Σπύρος Λούης. Προς τιμήν του ονόμασαν …ΟΑΚΑ το Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας
***
Ο Σπύρος Λούης γεννήθηκε στο Μαρούσι την 12η Ιανουαρίου του 1873.
Νίκησε στον Μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας στις 10 Απριλίου 1896, σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο [με το παλιό ημερολόγιο στις 29 Μαρτίου 1896].
Έκανε την τελευταία του διαδρομή στο Μαρούσι στις 28 Μαρτίου 1940.
***
Του Παναγιώτη Μήλα
[email protected]
ΜΑΡΑΚΑΝΑ: Το Εστάντιο ντο Μαρακανά είναι ποδοσφαιρικό γήπεδο που βρίσκεται στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Ονομάζεται Εστάντιο Ζορναλίστα Μάριο Φίλιο, προς τιμήν του δημοσιογράφου που είχε πρωτοστατήσει στην ανέγερσή του.
ΤΖΟΥΖΕΠΕ ΜΕΑΤΣΑ: Το Στάντιο Τζουζέπε Μεάτσα, είναι γήπεδο ποδοσφαίρου και βρίσκεται στο Μιλάνο της Ιταλίας. Είναι η έδρα της Μίλαν και της Ίντερ. Το 1980 του δόθηκε το όνομα Τζουζέπε Μεάτσα προς τιμήν παλαιού ποδοσφαιριστή των δύο ομάδων του Μιλάνου καθώς και της εθνικής Ιταλίας.
ΠΑΡΚ ΝΤΕ ΠΡΕΝΣ: Το Παρκ ντε Πρενς είναι γήπεδο που βρίσκεται στο 16ο διαμέρισμα του Παρισιού της Γαλλίας και αποτελεί έδρα της ποδοσφαιρικής ομάδας Παρί Σεν Ζερμέν. Το όνομα του γηπέδου δόθηκε επειδή στη γύρω περιοχή τον 18ο αιώνα – όταν και ήταν δάσος – συνήθιζε να κυνηγά εκεί η βασιλική οικογένεια.
***
Σε αυτά και σε εκατοντάδες άλλα διάσημα στάδια και γήπεδα του πλανήτη έχουν δοθεί ονόματα για να τιμηθούν πρόσωπα τα οποία είχαν συνδεθεί με το συγκεκριμένο γήπεδο.
Σε κάθε αναφορά που γίνεται σε εφημερίδες, ραδιόφωνο ή τηλεόραση πάντα γίνεται λόγος στο επίσημο όνομα του γηπέδου.
***
ΣΠΥΡΟΣ ΛΟΥΗΣ: Στην Ελλάδα δόθηκε το όνομα “Σπύρος Λούης” στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας. Στόχος να τιμηθεί ο πρώτος Έλληνας Ολυμπιονίκης στην αυθεντική διαδρομή του Μαραθωνίου δρόμου στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στον πλανήτη στην οποία εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση ακόμα και οι πινακίδες σήμανσης αντί για το επίσημο όνομα του Σταδίου προτιμούν να χρησιμοποιούν τη λέξη …ΟΑΚΑ για να απαξιώνουν με αυτό τον τρόπο τον χρυσό Μαρουσιώτη μαραθωνοδρόμο.
***
Ο ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ, Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ
Οι εικόνες από τον Μαραθώνιο της Αθήνας ήταν – και είναι – επιεικώς απογοητευτικές. Το ακριβώς αντίθετο ισχύει στις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αλλά και σε πολλές μεγαλουπόλεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Μπήκα στον πειρασμό λοιπόν ένα χειμωνιάτικο βράδυ – που δεν κυκλοφορούσε ψυχή ζώσα – να μετρήσω, πρόχειρα, με τον χιλιομετροδείκτη του αυτοκινήτου μου τη διαδρομή έτσι όπως εγώ την φανταζόμουν, στην κλασική διαδρομή.
*
Ξεκίνησα με τον «σκαραβαίο» μου από τον Τύμβο του Μαραθώνα, από το σημείο της εκκίνησης και ακολούθησα τη γνωστή διαδρομή μέχρι τους Αμπελοκήπους. Εκεί έστριψα στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας (Πεδίον του Άρεως) και στη συνέχεια κατευθύνθηκα προς την Πανεπιστημίου, μπροστά από τη Βιβλιοθήκη, το Πανεπιστήμιο και την Ακαδημία.
*
Μετά πέρασα μπροστά από τη Βουλή των Ελλήνων, τον Εθνικό Κήπο, την Πύλη του Αδριανού και την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου, κάτω από την Ακρόπολη. Επιστροφή μέσω του Ζαππείου και της οδού Βασιλίσσης Όλγας. Άφιξη στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Αξίζει να θυμίσω ότι την 6η Απριλίου 1896 [με το νέο ημερολόγιο], στο Παναθηναϊκό Στάδιο έγινε η τελετή έναρξης των Πρώτων Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Γι αυτό την 6η Απριλίου κάθε χρόνο γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Αθλητισμού.
Φοβερή διαδρομή, όλη μπροστά από τα πιο όμορφα σημεία της πόλης και δίπλα από πλούσιο πράσινο.
*
Ασφαλώς λίγο παραπάνω τα χιλιόμετρα (περίπου 2, 3) αλλά με σωστό σχεδιασμό από ειδικούς πολύ εύκολα μπορεί να χαραχθεί νέα διαδρομή. Μια νέα διαδρομή μέσω της οποίας θα προβάλλεται κυρίως η Ακρόπολη αλλά και η πρωτεύουσα.
Πρόταση για το παγκόσμιο ρεκόρ
Ένα άλλο που θα μπορούσε να προσελκύσει το ενδιαφέρον της παγκόσμιας αθλητικής κοινότητας θα ήταν η πρόταση από την Ελλάδα ώστε ως παγκόσμιο ρεκόρ του Μαραθωνίου δρόμου να αναγνωρίζεται μόνον αυτό που επιτυγχάνεται στην κλασική διαδρομή. Σε αυτήν δηλαδή που θα «προσφέρει» στους αθλητές τις ίδιες δυσκολίες.
Τα παραπάνω πιστεύω οτι θα δώσουν άλλο κύρος στη διαδρομή και θα προσελκύσουν περισσότερο κόσμο.
***
Η αρχή στις 11 Φεβρουαρίου του 1896
«Όπως το πρωινό μιας δόξας μακρινής, πολύτιμης, τότε που ο Μαραθώνας έγινε μια λέξη μαγική», γράφουν οι στίχοι του “Childe Harold’s Pilgrimage”, γνωστότερου ως “Child Harold”, του έργου που έκανε αγαπητό τον φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα.
Το έργο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1812 και ακόμα και σήμερα, 200 χρόνια μετά, δρομείς από ολόκληρο τον κόσμο έρχονται για να τρέξουν στα βήματα του Αθηναίου οπλίτη που μετέδωσε το μήνυμα της νίκης στη Μάχη του Μαραθώνα στους συμπολίτες του προτού σταματήσει να χτυπάει η καρδιά του.
Ο πρώτος Μαραθώνιος στην κλασική διαδρομή πραγματοποιήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 1896 με μοναδικό αγωνιζόμενο τον Γεώργιο Γρηγορίου, αθλητή του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου. Δεν κρατήθηκε χρόνος, ωστόσο ο Γρηγορίου υπήρξε ο πρώτος Μαραθωνοδρόμος της σύγχρονης εποχής που επανέλαβε τον άθλο του Αθηναίου οπλίτη 24 αιώνες μετά τη Μάχη του Μαραθώνα.
Ακολούθησε φυσικά το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα με νικητή τον κορυφαίο Έλληνα μαραθωνοδρόμο, Χαρίλαο Βασιλάκο και η χρυσή στιγμή του Σπύρου Λούη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. (Σημείωση 1).
Τα χρόνια πέρασαν και το Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας, το Καλλιμάρμαρο, έζησε ημέρες δόξας, κυρίως με τους Βαλκανικούς Αγώνες αλλά και με τις επικές συναντήσεις μεταξύ των Βαλκανικών και των Σκανδιναβικών χωρών στα τέλη της δεκαετίας του ’50.
Στον Μαραθώνιο δρόμο μετά τον Λούη είχε προστεθεί και το όνομα του Στέλιου Κυριακίδη, ο οποίος στις 20 Απριλίου του 1946 είχε πετύχει το μεγάλο άθλο να τερματίσει πρώτος στον Μαραθώνιο της Βοστόνης (Σημείωση 2).
Έτσι την εποχή που πήγαινα στο Στάδιο και παρακολουθούσα τους αγώνες (ακόμη και τους διασυλλογικούς τα μεσημέρια της Κυριακής) η μοναδική σκέψη μου και επιθυμία ήταν να δω και πάλι έναν Έλληνα αθλητή να τερματίζει πρώτος σε μια μεγάλη διεθνή αναμέτρηση. Η φαντασία τότε ξεπερνούσε την πραγματικότητα. Όλες οι σκέψεις στηρίζονταν σε όσα διάβαζα στις εφημερίδες και στα αθλητικά περιοδικά της εποχής.
Οι μοναδικές εικόνες που έμειναν ανεξίτηλες από τότε ήταν οι κινηματογραφικές ταινίες από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης το 1956, της Ρώμης το 1960 και του Τόκιο το 1964. Το αγώνισμα του μαραθωνίου δρόμου ήταν από τα πιο συναρπαστικά.
Νωρίτερα στο Ελσίνκι το 1952 είχε λάμψει ο άνθρωπος – ατμομηχανή, ο αξεπέραστος Τσεχοσλοβάκος Έμιλ Ζάτοπεκ (Σημείωση 3). Είχε κερδίσει τα 5, τα 10 χιλιόμετρα και τέλος και τον Μαραθώνιο. Τρία χρυσά μετάλλια σε τρία επίπονα αγωνίσματα. Τον είδα στο Παναθηναϊκό Στάδιο να τρέχει και να κερδίζει το 1957.
Εν τω μεταξύ στην Αθήνα από το 1972 ο Διεθνής Μαραθώνιος άρχισε να διεξάγεται το φθινόπωρο. Παράλληλα, ύστερα από εισήγηση της φινλανδικής ομοσπονδίας στίβου να αγωνιστούν στον μαραθώνιο Φινλανδοί δρομείς, άλλαξε και ο χαρακτήρας του αγώνα, στον οποίο μέχρι τότε συμμετείχαν μόνο επίσημοι αθλητές. Aπό τους 79 δρομείς της εκκίνησης, 57 ήταν Φινλανδοί και 22 Έλληνες. Νικητής ήταν ο Γιάννης Βιρβίλης με 2 ώρες 26΄ 26΄΄. Το 1974 στον αγώνα έλαβαν μέρος για πρώτη φορά και γυναίκες, και συμμετείχαν συνολικά 640 δρομείς.
Σκηνές θριάμβου εξελίχθηκαν στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο το 1979 στους Βαλκανικούς Αγώνες, όταν ο Μιχάλης Κούσης κατέκτησε ξανά τον τίτλο του Βαλκανιονίκη για τη χώρα μας, ύστερα από 39 χρόνια (από το 1940 που νικητής ήταν ο Αθανάσιος Ραγάζος). Tρίτος στον αγώνα ήταν ο Πατρινός αθλητής, Νίκος Αργυρόπουλος. Ο Κιούσης (Σημείωση 4) είχε πάντα καλές εμφανίσεις στην κλασική διαδρομή.
Ας γυρίσουμε όμως στο 1960, στη Ρώμη και στον Αμπέμπε Μπικίλα. Στην κινηματογραφική ταινία από τους Αγώνες, μιας και δεν υπήρχε τότε τηλεόραση, είδα την κούρσα του Αιθίοπα που έτρεχε χωρίς αθλητικά παπούτσια. Όμως αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και μου έδωσε την έμπνευση γι’ αυτό το κείμενο, ήταν όταν είδα τους αθλητές να τρέχουν ανάμεσα από τις αρχαιότητες της πόλης και δίπλα από το Κολοσσαίο (Σημείωση 5). Από τότε είχα πάντα στο νου μου εικόνες μαραθωνοδρόμων με φόντο τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία μεγαλουπόλεων.
***
Να θυμίσω εδώ κάποια σημεία της διαδρομής αυτής, όπως περιγράφονται από τον κ. Γιώργο Δούση στην ιστοσελίδα www.romasprotraining.gr
Γράφει λοιπόν ο κ. Δούσης:
«Ας ξεκινήσουμε λοιπόν στην περιλάλητη «κλασική διαδρομή» κι ας τη χωρίσουμε σε τρία μέρη. Από το Μαραθώνα μέχρι τη Νέα Μάκρη (10ο χλμ.). Η διαδρομή είναι επίπεδη -μάλιστα τα πρώτα τρία χλμ. είναι ελαφρώς κατηφορικά.
Στο δεύτερο μέρος και για είκοσι ένα ολόκληρα χιλιόμετρα υπάρχει μόνο μία, κι αυτή απότομη και παρατεταμένη, κατηφόρα, στο 17ο χλμ. Από το 11ο ως το 31ο χλμ. η διαδρομή διακρίνεται από ανηφορικά και επίπεδα μέρη που εναλλάσσονται. Τα πιο δύσκολα σημεία βρίσκονται στο 16ο, 19ο, 20ο, 24ο, 25ο και 31ο χλμ. Ευτυχώς, τα ενδιάμεσα επίπεδα μέρη παρέχουν τη δυνατότητα για πιο άνετο και ξεκούραστο τρέξιμο. Επειδή στα ανηφορικά μέρη ο βαθμός δυσφορίας αυξάνεται, η απόδοση γίνεται οριακή αν ο ρυθμός παραμείνει σταθερός. Για να μείνει σταθερός ο ρυθμός χωρίς κόστος και φθορά θα πρέπει ο αθλητής να είναι αρκετά δοκιμασμένος και καλύτερος σε τέτοιους ρυθμούς, να «το έχει». Αλλιώτικα θα πρέπει, λογικά, να ελαττώσει το ρυθμό, να μη φθαρεί πολύ και να περιμένει το επόμενο επίπεδο κομμάτι για να επανέλθει σε πιο άνετο ρυθμό.
Το τρίτο μέρος είναι το πιο ενδιαφέρον. Όλοι συμφωνούν ότι οι ειδικές δυσκολίες οποιουδήποτε μαραθωνίου εντοπίζονται στα τελευταία 10-12 χλμ., όπου όλοι οι δρομείς, οι πρωταγωνιστές και οι ερασιτέχνες, έρχονται αντιμέτωποι με τον ίδιο τους τον εαυτό, ανεξάρτητα από τις δυσκολίες που προηγήθηκαν. Με πιο βαριά πόδια και λιγότερη αποθηκευμένη ενέργεια η πρόκληση είναι μεγάλη. Στην Αθήνα τα τελευταία έντεκα χιλιόμετρα είναι κατηφορικά. Παρά τα βαριά πόδια και την κόπωση, όποιος εξοικονόμησε δυνάμεις από τα προηγούμενα μπορεί να διατηρήσει ένα καλό ρυθμό ή και να επιταχύνει.
Οι πιο απότομες κατηφόρες βρίσκονται στο 32ο και στο 37ο χλμ.
Η ανάμνηση από τα εξακόσια κατηφορικά μέτρα της οδού Ηρώδου Αττικού λίγο πριν φανεί το Παναθηναϊκό Στάδιο και το συναίσθημα του τερματισμού στο Καλλιμάρμαρο θα συντροφεύουν για χρόνια όλους τους δρομείς. Το ξεχωριστό αυτό βίωμα, να τρέχει δηλαδή ο αθλητής το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής με διάθεση και δυνάμεις, σαν νικητής κι όχι ηττημένος από την κούραση, αξίζει τον κόπο να το δοκιμάσει ο καθένας που τρέχει συστηματικά και προετοιμάζεται συνειδητά».
Η περιγραφή του κ. Δούση είναι αναλυτική με πλήθος συμβουλών για τους αθλητές. Εγώ κράτησα μόνο τις αναφορές του στις δυσκολίες. Οι ανηφόρες και οι κατηφόρες κάνουν ξεχωριστή και πραγματικά κλασική αυτή τη διαδρομή που δεν θυμίζει σε τίποτα τους αντίστοιχους αγώνες σε άλλες μεγαλουπόλεις. Αξίζει λοιπόν οι αρμόδιοι να διεκδικήσουν την αποκλειστικότητα της Αθήνας για το παγκόσμιο ρεκόρ στον Μαραθώνιο. Τόσο η ομορφιά της νέας διαδρομής, όσο και η πρόκληση για τη μοναδικότητα του ρεκόρ θα είναι πόλος έλξης και για τους αθλητές αλλά και για τις αθλητικές ομοσπονδίες όλων των κρατών.
Στις φωτογραφίες του θέματος θα δείτε οτι σε όλες τις πρωτεύουσες που διοργανώνουν Μαραθώνιο, ότι οι δρομείς περνούν μπροστά από τα εμβληματικά κτήρια και μνημεία αυτών των πόλεων ή μπροστά από πασίγνωστες περιοχές αυτών των πόλεων. Μοναδική εξαίρεση η Αθήνα…
Σημείωση-1: Συνέντευξη του Σπύρου Λούη που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα» στις 4 Νοεμβρίου 1935. Το παρακάτω κείμενο του Τάσου Παπαχρήστου είναι από την εφημερίδα «Έθνος» και αναρτήθηκε στο www.liberopoulos.gr
***
«Δεν πρόκειται να αλλάξουμε ούτε μία φράση από όσα είπε εκείνη την ημέρα ο Λούης, έστω και αν ορισμένες λεπτομέρειες ίσως να μην τις θυμάται επακριβώς, ύστερα από 39 χρόνια. Ήταν τότε 65 χρονών, κάτι που ομολόγησε αρκετές φορές με χαμόγελο. Λέγεται ότι και τότε ακόμα, οι συγχωριανοί του δεν μπορούσαν να τον νικήσουν στην πεζοπορία. Η συνέντευξη δόθηκε στο σπίτι του και ο ίδιος προσφέρει καφέ στον συνομιλητή του και σταφύλια από τη δική του κληματαριά.
– Ώστε δεν είχες σκοπό να μετάσχεις στους αγώνες;
– Όχι, οι αγώνες άρχιζαν την Κυριακή του Πάσχα και εγώ τη Μεγάλη Πέμπτη δεν είχα ιδέα ότι θα έτρεχα. Γνώριζα μονάχα ότι ο Παπασυμεών από το Μαρούσι και ο Καλαντζής ή Καρράς από το Χαλάνδρι, επροπονούντο στον μαραθώνιο και θα έτρεχαν δοκιμαστικώς. Η επιτροπή είχε δηλώσει ότι όποιος τρέξει σε τρεις ώρες και πέντε λεπτά, θα είχε το δικαίωμα να μετάσχει στους Ολυμπιακούς. Πολλοί Μαρουσιώτες πήγαμε να παρακολουθήσουμε τη δοκιμή, στην οποία ο Χαλανδριώτης πέρασε τον Μαρουσιώτη. Γυρίζοντας στο χωριό μας περάσαμε μέσα από το Χαλάνδρι και ακούσαμε κοροϊδίες από τους Χαλανδριώτες για το πάθημα του δικού μας. Δεν μπορούσαμε να το χωνέψουμε και αποφασίσαμε να εκδικηθούμε. Ο Μουσούρης, ο Λαυρέντης, ο αδελφός του Παπασυμεών, εγώ και ένας άλλος κατεβήκαμε το Μεγάλο Σάββατο στην Αθήνα και δηλώσαμε στην επιτροπή ότι θέλουμε να τρέξουμε. Μας είπαν να κάνουμε μία δοκιμή και αν τρέξουμε κάτω από τρεις ώρες και πέντε λεπτά, θα μας εδέχοντο στους Ολυμπιακούς. Οι συγχωριανοί μας έκαναν έρανο και μας αγόρασαν αθλητικά παπούτσια, 25 δραχμές στοίχιζαν τότε. Τη Δευτέρα του Πάσχα ξεκινήσαμε για τον Μαραθώνα».
– Και πότε θα γινόταν ο μαραθώνιος δρόμος;
– «Ύστερα από τέσσερις μέρες στις 26 Μαρτίου 1896. Πρώτος τερμάτισε ο Λαυρέντης. Εγώ ήλθα πέμπτος γιατί με είχε πιάσει πόνος αλλά ήμουνα στην ώρα μου. Την άλλη μέρα ήμουνα πιασμένος και προσπαθούσα με μασάζ να ξεμουδιάσω. Τρεις μέρες αργότερα, την παραμονή του αγώνα για τους Ολυμπιακούς, πήγαμε στον Μαραθώνα και το βράδυ μας φιλοξένησε ο δήμαρχος. Δεν πίστευα ότι θα κερδίσω γιατί ήμουνα ακόμα πιασμένος. Όταν ήρθε η ώρα, ένας από την Ολυμπιακή Επιτροπή έβγαλε λόγο σε ξένη γλώσσα και ελληνικά και μας είπε πως εκείνη ήταν η μεγάλη μέρα της Ελλάδος. Δεν καταλάβαινα γιατί ήταν μεγάλη μέρα, το κατάλαβα αργότερα. Εκείνη τη στιγμή, σκεπτόμουν πως ο δρόμος ήταν πολύς και με παρηγορούσε ότι είχα το δικαίωμα να σταματήσω αν έβλεπα πως δεν μπορώ να συνεχίσω».
– Έφυγες αμέσως μπροστά;
– «Όχι, έως το Πικέρμι, στα μισά του δρόμου, ήμουν έκτος. Πρώτος ερχόταν ο Γάλλος, δεύτερος ένας Αυστραλός και άλλοι. Από το Πικέρμι και ύστερα, άρχισα να τους πιάνω έναν – έναν και στην Αγία Παρασκευή έφθασα τον πρώτον. Από εκεί και πέρα διατήρησα τη πρώτη θέση».
– Τι αισθάνθηκες όταν μπήκες πρώτος στο στάδιο;
– «Τίποτα. Πεινούσα… Ύστερα από τόσο δρόμο…».
*
Ο Σπύρος Λούης γεννήθηκε στο Μαρούσι την 12η Ιανουαρίου του 1873. Το 1938, όταν είχαν περάσει 42 χρόνια από τη νίκη του, τιμήθηκε με σύνταξη που του παραχώρησε η γενέτειρά του, η κοινότητα Αμαρουσίου Αττικής, αλλά δεν τη χάρηκε γιατί πέθανε στις 26 Μαρτίου του 1940 [στο Μαρούσι].
*
Ο Μαραθώνιος δρόμος για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 πραγματοποιήθηκε στις 10 Απριλίου, σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο [με το παλιό ημερολόγιο στις 29 Μαρτίου 1896].
Σημείωση-2: Ο Στέλιος Κυριακίδης μιλάει στον Φρέντυ Γερμανό για τον Μαραθώνιο της Βοστώνης.
Να θυμίσω εδώ ότι στη Βοστώνη γίνεται κάθε χρόνο την τρίτη Δευτέρα του Απριλίου η πιο παλαιά διοργάνωση Μαραθωνίου δρόμου, εξαιρουμένου αυτού των Ολυμπιακών Αγώνων.
Πατήστε “κλικ” για να δείτε την εκπομπή με τον Στέλιο Κυριακίδη.
Σημείωση-3: Ο Έμιλ Ζάτοπεκ κερδίζει τον Μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι το 1952.
Σημείωση-4: Ο Μιχάλης Κιούσης στην κλασική διαδρομή του Μαραθωνίου δρόμου της Αθήνας
Σημείωση-5: Η νίκη του Μπικίλα Αμπέμπε το 1960 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης
***
Η Παγκόσμια Ημέρα Αθλητισμού για την Ανάπτυξη και την Ειρήνη (Ιnternational Day of Sport for Development and Peace) καθιερώθηκε στις 23 Αυγούστου 2013, με ομόφωνο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 6 Απριλίου.