Της Σοφίας Μαλτέζου (*)
Με ένα κερί αναμμένο στο χέρι και τη θύμηση φωτισμένη από την εθνική μας συνείδηση, ο ελληνικός λαός στέκεται την Τετάρτη 10 Ιουνίου, μπροστά στην υπέρτατη ιστορική μνήμη. Το ολοκαύτωμα του Διστόμου.
Η αντίσταση στην τριπλή κατοχή, Γερμανική, Ιταλική, Βουλγάρικη, υποχρεώνει τους Γερμανούς ναζί να διατηρούν ετοιμοπόλεμες στην Ελλάδα περισσότερες από δέκα μεραρχίες, στερώντας τες από τις δυνάμεις τους στα άλλα μέτωπα. Αντίσταση που είχε βέβαια ως αποτέλεσμα τα φοβερά αντίποινα των κατακτητών και που στοίχισαν τη ζωή σε 70.000 συμπατριώτες μας.
Από το αιματοκύλισμα στον Κάνδανο τον Ιούνιο του ’41, στη σφαγή στα Καλάβρυτα τον Δεκέμβριο του ’43, το ολοκαύτωμα του Διστόμου στις 10 Ιουνίου του ’44 και αμέτρητες άλλες εκτελέσεις και καταστροφές, ακόμα και στην περιοχή των Μεσογείων. Η Βέρμαχτ απαιτούσε 50 – 100 Έλληνες να εκτελούνται για κάθε φόνο Γερμανού, είχαν δεν είχαν σχέση με τον φόνο αυτόν. Έτσι, για πέντε τραυματίες και τέσσερις νεκρούς Γερμανούς εκτελούνται στο σκοπευτήριο της Καισαριανής διακόσιοι πατριώτες. Οι εκτελέσεις γίνονται εν ψυχρώ βάσει αυτού του γενικού σχεδίου και δεν εξαιρούνται από αυτές ούτε τα βρέφη. Συνοδεύονται δε από φρικαλεότητες που αναμφίβολα συνιστούν εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας γενικότερα.
Όσοι ανατριχιάζουν σήμερα για τους από τηλεοπτικής οθόνης αποκεφαλισμούς των θυμάτων των τζιχαντιστών, ας δούνε μερικές φωτογραφίες από τη σφαγή του Διστόμου. Τη φωτογραφία, για παράδειγμα του Στάθη Σταθά, μόλις τεσσάρων χρονών, που εκτελέστηκε στη μάντρα του Σπύρου Μάλαμα αφού πρώτα βασανίστηκε. Το κορμάκι του βρέθηκε γεμάτο χαρακιές από μαχαίρι.
Και εδώ εγείρεται το μεγάλο ερώτημα που συνοδεύεται με τις κολασμένες στιγμές της ανθρωπότητας. Πώς είναι δυνατόν στο όνομα κάποιας αξίας, όπως είναι το έθνος ή στο όνομα μιας θρησκείας, μιας ιδεοληψίας να συσσωρεύονται τόση τυφλή παραφροσύνη, τέτοια έκπτωση λογικής, συναισθημάτων, ανθρωπιάς, τόσο φανατισμός; Πόσα προγράμματα πλύσης εγκεφάλου είχε υποστεί ο νεαρός εκείνος ναζί που ξεκοίλιαζε μάνες την ώρα που θήλαζαν τα μωρά τους ή ξέσκιζε μικρά κοριτσάκια με τη λόγχη του από τα γεννητικά τους όργανα μέχρι το στήθος; Αυτά τα αποτρόπαια εγκλήματα έγιναν και στο Δίστομο, τόσο φοβερά ώστε ακόμα και η κατοχική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να βγάλει ανακοίνωση για να τα δικαιολογήσει.
Για την ιστορία πρέπει να λεχθεί ότι οι Γερμανοί είχαν βάλει στο στόχαστρο το Δίστομο, πριν από τη σύγκρουσή τους με τους αντάρτες στο Στείρι. Είχαν σχεδιάσει δηλαδή την καταστροφή του για την οποία ο μοναδικός αξιωματικός που καταδικάστηκε ήταν ο στρατηγός Χέλμουτ Φέλμι, από το δικαστήριο της Νυρεμβέργης. Του επιβλήθηκε κάθειρξη 15 χρόνων από τα οποία εξέτισε μόλις τρία. Αργότερα, η εισαγγελία του Μονάχου αποφάνθηκε πως η σφαγή του Διστόμου ως «αδίκημα» είχε παραγραφεί από το 1964.
Δεν έχει παραγραφεί όμως στη συνείδηση όλων των Ελλήνων και όλων των φωτισμένων ανθρώπων του κόσμου. Και για να συνδεθούμε με την επικαιρότητα. Ενώ το δημόσιο χρέος μας ανέρχεται σε 325 δισεκατομμύρια, οι γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις υπολογίζονται σε 340 δισ. Με συνέπεια και πανελλήνιες κινητοποιήσεις χρειάζονται για να απαιτήσουμε αυτές τις αποζημιώσεις για καταστροφές, κλοπές και ανθρώπινα θύματα που ακόμα σημαδεύουν τη ζωή μας.
Αυτή είναι η μία πλευρά του χρέους μας. Η άλλη είναι να σταθούμε απέναντι στο παρελθόν μας και με το χέρι στην καρδιά ν’ αναρωτηθούμε: Οι ήρωες νεκροί μας έχουν θέση στο μέλλον μας, όπως βεβαιώνει ο ποιητής ή το παρελθόν μας έχει καταντήσει ένας κενός επετειακός λόγος χωρίς αντίκρισμα στην εποχή μας; Πόσο αντάξιοι είμαστε της βαριάς δημοκρατικής και πολιτιστικής κληρονομιάς που μας φόρτωσαν οι αιώνες; Μήπως κι εμείς πρέπει ν’ αποζημιώσουμε τον τόπο μας με μιαν άλλη παιδεία, με την επιστροφή μας σε πατροπαράδοτες αρετές, όπως ήταν η μπέσα, η λεβεντιά, η περηφάνια, κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικά του αρβανίτικου στοιχείου, θα έλεγα. Μήπως πρέπει να ξαναβρούμε το ουσιαστικό, το πραγματικά άξιο που μαζί με την αλληλεγγύη και το αίσθημα του δικαίου θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο;
Απλοϊκά και λαϊκίστικα όλα αυτά, ίσως πούνε κάποιοι.
Αλλά υπάρχει πιο απλός λόγος από το «αγαπάτε αλλήλους»; Όποιος αγαπάει δεν τρώει μόνο βρώμικο ψωμί. Πολλές φορές ανεβαίνει και στο σταυρό. Ας ξεκινήσουμε με κάτι πιο ήπιο. Με τον σεβασμό. Με αυτόν τον σεβασμό προς την Ιστορία μας που σας οδήγησε και εσάς όλους σας σήμερα εδώ.
ΥΓ-1. Το παραπάνω κείμενο είναι η ομιλία της κυρίας Μαλτέζου στο μνημόσυνο για τα θύματα της σφαγής του Διστόμου (10 Ιουνίου 1944) που οργάνωσε την Κυριακή 7 Ιουνίου 2015 στην εκκλησία Αγ. Γεωργίου Κερατέας με τη σύμπραξη του Πολιτιστικού Συλλόγου «Χρυσή Τομή» και τη συμμετοχή πολλών κατοίκων.
ΥΓ-2. Στις φωτογραφίες: Τα ορφανά Μαρία και Παναγιώτης Σφουντούρης (αρχείο Μουσείου Μπενάκη) και ό, τι απέμεινε μετά τη σφαγή.
ΥΓ-3. Συνέντευξη της Σοφίας Μαλτέζου για το catisart.gr στην Ειρήνη Αϊβαλιώτου:
(*) Η Σοφία Μαλτέζου γεννήθηκε κάτω από την Ακρόπολη, αλλά τα τελευταία είκοσι εννέα χρόνια ζει στην Κερατέα. Φοίτησε στο Πάντειο και στο πανεπιστήμιο Σερ Τζορτζ Ουίλιαμς του Μόντρεαλ. Συμπλήρωσε τις σπουδές της με δικαστικό και ελεύθερο ρεπορτάζ στις εφημερίδες Ελεύθερος Κήρυκας, Βήμα, Ακρόπολις, Βραδυνή, Μεσημβρινή. Πτυχίο στην κοινωνική έρευνα απέκτησε με τη δουλειά της στα περιοδικά Πρώτο, Γυναίκα, Επίκαιρα, Πάνθεον, Ρομάντσο, Μόδα και Σύγχρονη Ζωή καθώς και στον Ραδιοφωνικό Σταθμό 9, 84. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ με ανάμειξη στα κοινά της Ένωσης (Πειθαρχικό Συμβούλιο, Μορφωτικό Ίδρυμα, εκπρόσωπος συνταξιούχων δημοσιογράφων). Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Έχει γράψει οκτώ βιβλία με κύριο θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις και εργαλείο το σύνθημα που πρώτη έριξε στο «Μπλοκάκι της Μελίντας» των Επικαίρων: «Εμένα με νοιάζει».
