Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Για όσους έλκουμε την καταγωγή μας από τις αλησμόνητες αλλά και πολυλατρεμένες πατρίδες, τις πατρίδες που χάθηκαν, για όσους ανατραφήκαμε με διηγήσεις νοσταλγίας και με εικόνες ενός μικρασιατικού πολιτισμού μυθικού που έφυγε ανεπιστρεπτί αλλά και για όσους από μας αγαπούν τη μυθοπλασία και τις ανατρεπτικές εξελίξεις της ζωής, υπάρχει ένα βιβλίο. Ένα βιβλίο που μας ενδιαφέρει. Πρόκειται για το μυθιστόρημα «Πνοή – Όταν χτυπά η καρδιά του πεπρωμένου…» (εκδόσεις “Δίαυλος”). Ένα έργο που απευθύνεται σε αναγνώστες με πολυδιάστατα ενδιαφέροντα. Η συγγραφέας του, Λίτσα Καποπούλου, μια γυναίκα που επί δεκαετίες υπηρέτησε τη Θέμιδα, το έγραψε από προσωπικά βιώματα, αποδίδοντας στην εμπειρία το μέγεθός της, με διορατικότητα, γνώση και αγάπη, αφού διενήργησε έρευνα που διήρκεσε τέσσερα έτη. Ένα μυθιστόρημα ζωντανό, οξυδερκές, ένα λογοτεχνικό επίτευγμα που μένει στη μνήμη του αναγνώστη. Μια δίκαιη, ακριβής, ειλικρινής και διεισδυτική εξιστόρηση της συνταρακτικής εμπειρίας δύο αδελφών. Ένα έντιμο και διαχρονικό χρονικό, γραμμένο με απλότητα και συγκίνηση. Σ’ αυτό το χρονικό το παρελθόν συγκρούεται με το παρόν και προδιαγράφει το μέλλον. Τίποτε δεν είναι τυχαίο. Τα ονόματα, οι τοποθεσίες, τα όνειρα, τα ιδανικά και τα αισθήματα των εμπλεκομένων. Ο Δήμος και η Φυντάν, η Κλαίρη, η Γιασεμή, η Κλεοπάτρα, ο Ουμούτ, ο Κενάι, πρόσωπα ευγενικά ή σκληρά, πρόσωπα μοιραία, εμφανίζονται στη φαντασία μας άλλοτε αντιμέτωπα με καρμικές συνδέσεις κι άλλοτε σε στιγμές ξεγνοιασιάς και έρωτα. Η Έφεσος, η Σμύρνη, η Βασιλεύουσα, η Καππαδοκία, η Αλικαρνασσός, τα παράλια της Μικράς Ασίας, με τα εγκαταλελειμμένα αρχοντικά τους, μαραμένα και μαγεμένα, με μιαν αίγλη ανεξιχνίαστη, όλα γίνονται ορατά με την πένα της συγγραφέως. Χώροι που στέκονται μάρτυρες απρόσμενων συναντήσεων και αποκαλύψεων. Κιτρινισμένα γράμματα, αναδρομές, προμηνύματα και δοκιμασίες οδηγούν στην επανάληψη της Ιστορίας αλλά και στην επιβεβαίωσή της. Κάπου εκεί και η μαυροκαστανή γατούλα Τουρκ, αινιγματική, μυστήρια, θεϊκή, ενσάρκωση της δύναμης και εκδήλωση του «από μηχανής Θεού». Η ύφανση της μυθιστορηματικής πλοκής του έργου στοχεύει να ξεδιπλώσει πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης δίπλα από το ποτάμι της Ιστορίας, που ρέει ανάμεσα σε δύο όχθες: τη γνωστή και την αθέατη. Φιλοδοξεί να τονίσει την κρυφή πλευρά προσώπων και συμβάντων, τη σύνδεση και την παράδοξη επανάληψη στον χωρο-χρόνο. Γεγονότα απλά, καθημερινά αλλά και σπουδαία, κοσμοϊστορικά. Αποφάσεις που φέρουν τη σφραγίδα των ισχυρών. 
Η ζωή ανθρώπων, εθνών και γενεών ολόκληρων επηρεάζεται, ανατρέπεται, χωρίς να τους επιτραπεί να εκφράσουν σχετικά τη θέλησή τους. Απάντηση στο «γιατί» ποτέ δεν δόθηκε. Ίσως δεν μπορεί να εξηγηθεί λογικά. Οι λαοί γίνονται θεατές και ταυτόχρονα πρωταγωνιστές ενός έργου με ασύλληπτο σενάριο και άγνωστο τέλος. Κάποιοι αλλάζουν τόπο, τρόπο ζωής. Με πόνο και αγώνα αναίτια και αναιτιολόγητα δημιουργούν τις βάσεις για νέο ξεκίνημα. Παλεύουν και ονειρεύονται. Κουβαλούν όμως μέσα τους κάτι από τη ζωογόνα πνοή των προγόνων τους, την αύρα της αδάμαστης θέλησής τους, την πίστη στις διαχρονικές αξίες. Όταν χτυπά η καρδιά του πεπρωμένου, όλα είναι δυνατά, ο μεταφυσικός μηχανισμός ενεργοποιείται, βιώματα και μνήμες ξυπνούν, συνδέονται τα ασύνδετα. Το σήμερα αλυσοδένεται με το χθες και ενώνεται με το αύριο. Οι ήρωες δρουν, ψάχνουν, ανακαλύπτουν. Τον απώτερο εαυτό τους, τις ρίζες τους. Βρίσκουν απαντήσεις στις απορίες τους. Το υπερφυσικό φαντάζει δυνατό. Και μέσα στον κύκλο της ζωής η ελπίδα ανίκητη δείχνει ζωηρά πως δεν υπάρχει αρχή και τέλος. Τίποτε δεν τελειώνει. Κάτι νέο αρχίζει πάντα… Όπως ο κύκλος της ζωής που μας ξεπερνά. Η πνοή διαχέεται… συνεχίζει να επιλέγει… να ζει… να αφηγείται… να θυμάται. Το βιβλίο «Πνοή – Όταν χτυπά η καρδιά του πεπρωμένου…» της Λίτσας Καποπούλου αξίζει να διαβαστεί ξανά και ξανά, όπως επίσης αξίζει να διαδοθεί μέσω της 7ης τέχνης ή να γυριστεί σε τηλεοπτική σειρά, διότι αποδίδει με ενάργεια και παραστατικότητα κάθε πτυχή της πλοκής του.
Διαβάστε τη συνέντευξη.
* Γεννήθηκα στην Αθήνα (καθόλου πρωτότυπο). Από τους γονείς μου έχω μεσσηνιακές ρίζες. Εξίσου θεωρώ πατρίδες μου τον Βόλο και τη Σκιάθο, όπου έζησα αρκετά χρόνια, αλλά η καρδιά μου αγκαλιάζει όλη την Ελλάδα: την τωρινή και την αλλοτινή.
Τι παιδικές αναμνήσεις έχετε, κυρία Καποπούλου;
* Οι αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία είναι πολλές και συγκινητικές: Οικογενειακή θαλπωρή, γέννηση μικρότερου αδελφού, βόλτες με τον παππού με το κομπολόι του στο χέρι μου και ατέλειωτες διηγήσεις για τις πατρίδες της Ανατολής και παραμύθια, καραγκιόζης, σχολείο, διάβασμα, φοίτηση μια χρονιά στο Δημοτικό της Επιδαύρου, όπου δίδασκε ο θείος μου, παιδικά ομαδικά παιχνίδια, όπως οι φωτιές του Άι Γιάννη, τότε που είχαμε την πολυτέλεια να παίζουμε στις γειτονιές, πολλές ταινίες στον κινηματογράφο, τον μπαμπά να εξηγεί, να καθοδηγεί, να συμβουλεύει και πίσω απ’ όλα αυτά η ηρωική φιγούρα της μητέρας να κρατά ενωμένη την οικογένεια.
Ποια ήταν τα αναγνώσματα των πρώτων παιδικών σας χρόνων;
* Παραμύθια, Ιλιάδα – Οδύσσεια, Μυθολογία, Κλασικά Εικονογραφημένα, αλλά δεν πρέπει να παραλείψω τα θαυμάσια αναγνωστικά του Δημοτικού, που ξύπνησαν μέσα μου την αγάπη για διάβασμα και την επιθυμία έκφρασης με το γράψιμο.
Τι είναι το μυθιστόρημά σας, “Πνοή – Όταν χτυπά η καρδιά του πεπρωμένου»; Πώς θα το περιγράφατε; Είναι μυθιστόρημα αστυνομικό, ιστορικό, ταξιδιωτικό, πολιτικό, μεταφυσικό; Ή όλα αυτά μαζί;
* Θέλω ν’ αφήσω την κρίση αυτή στους αναγνώστες. Το μυθιστόρημά μου είναι καρπός έντονης συγκίνησης, νοσταλγίας, προβληματισμών, φιλοσοφικής ενατένισης της ζωής και μεταφυσικής ανησυχίας. Πρόθεσή μου ήταν να παρουσιάσω το ξεδίπλωμα της ανθρώπινης προσωπικότητας δίπλα από τη θεατή και αθέατη πλευρά γεγονότων, που συνδέονται και επαναλαμβάνονται παράδοξα στον χωρο-χρόνο.
Από πού αντλήσατε υλικό για να το γράψετε; Μήπως και από προσωπικά βιώματα;
* Σίγουρα το βιωματικό στοιχείο είναι καταλυτικό, όπως σ’ όλους σχεδόν τους δημιουργούς. Η αγάπη για τις αλησμόνητες πατρίδες ενσταλάχτηκε μέσα μου αρκετά νωρίς, από τις διηγήσεις του παππού και ανθρώπων που έζησαν στις εξελίξεις εκείνων των ταραγμένων χρόνων και φυσικά όσα εκτυλίσσονται καλύπτονται από τον μανδύα της μυθοπλασίας.
Πόσο χρόνο χρειαστήκατε για να το γράψετε;
* Με δεδομένο ότι είχα αυξημένες επαγγελματικές υποχρεώσεις -υπηρετούσα τη Θέμιδα ως Δικαστική Λειτουργός- και χρειάστηκε χρόνος για μελέτη, έρευνα, συγκέντρωση πληροφοριών, διασταύρωση στοιχείων, για την ολοκλήρωσή του απαιτήθηκαν τέσσερα χρόνια περίπου.
Έχετε ταξιδέψει στη Μικρά Ασία και στην Καππαδοκία για να αντλήσετε υλικό;
* Προς το παρόν δεν έχω ταξιδέψει σε όλους τους τόπους. Όμως ασχολήθηκα και διερεύνησα τόσο πολύ τα μέρη, που περιγράφονται, ώστε τα θεωρώ κοντινά και οικεία.
Τι είναι «πνοή» για σας;
* «Πνοή» για μένα είναι η γενεσιουργός αιτία της ύπαρξής μας, το πνεύμα, η αύρα, η ψυχή μας, ο απύθμενος εσωτερικός κόσμος σε όλες τις εκτάσεις και προεκτάσεις του.
Τι αξίες σας κληροδότησε η οικογένειά σας;
* Εκείνες, που αποτελούν θεμέλιο ζωής. Διαχρονικές έννοιες, αρχές και ιδανικά: Πίστη, αυτοσεβασμός και σεβασμός προς όλους, αγάπη προς τον πλησίον και προστασία αδυνάτων (ανθρώπων και ζώων), αγάπη για την πατρίδα και την ελευθερία, καθήκον, δικαιοσύνη, ευσυνειδησία, φιλότιμο, λεβεντιά, τιμή, περηφάνια για την ελληνική καταγωγή, ευγνωμοσύνη για την κάθε μέρα που ζω. Η αναφορά είναι ενδεικτική και θεωρώ ότι τα παραπάνω και άλλα ακόμη ενυπάρχουν ειδικά στο ελληνικό D.N.A.
Ποιες λεπτομέρειες της καθημερινότητας σάς επηρεάζουν;
* H καθημερινότητα είναι αδυσώπητη. Προσπαθώ -στο μέτρο του ανθρωπίνως δυνατού-, να αποστασιοποιούμαι από τις αρνητικές και θέλω να μ’ επηρεάζουν οι θετικές.
Η λογοτεχνία μπορεί να θεωρηθεί επαναστατική πράξη σήμερα;
* Ασφαλώς. Τη θεωρώ την πιο κόσμια μορφή επανάστασης. Σε κάθε εποχή τα πονήματα του ανθρωπίνου πνεύματος εμπεριέχουν ανατρεπτικά στοιχεία στοχεύοντας στη βελτίωση συνθηκών ζωής.
Τι κάνει τους ανθρώπους απόμακρους και απάνθρωπους;
* Το άγχος, ο εγωκεντρισμός, η στέρηση ελπίδας, η απογοήτευση, ως συνέπειες κακών συγκυριών, πρωτίστως οικονομικών.
Το γράψιμο είναι αγάπη; Και η αγάπη είναι γράψιμο;
* Ακριβώς έτσι είναι. Θα πρόσθετα και μία ακόμη λέξη: Μαγεία.
Ποιο θεωρείτε το κύριο χαρακτηριστικό της δύναμης του ανθρώπου;
* Την αισιοδοξία, την πεποίθηση στη δικαίωσή του.
Και της αδυναμίας του;
* Την απελπισία.
Πότε θαυμάζετε και τι;
* Θαυμάζω ανά πάσα στιγμή τα πάντα. Από το απλό πράσινο φύλλο στη φύση μέχρι τα περίλαμπρα δημιουργήματα μορφών τέχνης (μουσική, θέατρο, ζωγραφική κ.ά.).
Υπάρχει κάτι σήμερα που σας κάνει να ελπίζετε;
* Ένα θαύμα! Γιατί η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας στίχος;
* Αρκετοί είναι οι αγαπημένοι μου στίχοι. Ξεχωρίζω το: «Σαν νά ‘χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια κ’ οι καημοί του κόσμου». Από το “Μοιρολόγι της φώκιας” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Τι αποτελεί πρόκληση για σας και τι σας φοβίζει;
* Πρόκληση για μένα αποτελεί η αναμέτρηση με δυνάμεις κόντρα στα «πιστεύω» μου. Με φοβίζει η λήθη σε άτομα και λαούς.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
* Πολλοί. Ξεκινώ από τον πατέρα της Λογοτεχνίας, τον Όμηρο και τους απαράμιλλους συγγραφείς της κλασικής αρχαιότητας. Καταλήγω στους κορυφαίους Έλληνες δημιουργούς: Τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Γρηγόρη Ξενόπουλο και τον Κωνσταντίνο Καβάφη.
Πώς ονειρεύεστε το μέλλον;
* Ιδανικό. Αυτό σημαίνει ονειρεύομαι…
Υπάρχουν πράγματα που μπορούν να σας κάνουν να χάσετε την υπομονή σας;
* Η ασυνέπεια και η αχαριστία.
Ετοιμάζετε το επόμενο βιβλίο σας; Αν ναι, τι θέμα θα έχει;
* Ναι. Είναι μυθιστόρημα. Η θεματολογία του αφορά ανθρώπινες ιστορίες με προσέγγιση στους χαρακτήρες και την αυτογνωσία. Μπορεί να θεωρηθεί και διλογία της «Πνοής».
Είναι μεγαλύτερη η ευθύνη ενός ανθρώπου που γράφει, σε περιόδους κρίσης;
* Σαφώς και είναι μεγαλύτερη η ευθύνη του πνευματικού δημιουργού σε περιόδους κρίσης. Θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και να καταφέρει να ανοίξει κλειστές πόρτες, να κινήσει το ενδιαφέρον στην γενική απαξία και απάθεια.
Ως αναγνώστης, πώς ορίζετε ένα καλό βιβλίο;
* Καλό βιβλίο θεωρώ εκείνο, που θα με προκαλέσει και θα με προσελκύσει από το εξώφυλλο και τον τίτλο. Το περιεχόμενό του να με ταξιδέψει, να μου δημιουργήσει και να λύσει απορίες, να αγγίξει τον συναισθηματικό μου κόσμο. Κλείνοντάς το να έχω την επιθυμία να το ξαναξεφυλλίσω, να το ξαναδιαβάσω.
Θέλετε να μιλήσετε για την Τουρκ, μία από τις ηρωίδες του βιβλίου σας; Σίγουρα θα ενδιαφέρει τους αναγνώστες του cat is art.
* Νομίζω ότι η Τουρκ βρήκε τον παράδεισό της στην αγκαλιά του έντεχνου ιστοχώρου του cat is art. Η Τουρκ αντιπροσωπεύει τη δύναμη, όπως σημαίνει και τ’ όνομά της, ενός κόσμου, που υφίσταται διαχρονικά, εμφανίζεται για να βοηθήσει, να μιλήσει στην ψυχή ακόμη και σε μεταφυσική διάσταση. Μην ξεχνάμε ότι οι γάτες είναι εφτάψυχες και θεοποιήθηκαν. Τρόπον τινά η μαυροκαστανή γατούλα Τουρκ είναι εκδήλωση του «από μηχανής Θεού».
Ποια είναι η σχέση σας με τα ζώα; Έχετε κατοικίδιο;
* Η σχέση μου με τα ζώα είναι σχέση αγάπης, σχέση ζωής. Άλλωστε φιλόζωος είναι όποιος αγαπά την ίδια τη ζωή. Έχω μία γατούλα, την Τζόαν, αλλά συμπαθώ και τα αδέσποτα. Δύο από αυτά τείνουν να γίνουν κατοικίδια: Ο Νουά και ο Τζων-μπόμπιρας. Τα ζώα έχουν αρετές, που σπανίζουν, δυστυχώς, σε ανθρώπους, π.χ. ευγνωμοσύνη.
Σας ευχαριστώ πολύ, κυρία Καποπούλου!
* Τελειώνοντας, να σας ευχαριστήσω θερμά κι εγώ, κυρία Ειρήνη Αϊβαλιώτου, για τις εύστοχες ερωτήσεις σας και την τιμητική φιλοξενία σας στο ποιοτικό cat is art. Τέτοιοι χώροι στο Διαδίκτυο αξίζουν συγχαρητήρια και αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση.
Η υπόθεση – «Πνοή – Όταν χτυπά η καρδιά του πεπρωμένου…»
O Δήμος και η Κλαίρη, αδέλφια, καταξιωμένοι επαγγελματικά και κοινωνικά, βιώνουν την ολική ανατροπή, όταν ανακαλύπτουν ακολουθία οικογενειακών μυστικών! Μέσα τους θεριεύει ζωογόνα πνοή και τους παρασύρει…
Η καρδιά του πεπρωμένου χτυπά στον μυστικισμό της Ανατολής. Ανώτερη δύναμη τους καθοδηγεί. Πολύτιμοι συμπαραστάτες στη μεταφυσική τους αναζήτηση ο Ουμούτ, ο Κενάι και η Γκιουλσούν…
Καταλήγουν στο ερειπωμένο καστρομονάστηρο της Αγίας Φωτεινής στη Μικρά Ασία. Εκεί, όπου οι ίντριγκες παρουσίασαν ως ατύχημα τη δολοφονία του μοναχού Ρωμανού, που υπήρξε στρατηγός επί Ιουστινιανού με τ’ όνομα Θεοδόσιος. Εκεί, όπου αιώνες μετά έχασε τη ζωή της μια νέα γυναίκα, η Φυντάν, υπό ανεξιχνίαστες συνθήκες. Τι τους συνδέει όλους;
Βραβεύσεις
Το βιβλίο «Πνοή – Όταν χτυπά η καρδιά του πεπρωμένου…» έλαβε τα εξής βραβεία:
1. Το βραβείο «Βιβλίο 2013» από το Κέντρο Καππαδοκικών Μελετών και τη Στέγη Πολιτισμού Νέας Καρβάλης, απ’ όπου είχε επιλεγεί και παρουσιαστεί στο «Νόστιμον Ήμαρ» πέρυσι στις 31-8-13 στο λαογραφικό χωριό Ακόντισμα.
2. Τιμητικό βραβείο τον Αύγουστο 2014 από τον Σύνδεσμο Φίλων Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στην ομόφωνη απόφαση για τη βράβευση (Πρακτικό 28, αρ. πρωτ. 257/25-8-14) αναφέρεται μεταξύ άλλων:
«… απονομή τιμητικής περγαμηνής και τοποθέτηση του βιβλίου στη θεματική βιβλιοθήκη του Συνδέσμου, καθώς πρόκειται για ένα πραγματικά αξιόλογο βιβλίο, που αξίζει να διαβάσει κανείς. Η υπόθεσή του βασίζεται σε καθημερινά ανθρώπινα πάθη και διλήμματα με ρεαλιστικές ιστορικές και γεωγραφικές αναφορές μίας δύσκολης ιστορικής περιόδου για την Ελλάδα. Στην εποχή της τηλεόρασης, του εντυπωσιασμού και του γρήγορου που διανύουμε η συγγραφέας μάς θυμίζει ότι τα εξαιρετικά απίθανα και τραβηγμένα σενάρια των περισσοτέρων μεγάλων έργων (βιβλία, παραστάσεις κ.λπ.) είναι βασισμένα σε απλές και διαχρονικές ιδέες. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο τα έργα αυτά είναι διαχρονικά, διότι μιλάνε πάντα στην ψυχή του ανθρώπου…».
* Το μυθιστόρημα «Πνοή – Όταν χτυπά η καρδιά του πεπρωμένου…» της Λίτσας Καποπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Δίαυλος”.
