Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η διπολική διαταραχή είναι μια ψυχική διαταραχή που επηρεάζει τη διάθεση. Επηρεάζει τη ζωή σου και αυτή των γύρω σου, επηρεάζει τις σχέσεις σου, το χρόνο σου και τη δημιουργικότητά σου. Η μανιοκατάθλιψη είναι ύπουλη -μπορεί να κρυφτεί για ένα μεγάλο διάστημα και μετά να επιστρέψει απόλυτα κυρίαρχη. Απειλεί τη δουλειά σου, το σώμα σου, την υγεία σου. Απειλεί καθετί, μικρό ή μεγάλο, ό, τι έχει σχέση με σένα.
«Η ιστορία μου αρχίζει από το τέλος – το δικό της και το δικό μου». Έτσι ξεκινά το «Βιβλίο της Κατερίνας» του Αύγουστου Κορτώ. Τα άτομα με διπολική διαταραχή (γνωστή και ως διπολική συναισθηματική διαταραχή, μανιοκαταθλιπτική διαταραχή ή απλώς μανιοκατάθλιψη) βιώνουν επεισόδια ανεβασμένης ή ευερέθιστης διάθεσης γνωστά ως μανία, εναλλασσόμενα με επεισόδια κατάθλιψης. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην ικανότητα του ανθρώπου να λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθημερινότητά του. Σχεδόν το 4% των ανθρώπων παγκοσμίως έχουν διπολική διαταραχή. Είναι δε το ίδιο συχνή σε άνδρες και γυναίκες και εμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία. Η αιτία που προκαλεί τη διαταραχή δεν είναι ξεκάθαρη αλλά οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες θεωρείται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή της.
Μας λέει η Κατερίνα: «Αυτό το βιβλίο δεν έχει σκοπό να πληγώσει κανέναν, εκτός απ’ αυτούς που θα το διαβάσουν. Αυτό το βιβλίο, θα πουν, είναι γεμάτο ψέματα. Κακοήθειες, ανακρίβειες, παραχάραξη της οικογενειακής μας ιστορίας από ένα μυαλό χολωμένο κι άρρωστο, που γυρεύει εκδίκηση για τον θάνατο που μόνο του επέλεξε. Ωστόσο εμένα αυτή είναι η αλήθεια μου, κι από κει και πέρα, ο καθείς ας διαλέξει τη λήθη που του ταιριάζει, που τον ανακουφίζει. έτσι είναι αν έτσι νομίζουνε. Αυτό το βιβλίο με διαλύει. Αυτό το βιβλίο έχει σκοπό να με διαλύσει, να με κάνει κομμάτια. Μέσα στα κομμάτια μου είμαι».
Ο Γιώργος Νανούρης διασκευάζει για το θέατρο και σκηνοθετεί «Το βιβλίο της Κατερίνας», με τη Λένα Παπαληγούρα και τον Λόλεκ να τη συνοδεύει μουσικά live επί σκηνής, ενώ στην παράσταση συμμετέχει και ο ίδιος.
Την Κατερίνα υποδύεται, σε μια άρτια ερμηνεία, η Λένα Παπαληγούρα. Τα μάτια της φωτίζονται, ισορροπεί τη δυσκολία με τη χαρά και τη συγκίνηση, είναι εσωτερική και ταυτόχρονα εξωστρεφής, χωρίς ούτε στιγμή να χάνει την αυτοσυγκέντρωσή της. Πρόκειται για ερμηνεία ώριμη και κατασταλαγμένη, ερμηνεία πυκνότητας και πληρότητας. Με την ιδιαίτερη φωνή της τραγουδά μοναδικά το «Que Sera, Sera (Whatever Will Be, Will Be)» και συγκινεί. Ό, τι πρόκειται να γίνει, θα γίνει. Το μέλλον δεν μας ανήκει. Πώς να το δούμε; Η παράσταση κυλά ζωντανά, απρόσκοπτα, φυσιολογικά, ώστε να μη ζορίζει ούτε τη νοημοσύνη μας ούτε την ψυχή μας. Η Λένα Παπαληγούρα είναι ανθρώπινη, εξαίσια, αιφνιδιαστική, αθώα και αληθινή. Μας συμπαρασύρει, μας συγκλονίζει, μας συναρπάζει!
Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί ένα απλό, σχεδόν καθημερινό, αλλά τόσο ευρηματικό, εργαλείο, το φακό. Με το φακό ο Γιώργος Νανούρης δημιουργεί την κατάλληλη ατμόσφαιρα, για να αναδειχθεί το κείμενο και η ερμηνεία. Συνοδεύει με ευφάνταστο τρόπο το συνεχές και ανελέητο πέρασμα αυτής της γυναίκας από τη λάμψη στη σκοτεινιά. Μας μαγεύει μέσα από μια ευφυή κλίμακα ευαίσθητων φωτοσκιάσεων. Μπροστά στα μάτια μας ζωντανεύει η εικόνα της όμορφης Κατερίνας με τα μακριά ξανθά μαλλιά και το γλυκό πρόσωπο, της ερωτικής Κατερίνας, της αγαπημένης Κατερίνας, της μητέρας, της αυτοκαταστροφικής, αυτής της χαριτωμένης γυναίκας που εξαιτίας της ασθένειάς της ακροβατούσε βασανιστικά ανάμεσα στο γέλιο και στον ανείπωτο πόνο.
Μια παράσταση, με απόλυτο σεβασμό στο εκπληκτικό βιβλίο του Αύγουστου Κορτώ, αφαιρετική και ταυτόχρονα μεγαλειώδης. Εξαιρετική η ζωντανή μουσική με τη βαθιά και επιβλητική φωνή του βάρδου Λόλεκ, ενός αξιόλογου και σοβαρού εκπροσώπου της εγχώριας εναλλακτικής σκηνής.
Πολύ προσωπικός ο λόγος, χειμαρρώδης η γραφή, ωμή ειλικρίνεια, οδύνη, συναίσθημα, ευφυία, ακρίβεια και ταλέντο. Πρόκειται για την αληθινή ιστορία της διπολικής μητέρας του συγγραφέα που πάλεψε μια ζωή με την ψυχική αρρώστια, και που, αν και νικήθηκε, έζησε και μεγαλούργησε ταπεινά χάρη στην αγάπη. Η Κατερίνα έχει μόλις αυτοκτονήσει και αρχίζει να αφηγείται την καταραμένη ζωή της. Φάρμακα, χάπια, σύζυγος και γιος, αγάπη και μίσος, ομοφυλοφιλία, αυτοσαρκασμός, χιούμορ ανακατεμένο με θλίψη, στοργή μέσα από κρίσεις υστερίας, και απόπειρες αυτοκτονίας αποτελούν τη χαοτική πραγματικότητα της ηρωίδας που παλεύει με τη διπολική διαταραχή και γραπώνεται από όποιον μπορεί, με αποτέλεσμα να παρασύρει μια ολόκληρη οικογένεια στη δίνη της αρρώστιας της.
Μέσα σε αυτό το χάος, ο γιος της μεγαλώνει παλεύοντας, ώσπου γίνεται συγγραφέας της ίδιας της ζωής του. Όταν η Κατερίνα σταματά να αφηγείται, σταματά και να υπάρχει.
Αν και το θέμα προσφέρεται για μελοδραματική προσέγγιση και κάθε λογής υπερβολές, ο συγγραφέας εντυπωσιάζει, καθώς επιλέγει μια σχεδόν δημοσιογραφική καταγραφή που εν τέλει τον δικαιώνει. Το κριτικό του βλέμμα δεν αφήνει καμιά πτυχή του θέματος ασχολίαστη, ανατρέχει σε γεγονότα και δεν μασά τα λόγια του. Είναι αληθινός και σαφής. Ένα σημαντικό βιβλίο, λιτό, πνιγηρό, πνευματώδες, καθηλωτικό.
«Μακάρι να μας έσωζε η δυστυχία των άλλων», γράφει, συνοψίζοντας μια ζωή γεμάτη μυστικά υπό την τυραννία του «τέρατος με τα σιδερένια δόντια» και περιγράφοντας μια δυσλειτουργική οικογένεια με επώδυνους μοναχικούς βίους.
Η Κατερίνα βγήκε από το βιβλίο της, κατέβηκε στην Αθήνα, περπάτησε στο Θησείο, ανέβηκε σε μια θεατρική σκηνή και μας διηγήθηκε τον πόνο της ζωής της. Ζήλεψε, αρνήθηκε, πείσμωσε, θύμωσε, ερωτεύτηκε, λάτρεψε, πλήγωσε και πληγώθηκε, αγάπησε και αγαπήθηκε από όλους μας. Τι σημασία έχει που στη σκηνή δεν ήταν ακριβώς η μητέρα του Αύγουστου αλλά ήταν η Λένα. Εμείς αυτήν γνωρίσαμε!
Η ταυτότητα της παράστασης
“Κατερίνα”
Συγγραφέας: Αύγουστος Κορτώ
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Γιώργος Νανούρης
Ερμηνεία: Λένα Παπαληγούρα
Μουσική επί σκηνής: Λόλεκ
Mαζί τους και ο Γιώργος Νανούρης
Παραγωγή: Λυκόφως, Γιώργος Λυκιαρδόπουλος
Πληροφορίες
Θησείον – Ένα θέατρο για τις τέχνες
Τουρναβίτου 7
Θησείο
Τηλ. 210 3255444
Δευτέρα 21.00, Tρίτη 21.00, Παρασκευή 23.45 (μεταμεσονύκτια)
Ticket Services:
Πανεπιστημίου 39 (εντός Στοάς Πεσμαζόγλου)
Τηλεφωνική αγορά: 210 7234567
Online: www.ticketservices.gr
Τιμές Εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 12 €
Διάρκεια Παράστασης
70 λεπτά
Φωτογραφίες
Ιωάννα Χατζηανδρέου
* Σημείωση: Υπάρχουν γενικευμένα προβλήματα με κοινωνικό στίγμα, στερεότυπα καθώς και προκατάληψη ενάντια σε άτομα με διπολική διαταραχή, ωστόσο η διπολική διαταραχή έχει συνδεθεί και με τη δημιουργικότητα και ακόμη και την ιδιοφυΐα, και πολλοί καλλιτέχνες, όπως ο ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ και η συγγραφέας Βιρτζίνια Γουλφ, έπασχαν από αυτή. Μην πέφτουμε όμως στην παγίδα να εξιδανικεύουμε τη διπολική διαταραχή. Πρόκειται για νόσο, και μάλιστα σοβαρή, που χρήζει ιατρικής παρακολούθησης και θεραπείας.
* Ο Πέτρος Χατζόπουλος, όπως είναι το πραγματικό όνομα του Αύγουστου Κορτώ, γεννήθηκε το 1979 στη Θεσσαλονίκη. Έχει εκδώσει διηγήματα, μυθιστορήματα, ποιήματα, νουβέλες, κριτικές και βιβλία για παιδιά.
TRAILER https://www.youtube.com/watch?v=G-8uF5kcOdU
Απόσπασμα
«Ο γιος μου με βρήκε. Χαράματα Παρασκευής, πέντε μέρες πριν κλείσει τα εικοσιτέσσερα. Κατάλαβε πως είχα πεθάνει κι ας μην είχε αλλάξει τίποτα στον χώρο· ίσως επειδή, όπως πάντα, έστω και νεκρή, τον προϋπάντησα.
Μήνας Δεκέμβρης και τα καλοριφέρ αναμμένα στο φουλ. Εγώ στο κρεβάτι γυμνή τελείως. Είχα παχύνει πολύ τα τελευταία χρόνια, και στον ύπνο ρούχα και σκεπάσματα με πνίγανε. Σελίδα τραγικού ποιητή της αθλιότητας και της αγάπης: γυμνό τον πρωτόδα, γυμνή με κοίταζε τώρα για τελευταία φορά.
Αφού με μια ματιά αποτίμησε τη νεκρική μου φύση, γύρισε το βλέμμα στο παράθυρο, και σκέφτηκε να τ’ ανοίξει. Να φύγει η ψυχή του πεθαμένου, έτσι λέγανε παλιά, κι αυτό σκεφτόταν τώρα. Μα είχε και μιαν άλλη έγνοια: μην κρυώσω έτσι ολόγυμνη. Έτσι στάθηκε ασάλευτος να με περιεργάζεται.
Αν ήμουν ζωντανή και ξυπνώντας τον έβλεπα να κοιτάζει ανάμεσα στα μπούτια μου, θα μ’ έπιανε ντροπή και θα τραβούσα το σεντόνι. Μα τώρα ήμουν πέρα απ’ την ντροπή. Και είχε μια λογική, ένα δίκιο, το επίμονο βλέμμα του γιου μου. Από κει μέσα βγήκα, συλλογιόταν. Και τώρα… Τώρα σκεφτόταν τον εαυτό του σαν φύλλο, φρούτο, λουλούδι, που το ’κοψαν απότομα απ’ τη φύτρα του. Πονέσαμε έτσι λίγο παρέα, κι έπειτα, παρ’ ότι γνώριζε πως έπρεπε να μ’ αφήσει απείραχτη όπως με βρήκε, πλησίασε και κάθισε δίπλα μου να με ευπρεπίσει.
Μ’ ένα βρεμένο πανί σκούπισε την ξεραμένη χολή απ’ το πιγούνι μου, κι ανασηκώνοντας το κεφάλι μου στο μαξιλάρι μου ’κλεισε το στόμα που έχασκε. Έπειτα μου ’κλεισε τα πόδια και με σκέπασε με το σεντόνι της προίκας μου, που είχε αντέξει πιο πολύ από μένα. Κι αυτές οι κινήσεις ήταν τρυφερές σαν στίχοι: έτσι του σκούπιζα κι εγώ μωρό τα σάλια, έτσι τον σκέπαζα όταν χαράματα τον έβρισκα στην κούνια του κουβαριασμένο και χωρίς το πικέ κουβερτάκι του.
Τα όσα ακολούθησαν δεν έχουν σημασία. Μόνον εκείνες οι στιγμές, που στεκόμουν πλάι του δίχως να μπορώ να τον αγκαλιάσω και να τον παρηγορήσω κι έλεγα Κλάψε πουλάκι μου. Κλάψε να ξεπονέσεις. Μα ήταν νωρίς, είχε ακόμα μόνο το απόκοσμο να του γεμίζει την καρδιά. Έκλαψε την επομένη, και μετά από χρόνια, χίλιες φορές όσο δεν έκλαψε εκείνο το πρωί.
Έτσι αρχίζει η ιστορία μου. Με λένε Κατερίνα, και πέθανα ακολουθώντας έναν δρόμο σκοτεινό, μοναχικό, κάτω απ’ το είδωλο της νύχτας, γιατί είχα μέσα μου πολλά που δεν αντέχονταν. Πέθανα τρομοκρατημένη κι έρημη, πνιγμένη απ’ το φαρμάκι μου. Μα δεν αξίζω τον οίκτο σας, μη. Πέθανα απ’ το δικό μου χέρι».
