρεμιέρα στις 6 Φεβρουαρίου 2015, σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σκηνοθεσία Θοδωρή Βουρνά. Τον Φεβρουάριο του 2018 ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη (Θέατρο Αυλαία) το Nerium Park από την Ομάδα ριSκο στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Ανοιχτή Σκηνή – Θεατρικές φωνές της πόλης» σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Οικονόμου.

Την 1/2/2019 ανέβηκε στο Θέατρο Skrow Η αρχή του Αρχιμήδη σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου και με τον Μιχάλη Συριόπουλο στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η παράσταση απέσπασε διθυραμβικές κριτικές από κοινό και κριτικούς και επαναλήφθηκε από τις 3 Οκτωβρίου 2019 στο ίδιο θέατρο.

Ο Ζ.Μ. Μιρό στην Κύπρο

Στις 24 Απριλίου του 2015, έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο «Διόνυσος» της Λευκωσίας, στην Κύπρο, το Nerium Park, σε μετάφραση της μεταφραστικής ομάδας Els de Paros και σκηνοθεσία Λέανδρου Ταλιώτη, και τον Νοέμβριο του 2016 Η αρχή του Αρχιμήδη ανέβηκε στο Θέατρο Διόνυσος της Λευκωσίας και πάλι σε σκηνοθεσία Λέανδρου Ταλιώτη.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -