Γράφει η ηθοποιός και νομικός Μαρία Νεφέλη Δούκα
Για την Ελένη
Δεκαοχτώ. Τέλος πανελληνίων και κάποιο καιρό αργότερα η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Απύθμενη χαρά για τη δικαίωση των κόπων μου. Θα σπούδαζα νομικά στην Αθήνα και με πολύ ρομαντισμό ετοιμαζόμουν να γνωρίσω αυτό το όνειρο: τι σημαίνει και πώς κάνεις τη δικαιοσύνη να υπάρχει. Κανένας νομικός στον κοντινό ή οικογενειακό περίγυρο.
Βρίσκομαι σε μία από τις πρώτες μου παρακολουθήσεις πρωτοετών στο αμφιθέατρο, και ένας συνταγματολόγος μας καλωσορίζει στη σχολή ως φερέλπιδες μελλοντικούς δικηγόρους. «Φαντάζομαι βρίσκεστε σε αυτή τη σχολή γιατί σας αρέσει πολύ το χρώμα μωβ» μας λέει ο συνταγματολόγος, εννοώντας το χρώμα που έχει το πεντακοσάευρο και κατ’ επέκτασιν, ότι διαλέξατε το επάγγελμα που θα σας φέρει χρήμα, ή διαλέξατε τη σχολή αυτή γιατί η κεντρομόλος σας ήταν το να βγάλετε λεφτά. Σιγανά γελάκια από κάτω και μία μικρή αποκαθήλωση μέσα μου. Για να μη μακρηγορήσω, όσο περνούσαν τα έτη τόσο συρρικνωνόταν ο ρομαντισμός με τον οποίο είχα ονειρευτεί το επάγγελμα, δεν μπορούσα να οσμιστώ και πολλά στα δεκαοχτώ, μάλλον δήλωσα τη σχολή για φιλοσοφικούς λόγους που με έκαναν να μοιάζω αφελής μπροστά στην πραγματικότητα της στείρας μορφής και αποστασιοποιημένης συναισθηματικά κατεύθυνσης που ακολουθείται στο νομικό χώρο. Είσαι μάλιστα και γυναίκα; Τρέχα γύρευε με τους καρχαρίες που κρατούν τα σκήπτρα του επαγγέλματος. Γιατί μπορεί πλέον η παρουσία των γυναικών δικηγόρων να είναι ευάριθμη, δε σημαίνει όμως πως το ανδροκρατούμενο οδόφραγμα του κλάδου αυτού έχει σπάσει πλήρως. Πρέπει να παραγγείλεις σιδερένιο στομάχι και να κλειδώσεις την καρδιά σου έξω από τους κώδικες που διαβάζεις. Στο καλό Νομική λοιπόν, δε μου κάνεις.
Θέατρο! Εδώ το μυαλό και η καρδιά μου έριξαν άγκυρα, ακολούθησαν όμως άλλες τοξικές αποφυάδες, ίσως πιο δυσδιάκριτες. Εδώ σε προδίδουν οι άνθρωποι μάλλον και όχι το επάγγελμα. Βουτάς με το ρομάντζο σου, γιατί νομίζεις πως όλοι μιλούν την ίδια γλώσσα ευαισθησίας, αλλά ούτε εδώ πάει πίσω το ψέμα. Είσαι γυναίκα ηθοποιός; Καλώς όρισες στο πιο ανθοστολισμένο ναρκοπέδιο. Γιατί φυσικά για κάποιους είναι δεδομένο ότι «προσφέρεσαι» ακρίτως για να δουλέψεις, οπότε αν λάβεις τη σκαναριστική ματιά του χψ σκηνοθέτη/παραγωγού, μην προσβάλλεσαι και μην εκπλήσσεσαι! Για κείνον είσαι άλλο ένα ψώνιο στο σωρό και εξισώνεσαι αυτόματα με την άλλη μερίδα του κόσμου που δηλώνει «διαθέσιμη» για να πάει μπροστά. Είσαι η εύκολη βορά για τον κάθε επιτήδειο που φορά προσωπείο διανοούμενου και ευγενούς καλλιτέχνη. Η λέξη Τέχνη εδώ γίνεται πρόφαση και ασπίδα για κάθε λασπερή συμπεριφορά και πονηριά. Ο διάβολος έχει πολλά πρόσωπα, και αυτά που αφήνουν μεγαλύτερο τραύμα ίσως είναι αυτά που συστήνονται με τρυφερότητα. Και επειδή το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, εδώ ποια νομίζετε πως είναι η φωνή που θα ακουστεί και ποια αυτή που θα μείνει άηχη; Πώς ξεμπλέκεσαι από αυτόν τον ιστό ηθικής ακαθαρσίας που δεν μπορούσες να αναγνωρίσεις εξαρχής; Στις περισσότερες περιπτώσεις θα αποσυρθείς σιωπηλά γιατί κάποια απειλή – δαμόκλειος σπάθη επικρέμαται πάνω σου και θα κουβαλήσεις το άχθος μόνος χωρίς ποτέ να αναζητήσεις βοήθεια. Και προφανώς αυτό είναι μια οικουμενική σταθερά για κάθε πεδίο δουλειάς και ζωής.
Αυτή τη χρονιά, η συνοδοιπόρος της ψυχής μου επί σκηνής ήταν ένα κορίτσι, θύμα βιασμού, με τρομερά πρόωρο θάνατο ηλικιακά. Μία περίπτωση φακέλου από τις χιλιάδες του σήμερα, στο συρτάρι των ανεξερεύνητων (Αξύριστα Πηγούνια, του Γιάννη Τσίρου, σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης). Ένα έργο καθρέφτης στο πρόσωπο των σεξιστών, βιαστών και δυσδιάκριτων εγκληματιών. Μια μεγάλη ευθύνη για να την κοινωνήσεις στον κόσμο, ένας τεράστιος «ήσυχος» ρόλος, σαν όλες αυτές τις ζωές που έχουν χαθεί έτσι, ή και χειρότερα. Η φωτεινή πλευρά του θεάτρου όπου συνασπίζεσαι με τους κατάλληλους ανθρώπους για να πολεμήσεις με τη δουλειά σου, και μαζί να αποκαλύψουμε κατάφωρα αυτό το καρκίνωμα, που ακόμη κάνει μετάσταση σε όλους τους τόπους και τα πεδία μιας κοινωνίας. Ένα μικρό κερί στην υπεράσπιση αυτών των ζωών, μία ελάχιστη μάχη από όσες έχουμε να δώσουμε. Για κάθε Ελένη που χάσαμε γιατί ακόμη είμαστε τυφλοί και «λίγοι». Η Ελένη Τοπαλούδη μας φώτισε το δρόμο, αφήνοντας το σώμα της πίσω για να τη βρούμε και να δούμε την αλήθεια, να σκεφτούμε πόσα άλλα σώματα δεν ανακαλύφθηκαν και είναι στο σκοτάδι και στη μικρονοϊκή μας εθελοτυφλία. Η μαύρη πραγματικότητα της Ελένης χρειαζόταν την ολόλευκη Εισαγγελία της Αριστοτέλειας Δόγκα, που ωσάν άλλη Θέμις κοιμάται και ξυπνάει για την απόδοση της δικαιοσύνης, και η καρδιά της χτυπάει γι’ αυτό! Και ναι, είναι υπαρκτή, και είναι μια τεράστια αδαμάντινη εξαίρεση στο ρυπαρό πεδίο των νομικών εκπροσώπων. Μακάρι να είχα τέτοια ερεθίσματα ανθρώπων όταν σπούδαζα νομικά, και όσοι δουλεύουν για το Νόμο να έχουν αυτούς τους ανθρώπους σαν έμπνευση και να μη φοβούνται να πέσουν στο μαχαίρι. Η κλίμακα θα είναι πάντα άνιση, το μικρό ψάρι θα είναι πάντα αντιμέτωπο με πολλά μεγάλα ψάρια, αλλά δεν υπάρχει στιγμή που να μην αξίζει αυτή η μάχη όταν διεκδικείς το φως, και αυτή είναι η μεγαλύτερη ευθύνη που έχουμε, όποιον δρόμο και να πάρουμε, να διεκδικούμε το φως.
Το τέρας είναι άγριο, θηριώδες, και πολύ δυνατό. Αλλά δεν επιτρέπεται να σκεφτόμαστε πλέον ότι δεν έχουμε τα ίδια κιλά για να το αντιμετωπίσουμε.
Η Μαρία Νεφέλη Δούκα είναι ηθοποιός και νομικός. Τη θεατρική περίοδο που μας πέρασε πρωταγωνίστησε στο βραβευμένο έργο «Αξύριστα Πηγούνια» του Γιάννη Τσίρου σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη που παρουσιάστηκε στο Από Μηχανής Θέατρο. Υποδύθηκε μια γυναίκα – θύμα βιασμού.
Στο catisart.gr καταθέτει την άποψή της για την υπόθεση της Ελένης Τοπαλούδη.
Τα «Αξύριστα Πηγούνια» είναι ένα ρεαλιστικό, κοινωνικό δράμα με υπαρξιακές και ποιητικές προεκτάσεις. Μέσα από το χιούμορ και το έντονο σασπένς παρακολουθούμε χαρακτήρες «αληθινούς» και οικείους μας, με τις αδυναμίες, τις ενοχές, τη γοητεία, τη γελοιότητα, την τρυφερότητα καθώς και τη σκληρότητά τους. Τα μυστικά τους προοδευτικά αποκαλύπτονται και μαζί τους ξετυλίγεται κομμάτι κομμάτι το κουβάρι της ιστορίας μέχρι το καθηλωτικό φινάλε.
∼
Τρεις άντρες, υπάλληλοι ενός νοσοκομείου, εργάζονται καθημερινά στην υπηρεσία τους στην υπόγεια πτέρυγα. Από τους πάνω ορόφους δέχονται και στη συνέχεια ταξινομούν, φροντίζουν και φυλάνε προσωρινά ανθρώπους που δεν κατάφεραν να επιζήσουν. Ακολουθούν μια ρουτίνα με τυπικές διαδικασίες. Απόψε όμως «έρχεται» μια γυναίκα να ταράξει τη νεκρή τους πραγματικότητα. Τα μυστικά, οι αποκαλύψεις και οι συγκρούσεις θα φέρουν στο φως τις αδυναμίες και τα ταπεινά τους ένστικτα. Ακολουθεί το έγκλημα, η εκδίκηση, η ενοχή και όταν φτάσει το πρωί δε θα είναι τίποτα ίδιο.
- Φωτογραφίες: Ιωάννης Κωνσταντινίδης
***
- Το catisart.gr ευχαριστεί τη Ροδίτισσα εκπαιδευτικό Ρένα Παπακωνσταντίνου για μια συζήτηση που προηγήθηκε.
***
Διαβάστε επίσης:
*Μαρία Νεφέλη Δούκα: Η μελέτη ενός ρόλου περιλαμβάνει σχολαστική αποδόμηση και «χειρουργείο»
*H Μαρία-Νεφέλη Δούκα μάς γράφει για ένα “θαύμα” που έζησε στο πνεύμα των εορτών
*Μαρία Νεφέλη Δούκα: “Το καμένο χνάρι θα είναι πάντα στο δρόμο μας”
*Επιτυχημένη επίσημη πρεμιέρα για τα «Αξύριστα Πηγούνια» στο Από Μηχανής Θέατρο
*Η συγκλονιστική μαρτυρία των δυτών που έβγαλαν από τη θάλασσα την Ελένη Τοπαλούδη
*Δίκη Τοπαλούδη: Ισόβια και 15 χρόνια κάθειρξη στον καθένα από τους δύο κατηγορουμένους
