16.4 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Frida κι άλλο. Όταν ένα ποδοσφαιρικό σύνθημα ταιριάζει «γάντι» σε μια θεατρική παράσταση…

Του Παναγιώτη Μήλα

Η ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής ζωής του τόπου είναι κάτι που το έχουμε ζήσει από την εποχή των πράσινων, των γαλάζιων και των κόκκινων καφενείων. Είναι κάτι που το ζούμε και σήμερα με τα γνωστά συνθήματα που σκοπό έχουν να αναπτερώσουν το ηθικό των αγωνιζομένων, να επικροτήσουν τις ενέργειές τους ή τέλος να ζητήσουν τη συνέχιση της επιθετικής και αποτελεσματικής τους δραστηριότητας.

Παρόμοια συνθήματα και δημιουργία αντίστοιχου κλίματος δεν είχαμε ζήσει ποτέ στο θέατρο. Έφτασε όμως η στιγμή να το ζήσουμε κι αυτό. Στην περίπτωσή μας, πρωταγωνιστικό πρόσωπο δεν είναι μια περιστασιακά πολιτικοποιημένη τραγουδίστρια, ούτε ένας διασκεδαστής μετακινούμενος ολούθε στο πολιτικό στερέωμα, ούτε ένας καλλιτέχνης που αν και φορά παρωπίδες παίζει τις νότες στα δάχτυλα.

Τώρα βασικό πρόσωπο είναι μια ζωγράφος η οποία με το πολύπλευρο ταλέντο της και τον πολυσχιδή χαρακτήρα της έχει εμπνεύσει θεατρικούς συγγραφείς, σεναριογράφους, σκηνοθέτες, συνθέτες, ποιητές, εικαστικούς κλπ. κλπ.
Αναφέρομαι στην Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderón. Τη Μεξικάνα ζωγράφο που έμεινε στην ιστορία ως Φρίντα Κάλο. Οι θεατρικές προσεγγίσεις της προσωπικότητάς της είναι αναρίθμητες. Περισσότερες και από τις πινελιές με τα έντονα χρώματα που έκανε στους πίνακές της από το 1926 μέχρι και το 1954.
Η τελευταία δημιουργία -αφιέρωμα στη διάσημη ζωγράφο- παρουσιάζεται στο «Θέατρο 104», στο Γκάζι από τη θεατρική ομάδα Fly Theatre. Η παράσταση αυτή έχει εντάξει στον τίτλο της το ποδοσφαιρικό σύνθημα για το οποίο αναφέρομαι στην αρχή του κειμένου. Η ιαχή «Κι άλλο, κι άλλο» είναι πολύ συνηθισμένη στα γήπεδα όταν η μια από τις δύο ομάδες παρασύρει στο πέρασμά της κάθε αντίσταση του αντιπάλου της.
Το ίδιο συμβαίνει κάθε Πέμπτη και στο «104» όπου η Frida έχασε το επώνυμό της και αντ’ αυτού προστέθηκε η ιαχή «Κι άλλο». Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο πετυχημένη επιλογή…

 

 

Ένα σύμβολο επιμονής και αντοχής

 

«Η Frida Kahlo – σύμφωνα με τους Fly Theatre – αποτελεί ένα σύμβολο επιμονής και αντοχής. Εκφράζει αλήθεια και ομορφιά σε έναν κόσμο ιδεολογίας. Εκφράζει την ελευθερία της σεξουαλικότητας, την ελευθερία του πνεύματος έναντι της αντρικής λογικής. Μια γυναίκα που βίωνε όλα της τα συναισθήματα στο έπακρο – χαρακτηριστικό που οδηγεί σε ένα μοναδικό ζωγραφικό έργο το οποίο περισσότερο κοιτά προς τα μέσα παρά προς τα έξω, ζωγραφίζοντας, όμως, κατ’ αυτόν τον τρόπο μια πιο καθολική εικόνα του κόσμου μας. Ενός κόσμου όπως τον βιώνει ένας άνθρωπος και όχι μόνον όπως τον βλέπει».

 Από το Λονδίνο μέχρι το Γκάζι

Εδώ να θυμίσω ότι οι Fly Theatre εδρεύουν στην Αθήνα και αποτελούνται από τους Κατερίνα Δαμβόγλου και Robin Beer. Γνωρίστηκαν στο London International School of Performing Arts (LISPA) όπου εκπαιδεύτηκαν πάνω στη μέθοδο Lecoq. Στη συνέχεια συνεργάστηκαν με πολλές γνωστές ομάδες του Ηνωμένου Βασιλείου όπως Complicite, οι Blind Summit, οι Theatre Rites, ενώ έχουν παρουσιάσει τη δουλειά τους στο Little Angel, στο Rich Mix, στην English National Opera, την Nederlandse Opera, στη Σκάλα του Μιλάνου, στην Όπερα Νουβέλ της Λυών, και στο Φεστιβάλ της Αιξ-αν-Προβάνς στο Φεστιβάλ του Σάλζμπουργκ. Στην Ελλάδα έχουν δημιουργήσει δύο θεατρικά κομμάτια: Την «Τέλεια Συνταγή», που περιόδευσε την Κρήτη για δύο χρόνια και την «Αγγελική», που ολοκλήρωσε δύο πολύ επιτυχημένες σεζόν στο Θέατρο του Νέου Κόσμου αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές και έπειτα περιόδευσε σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο με εξαιρετική επιτυχία. Η δουλειά των Fly Theatre στηρίζεται σε μια ολιστική προσέγγιση του θεάτρου, όπου δεν δίνεται προτεραιότητα σε ένα μόνο στοιχείο θεατρικής δημιουργίας μεμονωμένα σε σχέση με τα υπόλοιπα. Είτε πρόκειται για κείμενο είτε για σώμα, κίνηση, ρυθμό, ήχο, φως, κουκλοθέατρο, μάσκα, χρησιμοποιούν το πλήρες φάσμα των θεατρικών εργαλείων τους πάντα με γνώμονα τη δουλειά συνόλου και την αρμονική αναπαράσταση της ιδέας.

 

 

Μια ζωή με χίλιες αποχρώσεις

Η Φρίντα Κάλο, η Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderón, η Μεξικάνα ζωγράφος, γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1907 και πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954. Στη ζωγραφική της κυριαρχούν τα έντονα χρώματα. Το στυλ που χρησιμοποιεί φαίνεται επηρεασμένο από τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό αλλά δείχνει να έχει δεχτεί και επίδραση ευρωπαϊκών ρευμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται ο Ρεαλισμός, ο Συμβολισμός και ο Υπερρεαλισμός. Αρκετά έργα της είναι αυτοπροσωπογραφίες, μέσα από τις οποίες εκφράζεται ο προσωπικός πόνος και η σεξουαλικότητά της. Η Frida είχε κομμουνιστικές πολιτικές πεποιθήσεις.
Το 1929 παντρεύτηκε το Μεξικάνο τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα, με τον οποίο μοιράζονταν τις ίδιες πολιτικές απόψεις. Ο Ριβέρα της δώρισε το 1957 το “Γαλάζιο Σπίτι” της στο Κογιοακάν, στην Πόλη του Μεξικού, που λειτουργεί πλέον ως μουσείο.
Γεννήθηκε από γερμανοεβραίο πατέρα και ισπανομεξικάνα μητέρα στο Κογιοακάν στην Πόλη του Μεξικού. Ο πατέρας της ήταν μορφωμένος, άθεος και είχε έρθει σε νεαρή ηλικία στο Μεξικό όπου είχε γίνει φωτογράφος. Η μητέρα της ήταν Καθολική.
Όταν ήταν έξι χρόνων αρρώστησε από πολιομυελίτιδα με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να είναι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο. Παρακολούθησε την Escola Preparatoria, ένα από τα 35 κορίτσια ανάμεσα σε 2.000 άτομα όπου και είδε για πρώτη φορά τον μετέπειτα σύζυγό της, τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα, ο οποίος ζωγράφιζε τους τοίχους της σχολής.

To 1925, στα 18 της, ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε. Υποβλήθηκε σε μεγάλο αριθμό εγχειρήσεων και έκτοτε η ζωή της σημαδεύτηκε από πόνο και θλίψη για την αδυναμία της να κάνει παιδιά.
Το 1926, ενώ ανάρρωνε από το ατύχημα η Φρίντα Κάλο ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής. Η οικογένειά της δεν μπορούσε να υποστηρίξει την καλλιτεχνική της δραστηριότητα οικονομικά, για αυτό και την προέτρεψαν να εικονογραφεί βιβλία ιατρικής.

Το 1929 έδειξε τη δουλειά της στον Ντιέγκο Ριβέρα, τον οποίο είχε γνωρίσει στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Μεξικού που σύχναζε. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκαν.

 

 

Οι πίνακές της είναι αντιδιαμετρικοί από τους πίνακες του Ριβέρα. Eνώ ο Ριβέρα αντλούσε τα θέματά του από το Μεξικό της προκολομβιανής εποχής, η Φρίντα παρέμεινε πιστή στην τάση της mexicanidad, τη μεξικανική κουλτούρα που ανθούσε εκείνη την περίοδο. Συχνά οι πίνακές της επηρεάζονται από τα δημοφιλή λαϊκά χριστιανικά τάματα και αποτελούν ευχαριστία στην Παρθένο Μαρία για την πραγματοποίηση μιας ευχής.

Ο Ριβέρα ήταν ήδη αναγνωρισμένος ζωγράφος και οι τοιχογραφίες του είχαν μεγάλη ζήτηση στις ΗΠΑ. Το ζευγάρι μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο και αργότερα στο Ντιτρόιτ. Εκεί η Φρίντα απέβαλε, η θλίψη της για τις αποβολές της αποτυπώνεται στους πίνακες «Αποβολή στο Ντιτρόιτ» και «Νοσοκομείο Χένρι Φορντ».
Κατά τη διάρκεια της ζωής της η Φρίντα Κάλο ήταν κυρίως γνωστή ως γυναίκα του Ριβέρα και όχι ως ξεχωριστή καλλιτέχνης. Το 1938 ο Αντρέ Μπρετόν γνώρισε την Κάλο και τον Ριβέρα κατά το ταξίδι του στο Μεξικό. Εκείνος εντυπωσιάστηκε από τη δουλειά της, την κάλεσε να πάρει μέρος στην έκθεση μαζί με άλλους σουρεαλιστές ζωγράφους και οργάνωσε μια έκθεση της προσωπικής της δουλειάς στο Παρίσι. Εκείνη ωστόσο τόνισε πως οι πίνακές της δεν ήταν όνειρα, αλλά η δική της πραγματικότητα. Στη διάρκεια της ζωής της πραγματοποίησε τρεις μόνο εκθέσεις: στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη και στο Μεξικό.

Το 1939 χώρισε προσωρινά από τον Ριβέρα και αποσύρθηκε στο Μεξικό, στο «Γαλάζιο Σπίτι». Εκεί ζωγράφισε τον πίνακα «Οι δύο Φρίντες», στον οποίο απεικονίζει το δίλημμά της για το διαζύγιο. Σε όλη τη διάρκεια του 1939 διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση με τον Νίκολας Μάρεϊ, τον οποίο είχε γνωρίσει μαζί με τον Ριβέρα στη Νέα Υόρκη. Σύντομα μετά το διαζύγιο, το 1940 χώρισε με τον Μάρεϊ και ξαναπαντρεύτηκε με τον Ριβέρα.

Η δεκαετία του 1950 θα βρει τη Φρίντα Κάλο σε πολύ άσχημη κατάσταση: Αφού διαγνώστηκε με γάγγραινα στο δεξί της πόδι, θα περνούσε 9 μήνες στο νοσοκομείο υποβαλλόμενη σε μια σειρά δύσκολων και επικίνδυνων επεμβάσεων. Παρά το γεγονός βέβαια ότι ήταν καθηλωμένη στο κρεβάτι, η ίδια ζωγραφίζει πυρετωδώς και υποστηρίζει ολόψυχα δίκαιους κοινωνικούς αγώνες και πολιτικά κινήματα: «Δεν είμαι άρρωστη. Είμαι σπασμένη. Αλλά είμαι ευτυχισμένη όσο μπορώ να ζωγραφίζω», θα πει.

Το 1953 κάνει την πρώτη της ατομική έκθεση στο Μεξικό, στα εγκαίνια της οποίας παίρνει άδεια από το νοσοκομείο και καταφτάνει στην γκαλερί με ασθενοφόρο, περνώντας το απόγευμα συζητώντας με τους επισκέπτες πάνω στο κρεβάτι που στήθηκε για κείνη στην αίθουσα τέχνης. Η χαρά και η αισιοδοξία θα την εγκατέλειπαν ωστόσο λίγους μήνες αργότερα όταν τμήμα του ποδιού της ακρωτηριάστηκε εξαιτίας της εξάπλωσης της γάγγραινας.

 

Βαθύτατα στενοχωρημένη, η ίδια διαμετακομίζεται και πάλι στο νοσοκομείο τον Απρίλιο του 1954, εξαιτίας της επιδείνωσης της κατάστασής της. Κάποιες αναφορές μιλούν για απόπειρα αυτοκτονίας. Δύο μήνες αργότερα θα επέστρεφε στο νοσοκομείο με πνευμονία.
Παρά τη φυσική φθορά, η Κάλο δεν σταμάτησε στιγμή τον πολιτικό ακτιβισμό. Η τελευταία δημόσια εμφάνισή της ήταν μάλιστα σε διαδήλωση κατά της αμερικανικής εμπλοκής στην ανατροπή του προέδρου της Γουατεμάλας Jacobo Arbenz. Το ημερολόγιο έδειχνε 2 Ιουλίου 1954.
Μία εβδομάδα περίπου μετά τα 47α γενέθλιά της, η Φρίντα Κάλο πεθαίνει στο λατρεμένο της Γαλάζιο Σπίτι (13 Ιουλίου). Για τα αίτια του θανάτου της έχουν διατυπωθεί αναρίθμητα σενάρια, που ποικίλουν από πνευμονική εμβολή μέχρι και αυτοκτονία από υπερβολική δόση ηρεμιστικών…

Το 2010, η κυβέρνηση του Μεξικού, σε αναγνώριση της συνεισφοράς της Φρίντα Κάλο αλλά και του Ντιέγκο Ριβέρα, απεικόνισε τα πρόσωπά τους στις δύο όψεις του χαρτονομίσματος των 500 πέσος, στην έκδοση για τον εορτασμό της 200ής επετείου της ανεξαρτητοποίησης της χώρας και της 100ής επετείου της Μεξικανικής Επανάστασης.

***

 

Πώς είδα τη Frida στην κεντρική σκηνή του «104»

Είναι γεγονός ότι δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς μια τέτοιου είδους προσέγγιση σαν αυτή που έγινε από τη θεατρική ομάδα Fly Theatre, την Κατερίνα Δαμβόγλου και τον Robin Beer.

Όμως η Κατερίνα και ο Robin με τους συνεργάτες τους αυτό που έκαναν για τη Μεξικάνα ζωγράφο δεν ήταν θέατρο. Ούτε κινηματογράφος, ούτε παντομίμα. Δεν ήταν ροκ συναυλία, οπωσδήποτε όχι όπερα. Δεν ήταν παζλ, φυσικά ούτε και κινούμενα σχέδια. Κόμικ δεν ήταν, ούτε και θέατρο σκιών. Θεατρικό αναλόγιο; Όχι! Επιθεώρηση; Μιούζικαλ; Τίποτα από όλα αυτά. Χειροτεχνία; Κέντημα; Γλυπτική; Ούτε… Μήπως ήταν video art; Μήπως ήταν μπαλέτο; Mariachi, Serenatas ή pachangas; Μάλλον όχι! Περπάτημα σε λεωφόρο, αναρρίχηση σε βουνό, πέρασμα μέσα από δύσβατα μονοπάτια; Ούτε! Αν και μοιάζει, δεν είναι σωματικό θέατρο.
Το «Frida κι άλλο» είναι απλούστατα κατάθεση ψυχής. Είναι ένα διαστημικός περίπατος ο οποίος δεν συγχωρεί ούτε το παραμικρό λάθος. Όλα είναι μελετημένα με ακρίβεια χιλιοστού. Παρακολουθώντας αυτή την παράσταση θα νιώσετε σαν να είσαστε μέσα σε μια διαστημική κάψουλα. Όλα εκτυλίσσονται και εξελίσσονται με απίστευτη ταχύτητα. Ο ρυθμός είναι καταιγιστικός. Δεν μπορείς να προβλέψεις τι θα γίνει την επόμενη στιγμή. Δεν μπορείς ούτε καν να το υποψιαστείς.
Το μόνο βέβαιο είναι πως -όταν σβήσουν τα φώτα και οι ηθοποιοί υποκλιθούν στο κοινό- η προτροπή «Κι άλλο, κι άλλο» θα έρθει αυθόρμητα στα χείλη σας.
Κάτι περισσότερο δεν υπάρχει λόγος να πω για τα δύο παιδιά και την ομάδα τους. Ούτε κάποια ιδιαίτερη αναφορά στην προσφορά του καθενός.

Βραβείο; Παρά τη φιλότιμη προσπάθειά της δεν το αξίζει μόνο η Κατερίνα. Ούτε μόνο ο Robin το αξίζει. Όμως το αξίζουν και οι δύο μαζί. Το αξίζει και όλη η ομάδα τους (Μιράντα Βατικιώτη, Ερμίνα Αποστολάκη, Αλίκη Χιωτάκη). Είναι η κλασική περίπτωση του ιδανικού αποτελέσματος που οφείλεται στην άψογη λειτουργία όλων των εξαρτημάτων αυτής της μηχανής που λέγεται Fly Theatre. Το βραβείο το αξίζουν όλοι μαζί ως επιβράβευση της αψεγάδιαστης ομαδικής συνεργασίας.
Δείτε την παράσταση και είμαι σίγουρος οτι θα διαφωνήσετε μαζί μου επειδή δεν είπα περισσότερα…

***

 

«Frida Κι Άλλο»
Κείμενα/Επεξεργασία Κειμένου: Κατερίνα Δαμβόγλου, Μιράντα Βατικιώτη
Σκηνοθεσία: Fly Theatre (Κατερίνα Δαμβόγλου & Robin Beer)
Δραματουργία: Μιράντα Βατικιώτη
Σκηνογραφία/Ενδυματολογία: Ερμίνα Αποστολάκη
Φως/Ήχος: Robin Beer
Φωτογραφίες: Αλίκη Χιωτάκη
Παίζουν
Κατερίνα Δαμβόγλου και Robin Beer
***
Στο Θέατρο 104
Ευμολπιδών 41
Γκάζι, Μετρό στάση «Κεραμεικός»
Παραστάσεις: Κάθε Πέμπτη, ώρα 21.00
Πληροφορίες: Τηλέφωνο 210-34.55.020
Τιμές εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 10 ευρώ, Ατέλειες 5 ευρώ.
Εισιτήρια και από το viva.gr

Διαβάστε ακόμα:

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -