Η Ιώ Βουλγαράκη απαντά στην κριτική του Γρηγόρη Ιωαννίδη για την παράσταση της «Εκάβης» του Ευριπίδη που σκηνοθετεί η ίδια το φετινό καλοκαίρι.
***
«Στις 14.08.23 ο κύριος Γρηγόρης Ιωαννίδης δημοσίευσε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» την κριτική του για την παράστασή μας, «Εκάβη», την οποία παρακολούθησε στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.
Ποτέ δεν έχω ανοίξει δημόσιο διάλογο με κριτικούς με αφορμή την τοποθέτησή τους πάνω στη δουλειά μου, δεν είναι κάτι που πιστεύω πως χρειάζεται, ούτε είθισται άλλωστε οι καλλιτέχνες να απαντάμε στην κριτική που δεχόμαστε.
Ωστόσο, επειδή πιστεύω πως, αφενός έχουμε οι δημιουργοί ανάγκη τη σοβαρή κριτική, μια κριτική που να μας εξελίσσει, και αφετέρου δεν κρίνονται μόνο οι παραστάσεις αλλά και οι κριτικές για το ήθος τους, αντιλαμβάνομαι ως υποχρέωσή μου αυτό το κείμενο, υποχρέωση απέναντι στους ηθοποιούς και συντελεστές της «Εκάβης», απέναντι σε άλλες και άλλους συναδέλφους και τέλος απέναντι σε μένα την ίδια.
Αυτό το αίσθημα χρέους προκύπτει από το γεγονός ότι η συγκεκριμένη κριτική προσβάλλει ανθρώπους που εργάζονται στο θέατρο, ορισμένοι δεκαετίες ολόκληρες, ανθρώπους που έχουν διαθέσει τη ζωή τους σε αυτό, τους λοιδορεί χωρίς μέτρο και χωρίς τελικά να συγκροτεί για την παράσταση μια άποψη που να ξεπερνά το επίπεδο αυτής της προσβολής.
Πιο συγκεκριμένα, αναρωτιέμαι καταρχάς αν είναι πρόβλημα να είναι κάποια/κάποιος ηθοποιός αναγνωρίσιμος και γιατί. Ή μήπως όλες οι παραγωγές του φετινού Φεστιβάλ Επιδαύρου βγάζουν από τα ρούχα του τον κύριο Ιωαννίδη για τον ίδιο λόγο;
Αναρωτιέμαι επίσης αν το να χαρακτηρίζεις υπερβολικά φιλόδοξη μία ηθοποιό που «θέλει τώρα σώνει και καλά να αποδείξει» (μεταφέρω αυτολεξεί τη διατύπωση) πως μπορεί να παίξει την Εκάβη, ενώ έχουν προηγηθεί οι Κοτοπούλη, Παπαδάκη, Παξινού, είναι λόγος που μπορεί να εντάσσεται στην κριτική μιας παράστασης σήμερα.
Πιστεύω πως η κ. Κοκκίδου δεν θέλει «σώνει και καλά» να αποδείξει τίποτα, εργάζεται σκληρά όλη της τη ζωή στο θέατρο, έχει συνεργαστεί με σημαντικούς και σημαντικές δημιουργούς και δεν κατανοώ γιατί το γεγονός ότι υπήρξε κάποτε στο θέατρο η Κατίνα Παξινού, θα έπρεπε να την έχει κρατήσει σπίτι της φέτος το καλοκαίρι ούτε πώς αυτή η μομφή αποτελεί ανάλυση και αξιολόγηση της δουλειάς της.
Άλλωστε και τον ίδιο τον κ. Ιωαννίδη δεν νομίζω να τον συγκρατεί από το να γράφει το γεγονός ότι υπήρξαν κάποτε θηριώδεις κριτικοί και επιστήμονες του θεάτρου.
Ακόμα αναρωτιέμαι από πού αντλεί ένας κριτικός το δικαίωμα να γράφει για επαγγελματίες του θεάτρου πως «φτιάχνουν αντροπαρέα που διακόπτει την ελαφρά συζήτηση στα παρασκήνια για να προσέλθει στη σκηνή όταν χρειαστεί» (αναφέρεται στους κ. Θανάση Κουρλαμπά, Αλέκο Συσσοβίτη, Άκη Σακελλαρίου).
Η εξουσία να φτύνει κανείς μέσα σε μία πρόταση τη δουλειά, τον επαγγελματισμό, τη δέσμευση, την επένδυση κάποιων ανθρώπων από πού προκύπτει άραγε; Αξίζει, νομίζω, να σκεφτούμε πάνω σε αυτό το ερώτημα.
Προκύπτει από τον Τύπο, από το γεγονός δηλαδή πως αυτή η πρόταση τυπώνεται;
Ποτέ δεν θα τολμούσα να γράψω για τον κ. Ιωαννίδη πως εκεί που έψαχνε στο κινητό του τι να παραγγείλει να φάει μαζί με κάποιους φίλους του, έγραψε και δέκα αράδες ως κριτική για την παράστασή μας, καθώς πλησίαζε η ώρα που έπρεπε να την παραδώσει.
Δεν πιστεύω πως λειτουργεί έτσι, όσο κι αν κατά τη γνώμη μου η κριτική του για την «Εκάβη» είναι ανύπαρκτη επί της ουσίας.
Μάλλον αυτό, το ότι ούτε θα σκεφτόμουν ούτε θα έγραφα έτσι για τη δουλειά του, είναι που κάποιοι ονομάζουμε «ήθος δουλειάς».
Αλήθεια, υπάρχει ακόμη; Ή είμαστε πια σ’ ένα τοπίο αυθαίρετου θράσους, κακεντρέχειας και προχειρότητας, όπου οι λέξεις γράφονται, λέγονται και προσπερνιούνται και δεν έχει καμία αξία τίποτα μα τίποτα πια, εκτός βέβαια εάν ένα σύστημα αποφασίσει πως έχει;
Δεν θα σταθώ σε λοιπές διατυπώσεις της συγκεκριμένης κριτικής που εκμηδενίζουν τη δουλειά και των υπολοίπων συντελεστών, εμού συμπεριλαμβανομένης, δεν είναι εκεί η ουσία.
Αυτό που θέλω να αφήσω εδώ είναι το ειλικρινές αίτημά μου ως σκηνοθέτριας -και τολμώ να υποθέσω πως εκφράζω κι άλλους/ες συναδέλφους- για μια κριτική που να σέβεται τη δουλειά μας κι ας είναι κάθετα αντίθετη μαζί της.
Οτιδήποτε άλλο δεν μας αξίζει και δεν μπορώ να γνωρίζω τι εξυπηρετεί».
Πηγή: ΕΦΣΥΝ / 20.08.2023
