24.7 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

«Ηλέκτρα» με τη Λένα Παπαληγούρα. «Ένα θαύμα αρτιότητας για το οποίο συνεργάστηκαν όλοι άψογα»…

Του Παναγιώτη Μήλα (*)

«Το να διατυπώνει κανείς με λέξεις τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις του, δεν είναι εύκολο, όταν θέλει να γράψει με «μέτρο». Δίχως τις κλασικές υπερβολές που είναι ένα συνηθισμένο γνώρισμα. Με την πεποίθηση όμως, ότι ούτε περιπίπτω σε υπερβολή, ούτε ότι ξεφεύγω από τους φραγμούς του μέτρου, γράφω, ότι η παράστασις της «Ηλέκτρας» ήταν ένα θαύμα αρτιότητος και ότι για το θαύμα αυτό συνεργάσθηκαν όλοι γενικά οι ηθοποιοί, η σκηνοθεσία, ο φωτισμός, η μουσική υπόκρουσις, η μετάφραση της τραγωδίας. Κατορθώθη κάτι το πολύ σοβαρό: να επιδειχθή από τη σύγχρονη σκηνή το μεγαλείο του ελληνικού πνεύματος».

 

***

 

Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε πριν από 79 χρόνια. Έχει την υπογραφή Λ. και είναι ένα πολύ μικρό απόσπασμα της κριτικής για την παράσταση του Βασιλικού Θεάτρου στο «Αλάμπρα» της Αλεξάνδρειας, στην Αίγυπτο, το Σάββατο 19 Μαρτίου 1939. Σκηνοθέτης ήταν ο Δημήτρης Ροντήρης, Κοστούμια Αντώνης Φωκάς, Σκηνικά Κλεόβουλος Κλώνης, Μουσική Δημήτρης Μητρόπουλος, Χορογράφος η Λουκία. Ηλέκτρα η Κατίνα Παξινού, Ορέστης ο Θάνος Κωτσόπουλος, Κλυταιμνήστρα η Ελένη Παπαδάκη, Παιδαγωγός ο Νικόλαος Ροζάν. Η παράσταση αυτή είχε διδαχθεί – για πρώτη φορά – πριν από 80 χρόνια, την Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου του 1938, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

***

 

Στο δρόμο για το θέατρο. Μας οδηγεί το πρόγραμμα της παράστασης.

 

 

Το παραπάνω κείμενο λοιπόν, που γράφτηκε πριν από 79 χρόνια, ταιριάζει απόλυτα για την «Ηλέκτρα» που θα ταξιδέψει αυτό το καλοκαίρι σε όλη την Ελλάδα. Την παράσταση αυτή σκηνοθέτησε ο Θέμης Μουμουλίδης που κατάφερε να δώσει μια άλλη εικόνα στην τραγωδία του Ευριπίδη παραμένοντας όμως απόλυτα πιστός στο αρχικό κείμενο.

-Η μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη υπήρξε βασικός πυλώνας για να στηρίξει ο σκηνοθέτης το όραμά του. Επίσης η επεξεργασία του κειμένου σε καθημερινό λόγο από την Παναγιώτα Πανταζή συνέβαλε στη δυνατότητα κατανόησης του έργου ακόμη και από εκείνους που δεν είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν άλλη φορά μια αρχαία τραγωδία.
-Στα σκηνικά – κοστούμια, η Παναγιώτα Κοκκόρου «πάντρεψε» με απόλυτη επιτυχία την κλασική με τη σύγχρονη εποχή χωρίς να προδώσει το πνεύμα του συγγραφέα. Αδιαμφισβήτητα ένα πολύ σημαντικό στοιχείο ήταν και οι φωτισμοί που σχεδίασε ο Νίκος Σωτηρόπουλος δημιουργώντας έτσι το κατάλληλο κλίμα που θύμιζε φιλμ νουάρ. Αλλά και ο σχεδιασμός του ήχου από τον Παναγιώτη Πέππα «κράτησε» έντονο το ενδιαφέρον του κοινού παρά τον ισχυρό άνεμο που ήθελε κι αυτός – στην πρεμιέρα – να έχει τη δική του συμμετοχή…
-Ασφαλώς η μουσική του Θύμιου Παπαδόπουλου ήταν ο δεύτερος πυλώνας για την «Ηλέκτρα» του Μουμουλίδη. Μια μουσική που προκαλούσε ρίγη αγωνίας σε κάθε σκηνή του έργου.

 

***

 

Το Θέατρο της Πέτρας, στην Πετρούπολη, φιλοξένησε την “Ηλέκτρα” του Θέμη Μουμουλίδη, στην πρεμιέρα της.

 

-Και μόνο η συμμετοχή αρκεί. Χωρίς καθόλου λόγια αλλά με κίνηση ο Παναγιώτης Εξαρχέας «ζωγράφισε» τον δικό του Πυλάδη με χρώματα αδρά. Να σημειώσω εδώ ότι στην «Ηλέκτρα» του 1938 αυτό τον ρόλο τον είχε ο 30χρονος τότε Μάνος Κατράκης.

-Ασφαλώς ο Χορός πάντα έχει σημαντική θέση στην εξέλιξη αυτών των έργων. Τώρα ο σκηνοθέτης επέλεξε να δώσει περισσότερο χρόνο και λόγο στις φίλες της Ηλέκτρας, στις γυναίκες της Αργολίδας. Η Δανάη Επιθυμιάδη, η Ελένη Ζαραφίδου και η Μαριάννα Πολυχρονίδη (ειδικά με τα τραγούδια της) «χρωμάτισαν» ανάλαφρα- και με το ντύσιμό τους – το μουντό σκηνικό της τραγωδίας. Η παρουσία τους ήταν αξιοπρόσεκτη αφού δεν ήταν καθόλου συμπληρωματική. Το αντίθετο μάλιστα.

-Το ίδιο ισχύει και για την τέταρτη γυναίκα του Χορού, τη Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου, η οποία, με την εμπειρία της, μας χάρισε – στη συνέχεια – μια ιδιαίτερα λαμπερή και σκληρή Κλυταιμνήστρα με άξια αναφοράς τη σκηνή της αντιπαράθεσής της με την κόρη της Ηλέκτρα.

-Πάντα ένας από δύσκολους αλλά και από τους αγαπημένους ρόλους, είναι αυτός του αγγελιαφόρου. Σε αυτή την παράσταση ο Νίκος Αρβανίτης μετέτρεψε τον ρόλο αυτό σε πρωταγωνιστικό αφού με τη… διπλή του ερμηνεία – και ως αγγελιαφόρος, και ως Αίγισθος (με την αλλαγή της χροιάς της φωνής του) – έδωσε μια άλλη διάσταση στην παρουσία του.

Γιάννης Νταλιάνης, γεωργός και Κάστωρ. Δύο εκ διαμέτρου αντίθετοι χαρακτήρες. Τυχεροί εμείς που μπορέσαμε να απολαύσουμε τον ταλαντούχο ηθοποιό. Τυχερός και ο σκηνοθέτης που τον είχε στην ομάδα κρούσης… Ιδιαίτερος ο Νταλιάνης ως γεωργός κέρδισε το κοινό.

 

 

Λιτό το σκηνικό για την “Ηλέκτρα” του Θέμη Μουμουλίδη. Εδώ ήταν το παλιό νταμάρι “Αίμος” το οποίο ο σκηνοθέτης Μίνως Βολανάκης το μετέτρεψε σε θέατρο το 1983 δείχνοντας σε όλους τον δρόμο για να αξιοποιήσουν παρόμοιους χώρους.

 

Και παιδαγωγός, και Κύριος με «Κ» κεφαλαίο ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης. Αρκεί να προσέξετε μια λεπτομέρεια στη βασική φωτογραφία. Θα δείτε πως πολύ τρυφερά – χωρίς διάθεση επίδειξης – προτρέπει τη Λένα Παπαληγούρα να κάνει ένα βήμα μπροστά από τους υπόλοιπους ηθοποιούς. Ο φοβερός Μυτιληνιός στήριξε με όλες του τις δυνάμεις το θρίλερ που σχεδίασε ο Μουμουλίδης. Καθοριστική η συμβολή του… Εξαιρετική η σκηνή της αναγνώρισης του Ορέστη.

-Ορέστης, ο Νίκος Κουρής. Επιστρέφει στην πατρίδα του με σκοπό να βρει την αδελφή του και να σχεδιάσει μαζί της την εκδίκηση για τον φόνο του πατέρα τους. Αποφασισμένος για όλα. Δεν ορρωδεί προ ουδενός. Όμως με το πέρασμα του χρόνου δείχνει να λυγίζει. Όμως πάνω από όλα έχει αυτά που υποσχέθηκε στην Ηλέκτρα. Οπότε, αν και κάποια στιγμή διστάζει, εν τούτοις πρέπει να προχωρήσει. Αυτός ο «εσωτερικός» πόλεμος καταγράφεται στην κίνηση και στο πρόσωπο του Κουρή. Θυμίζει ήρωα βγαλμένο από τους πίνακες του Ελ Γκρέκο. Ερμηνεία για βραβείο.

Λένα Παπαληγούρα «έπλασε» τη δική της Ηλέκτρα με δεξιοτεχνία. Μεταμορφώθηκε σε αγρίμι, σε ύαινα. Χρίστηκε άτυπος αρχηγός της Οικογένειας. Οδήγησε τον αδελφό της στον δρόμο που η ίδια είχε χαράξει. Δεν έπαψε όμως ούτε για μια στιγμή να είναι η τρυφερή κόρη και η πιστή αδελφή με τη ζεστή αγκαλιά. Σπάνιας ερμηνευτικής δεινότητας είναι οι σκηνές στις οποίες η Παπαληγούρα – σιωπώντας – συμμετέχει μόνο με τις μεταμορφώσεις των εκφράσεων του προσώπου της. Μόνο για τις στιγμές αυτές αξίζει να δει κανείς αυτή την παράσταση… Η ερμηνεία της Λένας Παπαληγούρα, στην «Ηλέκτρα», δεν θυμίζει σε τίποτα καμία από τις ηρωίδες που ενσάρκωσε μέχρι σήμερα.

-Σκηνοθεσία: Θέμης Μουμουλίδης. Πέτυχε απόλυτα τον στόχο του. «Έχτισε» το θρίλερ έτσι όπως ακριβώς το είχε φανταστεί, βλέποντας την τραγωδία του Ευριπίδη από μια άλλη οπτική και δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία να διδαχθεί ένα από τα αιώνια κληροδοτήματα του παγκόσμιου πολιτισμού.

 

***

 

Ένα «λυρικό θρίλερ»

 

Η «5η Εποχή» και ο δημιουργός της Θέμης Μουμουλίδης παρουσιάζουν αυτό το καλοκαίρι του 2018 την τραγωδία του Ευριπίδη «Ηλέκτρα».
Αντλώντας το θέμα του από τον κύκλο της καταραμένης γενιάς των Ατρειδών, το έργο παρακολουθεί βήμα βήμα την πορεία της Ηλέκτρας και του Ορέστη προς τη μητροκτονία. Όμως η ερμηνεία του μύθου που προκρίνει ο ποιητής αρνείται στην πράξη αυτή οποιαδήποτε δικαίωση, μετατρέποντας τη δική του «Ηλέκτρα» σε μια ανελέητη σπουδή πάνω στη διαβρωτική διαδικασία της εκτέλεσης ενός εγκλήματος: μετά την εκτέλεση του φόνου, τα δύο αδέλφια σωριάζονται κάτω από το βάρος της πράξης τους, μιας πράξης που δεν έπρεπε να έχει γίνει ποτέ. Ο ποιητής θα αποφανθεί στο τέλος, με το στόμα των Διόσκουρων, ότι ναι μεν η Κλυταιμνήστρα έπαθε δίκαια, όμως ο Ορέστης δεν έπραξε δίκαια. Ο σοφός θεός των Δελφών χρησμοδότησε άσοφα.
Ο ιδιόμορφος τρόπος με τον οποίο ο Ευριπίδης διαχειρίζεται το γνωστό μύθο της μητροκτονίας, εισάγοντας μια σειρά από νεοτερισμούς και αφηγηματικές καινοτομίες, συνθέτει ένα σκληρό αλλά εξαιρετικά αναγνωρίσιμο στην εποχή μας αριστούργημα, ένα από τα αρτιότερα επιτεύγματα της παγκόσμιας δραματουργίας.
Ο Θέμης Μουμουλίδης, ο οποίος σκηνοθέτησε την παράσταση, χαρακτήρισε το έργο ως ένα «λυρικό θρίλερ».

 

***

 

Η Λένα Παπαληγούρα με τους συναδέλφους της. Από αριστερά: Νίκος Αρβανίτης, Νίκος Κουρής, Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Γιάννης Νταλιάνης.

 

***

 

Πληροφορίες
«Ηλέκτρα»
Του Ευριπίδη

 

Μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης
Σκηνοθεσία: Θέμης Μουμουλίδης
Επεξεργασία Κειμένου: Παναγιώτα Πανταζή
Σκηνικό – Κοστούμια: Παναγιώτα Κοκκόρου
Μουσική: Θύμιος Παπαδόπουλος
Φωτισμοί: Νίκος Σωτηρόπουλος
Σχεδιασμός ήχου: Παναγιώτης Πέππας

*

Στο ρόλο της Ηλέκτρας η Λένα Παπαληγούρα.

Παίζουν:
Νίκος Κουρής (Ορέστης), Χρήστος Χατζηπαναγιώτης (Παιδαγωγός), Γιάννης Νταλιάνης (Γεωργός και Κάστωρ), Νίκος Αρβανίτης (Αγγελιαφόρος), Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου (Κλυταιμνήστρα και Γυναίκα Δ’), Μαριάννα Πολυχρονίδη (Τραγούδι και Γυναίκα Γ’), Ελένη Ζαραφίδου (Γυναίκα Β’), Δανάη Επιθυμιάδη (Γυναίκα Α’), Παναγιώτης Εξαρχέας (Πυλάδης).
Για τις πολύτιμες συμβουλές της, η «5η Εποχή» ευχαρίστησε την Έλενα Τοπαλίδου.

 

***

 

Περιοδεία

 

ΙΟΥΝΙΟΣ

 

Πρώτη παράσταση τη Δευτέρα 25, στις 9 μ.μ. στο Θέατρο Πέτρας, Πετρούπολη.
Τετάρτη 27 – Στις 9 μ.μ. – Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου – Παπάγου
Πέμπτη 28 – Στις 9 μ.μ. – Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου – Παπάγου
Παρασκευή 29 – Στις 9.30 μ.μ. – Αμφιθέατρο Πολιτιστικού Πάρκου – Νέα Μάκρη

ΙΟΥΛΙΟΣ

Κυριακή 1 – Στις 9 μ.μ. – Βεάκειο Θέατρο – Πειραιάς
Δευτέρα 2 – Στις 9.30 μ.μ. – Ανοιχτό Θέατρο Μητρόπολης – Καρδίτσα
Τρίτη 3 – Στις 9.30 μ.μ. – Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο Φρούριο – Τρίκαλα
Τετάρτη 4 – Στις 9.30 μ.μ. – Θερινό Δημοτικό Θέατρο Μελίνα Μερκούρη – Βόλος
Πέμπτη 5 – Στις 9.30 μ.μ. – Πάρκο Εκτάκτων Αναγκών – Πτολεμαΐδα
Παρασκευή 6 – Στις 9.30 μ.μ. – Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο – Κοζάνη
Σάββατο 7 – Στις 9.30 μ.μ. – Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων – Καβάλα
Κυριακή 8 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Γαβαλιώτισσας – Έδεσσα
Δευτέρα 9 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Κήπου – Θεσσαλονίκη
Τρίτη 10 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Κήπου – Θεσσαλονίκη
Τετάρτη 11 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Κήπου – Θεσσαλονίκη
Πέμπτη 12 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Κήπου – Θεσσαλονίκη
Παρασκευή 13 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Κήπου – Θεσσαλονίκη

Δευτέρα 16  – Στις 9.30 μ.μ. Ευριπίδειο Θέατρο Ρεματιάς – Χαλάνδρι
Τρίτη 17 – Στίς 9.30 μ.μ. Ευριπίδειο Θέατρο Ρεματιάς – Χαλάνδρι
Τετάρτη 18 – Στις 9 μ.μ. Θέατρο Βράχων Μελίνα Μερκούρη – Βύρωνας
Πέμπτη 19 – Στις 9.30 μ.μ. – Υπαίθριο Θέατρο Αιγιαλείας Γ. Παππάς – Αίγιο
Σάββατο 21 – Στις 9.30 μ.μ. – Ανοιχτό θέατρο Βασίλης Γεωργιάδης – Ξυλόκαστρο
Δευτέρα 23 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Ανατολικής Τάφρου – Χανιά
Τρίτη 24 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Ερωφίλη, Φορτέτζα – Ρέθυμνο
Τετάρτη 25 – Στις 9.30 μ.μ. – Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκης – Ηράκλειο
Κυριακή 29 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Μηλέα Δυτικής Μάνης – Καρδαμύλη
Δευτέρα 30 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Άλσους Αγίου Γεωργίου – Τρίπολη
Τρίτη 31 – Στις 9.30 μ.μ. – Ρωμαϊκό Ωδείο – Πάτρα

 

 

“Ηλέκτρα” σε σκηνοθεσία του Θέμη Μουμουλίδη. Από αριστερά: Ελένη Ζαραφίδου, Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου, Νίκος Αρβανίτης, Νίκος Κουρής, Λένα Παπαληγούρα, Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Γιάννης Νταλιάνης, Μαριάννα Πολυχρονίδη, Παναγιώτης Εξαρχέας, Δανάη Επιθυμιάδη.

 

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

 

Τετάρτη 1 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Φλόκα – Αρχαία Ολυμπία
Πέμπτη 2 – Στις 9.30 μ.μ. – Υπαίθριο Θέατρο Ζακύνθου – Ζάκυνθος
Παρασκευή 3 – Στις 9.30 μ.μ. – Αρχαίο θέατρο Οινιαδών – Μεσολόγγι
Σάββατο 4 – Στις 9.30 μ.μ. – Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης – Ιωάννινα
Κυριακή 5 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Κατασκήνωσης Παραμυθιάς – Παραμυθιά
Δευτέρα 6 – Στις 9.30 μ.μ. – Ανοικτό Θέατρο Δήμου Λευκάδας – Λευκάδα
Τρίτη 7 – Στις 9.30 μ.μ. – Θέατρο Βουνού – Καστοριά
Τετάρτη 8 – Στις 9.30 μ.μ. – Αρχαίο Θέατρο Δίου – Δίον
Παρασκευή 10 – Στις 9.30 μ.μ. – Κάστρο Μυτιλήνης – Μυτιλήνη
Κυριακή 26 – Στις 9 μ.μ. – Παρκο Αλτιναλμάζη – Αλεξανδρούπολη
Πέμπτη 30 – Στις 9 μ.μ. – Κηποθέατρο Αλκαζάρ – Λάρισα.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Ώρα έναρξης στις 9 μ.μ.

Τετάρτη 5 – Στο Θέατρο «Αλίκη Βουγιουκλάκη» στα Βριλήσσια

Πέμπτη 6 –  Στο Αμφιθέατρο Θανάσης Βέγγος – Κορυδαλλός

Παρασκευή 7 – Στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού – Αθήνα

Σάββατο 8 – Στο Βεάκειο Θέατρο – Πειραιάς

Κυριακή 9 – Στο Ρωμαϊκό Ωδείο – Πάτρα

***

 

(*) Ο Παναγιώτης Μήλας είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών και ΔΕΝ είναι κριτικός θεάτρου.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -