Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η Αμερικανίδα πιλότος της πολεμικής αεροπορίας, που υποδύεται η Πέγκυ Τρικαλιώτη στο θέατρο «Faust», σε σκηνοθεσία Κατερίνας Φωτιάδη, είναι δυναμική και θερμόαιμη. Μια γυναίκα που παθιάζεται με τον ουρανό, που θέλει να βρίσκεται ψηλά και να πετάει, που απολαμβάνει την απέραντη ελευθερία του γαλάζιου, μια γυναίκα σκληρή και αδυσώπητη. Ζει σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον και ξεφορτώνει στις πτήσεις της, με αδιαφορία, βόμβες που σκοτώνουν ανθρώπους και ισοπεδώνουν τόπους. Γιατί κάποιοι «την έπεισαν ότι οι άλλοι είναι “οι κακοί, είναι οι εχθροί της πατρίδας”». Μια ικανότατη πιλότος F-16, που σκορπά το θάνατο «για το καλό» της Αμερικής και του δυτικού κόσμου. Δεν σκέφτηκε ίσως ποτέ πως η βία φέρνει βία, το αίμα φέρνει κι άλλο αίμα.
Μια αναπάντεχη εγκυμοσύνη, ύστερα από «ένα σεξ τριών ημερών», τα αναποδογυρίζει όλα. Τη σεξουαλικότητά της την αντιμετωπίζει με τρόπο άγριο, ερωτοσαρκικό, διεκδικητικό και επιθετικό, σχεδόν αρσενικά. Δεν είναι γυναίκα που επιζητεί σχέσεις, αντίθετα προσεγγίζει την ερωτική πράξη περιστασιακά διαλέγοντας σε μπαρ συντρόφους μιας νύχτας. Η απόφασή της να κρατήσει το παιδί που εγκυμονεί εκπλήσσει και την ίδια. Επιστρέφει στην πατρίδα της, δημιουργεί οικογένεια, αλλά η παλιά της ζωή ανατρέπεται όταν η υπηρεσία της τής αναθέτει ένα καινούργιο πόστο, αυτή τη φορά στο έδαφος. Αναβαθμίζεται σε πιλότο της πολυθρόνας! Ο ουρανός γίνεται πλέον ένα απαγορευμένο όνειρο. Καθηλώνεται στο έδαφος. Τα όνειρά της μικραίνουν. Νιώθει ότι παραγκωνίζεται λόγω μητρότητας κι αυτό τη δυσαρεστεί και την εγκλωβίζει. Η μητρότητα γι’ αυτήν γίνεται τιμωρία. Το νέο της αεροπλάνο είναι ένα τηλεκατευθυνόμενο παιχνιδάκι. Και ο αιθέρας που ήξερε και αγαπούσε έχει μετατραπεί σε μια ηλεκτρονική οθόνη, ψυχρή και άοσμη. Σε μια γκρίζα, αποστειρωμένη και κλιματιζόμενη αίθουσα εργάζεται τώρα, εκεί όπου τα μαχητικά αεροσκάφη είναι πια τηλεχειριζόμενα. Μη επανδρωμένα, ακόμα και ο όρος μιλάει για άνδρα. Κάποια φοβερά πράγματα εμφανίζονται στην οθόνη της, και κάποια ακόμα φοβερότερα συμβαίνουν με το πάτημα ενός κουμπιού από την ίδια. Τώρα σκοτώνει μέσα από το κομπιούτερ βλέποντας όμως τους στόχους με κάθε λεπτομέρεια. Δουλειά βρώμικη. Δουλειά – πόλεμος νεύρων. Η ψυχολογία της γίνεται σμπαράλια. Η ζωή της είναι από το σπίτι στη βάση και το αντίθετο. Παιδί και σύντροφος γίνονται σκλαβιά. Το αντίκρισμα των στόχων όταν κατευθύνει τους πυραύλους της εναντίον τους από το κομπιούτερ την κάνει να σκεφτεί. Και οι σκέψεις είναι επώδυνες. Τότε αρχίζει να ξαναβρίσκει ένα μέρος της χαμένης της ανθρωπιάς. Βλέπει πια πως κατευθύνει τον ίδιο το θάνατο. Κατεβαίνει από τα σύννεφα, υποχρεώνεται να κοιτάξει τους ανθρώπους και τον εαυτό της στα μάτια. Παρατηρεί τα μυρμήγκια από κοντά. Συνειδητοποιεί ότι ο θάνατος δεν είναι παιχνίδι. Αντιλαμβάνεται ότι και οι καλοί και οι κακοί φτιάχνουν τα ίδια παιδιά. Ο αρχηγός των τρομοκρατών που κυνηγά ώρες ολόκληρες, έχει ανθρώπινο πρόσωπο, έχει έκφραση, έχει οικογένεια και μάλλον έχει και αισθήματα!
Πολιτικό σχόλιο
Η «Προσγείωση» του George Brant είναι ένα πολιτικό σχόλιο για την εποχή μας, μια ουσιαστική ιστορία που θίγει το ζήτημα της τρομοκρατίας με έναν άλλο τρόπο. Το έργο γράφτηκε το 2013 και από τότε θριαμβεύει σε Αμερική και Αγγλία, όπου παίζεται συνέχεια. Δεν μιλάει απλώς για τη σύγχρονη γυναίκα, αλλά για μια ηρωίδα διαφορετική, που κυνηγάει τους στόχους της λυσσαλέα σαν να θέλει να τους λιώσει, να τους πατήσει σαν έντομα, σαν ασήμαντα μυρμήγκια που χαλάνε την αρμονία του τοπίου. Τα ίδια μυρμήγκια που μετά παρατηρεί μέσω του υπολογιστή. Μια δυνατή παράσταση που δεν κηρύσσει. Συντριπτική, προκλητική, συναρπαστική. Η ιστορία του πολέμου μέχρι τώρα έχει ειπωθεί μόνο από τη σκοπιά των ανδρών. Στην «Προσγείωση» μάς την αφηγείται μια γυναίκα πρωταγωνίστρια. Μια μητέρα. Όσα παρακολουθούμε καθημερινά στις τηλεοπτικές ειδήσεις μας εξοικειώνουν ύπουλα με τη βία και τη σφαγή. Έτσι και η ηρωίδα εισχωρεί σε ένα μακρινό πόλεμο που προκαλεί ρήγμα στη ζωή της. Στην αρχή είναι διασκεδαστικό και σπουδαίο, ηρωικό και πατριωτικό. «Σκοτώνω τους κακούς», άρα κρατάω ελεύθερη την πατρίδα μου. Τη σώζω. Βαθμιαία γίνεται θύτης και θύμα. Μεταστρέφεται, μπερδεύεται, δέχεται και αρνείται. Σε έναν από τους πιο έντονους θεατρικούς μονολόγους, γεμάτο εικόνες και ανατροπές, το κοινό ανατριχιάζει, θυμώνει, αναρωτιέται, συγκινείται. Παρακολουθεί μια ηρωίδα αντιπαθητική, άρα ανθρώπινη, και πάσχει μαζί της ενώ ταυτόχρονα την απεχθάνεται. Γιατί η ηρωίδα του Τζορτζ Μπραντ δεν είναι απ’ αυτές που ταυτίζεσαι μαζί τους. Δεν είναι γλυκιά, δεν είναι χαριτωμένη, δεν είναι καλοσυνάτη, δεν έχει ψυχικό μεγαλείο. Είναι μια αντι-ηρωίδα. Μια γυναίκα με στρατιωτική πειθαρχία και ανδρική συμπεριφορά, ένας άνθρωπος που ζει καθημερινά με το θάνατο και σχεδόν τον βρίσκει φυσιολογικό. Ένα αλλόκοτο θηλυκό, απωθητικό, που παραδόξως σου δημιουργεί συναισθήματα. Η παράσταση διαρκεί μιάμιση ώρα και δεν μπορείς να την πεις ευχάριστη. Το σίγουρο είναι πως σε καθηλώνει η ζωηρή αφήγηση. Αφήγηση γρήγορη, με ζωντανή υφή και διάτρητες άκρες χιούμορ. Χάος, απόγνωση και έκρηξη ομορφιάς ταυτόχρονα. Μια πραγματεία πάνω στη σύγχρονη γυναίκα και στις δυνάμεις που μας ελέγχουν. Οι ηθικοί προβληματισμοί που θέτει πολλοί· για τον πόλεμο, για την τρομοκρατία και το φανατισμό, για την οικογένεια, για τη συντροφικότητα, για τη σχέση μητέρας – παιδιού, για την αποξένωση στη σύγχρονη ζωή.
Συντελεστές
Η καταπληκτική μετάφραση, με τα ωραία και αδρά ελληνικά είναι του Αντώνη Πέρη.
Οι φωτισμοί του Τάσου Παλαιορούτα το ίδιο λαμπεροί και αρραγείς τόσο στα πιο ανάλαφρα και ουράνια σημεία της παράστασης, όσο και στα σκοτεινά και βαριά.
Θαυμάσια τα γραφικά και τα βίντεο ονειρικά. Πολύ καλή δουλειά από τον Πορφύρη Κάρολο (grou3).
Άξιοι και οι συμπαραστάτες της σκηνοθέτιδας, Αλέξανδρος Παπατριανταφύλλου και Φένη Μπένου.
Η Κατερίνα Φωτιάδη χτίζει με τρόπο λιτό και καθαρό μια παράσταση η οποία μας κρατά σφιχτά στην παλάμη της και μοιάζει με εμπειρία παραίσθησης. Πολυεπίπεδη και στοχαστική, που σε κάνει να νομίζεις πως σε χτυπούν στο λαιμό, σχεδόν πονάει, σου αφήνει όμως μιαν απίστευτη αίσθηση ικανοποίησης, συνειδητοποίησης και ανύψωσης.
Η ερμηνεία
Η Πέγκυ Τρικαλιώτη «προσγειώνεται» με επιτυχία στο θέατρο “Faust” και στο πολυβραβευμένο έργο του Τζωρτζ Μπραντ. Είναι πραγματικά υποβλητική, καθηλωτική και μεγαλειώδης. Ακριβής, καταιγιστική, κυνική και ποιητική μαζί, σπάνιας υποκριτικής, εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς πρέπει να παρουσιάζονται οι ηρωίδες του 21ου αιώνα. Μια ερμηνεία… απογειωτική, που σε μουδιάζει. Σαν να είναι στη σκηνή και συνάμα να μην είναι. Θέλεις να τη χειροκροτήσεις ξανά και ξανά.
Επιτακτική φωνή
Η «Προσγείωση» είναι μια επιτακτική φωνή, ένα ηθικό ναρκοπέδιο. Το έργο αυτό είναι ένας καθρέφτης τοποθετημένος σε μια αμερικανική αεροπορική βάση. Άλλοτε βλέπει το είδωλο του γαλανού ουρανού, άλλοτε πάλι τη λάσπη, τη βρωμιά και τη φοβερή απειλή του πολέμου.
Ταυτότητα παράστασης
“Προσγείωση”
Συγγραφέας: Τζωρτζ Μπραντ
Ερμηνεία: Πέγκυ Τρικαλιώτη
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Φωτιάδη
Μετάφραση: Αντώνης Πέρης
Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας
Graphic & Visual Design: Πορφύρης Κάρολος (grou3)
Βοηθοί σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Παπατριανταφύλλου και Φένη Μπένου
Πληροφορίες
Παραστάσεις:
Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη 21.00
Τιμές Εισιτηρίων:
Κανονικό: 12 ευρώ
Φοιτητικό, ανέργων: 10 ευρώ
Διάρκεια Παράστασης:
80 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Θέατρο “Φάουστ”
Καλαμιώτου 11, Μοναστηράκι
Τηλ. 2103234095
www.faust.gr
