Ο Σπύρος και η Λήδα συναντήθηκαν το καλοκαίρι το 1973… Ο ίδιος περιγράφει αυτή τη γνωριμία στο βιβλίο του «…προς ύστατον φως».
Όπως γράφει ο Σπύρος Ευαγγελάτος: «Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι αφιερωμένο στη θεατρική πορεία της Λήδας, αλλά και στη σχέση μας. Περιλαμβάνει αναμνήσεις από την ιδιωτική μας ζωή και βέβαια από την καλλιτεχνική συνεργασία μας. Στον τόμο αυτόν περιλαμβάνονται -εκτός από τη δική μου Αφήγηση- κρίσεις για τις ερμηνείες της Λήδας, σκέψεις της για το θέατρο, κείμενα για εκείνην μετά το «ταξίδι» της και παραστασιογραφία.
»Η Αφήγηση που ακολουθεί γράφτηκε, κατά διαστήματα, από τον Ιούνιο του 2006 έως τον Απρίλιο του 2008. Γράφτηκε λοιπόν με νωπές τις αναμνήσεις απ’ το «ταξίδι» της Λήδας (12/9/2005) που με συγκλόνισε. Η Αφήγηση αυτή δεν προβάλλει λογοτεχνικές αξιώσεις. Την έγραψα σαν να απευθύνομαι σε φίλους που μου ζήτησαν να τους μιλήσω για τη θεατρική πορεία της Λήδας, την κοινή ζωή μας, τις χαρές και τις πίκρες μας. Προσπάθησα να αποφύγω συναισθηματικές διαχύσεις. Έτσι, ενώ το κείμενο είναι έντονα υποκειμενικό, επεδίωξα να εμφανίζεται νηφάλιο και – κατά το δυνατόν – αντικειμενικό».
***
«Πρωτοάκουσα το όνομα της Λήδας Τασοπούλου από τη Μαρία Χορς, δασκάλα στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Με τη Μαρία είχαμε συνεργαστεί το καλοκαίρι του 1972 στην πρώτη μου σκηνοθεσία στην Επίδαυρο με το Εθνικό («Ηλέκτρα» του Σοφοκλή). Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1973 το Εθνικό οργάνωσε ακροάσεις για τον Χορό του Ιππολύτου που θα σκηνοθετούσα εγώ και για την επανάληψη της Ηλέκτρας. Πριν από τις ακροάσεις η Μαρία (είχαμε συνδεθεί ήδη από την Ηλέκτρα με αδελφική φιλία που διαρκεί μέχρι σήμερα) είχε εξαντλήσει τα νεύρα μου λέγοντας και ξαναλέγοντας:
«Είναι μια πρωτοετής στη σχολή που είναι καταπληκτική, κολλάει απολύτως σ’ αυτό που θέλεις για την τραγωδία».
Και πάλι προ των ακροάσεων:
«Μην ξεχάσεις: Πρόσεξε τη μικρή. Λήδα Τασοπούλου τη λένε. Αυτή σου πάει για τη δουλειά που θες. Για το όραμά σου».
Πες – πες, κατάφερε να μου κάνει την άγνωστή μου κοπέλα σχεδόν αντιπαθή. (Η Λήδα δεν είχε ιδέα για όλα αυτά, ούτε καν ήταν τότε σίγουρη πως την ενδιέφερε η θεατρική σταδιοδρομία)».
***
Όταν την είδε δεν τη βρήκε και τόσο καταπληκτική, αφηγείται ο ίδιος: «Μια κοπέλα του Χορού τιναζόταν σε διακριτική αλλά εμφανή θέση και μετά το συναρπαστικό στροβίλισμά της έμενε ακίνητη με τρόπο που «μιλούσε». Απέπνεε ποίηση. Λόγω της απόστασης δεν μπορούσα να διακρίνω ποια ήταν.
»Μετά την τέταρτη επανάληψη γυρνώ προς τη Μαρία Χορς: «Μαρία, Μαρία, ποια είναι αυτή; Αυτή είναι καταπληκτική».
«Μα, δεν στο είπα; Αυτή είναι η Λήδα Τασοπούλου».
Αυτό ήταν.
Δυο τρία βράδια αργότερα, μετά την πρόβα, τρώγαμε στον «Λεωνίδα», στο Λυγουριό. Μπαίνοντας δεξιά, θυμάμαι στον κλειστό χώρο, καθόμουν σε ένα τραπέζι περικυκλωμένος από κοπέλες του Χορού, φλυαρώντας…
Ξάφνου αντικρίζω δεξιά μου, δύο τραπέζια πιο κάτω, τη Λήδα με κάποια φίλη της.
Μέσα στη γενική οχλαλοή τα μάτια μου ακουμπάνε στο βλέμμα της, ένα βλέμμα βαθύ, προστατευτικό και ερωτικό, σεμνό και φιλήδονο.
Ένας άλλος κόσμος…
Σήκωσε το ποτήρι της και μου ένευσε.
Το σήκωσα κι εγώ. Δεν υπήρχε τίποτε άλλο γύρω μου. Αυτό ήταν…
Αγκαλιαστήκαμε ένα βράδυ στο αρχαίο Στάδιο της Επιδαύρου και το επόμενο σε έναν στάβλο, δίπλα στο ξωκλήσι, στον παλιό δρόμο που οδηγεί στην Παλαιά Επίδαυρο. Οι στιγμές εκείνες ήταν ιερές και σφράγισαν τη ζωή μας… Η Λήδα ήταν για μένα η γυναίκα της ζωής μου».
***
***
Επίδαυρος στις 13 και στις 14 Ιουλίου 1974. Με το Εθνικό Θέατρο. «Άλκηστις-Κύκλωψ», σε ενιαία παράσταση. Σκηνοθεσία: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος. Σκηνογραφία: Γιώργος Πάτσας. Ενδυματολόγος: Γιώργος Πάτσας. Χορογράφος: Τατιάνα Βαρούτη. Βοηθός σκηνοθέτη: Σπύρος Ολύμπιος. Βοηθός χορογράφου: Άλκηστις Τσάγκα.
***
Ακολουθεί ένα κείμενο της Λήδας Τασοπούλου για την Πραξαγόρα
«Για μένα η Πραξαγόρα είναι ένα σύμβολο του 2000 γραμμένο το 392 π.Χ. από τον Αριστοφάνη. Είναι ένα έργο που θα μπορούσε να γραφτεί μεθαύριο και να είναι πάλι επαναστατικό. Θίγει ιδέες και ερωτηματικά που έχουν παραμείνει αναπάντητα. Νομίζω ότι δυναμώνει και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία ειδικά με τις «Εκκλησιάζουσες» και είναι απίθανο το γεγονός ότι το έχει γράψει ένας άνδρας. Μπαίνει όμως βαθιά στην ψυχολογία της γυναίκας. Βγάζει αυτή την εσωτερική δύναμη που διαθέτει η γυναίκα, κυριαρχεί. Και τελικά η Πραξαγόρα με το αφελές της σχέδιο αφήνει μια ελπίδα για το μέλλον. Υπάρχει ακόμη χρόνος. Η Πραξαγόρα ζητεί την επικοινωνία με όλους και πηγαίνει ενάντια στην αρμονία αφού βάζει στην ίδια ομάδα τις ωραίες με τις άσχημες και τις σημαδεμένες. Αν και το έργο είναι πολιτικό, ωστόσο ο Αριστοφάνης στις «Εκκλησιάζουσες» πηγαίνει παραπέρα και από την «Ειρήνη» και από τη «Λυσιστράτη». Αν και έχω κάνει σαφώς λιγότερους ρόλους στην κωμωδία, ωστόσο με τις επιλογές μου στην κωμωδία χάραξα μια πορεία και στέκομαι ιδιαίτερα στην «Ιφιγένεια εν Ληξουρίω». Μετά την Πενία, το 1976, στον «Πλούτο», για μένα είναι ο δεύτερος Αριστοφάνης. Δουλεύοντας έναν σαφέστατα κωμικό ρόλο αισθάνομαι να δουλεύω σταδιακά, γι’ αυτό και αισθάνομαι ώριμη για την Πραξαγόρα. Προηγήθηκε η Κρέουσα στον «Ίωνα», που είχε μια κωμική νότα, και βέβαια πέρυσι το καλοκαίρι η Ιφιγένεια στην «Ιφιγένεια εν Ταύροις», που ήταν καθαρά κωμική, από την αναγνώριση και πέρα. Με τον Πιραντέλο δε τον χειμώνα αλλά και με τον Διάβολο που έπαιξα πρόσφατα στη Μικρή Επίδαυρο πιστεύω ότι έφθασα γλυκά και μαλακά, μελετημένα στην Πραξαγόρα. Θεωρώ άλλωστε την κωμωδία πολύ δύσκολο πράγμα και γι’ αυτό είναι καλό που άργησα να την κάνω».
***
***
«Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το 1998, από το Αμφι-Θέατρο σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου. Σκηνικά – Κοστούμια Γιώργου Πάτσα. Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος. Λήδα Τασοπούλου: Πραξαγόρα. Σπύρος Κωνσταντόπουλος: Βλέπυρος. Σπύρος Μαβίδης: Χρέμης. Ιλιάς Λαμπρίδου: Α’ Κορυφαία. Κλεώ Σκουλούδη: Γευσιστράτη. Η παράσταση ήταν αφιερωμένη στον σκηνοθέτη Αλέξη Σολομό.
***
Η Λήδα Τασοπούλου γεννήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1953 και «φτερούγισε» στις 12 Σεπτεμβρίου 2005.
