Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Το κεφάλαιο «ελληνικό αυτοκίνητο» στην καλύτερη περίπτωση αποτελεί σήμερα μια μακρινή και θλιβερή ανάμνηση. Πόσοι γνωρίζουμε ότι στην Ελλάδα κάποτε κατασκευάζαμε -είτε εξολοκλήρου, είτε μερικώς- αυτοκίνητα;
Στον θαυμάσιο υπαίθριο χώρο του Ιστορικού Αρχείου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), στον Ταύρο, παρακολουθήσαμε τη θεατρική παράσταση – ντοκουμέντο, με τίτλο «Κούρσα Γκρέκα».
Μπήκαμε από την πλαϊνή είσοδο και μας εντυπωσίασαν τα δύο μνημειακά αυτοκίνητα που αντικρίσαμε στο βάθος του χώρου και αποτελούσαν ουσιαστικά το σκηνικό της παράστασης, που επρόκειτο σύντομα να παρακολουθήσουμε.
Οι «φωνές»
Υπήρξε άραγε ποτέ ελληνικό αυτοκίνητο; Κι όμως υπήρξε, όσο κι αν σήμερα μας φαίνεται σαν αποκύημα επιστημονικής φαντασίας. Όλα όσα αφορούν αυτόν τον ιδιαίτερο κλάδο της ελληνικής βιομηχανικής ιστορίας, την ελληνική αυτοκινητοβιομηχανία, ερευνώνται μέσα από τα εργαλεία του θεάτρου – ντοκουμέντο. Τα τεκμήρια του Ιστορικού Αρχείου ΠΙΟΠ γίνονται οι «φωνές» που οδηγούν στην παράσταση «Κούρσα Γκρέκα», με τη δραματουργία του Τάσου Πυργιέρη και το κείμενο του Δημήτρη Μπαμπίλη να αξιοποιεί τμήματα ιστορικών αρχείων αντίστοιχων βιομηχανιών και να περιλαμβάνει πρωτότυπα τεκμήρια, μαρτυρίες ειδικών και συμπεράσματα ερευνητών, παλιά ελληνικά μοντέλα, καινοτόμους μηχανικούς, τις δυσκολίες και τις επιτυχίες του κλάδου του ελληνικού αυτοκινήτου, σε ένα απίστευτα χαριτωμένο τελικά σκηνικό αποτέλεσμα.
***
Πρωτότυπη θεατρική δουλειά
Ο Τάσος Πυργιέρης είναι ένας έμπειρος και περιζήτητος – θα μπορούσα να πω – ηθοποιός, που μας έχει δώσει αξιόλογες ερμηνείες. Αυτή είναι η δεύτερη φορά που σκηνοθετεί. Τον τράβηξε η αγάπη του για τον ελληνικό κινηματογράφο, για τη συλλογική ιστορία και για το αυτοκίνητο αντίκα. Η θεατρική δουλειά που δημιούργησε είναι δραματουργικά πρωτότυπη, καθώς μέχρι τώρα δεν είχε ασχοληθεί κάποιος παραστατικά με την ιστορία του ελληνικού αυτοκινήτου.
Η παράσταση ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη και κατάφερε να συμπτύξει στα ογδόντα λεπτά της την ιστορία της ελληνικής αυτοκινητοβιομηχανίας με τρόπο εύληπτο και διασκεδαστικό. Πέντε ήρωες σε μια μεταπολεμική γειτονιά. Η μεταπολεμική Ελλάδα ξαναζεί, ονειρεύεται, εμπνέεται και δημιουργεί, μέσα από τη στάχτη και τη φτώχεια της. Οι άνθρωποι της εποχής μέσα από τα τραγούδια τους, μέσα από μικρά πράγματα, μέσα από τα γέλια τους, τους καβγάδες τους, τις απώλειές τους, μεγαλουργούν ή τουλάχιστον θα μπορούσαν να μεγαλουργήσουν…
Ο πόλεμος έχει αφήσει τα σημάδια της σκληρότητάς του. Έντονα και ανοικτά. Οι Έλληνες ταλαιπωρημένοι βρίσκουν τελικά τη δύναμη και το κουράγιο δειλά δειλά να ορθοποδήσουν. Να σχεδιάσουν, να κατασκευάσουν, να εφεύρουν.
Οι χαρές, οι συγκινήσεις, οι εκδηλώσεις της ζωής, ο κόσμος γενικά, είχαν κάτι το διαφορετικό τότε. Είχαν περισσότερη ανθρωπιά, αγάπη, αλληλοστήριξη, αξίες που φρόντιζαν να μεταδίδουν στο διπλανό τους, να μοιράζονται με το γείτονά τους.
Ο Τάσος Πυργιέρης, αξιοποιώντας την επιστημονική γνώση της Λένας Μπενέκη, τη φρεσκάδα και την ευέλικτη γραφή ενός νέου συγγραφέα, του Δημήτρη Μπαμπίλη, ο οποίος αγάπησε το θέμα του ελληνικού αυτοκινήτου και τα εκφραστικά μέσα πέντε χαρισματικών ηθοποιών: Του Γεράσιμου Μιχελή, της Τζούλης Σούμα, του Λευτέρη Βασιλάκη, της Φρόσως Μάνη και του Χρήστου Καπενή, έβγαλε πλούσιους χυμούς από ένα σημαντικό απόσταγμα θεατρικής τέχνης.
Προσέγγισε σχολαστικά το κείμενο, το έστυψε με προσοχή, δούλεψε πάνω στις πρακτικές της Κομέντια ντελ’ Αρτε, τους κώδικες της ελληνικής επιθεώρησης και τα τεχνάσματα του παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου. Κάπως έτσι γεννήθηκε η «Κούρσα Γκρέκα».
Μια παράσταση με φροντίδα, αγάπη και σεβασμό στην ελληνική επιχειρηματική ιστορία. Μια παράσταση για τον καιρό που σε τούτο τον τόπο πίναμε καφέ ψημένο στο μπρίκι κι όχι φρέντο καπουτσίνο, που περιμέναμε το παγωτό με λαχτάρα την άνοιξη, που φορούσαμε φορέματα χειροποίητα αριστουργήματα κι όχι εισαγόμενα από την Κίνα, που διασκεδάζαμε με βερμούτ στα σαλονάκια και υποβρύχιο ή βυσσινάδα στα πεζούλια κι όχι όρθιοι στα ποτάδικα.
Μια παράσταση για τον καιρό που ο γείτονας με μαστοριά και επινοητικότητα κατασκεύαζε όμορφα αυτοκίνητα από τα απομεινάρια των γερμανικών, ιταλικών και συμμαχικών οχημάτων τα οποία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν εγκαταλειφθεί και υπήρχαν διάσπαρτα στην ύπαιθρο χώρα.
Μια παράσταση για τον καιρό που οι μαθήτριες φορούσαν μπλε ποδιά με κατάλευκο καλοσιδερωμένο γιακά και το κοκοράκι – γλειφιτζούρι ήταν η φτηνή παρηγοριά της καθημερινότητας.
Μια παράσταση για τον καιρό που με μαεστρία η γυναίκα διεκδικούσε το δικαίωμα στη χειραφέτηση και κάποιοι φιλόδοξοι νεαροί της γειτονιάς έστηναν με μεράκι κι ευρηματικότητα μικρές βιώσιμες επιχειρήσεις.
Μια εποχή ειδυλλιακή ή μίζερη, αθώα ή ένοχη, εξιδανικευμένη ή στερημένη και καταπιεστική; Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Όπως και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι είναι ευτυχία.
***
Οι συντελεστές
Απολαυστικοί οι ηθοποιοί «οδήγησαν» με ασφάλεια την «Κούρσα Γκρέκα».
-Ο Λευτέρης Βασιλάκης και ο Χρήστος Καπενής είναι δύο λαμπερά αποκτήματα του θεάτρου. Με κέφι και νεύρο ο πρώτος, άνετος και αστείος ο δεύτερος.
-Ο Γεράσιμος Μιχελής φανταστικός όπως πάντα. Ένας πολύ καλός ηθοποιός που πάντα βγάζει ασπροπρόσωπο το σκηνοθέτη του.
-Με μπρίο και λάμψη η εξαιρετική Τζούλη Σούμα. Μια ηθοποιός μεγάλης γκάμας.
-Τη νόστιμη πινελιά της έδωσε στην παράσταση η νεαρή ταλαντούχα Φρόσω Μάνη, που πιστεύω πως θα διαπρέψει στο μέλλον. Και οι πέντε είχαν την κρυστάλλινη εκφραστικότητα σπάνιας στόφας.
***
Ο Νέστορας Κοψιδάς στη μουσική επιμέλεια, η Άρτεμις Λαμπίρη στην κίνηση και ο Αλέξανδρος Αλεξάνδρου στους φωτισμούς μαζί με την καλαισθησία της Βασιλικής Σύρμα στα κοστούμια δημιούργησαν μια θεσπέσια δαντέλα κεντημένη σε αυθεντικό θεατρικό μετάξι.
Το κείμενο του Δημήτρη Μπαμπίλη εναργές, κωμικό, άμεσο, νοσταλγικό. Η δεξιοτεχνική σκηνοθεσία του Τάσου Πυργιέρη με το λεπτό σκηνικό της χιούμορ προκάλεσε ανενδοίαστα εύφορο γέλιο στον θεατή.
Με την «Κούρσα Γκρέκα», οι παλαιότερες γενιές θα ξαναζήσουν όσα δεν ξεχνιούνται. Οι ενδιάμεσες θα θυμηθούν εικόνες και ήχους. Οι νεότερες θα διδαχθούν, σαν παραμύθι αναλλοίωτο στο χρόνο, σε μια παράσταση που το συναίσθημα και η τέχνη συνυπάρχουν.
Το βασικό θέμα όμως του έργου, πέρα από το αυτοκίνητο, είναι η μνήμη. Άραγε ό,τι έχει χαθεί έχει ξεχαστεί και τι είναι αυτό που προκαλεί τις μνήμες του παρελθόντος; Και γιατί μερικές φορές στην Ιστορία αισθάνεσαι σαν να διαβάζεις το ίδιο βιβλίο ξανά και ξανά;
***
Ταυτότητα παράστασης
«Κούρσα Γκρέκα»
Θέατρο – ντοκουμέντο
Έρευνα-κείμενο: Δημήτρης Μπαμπίλης
Σκηνοθεσία-Δραματουργία: Τάσος Πυργιέρης
Επιστημονικός σύμβουλος: Λένα Μπενέκη
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Σκηνική επιμέλεια: Τάσος Πυργιέρης, Αλέξανδρος Αλεξάνδρου
Μουσική επιμέλεια: Νέστορας Κοψιδάς
Κίνηση: Άρτεμις Λαμπίρη
Φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου
Φροντιστήριο: Βασιλική Τσιλιγκρού
Εκτέλεση παραγωγής: Βασίλης Σκαρμούτσος «Ο ΚΥΒΟΣ»
Καλλιτεχνική σύμβουλος: Σέβη Ματσακίδου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Φρόσω Μάνη
Επιμέλεια trailer: Σταύρος Συμεωνίδης
Ειδικός συνεργάτης: Νίκος A. Κούκης
Νομικός σύμβουλος: Δημήτρης Καλοχαιρέτης
Φωτογραφίες-κάμερα: Νίκος Θωμάς
Παίζουν
Σταμάτης: Γεράσιμος Μιχελής
Κατερίνα: Τζούλη Σούμα
Γρηγόρης: Λευτέρης Βασιλάκης
Μιχαλάκης: Χρήστος Καπενής
Φροσάκι: Φρόσω Μάνη
***
Διεύθυνση
Δωρίδος 2 & Λεωφόρος Ειρήνης 14
177 78 Ταύρος
Τηλέφωνο: 210-341.80.51
Fax: 210-957.10.28
e-mail: [email protected]
Πρόσβαση
-Μετρό: γραμμή 3, στάση Κεραμεικός και στη συνέχεια από τη στάση Φωταέριο (οδός Πειραιώς) με το λεωφορείο 815 (αποβίβαση στάση Παλαιό Τέρμα επί της Λεωφ. Ειρήνης) ή τα λεωφορεία Β18, Γ18 ή το τρόλεϊ 21 (αποβίβαση στάση ΑΣΤΥ επί της οδού Π. Ράλλη).
-Λεωφορεία: με τα λεωφορεία 815 (αποβίβαση στάση Παλαιό Τέρμα επί της Λεωφ. Ειρήνης), Β18, Γ18 (αποβίβαση στάση ΑΣΤΥ επί της οδού Π. Ράλλη) από την πλατεία Ομονοίας.
-Τρόλεϊ: αρ. 21 από την πλατεία Ομονοίας (αποβίβαση στάση ΑΣΤΥ επί της οδού Π. Ράλλη).
-Προαστιακός σιδηρόδρομος: γραμμή Πειραιάς-Χαλκίδα, στάση Ταύρος (οδός Κωνσταντινουπόλεως).
***
ΤΟ ΤΡΕΪΛΕΡ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ “ΚΟΥΡΣΑ ΓΚΡΕΚΑ”
***
