Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η δημιουργικότητα της Λίνας Φούντογλου εκτείνεται σε πολλά πεδία. Είναι ηθοποιός, απόφοιτος του τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνιδρύτρια της κινηματογραφικής ομάδας Nail.hitnrun με την οποία έχει αναλάβει την Καλλιτεχνική Διεύθυνση και διοργάνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πειραιά, καθηγήτρια υποκριτικής, ποιήτρια.
Σ’ αυτή τη συνέντευξη απευθυνόμαστε στην ποιήτρια Λίνα Φούντογλου και προσπαθούμε να της εκμαιεύσουμε τα μυστικά της γραφής της. Αξίζει να σημειώσουμε πως ποίησή της έχει μεταφραστεί και στα γαλλικά από τον εκδοτικό οίκο Riveneuve Continents.
Ευφυέστατη και εμβριθέστατη, στυλίστας του έμμετρου λόγου, έχει μια έμφυτη ικανότητα να συνθέτει εικαστικά τα βιώματά της σε εικόνες πολύτιμης γλαφυρότητας και λεπταίσθητης αμεσότητας. Μετατρέπει τον αναγνώστη της σ’ ένα σιωπηλό συμμέτοχο στην περισυλλογή, τη διέγερση και τη δράση της κάθε στιγμής. Αυτό είναι και το μυστικό της. Το δικό της, το προσωπικό, το πιο ενδόμυχό της σύμπαν κατορθώνει να μας γίνεται όχι απλά γνώριμο αλλά και εντυπωσιακά οικείο.
Η Λίνα μας μιλά για τον δάσκαλό της Νάνο Βαλαωρίτη που υπήρξε γι’ αυτήν “μία ζεστή σουρεαλιστική αγκαλιά”, για την έμπνευση, για την εποχή μας. Ο άνθρωποι που συναντά την εμπνέουν πάντα: “Από μία φλέβα στο μεσόφρυο έως μία πράξη ευγνωμοσύνης”, σημειώνει.
Πώς θα χαρακτήριζε τις μέρες μας; “Ως αναμονή παγκόσμιου ολέθρου”. Βάζοντας όμως μια δόση χιούμορ και μια περίεργη αισιοδοξία στο νόημα της φράσης.
Πότε και πώς αντιλήφθηκες την ποιητική σου φλέβα;
*Ήταν καλοκαίρι, είχε πολύ φως. Ήμουν οχτώ χρονών. Έγραψα για μια φουρτουνιασμένη θάλασσα και για το τέλος του κόσμου. Ακολούθησε ένα ολόκληρο τετράδιο. Σίγουρα συνέβαλε ότι έβλεπα τη μαμά μου να γράφει. Ήταν πάντα με ένα μπλοκ στο χέρι. Κατά τη γνώμη μου είναι σπουδαία ποιήτρια αλλά έχει επιλέξει να μη δημοσιεύσει υλικό της.
Για να γράψεις, αντλείς έμπνευση ή υλικό και από προσωπικά σου βιώματα;
*Πολύ συχνά.
Μίλησέ μας για τη συλλογή σου «δημιουργικό μηδέν».
*Το «δημιουργικό μηδέν» είναι το αποτέλεσμα μιας συλλογής χρόνων που ήμουνα δρόμος συντροφικός. Είναι αφιερωμένη σε μία ομάδα πολύ ξεχωριστών στη ζωή μου ανθρώπων. Σε κάποια σημεία της συλλογής φλερτάρω ευθαρσώς με το νιχιλισμό ή προσπαθώ άγαρμπα να τον ψηλαφίσω. Στην πραγματικότητα όμως η συλλογή έχει βαθιά κοινωνικό χαρακτήρα. Με κύριο θέμα το υπαρξιακό ζήτημα και τον αμέριστο θαυμασμό προς τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και δημιουργικό.
Ποιες είναι οι «Απεριόριστες (δια)δρομές» σου και από πού προέκυψε αυτός ο τίτλος;
*Υπήρξε μια περίοδος που κινούμουν πολύ συχνά με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Περνούσα πολύ χρόνο στην αναμονή, στη μετεπιβίβαση κ.λπ. Όλη αυτή την κενή ώρα ανακάλυπτα συμμάχους, μία τρύπα σε ζακέτα, ένα κατάλευκο χέρι, μία ακούραστη κυλιόμενη κλίμακα. Έτσι ξεκίνησα τη στήλη μου «Απεριορίστων (δια)δρομών» στο 3pointmagazine. Έγραφα μικρές ιστορίες, σκέψεις και στη συνέχεια ποίηση. Τώρα πρόκειται να συμπεριλάβω και οπτικοακουστικό υλικό σε όλο αυτό. Είναι για εμένα η κάρτα απεριορίστων διαδρομών που τη μοιράζομαι με όλους. Ή τη χτυπάω και κρατάω τις πόρτες ανοιχτές για όσους. Οι διαδρομές αλλάζουν.
Υπήρξες μαθήτρια του Νάνου Βαλαωρίτη στον γραπτό λόγο. Τι αντιπροσωπεύει για σένα η φωτεινή αυτή ποιητική μορφή;
*Ο Νάνος Βαλαωρίτης ήταν μία ζεστή σουρεαλιστική αγκαλιά για εμένα. Και παραμένει μέσα από το σπουδαίο έργο του. Και μέσα από τις δύο νέες μου φίλες και πολύ ξεχωριστές ποιήτριες, τις κόρες του, Κατερίνα και Ζωή. Μου έγραφε μία φράση κι εγώ τη συμπλήρωνα και έπειτα την ολοκλήρωνε. Ήταν δάσκαλός μου, φίλος, μέντοράς μου. Μας ένωνε/ενώνει κάτι μεταφυσικό. Ο ίδιος μάλιστα διέκρινε την πνευματική μας συγγένεια. Θα είναι για πάντα η πνευματική μου φωλιά.
Ποια είναι η σχέση σου με τα ρήματα;
*Είμαι συχνά το υποκείμενό τους σε πρώτο πρόσωπο και χρόνο ενεστώτα. Συνήθως προτιμώ ενεργητικά και μεταβατικά ρήματα. Από τα λόγια στην πράξη. Αυτά τα ρήματα είναι μια εναλλακτική των τίτλων για τα ποιήματά μου στη στήλη μου «Απεριορίστων (δια)δρομών».
Πώς ξεκινάς να γράφεις ένα ποίημα;
*Συνήθως δημιουργείται ένας στίχος στο μυαλό μου. Ο στίχος αυτός φέρει συνήθως και το θέμα του ποιήματος.
Στην τέχνη της ποίησης έχουν θέση οι ηθικοί φραγμοί;
*Καμία θέση. Δεν υπάρχει τέχνη όταν υπάρχουν φραγμοί. Από εκεί και πέρα έχει να κάνει και με το τι τρέλα κουβαλάει ο καθένας. Αν ο άλλος θεωρεί τέχνη ή εμπνέεται από το κάνει κακό στον δίπλα του, δεν είναι θέμα ηθικών φραγμών αλλά αρρύθμιστου ψυχιατρικού νοσήματος. Τώρα το να κλέψεις κάτι από άλλον καλλιτέχνη είναι χαζό. Κοροϊδεύεις τον εαυτό σου. Δεν εκφράζεις το είναι σου αλλά τον εγωισμό σου. Το να σε έχει διαμορφώσει κάτι υποδόρια είναι διαφορετικό.
H ποίηση είναι εξομολόγηση;
*Εξομολόγηση από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Οι άνθρωποι που συναντάς και παρατηρείς σου δίνουν υλικό για ποιήματα;
*Σε μεγάλο βαθμό. Από μία φλέβα στο μεσόφρυο έως μία πράξη ευγνωμοσύνης.
Τι να υποθέσουμε πως κρύβεις στα συρτάρια σου;
*Έχω πολλά κοριτσίστικα πράγματα. Τα βιβλίου και χάρτου βρίσκονται στις βιβλιοθήκες του σπιτιού.
Ποια είναι η ευθύνη των νέων λογοτεχνών και καλλιτεχνών σήμερα;
*Να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες της εποχής μας. Όχι του εφήμερου παρόντος μα της εποχής συνολικά. Και να δίνουμε φωνή σε όσα δε μιλάνε.
Ποιοι συγγραφείς και ποιητές σε επηρέασαν;
*Αυτό μάλλον θα φανεί στην πορεία. Σίγουρα με συγκινεί η υπερρεαλίστρια Μάτση Χατζηλαζάρου, ο Νάνος Βαλαωρίτης, ο Αντρέ Μπρετόν, οι Γάλλοι σουρεαλιστές και ο Ελύτης. Η Κατερίνα Γώγου, η Μπιτ γενιά, ο Ρεμπώ και οι Poètes Maudits. Ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου έχει η εξομολογητική ποίηση της Anne Sexton, και η ποίηση της Κικής Δημουλά, από το ασήμαντο στο έσω σκοτεινό. Δεν πρέπει να παραλείψω ότι δύο αγαπημένα μου ποιήματα είναι των λαμπρών Κωνσταντίνου Καβάφη και Διονυσίου Σολωμού.
Μπορούμε να πούμε πως οι ποιητές συνεχίζουν να είναι απαραίτητοι και στην εποχή μας;
*Φυσικά και είναι απαραίτητοι. Είναι ίσως οι μοναδικοί που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα για να πούνε ουσιαστικές αλήθειες. Μόνο που είναι απαραίτητοι και οι «ευλύγιστοι» και ανοιχτοί αναγνώστες. Αυτοί που θα βάλουνε το δίσκο να παίξει ανάποδα για να ακούσουν τι σήμαιναν οι άναρθρες κραυγές του ποιητή.
Λέγεται πως πολλοί γράφουν αλλά λίγοι διαβάζουν στον τόπο μας. Ποια είναι η γνώμη σου;
*Θεωρώ πως κάποιοι είναι περισσότερο για να γράφουν, και κάποιοι περισσότερο για να διαβάζουν. Και τα δύο θέλουν ταλέντο.
Υπάρχουν μεγάλοι δημιουργοί τον 21ο αιώνα;
*Και μεγαλώνουν καθώς περνάει ο χρόνος. Τον 22ο αιώνα θα ξέρουμε.
«Μας διώχνουνε τα πράγματα, κι η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε», έχει γράψει ο Καρυωτάκης. Πόσο ταυτίζεσαι με αυτό;
*Πόσο ευαίσθητος στίχος. Όμως για εμένα η ποίηση είναι το μαγικό δωμάτιο που πραγματώνονται τα πιο αδύνατα, τα πιο ουτοπικά. Η εναλλακτική φωνή των πραγμάτων που μας διώχνουν ή η εξομολόγηση της δικής μας απομάκρυνσης από αυτά.
Υποθέτω πως έχεις διαβάσει πολλή ποίηση. Ποιο είναι το αγαπημένο σου ποίημα;
*Είναι αδύνατο να ξεχωρίσω μόνο ένα. Ανά περιόδους βέβαια αισθάνεσαι κάποια ποιήματα αγαπημένα. Το περσινό καλοκαίρι ζούσα πολύ με την «Αντίστροφη αφιέρωση» της Μάτσης Χατζηλαζάρου. Κάθε εποχή έχει την ποίησή της και τη δική της μουσική.
Υπάρχουν πράγματα που μπορούν να σε κάνουν να χάσεις την υπομονή σου;
*Οι καθυστερήσεις. Στην ώρα, στην απόφαση, στην ανακοίνωση, στην πραγμάτωση, στην ύπαρξη. Χάνω εύκολα την υπομονή μου και σύντομα την ξανα-αποκτώ και έπειτα την ξαναχάνω.
Τι μπορεί να σε κάνει να δακρύσεις και τι να χαμογελάσεις αυθόρμητα;
*Χαμογελάω και δακρύζω αυθορμήτως και ταυτοχρόνως όταν βλέπω να πραγματώνεται η έννοια της αλληλεγγύης. Η «άγρια» αλληλεγγύη, η αγνή και η άσπιλη. Αυτή που οι Γερμανοί κρύβανε Εβραίους μες στο σπίτι τους.
Διαβάζεις / αγοράζεις εφημερίδα ή ενημερώνεσαι μόνο από το Διαδίκτυο;
*Ενημερώνομαι κυρίως από μέσα που εμπιστεύομαι στο διαδίκτυο. Διαβάζω εφημερίδα αλλά όχι συχνά και λυπάμαι που το λέω. Ως απόφοιτη και των ΕΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, γνωρίζω καλά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η έντυπη ενημέρωση.
Πώς θα χαρακτήριζες τις μέρες μας;
*Θα τις χαρακτήριζα ως αναμονή παγκόσμιου ολέθρου. Με μία δόση χιούμορ και περίεργη αισιοδοξία μέσα στη φράση.
Υποθέτω πως θα είσαι κλεισμένη στο σπίτι, όπως οι περισσότεροι από μας αυτές τις μέρες. Με τι έχεις επιλέξει να ασχολείσαι κυρίως;
*Ασχολούμαι πολύ με το σκύλο και τις γάτες μου, βρίσκω χρόνο να ηρεμήσω ουσιαστικά. Έπειτα μαθαίνω φλογέρα. Διαβάζω και γράφω. Τέλος, μου είναι επίσης ευχάριστο να γκρινιάζω, να πειράζω τα νεύρα του συντρόφου μου, αλλά και να περνάμε ποιοτικό χρόνο μαζί.
Τι έχεις να ευχηθείς;
*Εύχομαι καλή δύναμη σε όλους και ιδιαίτερα στους συμπολίτες μας που βιώνουν την απώλεια δικών τους ανθρώπων.
***
Διαβάστε τρία χαρακτηριστικά ποιήματα της Λίνας Φούντογλου
Καρτερώ
Οι πόρτες των δωματίων άρχισαν να χτυπάνε
Το φως έσβηνε σε κάθε κλείσιμο των ματιών
Είμαι σίγουρη, ήμουν
κάτι γρύλιζε πίσω μου
Αδημονούσε νά ‘ρθει η κατάλληλη στιγμή
Τρίζαν τα έπιπλα και το κεφάλι πίεζε
Ή κάτι πίεζε το κεφάλι σαν βαρίδι
Κάποιος που έριχνε νερό σε ένα γεμάτο ήδη ποτήρι
Η αγωνία ότι θα χυθεί, αυτή
η αγωνία, και η ανάσα
Πιστεύω, πίστευα πως αν γυρίσω
θα έβλεπα ένα πρόσωπο λουσμένο στο φως
Τον γιο του Θεού, τον πιο αδικημένο
Να γλεντάει τη μουσική που ακούω
Να μου δίνει ρυθμό, ίσως και στίχους
Να με φιλάει στο μάγουλο γεμίζοντάς με
ανείπωτη αισιοδοξία
Ότι τα ουράνια πλάσματα, λέει, πλησιάζει να τα βρουν
Και τότε το παιχνίδι στη σκακιέρα θα τελειώσει
Δίχως ηττημένο Δίχως νικητή
Πλέον συνείδηση θα έχουν οι πεσσοί
Εξού σιωπή
Φαντασιώνω
Μια μέρα οι σύμμαχοι θα κουραστούν
θα βγούνε απ’ τις κρυψώνες τους με τα χέρια τους ψηλά
τα όπλα στο έδαφος παρατημένα
Θα φοράνε περίεργα κοστούμια σαν το Σαρλό μα θα είναι ξυπόλυτοι
και με τα πέλματά τους ματωμένα
Τότε θα βγάλω το βελούδο φόρεμά μου
και τα χαζά τακούνια μου
Κολασηεργώ
Εν τέλει
δεν είμαστε έργο θεατρικό
επιτυχία σε αίθουσες, μεταθανάτια βραβεία
Είμαστε μία εφαρμογή λογισμικού
κάποιου ισχυρού άφυλου υποκειμένου
Είμαστε μόνο κάποιου η εμμονή
και η πραγματικότητα είναι η φαντασία
Ο χρόνος δεν είναι οριζόντιος ή δίκαιος
Video Game είμαστε
άπιαστου -για τον μικρό μας νου- σχεδιαστή
Εν τέλει κοντύτερα ήτο στην αλήθεια οι «πιστοί»
πιο ενδιαφέρον θα έχουνε φαντάζομαι για παίκτες
Υπάρχουνε πολλοί «θεοί»
εσύ απλώς θαρρείς πως επιλέγεις
Εκείνο. Δε θέλω να μιλήσω για Εκείνο
Ξέρω δε μας συμπεριφέρεται σωστά
Κατανοήστε όμως
Ήμαστε κάτι πολύ βρώμικο πιο πριν
δεσμώτες μίας κόλασης φανταστικά πραγματικής
και δίχως τέλος.
Η Λίνα Φούντογλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι αριστούχος απόφοιτη της Δραματικής Σχολής Αθηνών “Γιώργος Θεοδοσιάδης” με υποτροφία, καθώς και του τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Έχει εργαστεί ως ηθοποιός σε παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου, του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, του Urbn Theatr, του Θεάτρου Μεταξουργείου κ.ά.
Πρωταγωνίστησε στην παράσταση “Βέντλα – Το Ξύπνημα της Άνοιξης” του Frank Wedekind στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σε παραστάσεις του Urbn Theatr, στην ταινία DER που βραβεύτηκε στο Λονδίνο από το London Greek Film Festival, στον πιλότο της τηλεοπτικής σειράς EGO, στα επίσημα video clip ” Έλα Κοντά μου” του Παύλου Παυλίδη & B-Movies και “High Command” του βρετανικού συγκροτήματος Detachments καθώς και σε περισσότερες από δεκαπέντε ταινίες μικρού μήκους της Nail.hitnrun όπως Carol (Ορφέας στον Άδη, Tennessee Williams), Dead Inside, Lolita’s Revolution κ.ά.
Είναι συνιδρύτρια της κινηματογραφικής ομάδας Nail.hitnrun με την οποία έχει αναλάβει την Καλλιτεχνική Διεύθυνση και διοργάνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πειραιά από την ίδρυσή του. Έχει διδάξει υποκριτική στον κινηματογράφο κατά τη διάρκεια Workshop της ομάδας Nail.hitnrun σε Φεστιβάλ, ΔΗΠΕΘΕ και στη Δραματική Σχολή Αθηνών “Γ. Θεοδοσιάδης”.
Το 2019 βραβεύτηκε για δεύτερη φορά από την Unesco Πειραιώς και Νήσων για τη συνεισφορά της στην Τέχνη και τον Πολιτισμό. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή “δημιουργικό μηδέν”, τα τελευταία χρόνια υπήρξε μαθήτρια του Νάνου Βαλαωρίτη στον γραπτό λόγο, και διατηρεί τη στήλη “Απεριορίστων (δια)δρομών” στο 3pointmagazine ενώ ποιήματά της μεταφράστηκαν στα Γαλλικά από τον εκδοτικό οίκο Riveneuve Continents.
- Φέτος έπαιζε στην παράσταση «Το θαύμα της Άννυ Σάλιβαν», σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, στο θέατρο “Μεταξουργείο”.
***
- Διαβάστε επίσης:
Λίνα Φούντογλου: Ο Τούλης είναι ένα εξελιγμένο πλάσμα που μας έχει επισκεφτεί από άλλον πλανήτη…
***
- Δείτε στο βίντεο τη Λίνα Φούντογλου να πρωταγωνιστεί στη μικρού μήκους ταινία του Αντώνη Μόργκαν Κωνσταντουδάκη, DER:
