17.3 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Γιατί έκοψαν την ουρά της γάτας στο Γκάμπροβο;

Του Παναγιώτη Μήλα
[email protected]

Την εποχή που έκανα πολιτικές γελοιογραφίες στην εφημερίδα «Αυγή», πήρα μια πρόσκληση για συμμετοχή στην έκθεση γελοιογραφίας στο Γκάμπροβο της Βουλγαρίας. Συμμετείχα 4-5 φορές, μέχρι που σταμάτησα. Πριν από λίγες ημέρες στο Facebook δέχθηκα μια πρόταση φιλίας από το Γκάμπροβο, από το Μουσείο του Χιούμορ και της Σάτιρας. Θυμήθηκα λοιπόν πως το έμβλημά του είναι η γάτα με την… κομμένη ουρά. Βρήκα λοιπόν στο Διαδίκτυο δύο κείμενα γραμμένα από τη Ρουμιάνα Τσβετκόβα και τη Βενέτα Παβλόβα σε μετάφραση του Αλεξέι Σταμπολώβ. Το ένα, το πρώτο, αναφέρεται και στο θέμα της γάτας ενώ το δεύτερο κυρίως στο θέμα του Μουσείου. Επίσης εδώ σαν υπενθύμιση να πω ότι ο Αριστοφάνης δεν γεννήθηκε στη Βουλγαρία. Το χιούμορ και η σάτιρα υποτίθεται πως είναι δική μας κληρονομιά. Όχι, μην πείτε πως θα έπρεπε κάποιος υπουργός Πολιτισμού μακράς ή μικρής θητείας να το σκεφτεί και να το κάνει. Θα ήταν πολύ δύσκολο. Όχι να το κάνει αλλά να το σκεφτεί. Ας καμαρώσουμε λοιπόν αυτό που έφτιαξαν οι γείτονές μας μιας και δεν έχουμε κάτι δικό μας…

«Η γάτα με την κομμένη ουρά είναι ένα από τα σύμβολα του Γκάμπροβο, τη βουλγαρική πρωτεύουσα του χιούμορ.
“Ο κόσμος επιβίωσε γιατί γελούσε”, λέει μια παλιά παροιμία της χώρας. Αρκεί να ανατρέξουμε στις μελέτες επιστημόνων όλου του κόσμου που μπήκαν στα “βαθιά νερά” της σύνθετης ανθρώπινης φύσης και που αποδεικνύουν ότι το γέλιο είναι ένα μέσο προσαρμογής του ανθρώπου στο περιβάλλον και είναι δείκτης της ψυχικής και σωματικής υγείας.

Άλλωστε, το χιούμορ και η φάρσα πάντα γιορτάζονταν σ’ όλο τον κόσμο και μάλιστα τους έχει αφιερωθεί ιδιαίτερη μέρα, η 1η Απριλίου, η οποία σε κάθε χώρα γιορτάζεται ξεχωριστά, σύμφωνα με τις παραδόσεις και τα έθιμα του τόπου. Δεν είναι υπερβολή αν πούμε ότι η Πρωταπριλιά είναι αγαπημένη μέρα για τους περισσότερους Βούλγαρους.

Ένας άγραφος νόμος λέει ότι σήμερα πρέπει να “πιάσεις” τουλάχιστον ένα “ψάρι”, ανάμεσα στους φίλους και τους συγγενείς σου, λέγοντας κάποια φάρσα. Στη βουλγαρική πόλη Γκάμπροβο, η οποία είναι γνωστή ως η πρωτεύουσα του χιούμορ και της σάτιρας στη χώρα, διεξάγεται ολόκληρο διασκεδαστικό πρόγραμμα που τιτλοφορείται: “Με γάτα από το Γκάμπροβο εναντίον της κρίσης”. Τις εκδηλώσεις φιλοξενεί ο Οίκος του Χιούμορ και της Σάτιρας, που είναι ένα ιδιόμορφο επισκεπτήριο της πόλης. Η γάτα με την κομμένη ουρά είναι επίσης ένα από τα σύμβολα του Γκάμπροβο, που ξεπέρασε τα σύνορα της ορεινής πόλης, αλλά ίσως και της χώρας. Λένε ότι οι κάτοικοι του Γκάμπροβο κόβουν τις ουρές των γατών τους για να κλείνει πιο γρήγορα η πόρτα του δωματίου όταν οι γάτες βγαίνουν έξω, ώστε να μην μπαίνει κρύο. Σήμερα η γάτα με την κομμένη ουρά συμβολίζει την ενεργειακή αποτελεσματικότητα. Οι κάτοικοι της πόλης έχουν τη φήμη του τσιγκούνη και μόνοι τους γελούν με αυτό το χαρακτηριστικό τους.

Ανέκαθεν άλλο κεντρικό θέμα πολλών ευτράπελων περιστατικών ήταν οι πολιτικοί και οι γκάφες που κάνουν. Ο πρώην κομμουνιστής ηγέτης Τόντορ Ζίβκοφ εμφανίστηκε ως ήρωας σε πολλά ανέκδοτα. Γεννήματα της σάτιρας στη χώρα μας είναι οι εμβληματικοί ήρωες του παρελθόντος –ο Χίταρ Πέταρ (ο Έξυπνος Πέτρος) και ο Μπάι Γκάνιου (ο Μπάρμπα-Γκάνιου). Με τι γελούν ακόμα οι Βούλγαροι; Υπάρχουν πολλά ανέκδοτα για τον Γιαννάκη και τη Μαρούλα, για την πεθερά, για τις ξανθιές κ.α.

 

“Έχουμε χαρακτηριστικό βουλγαρικό χιούμορ και χιούμορ των διαφόρων περιοχών, π.χ. της περιοχής Σόπσκο, όπου βρίσκεται και η πρωτεύουσα Σόφια”, λέει για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο γνωστός σατιρικός συγγραφέας και συντάκτης της χιουμοριστικής εφημερίδας “Στάρσελ”, Μιχαήλ Βέσιν. “Επιπλέον, ως λαός της Βαλκανικής, έχουμε κι ένα ιδιαίτερο βαλκανικό χιούμορ που δεν είναι τόσο λεπτό όπως το γαλλικό ή το αγγλικό. Οι φάρσες μας είναι άμεσες, λίγο βαριές και συχνά χοντρές. Αλλά το χιούμορ εξαρτάται και από το διανοητικό επίπεδο του ανθρώπου. Πες μου με τι γελάς, να σου πω ποιος είσαι”.

“Η πιο χαμένη μέρα μας είναι αυτή που δεν γελάσαμε ούτε μια φορά”, συνήθιζε να λέει ένας άλλος γνωστός Βούλγαρος σατιρικός συγγραφέας, ο Τσουντομίρ. Γι’ αυτό – να γελάτε! Να γελάτε όχι μόνο την Πρωταπριλιά γιατί το αστείο καθαρίζει την ψυχή. Να γελάτε γιατί είναι αποδεδειγμένο ότι περισσότερο ζουν όσοι συχνά πέφτουν χάμω από τα γέλια. Έχει όμως ο Βούλγαρος την αίσθηση του χιούμορ;
“Εγώ δεν θα μιλούσα γενικά για τους Βουλγάρους, γιατί οι Βούλγαροι είναι διαφορετικοί”, λέει ο Μιχαήλ Βέσιν. “Άλλοι έχουν την αίσθηση του χιούμορ, άλλοι δεν έχουν. Τα άτομα που δεν έχουν είναι δυστυχισμένοι. Φαίνεται ότι ο Θεός τους στέρησε έναν τρόπο να χαίρονται τον κόσμο. Δυστυχώς, η αίσθηση του χιούμορ δεν μπορεί να μεταφυτευθεί. Μπορεί να γίνει μεταμόσχευση καρδιάς, νεφρού, ήπατος, αλλά όχι και αίσθησης του χιούμορ. Πώς να καλλιεργήσουμε την αίσθηση αυτή μέσα μας – με τα καλύτερα δείγματα του χιούμορ στην παγκόσμια λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Μακάριος εκείνος που, εκτός από την αίσθηση του χιούμορ, έχει και την αίσθηση αυτοειρωνείας. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα – να μπορεί κανείς να δει τον εαυτό του από έξω και να χαμογελάσει με τα δικά του ελαττώματα, γιατί όλοι μας τα έχουμε. Όσο περισσότερο μπορούμε και κοιτάμε τον εαυτό μας ειρωνικά, τόσο πιο συμπαθητικοί γινόμαστε και στους συνανθρώπους μας, αλλά και σ’ εμάς τους ίδιους”.

Στον Οίκο του Χιούμορ και της Σάτιρας στο Γκάμπροβο βρίσκονται πάνω από 50 χιλιάδες εκθέματα.

Ένα από τα πολλά αστεία για τους κατοίκους της πόλης του Γκάμπροβο και την περίφημη λιτότητά τους είναι το παρακάτω:

– Γιατί στους γάμους οι κάτοικοι του Γκάμπροβο χορεύουν με κάλτσες;

– Για να ακούνε τη μουσική από το διπλανό χωριό.

Είναι γνωστό ότι από πολύ καιρό τους αρέσει να κοροϊδεύουν τον εαυτό τους, και αυτό είναι σίγουρα ένα σημάδι ευφυΐας.
Το επιχειρηματικό μυαλό τους προχωρά όμως ακόμη περισσότερο το 1972, όταν, πάνω στα θεμέλια ενός παλαιού βυρσοδεψείου, δημιούργησαν τον Οίκο του Χιούμορ και της Σάτιρας. Το επόμενο έτος άρχισε να οργανώνεται η Διεθνής Μπιενάλε του Χιούμορ και της Σάτιρας. Σταδιακά, ο Οίκος διαμορφώθηκε σε ένα ειδικό μουσείο, συγκεντρώνοντας μια συλλογή πάνω από 50.000 έργα της σατιρική τέχνης από όλο τον κόσμο: γελοιογραφίες, φωτογραφίες, έργα ζωγραφικής, σκίτσα, αφίσες, γλυπτική.

“Αυτό μας κάνει πλούσιους και μας δίνει την ευκαιρία να αλλάζουμε τις εκθέσεις, δείχνοντας πολύτιμα αντικείμενα, κάθε φορά ανάλογα με συγκεκριμένο θέμα, γιατί για μας αυτά δεν είναι απλά αποθηκευμένα έργα τέχνης”, λέει στη συνέντευξη για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία η διευθύντρια του Οίκου, Τατιάνα Τσανκόβα. “Είναι μια ευκαιρία να παρουσιάζουμε συνεχώς έργα από τα αρχεία του μουσείου που διαμορφώνονταν, κυρίως, στη βάση ιδιωτικών συλλογών. Και έχουμε υποσχεθεί στους χορηγούς μας ότι τα έργα τους θα εκτίθενται στο κοινό. Έχουμε και ορισμένες μόνιμες εκθέσεις που μας δίνουν την απάντηση γιατί ο Οίκος του Χιούμορ εμφανίστηκε ακριβώς στο Γκάμπροβο. Μια από αυτές ονομάζεται “Οι ρίζες του χιούμορ στο Γκάμπροβο”. Η άλλη είναι η μόνη έκθεσή μας με αντίτυπα, επειδή κατά κανόνα συλλέγουμε μονάχα πρωτότυπα. Είναι αντίγραφα σατιρικών εικόνων από εκκλησίες και μοναστήρια στη Βουλγαρία. Ετοιμάστηκαν από μια ομάδα συντηρητών με επικεφαλής τον καθηγητή Ασέν Βασίλιεφ. Θέλουμε να δείξουμε ότι κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση οι πρόγονοί μας καταδίκασαν με σατιρικά έργα τα ανθρώπινα πάθη και αδυναμίες. Ο Δεσπότης του Βελίκο Τύρνοβο, ήλθε πολλές φορές στην έκθεση, μαζί και με παπάδες”.

“Μια άλλη μόνιμη έκθεση παρουσιάζει αφρικανικές μάσκες και κοστούμια”, συνεχίζει η Τατιάνα Τσανκόβα. “Γιατί άραγε είναι εδώ;” – αναρωτήθηκε πρόσφατα ένας Αμερικανός δημοσιογράφος. Λοιπόν, γιατί εκεί βλέπουμε τις ίδιες τελετουργίες για τη γονιμότητα της γης, όπως στις πομπές των μεταμφιεσμένων στη χώρα μας. Άλλωστε, έχουμε επίσης μια μόνιμη έκθεση “Τα καρναβάλια στον κόσμο”. Μια άλλη, που διαρκώς ανανεώνεται, με τον τίτλο “Ο πλανήτης του Γκάμπροβο”, αποτελεί πόλο έλξης για παιδιά από 5 έως 105 ετών. Στην πραγματικότητα, υπάρχει τέτοιος πλανήτης – εντοπίστηκε την Πρωταπριλιά του 1985, όταν συνηθίζουμε να λέμε αστεία. Φέρει το όνομα της πόλης μας, γιατί ο Ουκρανός αστρονόμος που τον ανακάλυψε, γνώριζε το Γκάμπροβο και τον Οίκο του Χιούμορ και της Σάτιρας, και έκανε τη σχέση με την ημερομηνία εκείνη (1η Απριλίου). Στην έκθεση προσπαθήσαμε να δείξουμε πώς θα φαινόταν ο πλανήτης του γέλιου Γκάμπροβο, που είναι μια προστατευμένη περιοχή για την πόλη μας”.
Ο Οίκος του Χιούμορ και της Σάτιρας, όμως, δεν είναι απλώς ένα μουσείο με εντυπωσιακά αποθέματα. Είναι επίσης ο διοργανωτής διαφόρων φεστιβάλ και εκδηλώσεων, στις οποίες συγκεντρώνονται όχι μόνο κάτοικοι του Γκάμπροβο, αλλά και πολλοί τουρίστες. Τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε διάφορους διαγωνισμούς, όπως για παράδειγμα στο Διαγωνισμό Παιδικής Ζωγραφικής “Το Γκάμπροβο – η πόλη που αγαπάμε”, αφιερωμένος στα 150 χρόνια αφότου το Γκάμπροβο ανακηρύχθηκε πόλη. Η παιδική έκθεση επισκέφθηκε τη δίδυμη πόλη του Αάλστ στο Βέλγιο.

Τώρα, μαζί με εταίρους από το Νικελίνο της Ιταλίας, ετοιμάζει διαγωνισμό με τίτλο “Το όνειρό μου για το χιούμορ”. Καθένα από τα μέρη ετοιμάζει το δικό του στάδιο του διαγωνισμού, στη συνέχεια η μικτή έκθεση με έργα παιδιών από την Ιταλία και την Βουλγαρία θα εγκαινιαστεί στο Νικελίνο και στο Γκάμπροβο.

“Συνδιοργανωτές του, εκτός του Οίκου του Χιούμορ, είναι ο Δήμος Γκάμπροβο και το υπουργείο Πολιτισμού, που απονέμουν βραβεία. Έχουμε πολλές εταιρείες που υποστηρίζουν την τέχνη και δίνουν βραβεία από το δικό τους όνομα”, σημειώνει η Τατιάνα Τσανκόβα. “Στα άρτια έτη δεν έχουμε μπιενάλε, αλλά πραγματοποιούμε ευρωπαϊκές συνόδους της σατιρικής τέχνης. Επιπλέον, δεν εγκαινιάζουμε ποτέ μια έκθεση μόνη της, μας ενδιαφέρουν οι επιπτώσεις της και στις άλλες τέχνες. Οπότε, διοργανώνουμε παράλληλα είτε μια μικρή συναυλία, ή ποιητική βραδιά, ή και καλούμε συγγραφείς – μάστορες της σάτιρας και του χιούμορ. Αυτοί οι συνδυασμοί τεχνών δημιουργούν πραγματικές γιορτές για το κοινό μας. Να, πρόσφατα διοργανώσαμε “Αστεία Πέμπτη” με τη συμμετοχή έκθεσης του Μουσείου Γελοιογραφίας στη Βαρσοβία, αφιερωμένη στα 200 χρόνια του Σοπέν, σε συνδυασμό ερμηνείες δικών του έργων. Ήταν μια αξέχαστη βραδιά για τους κατοίκους του Γκάμπροβο. Ο Οίκος του Χιούμορ έχει πολλούς συνεταίρους. Έχουμε κοινά προγράμματα με το υπουργείο Εξωτερικών και το Πολιτιστικό Ίδρυμά του. Μια δική μας έκθεση με γελοιογραφίες για δεύτερο έτος γυρίζει τις πρεσβείες και τα πολιτιστικά κέντρα της Βουλγαρίας σε όλο τον κόσμο. Όταν στις γιορτές της Ομογένειας, υπάρχει παράλληλα και μια έκθεση – γελοιογραφιών, για παράδειγμα, οι συμπατριώτες μας θα το θυμηθούν, επειδή ήταν κάτι διαφορετικό”.

Στις ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά ο Οίκος του Χιούμορ και της Σάτιρας φιλοξενεί πολλές εκθέσεις. Μεταξύ αυτών είναι και “Τα Χριστούγεννα στην Τσεχία” που αναφέρεται στα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Τσεχίας, και η έκθεση του διάσημου Βούλγαρου γελοιογράφου Ιλιάν Σάβκοφ. Ως κάτοχος του βραβείου του Οίκου του Χιούμορ και της Σάτιρας στην 35η έκθεση της γελοιογραφίας έχει το δικαίωμα να εγκαινιάσει ατομική έκθεση στο Γκάμπροβο. Περίεργη λεπτομέρεια είναι ότι ο Σάβκοφ μπήκε στο Βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες ως ο πιο γρήγορος γελοιογράφος».

Εδώ τέλειωσε το κείμενο για το Γκάμπροβο και τη γάτα του, ενώ εμείς παραμένουμε απλοί θεατές…

© Φωτογραφίες: Ρουμιάνα Τσβετκόβα και bulgariainside.com

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -