H αγάπη είναι μόχθος. Κι όταν ακολουθήσεις το δύσκολο δρόμο της, έχεις κατακτήσει το δώρο της. Τέσσερις ηθοποιοί μάς ξεναγούν στον κόσμο της αγάπης. Μιλούν στο κοινό για δύο παντρεμένα ζευγάρια. Δύο ζευγάρια που έζησαν με την αυταπάτη του απόλυτου έρωτα… Αγαπάω, δηλαδή γνωρίζω. Δηλαδή αποδέχομαι. Υποστηρίζω. Δύο άνδρες και δύο γυναίκες αφηγούνται ιστορίες από τα νιάτα τους ως την ημέρα του θανάτου τους. Για τις παράδοξες στιγμές τους, τον πόνο, τη θλίψη τους. Την ώρα όμως του ύστατου αποχαιρετισμού, οι ύστατες εξομολογήσεις ανατρέπουν πολλαπλά τις βεβαιότητες πάνω στις οποίες στηρίχτηκαν ζωές. Οι «Ψευδαισθήσεις» του Ιβάν Βιριπάγεφ, που παρουσιάζονται στο «Θέατρο της Οδού Κυκλάδων» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου, είναι πρωτίστως επικοινωνία και το σημαντικότερο στοιχείο τους έχει να κάνει με τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στους ηθοποιούς και στους θεατές. Οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη, σ’ ένα πολυπρισματικό παιχνίδι με καταιγιστικούς ρυθμούς, σε ένα έργο που οι οριστικές απαντήσεις δεν ενδιαφέρουν.
«Η αγάπη είναι ένα απλό πράγμα προσιτό σε λίγους. Η αγάπη δεν έχει κανόνες και ορισμούς. Η αγάπη είναι μεγάλη δύναμη. Η αγάπη νικάει το θάνατο».
«Αγάπη είναι να ξέρεις να αναλαμβάνεις ευθύνη. Η αληθινή αγάπη είναι δόσιμο. Τίποτα δεν μπορεί να μας βγάλει από το τέλμα του προσωπικού μας εγωισμού, εκτός από την αγάπη». Η γραφή του Βιριπάγεφ δεν είναι γραμμική αλλά κυβιστική. Οι αλήθειες αναιρούνται, τα θέματα αποτελούν προσχήματα για να τεθούν ουσιαστικότερα ζητήματα και τα κλισέ χρησιμοποιούνται για να διαστρεβλωθούν στο έπακρο.
Αγάπη και θάνατος, αλήθεια και ψέμα, πίστη και απιστία, προσμονή και απόγνωση εναλλάσσονται σε ένα συγκλονιστικό νέο έργο που μας παρασύρει στο λαβύρινθο του σαρκασμού και της ποίησης.
Ο συγγραφέας πραγματοποιεί αναπάντεχα περάσματα σε μια διαφορετική οπτική και οι αναζητήσεις του εναλλάσσονται αστραπιαία από την τραγωδία στην κωμωδία, μέσα από ένα παιχνίδι αφήγησης, που καταλύει όλες τις βεβαιότητες.
Η πραγματικότητα αποκαλύπτεται μια αυταπάτη και όλα είναι ψευδαίσθηση, εκτός από την αγάπη. Την αγάπη που σημαίνει φροντίδα, εμπιστοσύνη, τρυφερότητα, υπευθυνότητα. Κι όταν αγαπάς το ευμετάβλητο σύμπαν σου ανήκει. Την αληθινή, την αιώνια αγάπη, «αυτήν που περιγράφεται στη λογοτεχνία, αυτήν που όλοι ονειρεύονται στα νιάτα τους», ψάχνουν οι ήρωες του έργου. Εκθέτουν όμως τη γήινη αγάπη αποκαλώντας την «Ψευδαίσθηση». Ψευδαίσθηση όπως το θέατρο. Γιατί το κοινό έρχεται στο θέατρο αναζητώντας ψευδαισθήσεις μέσα από την αληθοφάνεια, περιμένοντας να εξαπατηθεί έξυπνα, μόνο που ο Βιριπάγεφ αντιδρά σε κάθε συνήθεια του κοινού με απρόσμενο τρόπο. Γιατί το θέατρό του είναι απελευθερωμένο και απελευθερωτικό.
Η σκηνοθέτις Κατερίνα Ευαγγελάτου, εφοδιασμένη με την ευρύτατη παιδεία της και την ανήσυχη φαντασία της, δημιούργησε μια παράσταση αντισυμβατική, που η κομψή κωμική της δύναμη εκδηλώνεται με λαμπρό ύφος και χάρη. Κάνει το θεατή να γοητευτεί από την ευφυΐα της και την εγκεφαλική ηδονή του γέλιου, την ουσία της κωμωδίας. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου ανεβάζει ένα σύγχρονο έργο με σύγχρονο τρόπο. Τέσσερις σημαντικοί ηθοποιοί, ένας μαυροπίνακας, μερικές κιμωλίες, επιλεγμένες φράσεις και τραγούδια, ένα μικρόφωνο αρκούν για να ξεπηδήσουν από μέσα μας αληθινές σκέψεις και συγκινήσεις. Το ύφος που υιοθετεί για τη σκηνοθεσία της θυμίζει μια ιδιότυπη διάλεξη περί αγάπης και περί ζωής. Δεν υπάρχει ταύτιση των αφηγητών με κάποιον ρόλο, δεν υπάρχει η ψευδαίσθηση της αληθοφάνειας, δεν υπάρχει αναπαράσταση των σκηνών.
Οι Ηλέκτρα Νικολούζου, Αλεξία Καλτσίκη, Βασίλης Κουκαλάνι, Παντελής Δεντάκης είναι το νέο δυναμικό αίμα του θεάτρου μας. Απέδωσαν με ρυθμό και ακρίβεια το πνεύμα του συγγραφέα για την παράσταση. Σταμάτησαν για λίγο το χρόνο, άγγιξαν απαλά την αλήθεια. Με ένα και μόνο βλέμμα τους γεμάτο νόημα μας έκαναν να αντικρίσουμε την αγάπη, να μυηθούμε στην ομορφιά της.
* Οι “Ψευδαισθήσεις” ήταν παραγγελία του θεάτρου του Χέμνιτς στη Γερμανία, όπου έκαναν πρεμιέρα τον Δεκέμβριο του 2011. Ακολούθησε η Μόσχα, η Κρακοβία, η Βαρσοβία, η Ζυρίχη, το Εδιμβούργο και άλλες πόλεις.
* Το έργο γνωρίζει ήδη τεράστια επιτυχία σε όλο τον κόσμο.
Συντελεστές
Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου. Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου. Σκηνικά – κοστούμια: Εύα Μανιδάκη. Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος.
Διανομή
Παντελής Δεντάκης, Αλεξία Καλτσίκη, Βασίλης Κουκαλάνι, Ηλέκτρα Νικολούζου.
* Θέατρο Οδού Κυκλάδων.
